Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Małgorzata Jaśkowska po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej P. B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 31 lipca 2008 r., sygn. akt II SA/Po 1941/03 umarzające postępowanie w sprawie ze skargi P. B. na decyzję Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Poznaniu z dnia [...] lipca 2003 r., Nr [...] w przedmiocie inwentaryzacji powykonawczej postanawia uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Poznaniu

Postanowieniem z dnia 31 lipca 2008 r., sygn. akt II SA/Po 1941/03 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu umorzył postępowanie w sprawie ze skargi P. B. na decyzję Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Poznaniu z dnia [...] lipca 2003 r, Nr [...] w przedmiocie inwentaryzacji powykonawczej. W uzasadnieniu wskazano, że postanowieniem z dnia 20 lipca 2005 r. Sąd zawiesił postępowanie w niniejszej sprawie z uwagi na niemożność nadania sprawie dalszego biegu. Jak podano, Sądowi nie był znany adres uczestniczki postępowania - M. D.. Ponieważ w ciągu trzech lat od daty wydania postanowienia Sądu z dnia 20 lipca 2005 r. nie zgłoszono wniosku o podjęcie postępowania, Sąd postanowił zgodnie z art. 130 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) na mocy którego umarza się postępowanie zawieszone z przyczyn wskazanych w art. 125 § 1 pkt 3, jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu trzech lat od daty postanowienia o zawieszeniu.

Skargę kasacyjną na powyższe postanowienie złożył reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika P. B.. W skardze tej zarzucono Sądowi instancji naruszenie:

* art. 106 § 3 p.p.s.a., które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy -

poprzez nie przeprowadzenie z urzędu dowodu, mającego na celu ustalenie

miejsca zamieszkania uczestniczki postępowania - M. D.,

* art. 6 p.p.s.a., które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy - poprzez

zaniedbania Wojewódzkiego Sąd Administracyjnego w Poznaniu w zakresie

udzielania stronie występującej bez adwokata lub radcy prawnego potrzebnych

wskazówek co do czynności procesowych oraz pouczania ich o skutkach prawnych

tych czynności i skutkach zaniedbań,

* art. 33 par. 1 p.p.s.a., które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy - poprzez

błędne uznanie M. D. za uczestniczkę postępowania na prawach

strony w sytuacji, gdy wynik postępowania nie dotyczy jej interesu prawnego, nie

* Sygn. akt II OSK 1965/08

interesuje się ona w ogóle nieruchomością, nie przebywa w niej od wielu lat, a skarżący nie ma żadnej możliwości ustalenia jej miejsca przebywania - co doprowadziło do nieprawidłowego umorzenia postępowania. Wniesiono o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania WSA w Poznaniu. Autor skargi kasacyjnej wskazał, że w świetle art. 106 § 1 p.p.s.a. Sąd może z urzędu lub na wniosek stron przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie. Z uwagi na treść w/w przepisu Sąd I instancji nie powinien umarzać postępowania, a z urzędu przeprowadzić dowód na okoliczność ustalenia, jakie jest miejsce zamieszkania uczestniczki postępowania M. D.. Okoliczność ta jest bowiem istotna dla rozpoznania sprawy, a ponadto nie powoduje zbyt nadmiernego przedłużania postępowania. Ponadto WSA w Poznaniu nie zastosował w niniejszej sprawie art. 6 p.p.s.a. Skarżący występował w przedmiotowym postępowaniu bez adwokata lub radcy prawnego, a zatem Sąd zobowiązany był udzielić mu wskazówek dotyczących terminu, do którego należy złożyć wniosek o podjęcie postępowania, aby nie było podstaw do umorzenia postępowania. Wojewódzki Sąd Administracyjny naruszył zatem podstawową zasadę postępowania przed sądami administracyjnymi. M. D. nie powinna mieć statusu uczestniczki na prawach strony, albowiem wynik postępowania nie dotyczy jej interesu prawnego.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, z urzędu natomiast bierze pod uwagę jedynie nieważność postępowania. W rozpoznawanej sprawie nie występują przesłanki nieważności postępowania określone w art. 183 § 2 p.p.s.a., stąd NSA rozpoznał skargę kasacyjną w jej granicach.

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie.

W szczególności Sąd uznał za zasadny zarzut naruszenia art. 33 § 1 p.p.s.a., które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Zgodnie z art. 33 § 1 osoba, która brała udział w postępowaniu administracyjnym,

Sygn. akt II OSK 1965/08

a nie wniosła skargi, jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy jej interesu prawnego, jest uczestnikiem tego postępowania na prawach strony. W przedmiotowej sprawie Sąd nie zbadał w istocie czy M. D. posiadała taki status. Z akt wynika jedynie, że została ona wskazana w rozdzielniku decyzji Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego dla Miasta Poznania z dnia [...] lipca 2003 r., Nr [...] oraz decyzji Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Poznaniu z dnia [...] lipca 2003 r., Nr [...].

Jednocześnie, mimo iż w przedmiotowej sprawie zawieszenie postępowania zostało dokonane postanowieniem z dnia 20 lipca 2005 r, sygn. akt II SA/Po 1941/03, które stało się prawomocne wskutek braku jego zaskarżenia, dla umorzenia postępowania sądowoadministracyjnego prawidłowość tego postanowienia ma istotne znaczenie. Zgodnie z art. 125 § 1 pkt 3 p.p.s.a. Sąd może zawiesić postępowanie jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu skarżącego lub niewykonania przez skarżącego innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu. Podkreślić należy, iż przepis ten odnosi się do adresu skarżącego a nie innych uczestników postępowania. Zarządzenie wskazane w art. 125 § 1 pkt 3 p.p.s.a. nie może więc odnosić się obowiązku ustalania przez strony adresów czy miejsc zamieszkania stron procesu sądowoadministracyjnego. Treścią takiego orzeczenia mogą być tylko takie nakazy, które wynikają z przepisów prawa i nie pozostają w sprzeczności z podstawowymi zasadami, choćby zasadą równości stron. (Z.Czarnik, Zawieszenie postępowania sądowoadministracyjnego ze względu na niemożność nadania biegu sprawie, Administracja 2008/2/5). Przerzucanie na skarżącego aktualizacji adresów uczestników postępowania może w istocie prowadzić do pozbawienia prawa do sądu (post. NSA z 15 grudnia 2004 r., sygn. akt OZ 795/04, OSP 2006, Nr 4, poz. 44). Co prawda, jak podkreślono powyżej, postanowienie o zawieszeniu stało się prawomocne, należy jednak wskazać, iż zgodnie z art. 127 § 3 p.p.s.a. podczas zawieszenia postępowania sąd podejmuje czynności, które mają na celu podjęcie postępowania, w tym ustalenie statusu ewentualnych uczestników i ich adresów z możliwością podjęcia postępowania z urzędu. W przedmiotowej sprawie Sąd takich czynności nie dokonał, przerzucając wspomniany obowiązek na stronę skarżącą.

Jednocześnie należy uznać za zasadny zarzut naruszenia art. 6 p.p.s.a. poprzez zaniedbania Wojewódzkiego Sąd Administracyjnego w Poznaniu w zakresie

Sygn. akt II OSK 1965/08

udzielania stronie występującej bez adwokata lub radcy prawnego potrzebnych wskazówek co do czynności procesowych oraz pouczania ich o skutkach prawnych tych czynności i skutkach zaniedbań. Mając na uwadze treść tego artykułu stwierdzić należy, iż w zaistniałym stanie faktycznym, mimo prawomocnego postanowienia o zawieszeniu postępowania, Sąd I instancji zobowiązany był udzielić skarżącemu wskazówek dotyczących terminu do którego należy złożyć wniosek o podjęcie postępowania, a w szczególności poinformować go o skutkach braku takiego wniosku przed wydaniem postanowienia o umorzeniu.

Sąd nie uznał natomiast za zasadny zarzut naruszenia art. 106 § 3 p.p.s.a., które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy - poprzez nie przeprowadzenie z urzędu dowodu, mającego na celu ustalenie miejsca zamieszkania uczestniczki postępowania - M. D.. Powyższy przepis dotyczy postępowania dowodowego. Ustalenie adresu ewentualnych uczestników postępowania jest natomiast inną czynnością procesową i nie odnosi się do postępowania dowodowego.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy WSA zgodnie z art. 127 § 3 p.p.s.a. powinien podjąć czynności zmierzające do ustalenia statusu M. D., jej adresu a następnie czynności mające na celu podjęcie postępowania.

Mając na uwadze powyższe NSA orzekł jak w sentencji na podstawie art. 185 § 1 p.p.s.a.