drukuj    zapisz    Powrót do listy

6462 Wzory użytkowe, Własność przemysłowa Dostęp do informacji publicznej, Urząd Patentowy RP, Uchylono zaskarżony wyrok oraz decyzję I i II instancji, II GSK 459/07 - Wyrok NSA z 2008-03-20, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

II GSK 459/07 - Wyrok NSA

Data orzeczenia
2008-03-20 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2007-11-13
Sąd
Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie
Małgorzata Korycińska
Stanisław Biernat /przewodniczący sprawozdawca/
Tadeusz Cysek
Symbol z opisem
6462 Wzory użytkowe
Hasła tematyczne
Własność przemysłowa
Dostęp do informacji publicznej
Sygn. powiązane
II SA/Wa 686/07 - Wyrok WSA w Warszawie z 2007-07-30
Skarżony organ
Urząd Patentowy RP
Treść wyniku
Uchylono zaskarżony wyrok oraz decyzję I i II instancji
Powołane przepisy
Dz.U. 2003 nr 119 poz 1117 art. 251
Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Stanisław Biernat (spr.) Sędziowie NSA Tadeusz Cysek Małgorzata Korycińska Protokolant Marta Gorajek po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2008 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej B. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 30 lipca 2007 r. sygn. akt II SA/Wa 686/07 w sprawie ze skargi B. K. na postanowienie Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] lutego 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia decyzji odmawiającej udzielenia prawa ochronnego na znak użytkowy 1. uchyla zaskarżony wyrok; 2. uchyla postanowienie Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] lutego 2007 r. nr [...] i poprzedzające je postanowienie tego samego organu z dnia [...] listopada 2006 r.; 3. zasądza od Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej na rzecz B. K. kwotę 380 złotych (trzysta osiemdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Objętym skargą kasacyjną wyrokiem z dnia 30 lipca 2007 r., sygn. II SA/Wa 686/07 Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. oddalił skargę B. K. na postanowienie Urzędu Patentowego z dnia [...] lutego 2007 r., nr [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia dokumentów z akt zgłoszenia.

Sąd pierwszej instancji orzekał w następującym stanie faktycznym sprawy.

Wnioskiem z dnia 27 czerwca 2006 r. B. K. (dalej nazywany również wnioskodawcą) zwrócił się do Urzędu Patentowego o udostępnienie w trybie ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.) informacji publicznej w postaci wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w sprawach o sygn. VI SA/Wa 1219/04 oraz VI SA/Wa 1293/04, decyzji Urzędu Patentowego odmawiającej udzielenia prawa ochronnego na wzór użytkowy według zgłoszenia [...] "[...]", a także sprawozdania o stanie techniki sporządzonego do wymienionego zgłoszenia [...].

W skierowanym do wnioskodawcy piśmie z dnia [..] sierpnia 2006 r. Urząd Patentowy wyjaśnił, że brak jest podstaw do rozpoznania jego wniosku z dnia 27 czerwca 2006 r. w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Dostęp do akt zgłoszenia w sprawie [...] możliwy jest na podstawie art. 251 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.), dalej: p.w.p., niemniej wnioskodawca w takim przypadku musi wykazać swój interes prawny w dostępie do żądanej informacji lub przedstawić zgodę zgłaszającego. Urząd Patentowy wyjaśnił jednocześnie, że będące przedmiotem zgłoszonego wniosku sprawozdanie ze stanu techniki do zgłoszenia o numerze [...] nie zostało sporządzone.

B. K. w piśmie z dnia 30 września 2006 r. podtrzymał zgłoszone żądanie, wskazując, że art. 2 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej zabrania podmiotom zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej żądać od korzystającego z prawa do informacji wykazania nie tylko interesu prawnego, ale nawet interesu faktycznego. W związku z niesporządzeniem sprawozdania o stanie techniki do zgłoszenia [...], wnioskodawca zwrócił się o wskazanie zastępczo przeciwstawień wobec tego zgłoszenia, którymi uzasadniono decyzję odmawiającą udzielenia prawa ochronnego.

Postanowieniem z dnia [...] listopada 2006 r., nr [...] Urząd Patentowy na podstawie art. 123 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tj. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), dalej: k.p.a. w związku z art. 251 ust. 1 i 2 oraz art. 252 p.w.p. odmówił B. K. udostępnienia decyzji odmawiającej udzielenia prawa ochronnego na wzór użytkowy "[...]". W uzasadnieniu postanowienia Urząd Patentowy wyjaśnił, że udostępnianie informacji publicznej zawartej w aktach zgłoszenia znajdujących się w posiadaniu Urzędu odbywa się w trybie art. 251 p.w.p., który ma charakter odmienny (szczególny), aniżeli tryb dostępu do informacji publicznej, uregulowany w ustawie o dostępie do informacji publicznej (art. 1 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej). Zdaniem organu, odrębne zasady udostępnienia informacji publicznej na podstawie art. 251 p.w.p. są zgodne z Konstytucją RP i mają na celu ochronę interesów zgłaszających. Odnosząc się do wniosku o wskazanie przeciwstawień wobec zgłoszenia [...], organ stwierdził, że to, iż sprawozdanie ze stanu techniki jest udostępniane osobom trzecim nie oznacza, że osobom tym powinno się udostępniać informacje, czy i które z publikacji stanowią podstawę decyzji podjętej przez Urząd Patentowy.

We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy B. K. wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia jako sprzecznego z art. 251 p.w.p., art. 2 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, a także art. 61 ust. 1 i 2 Konstytucji RP.

Rozpoznając wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, Urząd Patentowy postanowieniem z [...] lutego 2007 r., działając na podstawie art. 123 k.p.a. w związku z art. 252, art. 251 ust. 1 i 2 oraz art. 245 ust. 3 p.w.p., utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie. Uzasadniając to rozstrzygnięcie, Urząd Patentowy wskazał, że odmowa udostępnienia wnioskodawcy informacji publicznej wynikała z braku interesu prawnego po jego stronie do wystąpienia z takim żądaniem, jak i nieprzedstawienia zgody podmiotu zgłaszającego. W ocenie organu, art. 251 ust. 1 p.w.p., wprowadzający ograniczenie w dostępie do informacji publicznej, zapewnia ochronę interesów zgłaszającego i nie narusza Konstytucji RP, ponieważ w przepisie także tego aktu w art. 61 ust. 3 Konstytucji RP przewidziano ograniczenie dostępu do informacji publicznej.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. B. K. wniósł o uchylenie obu wydanych w jego sprawie postanowień Urzędu Patentowego. Wskazał, że powołany w ich podstawie prawnej art. 251 p.w.p. dotyczy żądania udzielenia informacji zgłoszonego w trakcie toczącego się postępowania o udzielenie praw wyłącznych. W rozpoznawanym przypadku, art. 251 p.w.p. nie mógł mieć zastosowania, ponieważ postępowanie przed Urzędem Patentowym zakończyło się decyzją Urzędu Patentowego z dnia [...] listopada 1999 r. odmawiającą udzielenia prawa ochronnego. W tej sytuacji, zdaniem skarżącego, zgłoszony wniosek winien zostać rozpoznany na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej, która w art. 2 pkt 2 zakazuje żądania wykazywania interesu prawnego lub faktycznego przez wykonującego prawo do informacji. Na poparcie powyższych wywodów skarżący przywołał stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie zawarte w wyroku z dnia 24 listopada 2006 r., sygn. akt II SAB/WA 99/06, w którym Sąd ten przyjął, że do czasu zakończenia postępowania zgłoszeniowego, zastosowanie, zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, mają przepisy ustawy - Prawo własności przemysłowej, a później - podstawę prawną żądania informacji publicznej stanowią przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Oddalając skargę B. K., Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. stwierdził, że nie zasługuje ona na uwzględnienie, albowiem zaskarżone postanowienie Urzędu Patentowego jest zgodne z prawem.

Sąd stwierdził, że nie podziela dokonanej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w sprawie zakończonej wyrokiem z dnia 24 listopada 2006 r., sygn. akt II SAB/WA 99/06 wykładni art. 251 p.w.p., podziela natomiast odmienne stanowisko wyrażone w postanowieniach WSA w Warszawie z dnia 15 grudnia 2005 r., sygn. II SA/Wa 1877/05 oraz z dnia 16 maja 2006 r., sygn. akt VI SA/Wa 219/06, a także w wyroku WSA w Warszawie z dnia 5 lipca 2006 r., sygn. akt II SAB/Wa 63/06.

Według Sądu pierwszej instancji poza sporem pozostawało, że kopia decyzji o odmowie udzielenia prawa ochronnego na wzór użytkowy [...] jest informacją publiczną w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Powyższa ustawa określa tryb i zasady, na jakich udostępnia się informację publiczną, przy czym, stosownie do ust. 2 art. 1 tej ustawy, przepisy nią uregulowane nie naruszają innych ustaw określających odmiennie zasady i tryb dostępu do informacji, będących informacjami publicznymi. Mając na uwadze to właśnie zastrzeżenie, w ocenie Sądu, ustawa o dostępie do informacji publicznej nie mogła mieć zastosowania w stosunku do rozpatrywanego wniosku B. K. o udostępnienie informacji publicznej, ponieważ dochodzone przez skarżącego prawo regulowane było innym aktem prawnym - ustawą Prawo własności przemysłowej.

Sąd stwierdził, że co prawda art. 73 ust. 1 k.p.a., przewidujący obowiązek umożliwienia stronie przeglądania akt sprawy w każdym stadium postępowania, w związku z brzmieniem art. 252 p.w.p., nie miał w sprawie zastosowania, to nie ma jednak przeszkód, aby w toku interpretacji użytego w przepisie art. 251 zwrotu "w każdym stadium postępowania" odwołać się do wykładni tego wyrażenia wypracowanej na gruncie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Sąd w związku z tym przypomniał, że w piśmiennictwie wyrażany jest w tym zakresie pogląd, iż terminowi "stadium postępowania" należy nadawać szersze znaczenie, albowiem chodzi tu o zapewnienie ochrony interesów, a nie o uprawnienie procesowe. Przepis art. 251 ust. 2 p.w.p. wskazuje sytuację, w której osoba nie będąca zgłaszającym, czy też jej pełnomocnikiem, ani też nie posiadająca zgody na udostępnienie akt zgłoszenia samego zgłaszającego, może wnioskować o udostępnienie dokumentów zawartych w aktach zgłoszenia. Dla wymienionych podmiotów taka możliwość powstaje jednak dopiero z momentem upływu okresu zastrzeżonego dla nieujawnienia informacji o zgłoszeniach.

Odnosząc się do formy procesowej rozstrzygnięcia odmawiającego uwzględnienia żądania udostępnienia informacji publicznej na podstawie art. 251 ust. 2 p.w.p., Sąd wskazał, że organ prawidłowo rozstrzygnął sprawę postanowieniem wydanym na podstawie art. 123 k.p.a. w związku z art. 252 oraz art. 251 ust. 1 i 2 p.w.p. Prawo do zaskarżenia tego postanowienia należy wywieść, poprzez art. 252 p.w.p., z przepisu art. 74 § 2 k.p.a. umieszczonego w rozdziale 3 Działu II kodeksu postępowania administracyjnego, regulującego udostępnianie akt.

Sąd zwrócił jednocześnie uwagę, że zarówno zaskarżone postanowienie, jak i wcześniejsze postanowienie z [...] listopada 2006 r., rozstrzygały jedynie kwestię udostępnienia decyzji Urzędu Patentowego z akt zgłoszenia wzoru użytkowego "[...]". W uzasadnieniach postanowień wydanych w kontrolowanej sprawie zawarto jedynie marginalne wyjaśnienia odnoszące się zarówno do wskazania przeciwstawień wobec zgłoszenia [...], jak też karty zgłoszenia. W orzeczeniach tych nie rozstrzygnięto zatem procesowo żądania skarżącego odnośnie powyższych kwestii.

W skardze kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego, B. K. zaskarżył w całości powyższy wyrok, wnosząc o jego zmianę poprzez uwzględnienie jego skargi w całości, ewentualnie - uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Zaskarżonemu wyrokowi skarżący zarzucił:

W zakresie naruszeń prawa materialnego - art. 174 pkt 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej: p.p.s.a.:

1) naruszenie art. 251 ust. 1 i 2 p.w.p. poprzez ich błędną wykładnię i na skutek tego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że zgodnie z art. 251 ust. 2 p.w.p., pomimo zakończonego postępowania o udzielenie praw wyłącznych, podmiot zainteresowany uzyskaniem informacji z akt zgłoszeniowych zobowiązany jest celem uzyskania tych informacji do wykazania interesu prawnego także po zakończeniu postępowania, co jest sprzeczne między innymi z art. 61 ust. 1, 2 i 3 Konstytucji RP, jak również prowadziłoby do wniosku, iż Urząd Patentowy, jako organ administracyjny, zwolniony jest całkowicie od obowiązku udostępniania informacji o prowadzonych sprawach,

2) naruszenie art. 73 k.p.a. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że przepis ten (przywołany pomocniczo) ogranicza dostęp do informacji publicznej, w tym również po zakończeniu postępowania administracyjnego, co prowadziłoby do wniosku, że żadna informacja z akt administracyjnych po zakończeniu postępowania nie podlega udostępnianiu w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej,

3) naruszenie art. 2 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej poprzez jego niezastosowanie przejawiające się w tym, że Sąd pierwszej instancji pominął wyrażoną w tym przepisie zasadę, iż informację publiczną należy udostępnić bez względu na to, czy ubiegający wykaże się posiadaniem interesu prawnego, co jest również niezgodne z dyrektywą wynikającą z art. 61 ust. 1, 2 i 3 Konstytucji RP,

W zakresie uchybień przepisów postępowania, mających istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.) skarżący zarzucił:

4) naruszenie art. 134 § 1 p.p.s.a. w związku z art. 61 ust. 1 Konstytucji RP poprzez pominięcie w uzasadnieniu orzeczenia analizy zgodności z Konstytucją zastosowanej przez Urząd Patentowy wykładni art. 251 p.w.p.,

5) naruszenie art. 141 § 4 p.p.s.a. poprzez niewyjaśnienie w uzasadnieniu wyroku, jakie wnioski wyciągnął Sąd pierwszej instancji z przywołanych w uzasadnieniu orzeczeń wydanych w sprawach o sygn. II SAB/Wa 1877/05, VI SA/Wa 219/06 (które zdaniem skarżącego nie popierają stanowiska zajętego w skarżonym wyroku),

6) naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. poprzez niestwierdzenie przez Sąd pierwszej instancji uchybienia przez Urząd Patentowy przepisów postępowania, polegających na tym, że odmowie udostępnienia informacji nadano formę postanowienia w oparciu o art. 252 p.w.p. i art. 123 k.p.a., zamiast zastosowania formy decyzji na podstawie art. 16 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Powyższe naruszenie miało wpływ na ustalenie właściwości sądu rozpatrującego wniesiony środek zaskarżenia (sąd administracyjny / sąd powszechny), a tym samym mogło mieć wpływ na wynik postępowania przed WSA,

7) naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p.p.s.a. poprzez to, że Sąd pierwszej instancji nie stwierdził naruszenia przez Urząd Patentowy przepisów prawa materialnego (wskazanych w zarzutach nr 1-5 skargi kasacyjnej), a w konsekwencji skargę oddalił, zamiast ją uwzględnić.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej B. K. stwierdził, że jego zdaniem przepis art. 251 p.w.p. odnosi się wyłącznie do udostępniania informacji z akt zgłoszeniowych w trakcie prowadzonego postępowania zgłoszeniowego. Regulacja ta w związku z tym nie ma w ogóle zastosowania do udostępniania informacji w okresie po zakończeniu postępowania prowadzonego przez Urząd Patentowy. Zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną, o tym, że art. 251 p.w.p. dotyczy tylko okresu postępowania o udzielenie ochrony, świadczy - obok wykładni językowej - systematyka ustawy - Prawo własności przemysłowej, albowiem omawiany przepis umieszczony jest w tytule VI ustawy, regulującym takie zagadnienia jak "Strona, pełnomocnicy, terminy, środki zaskarżenia oraz informacje o zgłoszeniu w postępowaniu zgłoszeniowym i rejestrowym".

Wojewódzki Sąd Administracyjny w zaskarżonym wyroku nie podzielił poglądów zawartych we wcześniejszym wyroku o sygn. II SAB/Wa 99/06, zastosował natomiast wykładnię rozszerzającą określenia "w każdym stadium postępowania". Taka wykładnia, zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną, jest niedopuszczalna. Przepisów szczególnych (wyjątkowych), co do ogólnej zasady, nie wolno bowiem interpretować rozszerzająco, ale należy je stosować tylko w okolicznościach ściśle sprecyzowanych w hipotezie przepisu szczególnego. Zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną, wykładnię rozszerzającą zakres czasowy działania art. 251 p.w.p. należy uznać za nieprawidłową i sprzeczną z Konstytucją RP. Skoro bowiem dostęp do informacji publicznej jest gwarantowany w art. 61 Konstytucji RP, to wszelkie wyjątki od zasady powszechnego dostępu do informacji należy interpretować w sposób ścisły, a nie rozszerzający. Również wykładnia art. 73 §1 k.p.a., rozszerzająca zakres czasowy prawa do przeglądania akt, jest wykładnią na rzecz zwiększenia dostępu, a nie jego ograniczenia, jak to wadliwie przyjął Sąd pierwszej instancji w zaskarżonym wyroku. Skarżący zwrócił przy tym uwagę, że przywołane przez Sąd piśmiennictwo nie uzasadnia traktowania przywołanego przepisu art. 73 k.p.a. jako podstawy ograniczającej dostęp do dokumentów osobom innym niż strona postępowania administracyjnego.

Skarżący zarzucił Sądowi pierwszej instancji brak sprecyzowania w uzasadnieniu wyroku, jakie poglądy z przywołanych przez Sąd orzeczeń przejął on do swojego rozstrzygnięcia, jak również nie uzasadnił dlaczego, jego zdaniem, działanie takie było zasadne. Brak wyjaśnienia podstaw podjętego orzeczenia, zdaniem skarżącego, jest naruszeniem art. 141 § 4 p.w.p., który utrudnia zrozumienie przesłanek jakimi kierował się Sąd - utrudnia zaakceptowanie rozstrzygnięcia, bądź postawienia mu zarzutów w skardze kasacyjnej. Niezależnie od zarzutu braku wyjaśnienia w uzasadnieniu wyroku poglądów Sądu, związanych z przywołanymi orzeczeniami, skarżący podkreślił, że orzeczenia te nie uzasadniają w istocie odstąpienia od poglądu wyrażonego w wyroku WSA z 24 listopada 2006 r., sygn. II SAB/Wa 99/06, w którym przyjęte zostało, iż art. 251 p.w.p obowiązuje tylko w okresie toczącego się postępowania przed Urzędem Patentowym o udzielenie praw wyłącznych.

Zdaniem skarżącego, Sąd pierwszej instancji, z naruszeniem przepisów postępowania, nie stwierdził, choć powinien był to zrobić, uchybienia Urzędu Patentowego w zakresie przyjętej formy rozstrzygnięcia odmownego (nadaniu odmowie formy postanowienia, a nie decyzji administracyjnej). Takie stanowisko Sądu jest nieprawidłowe, ponieważ art. 16 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej jednoznacznie nakazuje, aby odmowy dokonać w formie decyzji, zaś art. 16 ust. 2 cyt. ustawy odsyła do stosowania w tym zakresie Kodeksu postępowania administracyjnego. Skarżący zauważył, że w ustawie - Prawo własności przemysłowej, ani art. 251, ani też żaden inny przepis, nie wprowadzają zmian w stosunku do treści art. 16 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Zatem, gdyby nawet miał tu zastosowanie art. 251 p.w.p., nie zwalniałoby to Urzędu Patentowego od stosowania procedury właściwej dla udostępnienia informacji publicznej.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 183 § 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania.

Stosownie do art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1/ naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; 2/ naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Zarzuty zawarte w skardze kasacyjnej odnoszą się do obu podstaw.

W pierwszej kolejności zostaną rozpoznane zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania.

Dwa zarzuty odnoszą się do treści uzasadnienia wyroku Sądu pierwszej instancji. Pierwszy z nich dotyczy braku analizy zgodności z art. 61 ust. 1 Konstytucji zastosowanej przez Urząd Patentowy wykładni art. 251 p.w.p., a drugi braku wyjaśnienia, jakie wnioski wyciągnął Sąd pierwszej instancji z przywołanych orzeczeń WSA w sprawach o sygn. II SAB/Wa 1877/05, VI SA/Wa 219/06. Zarzuty te nie wskazują na naruszenie przepisów postępowania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny. Z samego powołanego w skardze kasacyjnej, w kontekście pierwszego z powyższych zarzutów, art. 134 § 1 p.p.s.a. nie wynika konieczność powoływania się na przepisy Konstytucji. Z kolei, powołany w związku z drugim zarzutem art. 141 § 4 p.p.s.a., nie przesądza jak szczegółowo powinno być omówione przytaczane orzecznictwo sądowe.

Trzeci zarzut naruszenia przepisów postępowania dotyczy braku stwierdzenia przez Sąd uchybienia przepisów postępowania przez Urząd Patentowy. Uchybienie to miało polegać na odmowie udostępnienia informacji w formie postanowienia, a nie decyzji. Ten zarzut odnosi się w istocie do naruszenia prawa materialnego, nie zaś przepisów postępowania. Forma, w jakiej organ powinien załatwić sprawę, zależy bowiem od rozstrzygnięcia, czy w sprawie mają zastosowanie przepisy p.w.p., czy ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Ostatni zarzut naruszenia przepisów postępowania oparty na art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p.p.s.a. dotyczy tego, że Sąd pierwszej instancji nie stwierdził naruszenia przez Urząd Patentowy przepisów prawa materialnego, a w konsekwencji skargę oddalił, zamiast ją uwzględnić. Zarzut ten nie ma charakteru samodzielnego, ale odnosi się do procesowych konsekwencji naruszenia, zdaniem skarżącego, prawa materialnego przez Wojewódzki Sąd Administracyjny.

Sformułowane w skardze kasacyjnej trzy zarzuty naruszenia prawa materialnego są wzajemnie powiązane. Podstawowy jest zarzut błędnej wykładni oraz niewłaściwego zastosowania art. 251 p.w.p. Rozwinięciem tego zarzutu są zarzuty błędnej wykładni art. 73 k.p.a., jak również niezastosowania art. 2 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Skarżący zarzuca przy tym Sądowi pierwszej instancji naruszenie art. 61 ust. 1-3 Konstytucji RP przy wykładni powołanych przepisów p.w.p. oraz ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Odnosząc się do przytoczonych zarzutów Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza na wstępie, że decyzje administracyjne stanowią informację publiczną w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej i podlegają udostępnieniu, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a, pierwszy tiret tej ustawy.

Według art. 1 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej przepisy ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi. Wynika z tego, że w porządku prawnym mogą występować przepisy dalszych ustaw o charakterze lex specialis, które w inny sposób normują dostęp do informacji publicznej, wyłączając lub ograniczając zastosowanie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Niesporne jest w sprawie, że taką funkcję pełnią normy zawarte w art. 251 p.w.p. Zarzut skargi kasacyjnej dotyczy natomiast sposobu wykładni art. 251 ust. 1 i 2 p.w.p. przyjętej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny. Zdaniem skarżącego, nieprawidłowe jest, w świetle art. 61 Konstytucji RP, interpretowanie art. 251 p.w.p. w ten sposób, że normuje on udostępnianie dokumentów zawartych w aktach zgłoszenia wzoru użytkowego także po zakończeniu postępowania zgłoszeniowego, kiedy decyzja Urzędu Patentowego stała się ostateczna. Oznaczałoby to wyłączenie, w zakresie stosowania tak rozumianego art. 251 p.w.p., odwoływania się do przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Stosownie do art. 251 ust. 1 p.w.p., Urząd Patentowy udziela informacji o zgłoszeniu wynalazku, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego, oznaczenia geograficznego i topografii układu scalonego oraz udostępnia akta zgłoszenia w każdym stadium postępowania: 1) zgłaszającemu i jego pełnomocnikowi; 2) organom ścigania i wymiaru sprawiedliwości - w związku z prowadzonymi przez nie sprawami; 3) innym osobom, które przedstawią na piśmie zgodę zgłaszającego. Natomiast zgodnie, z art. 251 ust. 2 p.w.p., po upływie terminów zastrzeżonych dla nieujawniania informacji o zgłoszeniach, o których mowa w ust. 1, Urząd Patentowy może na wniosek osoby, która ma w tym interes prawny, udostępnić jej dokumenty zawarte w aktach zgłoszenia.

Z analizy przytoczonego wyżej przepisu wynika, że art. 251 ust. 1 wyróżnia kilka kategorii podmiotów uprzywilejowanych, którym Urząd Patentowy "udziela informacji o zgłoszeniu /.../ wzoru użytkowego oraz udostępnia akta zgłoszenia w każdym stadium postępowania". Natomiast, na podstawie art. 251 ust. 2 Urząd Patentowy "może /.../ udostępnić dokumenty zawarte w aktach zgłoszenia", ale dotyczy to "osoby, która ma w tym interes prawny". Z porównania obu omawianych ustępów wynika, że uprawnienia wymienionych w nich kategorii osób są różne, tak co do ich zakresu, jak i co do czasu, w jakim można korzystać z tych uprawnień. Jeśli chodzi o tę ostatnią kwestię, to na podstawie art. 251 ust. 2 p.w.p., omawiane uprawnienia osób, które legitymują się interesem prawnym, mogą być realizowane "po upływie terminów zastrzeżonych dla nieujawniania informacji o zgłoszeniach". W przypadku postępowania o udzielenie praw ochronnych do wzoru użytkowego, termin zastrzeżony dla nieujawniania informacji o zgłoszeniu wynosi 18 miesięcy od daty pierwszeństwa do uzyskania wzoru użytkowego, tj. zasadniczo od daty zgłoszenia wzoru użytkowego w Urzędzie Patentowym. Zgłaszający może w okresie dwunastu miesięcy od daty pierwszeństwa złożyć wniosek o dokonanie ogłoszenia w terminie wcześniejszym. Wynika to z art. 43 ust. 1 w związku z art. 100 ust. 1 p.w.p. Przepis art. 44 ust. 1 w związku z art. 100 ust. 1 p.w.p. precyzuje natomiast, z jakimi konkretnie danymi może się zapoznać "osoba trzecia" od dnia ogłoszenia. Przepis ten stanowi konkretyzację art. 251 ust. 2 co do tego, które dokumenty zawarte w aktach zgłoszenia mogą być udostępnione. Należy przyjąć, że osoba trzecia musi się legitymować interesem prawnym. Z art. 43 ust. 2 p.w.p. wynika, że ujawnienie informacji następuje w trakcie trwania postępowania zgłoszeniowego.

Należy natomiast zauważyć, że ani w art. 251 ust. 2, ani w przepisach 43-44 p.w.p. nie zostało określone, jaka jest data końcowa korzystania z wymienionych tam uprawnień. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, datę tę można ustalić odwołując się do art. 251 ust. 1 p.p.s.a. Z użytego tam zwrotu "w każdym stadium postępowania" wynika, że końcem okresu, którego powołany przepis dotyczy, jest zakończenie postępowania. Wykładnia systemowa i logiczna prowadzi do wniosku, że taki sam jest zakres stosowania art. 251 ust. 2 p.w.p. Trafnym argumentem, powołanym w skardze kasacyjnej, jest także odwołanie się do nazwy Tytułu VI p.w.p., w którym znajduje się analizowany przepis.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, pojęcie "w każdym stadium postępowania" należy rozumieć w ten sposób, że art. 251 p.w.p. ma zastosowanie do dnia wydania decyzji przez Urząd Patentowy w postępowaniu zgłoszeniowym, natomiast w razie wystąpienia przez stronę z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy - do dnia wydania decyzji w wyniku rozpatrzenia tego wniosku (art. 245 p.w.p.). W przypadku wniesienia sprzeciwu od decyzji prawomocnej (art. 246 p.w.p.), ograniczenia udostępniania dokumentów z akt zgłoszenia określone w art. 251 p.w.p. utrzymują się do dnia wydania decyzji kończącej postępowanie sporne (art. 2557 p.w.p.). Tak więc pierwszy zarzut zawarty w skardze kasacyjnej jest trafny.

Wojewódzki Sąd Administracyjny sięgnął w celu wykładni użytego w art. 251 ust. 1 p.w.p. zwrotu "w każdym stadium postępowania" do równobrzmiącego zwrotu, zawartego w art. 73 § 1 k.p.a. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, o ile sama dopuszczalność odwołania się w tym kontekście do k.p.a. nie budzi wątpliwości, zwłaszcza w związku z art. 252 p.w.p., o tyle wykładnia art. 73 § 1 k.p.a. jest błędna. Nie sposób rozciągać zwrotu "w każdym stadium postępowania" także na okres po ostatecznym rozstrzygnięciu sprawy. Poglądy doktryny zawarte w przytoczonych przez Sąd pierwszej instancji komentarzach do k.p.a. zostały zniekształcone. Odnosiły się one do szczególnych sytuacji, uzasadniających umożliwienie stronom dostępu do akt postępowania także po wydaniu decyzji ostatecznych, ale nie wynika z nich, że art. 73 § 1 k.p.a. miałby być podstawą prawną do udostępniania akt postępowania, ostatecznie zakończonego. Drugi zarzut skargi kasacyjnej jest zatem trafny.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, po zakończeniu postępowania zgłoszeniowego łącznie z ewentualnym postępowaniem spornym, art. 251 p.w.p. nie będzie miał już zastosowania, a dostęp do akt postępowania będzie normowany ogólnymi przepisami ustawy o dostępie do informacji publicznej. Stosownie do art. 2 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, od osoby korzystającej z prawa do informacji publicznej nie można żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego.

Rozciągnięcie stosowania art. 251 p.w.p. na okres po zakończeniu postępowania przed Urzędem Patentowym oznaczałoby wyłączenie w pełni przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej w stosunku do decyzji tego Urzędu i byłoby niezgodne z art. 61 Konstytucji. Trafny jest zatem trzeci zarzut sformułowany w skardze kasacyjnej.

Należy zauważyć, że przyjęte w niniejszej sprawie stanowisko pozostaje spójne z dotychczasowym orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczącym stosowania ustawy o dostępie do informacji publicznej w odniesieniu do akt spraw administracyjnych. Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny m.in. w wyroku z 30 października 2002 r., sygn. akt II SA 2036-2037/02, albo w wyroku z 11 maja 2006 r., sygn. akt OSK 812/2005, akta sprawy administracyjnej, jako odnoszące się do działania podmiotów publicznych, stanowią informację publiczną.

Zdaniem Sądu w obecnym składzie, nie należy tego rozumieć w ten sposób, że informacją publiczną są wszystkie dokumenty znajdujące się w aktach. Charakter taki mają znajdujące się w aktach sprawy dokumenty urzędowe. Stosownie do art. 6 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, dokumentem urzędowym w rozumieniu ustawy jest treść oświadczenia woli lub wiedzy, utrwalona i podpisana w dowolnej formie przez funkcjonariusza publicznego w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego, w ramach jego kompetencji, skierowana do innego podmiotu lub złożona do akt sprawy.

Sąd przychyla się do poglądu wyrażonego przez Naczelny Sąd Administracyjny w powołanym wyżej wyroku z 11 maja 2006 r., że dokumenty prywatne nie stanowią informacji publicznej w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Tak więc nie stanowią informacji publicznej wnioski i inne pisma stron znajdujące się w aktach postępowania administracyjnego.

Uznanie dokumentów urzędowych zawartych w aktach administracyjnych za informację publiczną nie przesądza jeszcze automatycznie o dostępie do nich. Jak podkreślał Naczelny Sąd Administracyjny w przytoczonych wyżej wyrokach, organ musi ustalić, jakie informacje podlegają ochronie. Musi zatem wskazać, czy dane te są objęte tajemnicą ze względu na ochronę danych osobowych w nich zawartych, czy też ze względu na prawo do prywatności lub tajemnicę państwową, służbową, skarbową, czy też statystyczną (art. 22 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej). Do tego należy jeszcze dodać ograniczenia prawa do informacji ze względu na tajemnicę przedsiębiorcy (art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej). Od tego, z jakiego względu odmówiono podmiotowi prawa dostępu do informacji publicznej, zależy właściwość sądu kontrolującego prawidłowość odmowy (por. art. 21 oraz art. 22 ust. 3 ustawy o dostępie do informacji publicznej).

Z powyższych względów, Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. w całości. Ponieważ Sąd nie stwierdził naruszeń przepisów postępowania przez Sąd pierwszej instancji, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny, działając na zasadzie art. 188 p.p.s.a. rozpoznał skargę. Na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p.p.s.a. w związku z art. 135 p.p.s.a. Sąd uchylił postanowienie Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] lutego 2007 r. i poprzedzające je postanowienie tego samego organu z dnia [...] listopada 2006 r.

W dalszym postępowaniu Urząd Patentowy powinien kierować się dokonanym w niniejszym uzasadnieniu rozgraniczeniem zastosowania przepisów p.w.p. oraz ustawy o dostępie do informacji publicznej, a także wykładnią pojęcia informacji publicznej w odniesieniu do dokumentów zawartych w aktach administracyjnych.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 203 pkt 1 i art. 200 p.p.s.a.



Powered by SoftProdukt