Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Stefan Kłosowski (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Renata Bukowiecka-Kleczaj, Sędzia WSA Katarzyna Grzegorczyk-Meder, Protokolant starszy sekretarz sądowy Anita Jałoszyńska, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 11 stycznia 2018 r. sprawy ze skargi E. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji w sprawie świadczenia pielęgnacyjnego oddala skargę.

Decyzją z dnia [...] r. znak [...], wydaną z powołaniem się na art. 17, art. 23a ust. 5 w związku z art. 3 pkt.11, art. 20 ust. 3, art. 23a ust. 1 i ust. 2, art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1518 ze zm.) dalej: "ustawa", art. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U.z 2011 r. Nr 205, poz. 1212) Prezydent Miasta S. orzekł o uchyleniu od dnia 1 maja 2010 r. własnej decyzji z dnia [...] r. nr [...] orzekającej o przyznaniu E. S. prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem A. S. w okresie od 1 listopada 2010 r. do 30 września 2011 r.

W uzasadnieniu tej decyzji Prezydent M. S. wskazał, iż w myśl art. 23a

ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych "w przypadku gdy marszałek województwa, w sytuacji, o której mowa w ust. 2, ustali, że mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, organ właściwy uchyla decyzję przyznającą świadczenia rodzinne od dnia, w którym osoba podlega ustawodawstwu państwa, o którym mowa w ust. 1, w zakresie świadczeń rodzinnych w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego".

Następnie organ przedstawił przebieg postępowania w tej sprawie, przypominając, że w związku z wejściem w życie nowelizacji przepisu art. 23a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1456 ze zm.), zgodnie z którą rozszerzono zakres kompetencji organu I instancji do uchylenia decyzji przyznającej stronie świadczenia rodzinne w okresie, w którym zastosowanie mają przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, w dniu [...]., organ ten wydał decyzję nr [...], w której orzeczono o uchyleniu od dnia [...] r., decyzji nr [...] z dnia [...] r. dotyczącej przyznanego prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem A. S. w okresie od 1 listopada 2010 r. do 30 września 2011 r. Uchylenie wskazanej decyzji nastąpiło z uwagi na zachodzenie

w przypadku rodziny E. i J. S. przepisów dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w okresie od 1 maja 2010 r. do dnia 30 czerwca 2013 r.

Decyzją nr [...] z dnia [...] r., Samorządowe Kolegium Odwoławcze orzekło o utrzymaniu w mocy zaskarżonej decyzji nr [...] z dnia [...] r. Następnie, w związku z wniesieniem przez E. S. skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, Sąd ten wyrokiem z dnia 20 października 2016 r. sygn. akt II SA/Sz 893/16 stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Prezydenta Miasta S. z dnia [...] r. nr [...], z uwagi na brak podpisu strony na odwołaniu. Sąd przyznał, iż "z rozpędu" stwierdził również nieważność decyzji organu I instancji z dnia [...] r. nr [...],mimo, że nie było ku temu żadnych podstaw, skoro decyzja ta nie była objęta kontrolą sądową w sprawie ze względu na stwierdzoną wadę nieważności decyzji organu odwoławczego.

W związku ze stwierdzeniem nieważności decyzji nr [...] z dnia [...] r., organ I instancji zobligowany był zatem do ponownego uchylenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z uwagi na zachodzące przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Uzasadniając dalej wydane w tej sprawie rozstrzygnięcie Prezydent Miasta S. wskazał, iż w orzecznictwie sądów administracyjnych podkreśla się,

iż uregulowań zawartych w art. 23a ustawy, co do zasady nie można zaliczyć do norm prawa materialnego (wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 lipca 2010 r., sygn. akt I OSK 556/10 oraz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 4 czerwca 2014 r., sygn. akt II SA/Łd 79/14). Należy jednak wziąć pod uwagę, że norma prawna zawarta w treści ust. 5 art. 23a ustawy bezpośrednio wywiera skutki w sferze uprawnień do świadczenia rodzinnego, nakazuje bowiem uchylenie decyzji przyznającej świadczenie rodzinne, gdy zachodzi przypadek, do którego mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (wyrok NSA z dnia 26 lipca

2010 r., sygn. akt I OSK 477/10). Poza tym organ podziela stanowisko wyrażone

w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 24 listopada 2015 r. II SA/Łd 788/15), w którym wskazano, iż "ustalenie podlegania ustawodawstwu", o którym mowa w art. 23a ust. 5 ustawy, należy rozumieć jako konieczność wskazania aktu (rozstrzygnięcia, czynności organu lub instytucji państwa obcego, która przyznała świadczenie zagraniczne wskutek skonkretyzowania takiego właśnie przepisu (wyrok NSA z dnia 21 lipca 2010 r. sygn. akt I OSK 556/10). Stąd ważnym elementem do ustalenia jest, od kiedy - w realiach danej sprawy - zachodzą przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

W kwestii tej Prezydent Miasta S. zależny jest od ustaleń poczynionych, przez Marszałka Województwa Z.. Dnia 23 września 2016 r. Prezydent zwrócił się do tego organu o uzupełnienie informacji w tej sprawie.

W dniu 24 marca 2017 r. do organu wpłynęło pismo z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Z. (uzupełniające pismo [...] z dnia 26 marca 2015 r.), z treści którego wynika, iż przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego miały zastosowanie w okresie od 1 maja 2010 r. do 30 czerwca 2013 r., a okres ten został ustalony na podstawie dokumentów dostarczonych przez E. S..

Przepisom dotyczącym koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego od dnia 1 maja 2010 r. podlegają także rodziny, w których żaden z rodziców nie wykonuje pracy zawodowej, a mieszkają w różnych krajach UE. Zatem pomimo, iż J. S. już od kwietnia 2007 r. mieszkał na terenie [...] (informacja uzyskana z oświadczenia E. S. z dnia 2 marca 2015 r.) to dopiero od dnia 1 maja 2010 r. w jego przypadku mają zastosowanie przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Od dnia 12 czerwca 2013 r. E. S. wraz z synem A. S. również zamieszkuje na terenie [...] (informacja uzyskana z oświadczenia E. S. z dnia 18 marca 2015 r.), wobec tego zważywszy na art. 59 ust. 1 Rozporządzenia Rady i Parlamentu Europejskiego nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r., dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dziennik Urzędowy UE L 344, 29/12/2010), przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w niniejszej sprawie miały zastosowanie do dnia 30 czerwca 2013 r. Natomiast od 1 lipca 2013 r. rodzina Państwa S. podlegała wyłącznie ustawodawstwu [...], gdyż cała rodzina zamieszkiwała na terenie [...] i nikt z członków rodziny nie był aktywny zawodowo na terenie Polski. W okresie, w którym ustalono zachodzenie przepisów dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, E. S. pobierała świadczenie pielęgnacyjne z tytułu opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem A. S. i z tego tytułu podlegała ubezpieczeniu społecznemu na terenie Polski, zatem była traktowana jako osoba aktywna zawodowo na terenie Polski. Mając na uwadze, iż E. S. wraz

z dzieckiem A. S. w ww. okresie mieszkała w Polsce, krajem zobowiązanym w pierwszej kolejności do wypłaty świadczeń rodzinnych od dnia 1 maja 2010r. do dnia 30 czerwca 2013 r. była zgodnie z art. 68 ust. 1 lit. a i lit. b Rozporządzenia Rady i Parlamentu Europejskiego nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dziennik Urzędowy UE L 200, 7/06/2004), zmienionego Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 988/2009 z dnia 16 września 2009 (WE) w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dziennik Urzędowy UE L 284, 30/10/2009) Polska. J. S. rozpoczął aktywność zawodową na terenie [...] dopiero w październiku 2010 r., co wynika z druku SED F003 z dnia 12 grudnia 2014 r., przesłanego przez [...] instytucję właściwą ds. wypłaty świadczeń rodzinnych [...]. Świadczenia rodzinne w [...] przyznano na rzecz A. S. od dnia 1 listopada 2010 r. i tam powinny zostać wypłacone w wysokości dodatku dyferencyjnego zgodnie z art. 60 ust. 2 ww. Rozporządzenia 987/2009.

Wobec informacji uzyskanej od Marszałka Województwa Prezydent M. S. zobowiązany był w trybie art. 23a ust. 5 ustawy do wyeliminowania z obiegu prawnego decyzji przyznającej świadczenie pielęgnacyjne od dnia, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Organ ten nie był bowiem właściwy ani do prowadzenia postępowania w przedmiocie przyznanego świadczenia po dniu wystąpienia w sprawie przesłanki koordynacji, ani do ustalenia wypełnienia przez stronę przesłanek warunkujących prawo do przyznanego świadczenia, ani też do weryfikacji prawidłowości jego realizacji, czy też badania czy i jakie świadczenia zostały stronie przyznane w innym państwie. Od chwili wystąpienia w sprawie przesłanki koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, którą w niniejszej sprawie jest fakt zamieszkiwania członka rodziny E. S., tj. jej męża J. S. od kwietnia 2007 r. na terenie [...] i jednocześnie zmiana zakresu podmiotowego obowiązujących przepisów, tj. Rozporządzenia nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r., doszło do zmiany właściwości organów właściwych do rozstrzygania w przedmiocie przyznawania świadczeń rodzinnych (na terytorium RP), do których zgodnie z art. 2

pkt 2 u.ś.r. zalicza się świadczenie pielęgnacyjne. Od 1 maja 2010 r. organem właściwym do prowadzenia postępowania na terytorium RP stał się zatem Marszałek Województwa Z., który zgodnie z art. 21 i art. 23a ust. 4-5 i ust. 9 ustawy przejął kompetencję w sprawach, w których zastosowanie mają przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i to ten organ winien rozstrzygać sprawę merytorycznie.

Wobec powyższego, Prezydent M. S., zgodnie z ustaleniami poczynionymi przez Marszałka Województwa Z., w oparciu o art. 23a ust 5 ustawy uchylił decyzję nr [...] z dnia [...] r. od dnia 1 maja 2010 r.

Od powyższej decyzji E. S. wniosła odwołanie, w którym zakwestionowała uprawnienie organu do uchylenia wskazanej wyżej decyzji ostatecznej z mocą wsteczną.

Po rozpatrzeniu powyższego odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze

w S. zaskarżoną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego decyzją z dnia

[...] r. znak [...], wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego dalej: "K.p.a." oraz w związku z art. 21 ust. 1 pkt 2, art. 23a ust. 1 i 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji.

Uzasadniając podjęte rozstrzygnięcie organ odwoławczy wskazał, iż zgodnie

z art. 21 ust. 1 pkt 2 powołanej ustawy, samorząd województwa realizuje zadania

w zakresie świadczeń rodzinnych jako zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. Do zadań tych należy wydawanie decyzji w sprawach świadczeń rodzinnych realizowanych w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego.

Z dniem 18 września 2015 r. weszła w życie nowelizacja przepisu art. 23a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1456 ze zm.), zgodnie z którą rozszerzono zakres kompetencji organu I instancji do uchylenia decyzji przyznającej stronie świadczenia rodzinne w okresie, w którym zastosowanie mają przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Zgodnie ze znowelizowanym brzmieniem art. 23a ust. 1 ustawy, w przypadku gdy osoba uprawniona do świadczeń rodzinnych lub członek rodziny tej osoby przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, w państwie, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, organ właściwy przekazuje wniosek wraz z dokumentami marszałkowi województwa, który ustala, czy w przekazanej sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (ust.3). W przypadku gdy marszałek województwa ustali, że mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, wydaje decyzję zgodnie z art. 21 (ust. 4).

Wymieniona powyżej koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego pozwala na wyeliminowanie skutków podlegania różnym systemom zabezpieczenia społecznego różnych państw, przede wszystkim w związku ze zmianami miejsca pobytu lub zamieszkania. Dotyczy zatem osób, które pracowały kolejno w kilku państwach i w tych państwach podlegały ubezpieczeniu. Jak wynika z unormowań zawartych w rozporządzeniach Rady (EWG): Nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz. Urz. WE L 149 z 5 lipca 1971 r.) oraz rozporządzenia wykonawczego Nr 574/77 z dnia 21 marca 1972 r. (Dz.Urz.WEL74 z 27 marca 1972 r.), koordynacja oparta jest na uprzednim stwierdzeniu odrębności i niemożliwej do usunięcia różnorodności krajowych systemów zabezpieczenia społecznego, które zazębiają się w stosunku do konkretnej osoby.

Zatem, zgodnie z art. 23a ust. 5 ustawy w przypadku gdy marszałek województwa, w sytuacji, o której mowa w ust. 2, ustali, że mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, organ właściwy uchyla decyzję przyznającą świadczenia rodzinne od dnia, w którym osoba podlega ustawodawstwu państwa, o którym mowa w ust. 1, w zakresie świadczeń rodzinnych w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Jednocześnie zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy, organ właściwy oraz marszałek województwa mogą bez zgody strony zmienić lub uchylić ostateczną decyzję na mocy której strona nabyła prawo do świadczeń rodzinnych, jeżeli uległa zmianie sytuacja rodzinna lub dochodowa mająca wpływ na prawo do świadczeń rodzinnych, członek rodziny nabył prawo do świadczeń rodzinnych w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, osoba nienależnie pobrała świadczenie rodzinne łub wystąpiły inne okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń.

W niniejszej sprawie Marszałek Województwa Z. ustalił,

że koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do strony zachodzi od dnia 1 maja 2010 r., a zatem zgodnie z art. 23a ust. 5 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych organ I instancji miał uprawnienie do uchylenia decyzji ostatecznej z dniem, w którym stwierdzono że zachodzi konieczność zastosowania przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Nie zgadzając się z powyższym rozstrzygnięciem E. S. zaskarżyła decyzję SKO z dnia [...] r. skargą do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego zarzucając jej:

1) naruszenie art. 107 Kodeksu postępowania administracyjnego (K.p.a.) w zw.

z art. 23a ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, tj. brak wskazania w uzasadnieniu decyzji dostatecznie jasnych przyczyn jej uchylenia przez organ,

2) naruszenie art. 7 oraz art. 77 K.p.a. poprzez ich niezastosowanie,

3) naruszenie art. 23a ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych poprzez jego niewłaściwą interpretację i niezbadanie przez organ I, jak i II instancji, czy skarżąca lub członek jej rodziny pobierał jakiekolwiek świadczenia z kraju zatrudnienia ojca dziecka oraz uchylenie decyzji z mocą wsteczną.

W uzasadnieniu skargi skarżąca podniosła, że zaskarżona decyzja organu uchyla przyznane jej świadczenie z datą wsteczną. Organ jako datę graniczną możliwości przyznawania ww. świadczeń określił jako 1 maja 2010 r.

Zdaniem skarżącej, ustalenie podlegania ustawodawstwu, o którym mowa

w art. 23 a ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, należy rozumieć jako konieczność wskazania na przepis, który wyraźnie predestynuje pracownika przybywającego z innego Państwa Członkowskiego jako świadczeniobiorcę albo też jako konieczność wskazania aktu (rozstrzygnięcia, czynności) organu lub instytucji państwa obcego, która przyznała świadczenie zagraniczne wskutek skonkretyzowania takiego właśnie przepisu. Niezbędnym jest przy tym ustalenie, od kiedy w realiach danej sprawy wchodzą w grę przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z siedzibą w Łodzi z dnia 4 czerwca 2014 r., II SA/Łd 79/14).

Organ zaniechał dostatecznego wykazania - bazując na konkretnym stanie faktycznym, dlaczego jako datę uchylenia decyzji przyjął datę wsteczną - generalną datę zmiany zakresu przedmiotowego przepisów - zaniechał jednakże wskazania rozstrzygnięcia organu państwa obcego, przyznającego świadczenie - celem skonkretyzowania tych właśnie przepisów i wykazania podstaw owej daty.

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji nie ma żadnych wyjaśnień dlaczego organ przyjął, że w tym samym okresie skarżąca pobierała świadczenia zarówno z kraju zamieszkania, jak i z kraju pracy ojca dziecka. Nie ma żadnego wyjaśnienia, ani wskazania, czy doszło do zbiegu pobieranych świadczeń, czy też nie - i na jakiej podstawie organ przyjął, że do tego doszło. Ponadto organ I jak i organ II instancji, nie wskazują, czy ojciec dziecka faktycznie pobierał świadczenia rodzinne tożsame ze świadczeniami pobieranymi przez Skarżącą oraz jaka była ich wysokość.

Organ nie wskazał również w jakim charakterze ojciec dziecka pozostawał zatrudniony w Państwie Członkowskim. Okoliczność ta nie pozostaje bez znaczenia, bowiem przepis art. 73 rozporządzenia Rady nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r.

w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, nie pozbawia członków rodziny pracownika uprawnień przysługujących im w miejscu zamieszkania." (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 lutego 2013 r., I SA/Wa 2107/12).

Skarżąca podnosi również, iż zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 czerwca 2011 r., sygn. I OSK 295/11, kolizja krajowych systemów zabezpieczenia społecznego następuje dopiero wówczas, gdy dochodzi do przyznania świadczeń rodzinnych w ramach systemów zabezpieczenia społecznego dwóch państw członkowskich. Aby w ogóle można było zastosować przepisy powołanych rozporządzeń, dotyczące zbiegu świadczeń czy też zakresu ich kumulacji, organy administracyjne powinny w sposób jednoznaczny, niebudzący wątpliwości i zrozumiały dla stron postępowania ustalić charakter oraz rodzaj uzyskanych świadczeń z państwa członkowskiego, w którym jest zatrudniony ojciec dzieci. Ponadto należy ustalić czy prawo miejsca zatrudnienia przewiduje świadczenia odpowiadające przyznawanemu w Polsce świadczeniu rodzinnemu. Organ zarówno I. jak i II instancji, zaniechał tym obowiązkom. Brak takich ustaleń prowadzi do naruszenia art. 7, art. 77, 81 oraz art. 107 § 3 K.p.a.

Zdaniem Skarżącej, należy uznać, że określona w art. 10 ust. 1 lit. a rozporządzenia Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 roku w sprawie wykonywania rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 (Dz.Urz. UE L z 1972 r. Nr 74,

s. 1 ze zm.) reguła przeciwdziałająca kumulacji świadczeń rodzinnych ma zastosowanie jedynie w sytuacji, gdy zbiegowi podlegają uprawnienia do świadczeń rodzinnych przyznane w tym samym czasie i dla tego samego członka rodziny. Sama informacja, że rodzic podjął zatrudnienie za granicą, nie jest wystarczająca do uznania świadczenia rodzinnego przyznanego w Polsce za świadczenie nienależne. Przy tego rodzaju informacji marszałek województwa winien konkretnie ustalić charakter i rodzaj uzyskanych świadczeń z państwa członkowskiego, czy prawo miejsca zatrudnienia przewiduje świadczenia odpowiadające przyznanemu w Polsce świadczeniu rodzinnemu oraz czy i w ogóle były pobierane równolegle dwa jednakowe świadczenia rodzinne w miejscu zamieszkania oraz w miejscu pracy w tym samym okresie. Nie powinna mieć miejsca sytuacja, gdzie osoby uprawnione nie otrzymają za dany okres zasiłkowy świadczeń rodzinnych ani w kraju miejsca pracy danej osoby, ani w miejscu faktycznego ich zamieszkania (wyrok WSA z siedzibą w Warszawie z dnia 9 marca 2011r., VIII SA/Wa 891/10).

Skarżąca podkreśla, że świadczenia rodzinne, jakie pobierał ojciec dziecka, były odpowiednio pomniejszane o świadczenia pobierane przez nią w Polsce. Nie doszło zatem do zbiegu świadczeń, nie doszło tym samym do nienależnego pobrania świadczenia. Mając powyższe na uwadze, skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego, znak [...] z dnia [...] r. oraz decyzji Prezydenta Miasta S. z dnia [...] r. znak [...] w całości.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zajęte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie z w a ż y ł, co następuje:

Stosownie do art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1066 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem.

Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2016 r., poz. 1369 ze zm.).

Skarga okazała się niezasadna, bowiem zaskarżona decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego nie narusza prawa w stopniu uzasadniającym jej uchylenie.

Materialnoprawną podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia stanowiły przepisy

art. 23a ust. 2 i ust. 5 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1952). Zgodnie z art. 23a ust. 2 tej ustawy, w przypadku przebywania członka rodziny poza granicami Polski w państwie, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, po wydaniu przez organ właściwy decyzji przyznającej świadczenia rodzinne, organ właściwy występuje do marszałka województwa o ustalenie, czy w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Z kolei

w myśl art. 23a ust. 5 cytowanej ustawy, w przypadku gdy marszałek województwa ustali, że w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, organ właściwy uchyla decyzję przyznającą świadczenia rodzinne, od dnia w którym osoba podlega ustawodawstwu państwa, w którym przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, mają zastosowanie.

Z akt sprawy wynika, że Marszałek Województwa Z. pismem z dnia 26 marca 2015 r. poinformował, Prezydenta Miasta S., że w przypadku rodziny E. S. mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego od dnia 1 maja 2010 r. do dnia 30 czerwca 2013 r., gdyż zgodnie z dokumentami zebranymi w sprawie J. S., ojciec dziecka A. S., od kwietnia 2007 r. mieszka na terenie [...], zaś E. S. wraz z dzieckiem mieszkają na terenie [...] od 12 czerwca 2013 r. Powyższa informacja została dodatkowo uzupełniona pismem z dnia 24 marca 2017 r., w którym Marszałek Województwa Z. wyjaśnił, że ojciec dziecka J. S. już od kwietnia 2007 r. zamieszkiwał na terenie [...], jednak przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w jego wypadku mają zastosowanie dopiero od 1 maja 2010 r. Od tego bowiem dnia zmienił się zakres podmiotowy obowiązujących przepisów, tj. Rozporządzenie nr 883/2004 stosuje się do obywateli Państwa Członkowskiego, bezpaństwowców i uchodźców mieszkających w Państwie Członkowskim, którzy podlegają lub podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku Państw Członkowskich oraz członków ich rodzin i osób pozostałych przy życiu. Oznacza to,

że przepisom rozporządzeń dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego od dnia 1 maja 2010 r. podlegają także rodziny, w których żaden z rodziców nie wykonuje pracy zawodowej, a mieszkają w różnych krajach Unii Europejskiej.

W oparciu o powyższą informację Prezydent Miasta S. zobowiązany był, w trybie art. 23a ust. 5 ustawy, do wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji przyznającej opisane wyżej świadczenia na rzecz A. S. na okres od

1 listopada 2010 r. do 30 września 2011 r., na podstawie decyzji tego organu z dnia

[...] r. Fakt, że w konkretnym przypadku winny mieć zastosowanie przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego determinował treść wydanego rozstrzygnięcia. Od tego momentu uznać należało, że właściwym w sprawie organem stał się marszałek województwa – obowiązany do ustalenia jakiego rodzaju świadczenia, w jakim okresie i czy w ogóle pobierał drugi rodzic dziecka. Zgodnie bowiem z art. 21 i art. 23a ust. 4, 5 i 9 ustawy, to marszałek województwa jest organem kompetentnym w sprawach, w których zastosowanie mają przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Zaznaczyć trzeba, że ojciec dziecka, niezależnie od tego czy utrzymuje z nim kontakt i czy przyczynia się do jego utrzymania, uznawany jest za członka rodziny,

a skoro tak, to w przypadku jego wyjazdu i podjęcia zatrudnienia, zastosowanie mają przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, a właściwy organ, zgodnie z art. 23a ust. 5 ustawy, zobligowany jest uchylić decyzję przyznającą świadczenia rodzinne od dnia, w którym osoba podlega ustawodawstwu państwa,

o którym mowa w ust. 1, w zakresie świadczeń rodzinnych w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 – obowiązującego do dnia 30 kwietnia 2010 r. - rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dziennik Urzędowy UE L 1971. 149.2) – niniejsze rozporządzenie stosuje się do obywateli Państwa Członkowskiego, bezpaństwowców i uchodźców mieszkających w Państwie Członkowskim, którzy podlegają lub podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku Państw Członkowskich oraz do członków ich rodzin i osób pozostałych przy życiu.

Powyższe rozporządzenie – zgodnie z treścią art. 96 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE.L.2009.284.1) – utraciło moc ze skutkiem od dnia 1 maja 2010 r. Z tą też datą wszedł w życie przepis art. 2 rozporządzenia (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE.L.2004.166.1), zgodnie z którym – niniejsze rozporządzenie stosuje się do obywateli Państwa Członkowskiego, bezpaństwowców i uchodźców mieszkających w Państwie Członkowskim, którzy podlegają lub podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku Państw Członkowskich oraz do członków ich rodzin i osób pozostałych przy życiu (w myśl art. 91 rozporządzenia nr 883/2004, stosuje się je od dnia wejścia w życie rozporządzenia wykonawczego).

Wobec powyższego nie ulega wątpliwości, że przepisom rozporządzeń dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego od dnia 1 maja 2010 r. podlegają także rodziny, w których żaden z rodziców nie wykonuje pracy zawodowej, a mieszkają w różnych krajach Unii Europejskiej.

Za bezpodstawne zatem Sąd uznał zarzuty skarżącej dotyczące naruszenia

art. 23a ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, jak też braku wskazania

w uzasadnieniu decyzji dostatecznie jasnych przyczyn uchylenia decyzji z dnia

[...] r. oraz niewyjaśnienia, czy doszło do zbiegu pobierania świadczeń.

W świetle przytoczonych przepisów, w rozpoznawanej sprawie okoliczność ta, podobnie jak i to, czy ojciec dziecka był zatrudniony na terenie [...], ewentualnie w jakim charakterze był zatrudniony, pozostaje bez znaczenia. Kwestie te nie mogły bowiem być badane przez Prezydenta Miasta S., a to z tego względu, że jak słusznie wskazano w zaskarżonej decyzji – organem właściwym do rozstrzygania powyższych kwestii jest obecnie Marszałek Województwa Z..

Podnoszona przez E. S. okoliczność, że świadczenia rodzinne pobierane przez ojca dziecka były odpowiednio pomniejszane o świadczenia pobierane przez nią w Polsce, winna być niewątpliwie wzięta pod uwagę przez organ właściwy,tj. Marszałka Województwa Z.. Dodać należy, że choć konieczne stało się uchylenie decyzji przyznającej świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej od dnia 1 maja 2010 r., w żadnym razie nie jest równoznaczna z odmową przyznania tych świadczeń. Z powyższego wynika jedynie, że rozstrzygnięcie w tym zakresie musi być wydane przez organ rzeczowo do tego właściwy, czyli Marszałka Województwa Z. (od 1 stycznia 2018 r. Wojewodę Z.).

Na uwzględnienie nie zasługuje także zarzut błędnego – zdaniem Skarżącej – uchylenia decyzji z mocą wsteczną. Wskazywane przez skarżącą na poparcie jej stanowiska w tym zakresie orzecznictwo sądowe ukształtowało się na tle art. 32 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, który choć wskazany przez organy, jednak nie miał w tym wypadku zastosowania. W niniejszej sprawie przepis ten nie miał zastosowania, bowiem faktycznie decyzje wydane zostały w oparciu o art. 23a ust. 2 i 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, tj. o przepisy, zdaniem Sądu, stanowiące wystarczającą i samodzielną podstawę prawną uchylenia decyzji.

Podnoszony przez Skarżącą zarzut naruszenia art. 107 Kodeksu postępowania administracyjnego w części należy uznać za zasadny, gdyż faktycznie Kolegium w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji pominęło wiele elementów, które dla prawidłowości uzasadnienia winny być w nim zawarte. Sąd jednakże uznał, mając na uwadze wielość decyzji administracyjnych wydanych w przedmiocie uchylenia decyzji w sprawie świadczeń rodzinnych uprzednio przyznanych skarżącej na rzecz jej syna zawierających poprawnie sporządzone uzasadnienia oraz fakt, że zaskarżone decyzje w sposób właściwy wskazują na konieczność zastosowania w sprawie art. 23 a ust.5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, iż naruszenie art. 107 K.p.a. nie miało istotnego wpływu na wynik sprawy.

Należy też podkreślić, że zaskarżona decyzja jest aktem, który nie rozstrzyga sprawy merytorycznie i nie przesądza o pozbawieniu skarżącej uprawnień. Decyzja ta jest swego rodzaju aktem porządkującym stan faktyczny i prawny, powodującym przekazanie sprawy do rozpoznania organowi właściwemu, z uwagi na okoliczność stosowania przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Mając powyższe na uwadze, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie, na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oddalił skargę, jako nieuzasadnioną.