Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie Sędzia NSA Juliusz Antosik po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia T. M. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 czerwca 2008 r. sygn. akt III SA/Wa 1593/07 odmawiające zmiany postanowienia w sprawie prawa pomocy w sprawie ze skargi T. M. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 26 czerwca 2007 r. nr [...] w przedmiocie określenia zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług postanawia oddalić zażalenie.

Postanowieniem z dnia 27 czerwca 2008 r., sygn. akt III SA/Wa 1593/07, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił T. M. zmiany postanowienia z dnia 28 grudnia 2007 r. w przedmiocie przyznania prawa pomocy.

W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd I instancji wskazał, że w skardze T. M. wniósł o zwolnienie go z kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata z urzędu.

Pismem z dnia 11 września 2007 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wezwał skarżącego do nadesłania formularza PPF oraz przedstawienia dodatkowych informacji. W wykonaniu powyższego wezwania Skarżący nadesłał formularz PPF, w którym wskazał, że domaga się zwolnienia od kosztów sądowych.

Postanowieniem z dnia 19 listopada 2007 r. WSA w Warszawie odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie wskazując, iż brak jest podstaw do uznania, że jego sytuacja życiowa nie pozwala mu na poniesienie kosztów związanych z prowadzonym przed Sądem postępowaniem. Sąd stwierdził też, że Skarżący nie podjął żadnych kroków zmierzających do poprawy swojej sytuacji życiowej, nie zgłosił się w szczególności do ośrodka pomocy społecznej, nie podjął prób znalezienia pracy, mimo że posiada specjalistyczne kwalifikacje oraz bogate doświadczenie zawodowe. Dodatkowo Sąd podniósł, że skarżący nie udokumentował w sposób należyty swojej sytuacji materialnej i rodzinnej.

Następnie, w wyniku złożonego sprzeciwu, postanowieniem z dnia 28 grudnia 2007 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił stronie skarżącej prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. W uzasadnieniu stwierdził, że Skarżący nie dostarczył dokumentów i oświadczeń, które mogłyby być podstawą oceny, czy jego sytuacja materialna wypełnia przesłanki z art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., zwana dalej w skrócie p.p.s.a.).

Na powyższe postanowienie Skarżący wniósł zażalenie, które zostało następnie oddalone przez Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2008 r. sygn. akt I FZ 83/08. W konsekwencji postanowienie WSA w Warszawie z dnia 28 grudnia 2007 r. stało się prawomocne.

Pismem z dnia 30 kwietnia 2008 r. Skarżący zwrócił się do Sądu o reasumpcję postanowienia o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych. Wskazał, że jego sytuacja w żaden sposób się nie zmieniła. Do wniosku załączył dokumentację lekarską na dowód tego, że od wielu lat się leczy.

Powyższy wniosek Sąd I instancji uznał za wniosek o ponowne rozpatrzenie pierwotnego wniosku o przyznanie prawa pomocy, a w konsekwencji o zmianę postanowienia z dnia 28 grudnia 2007 r. Sąd I instancji, odmawiając postanowieniem z dnia 27 czerwca 2008 r. zmiany wydanego postanowienia w z dnia 28 grudnia 2007 r., wskazał, że skarżący nie przedstawił, żadnych okoliczności mogących uzasadnić zmianę postanowienia z dnia 28 grudnia 2007 r. odmawiającego przyznania mu prawa pomocy. Co więcej, sam Skarżący stwierdził, że jego sytuacja w żaden sposób się nie zmieniła. Skoro tak, to w dalszym ciągu aktualna pozostaje argumentacja zawarta w postanowieniu WSA w Warszawie z dnia 28 grudnia 2007 r. Dodatkowo Sąd zaznaczył, że na podjęte rozstrzygnięcie nie mogła mieć wpływu dokumentacja lekarska przedłożona przez stronę wraz z wnioskiem z 30 kwietnia 2008 r. Nie stanowi ona bowiem w opinii Sądu wystarczającego potwierdzenia zmiany sytuacji finansowej strony.

Na powyższe postanowienie skarżący wniósł zażalenie. W jego uzasadnieniu po raz kolejny przedstawił trudną sytuację, w której się znajduje, podnosząc jednocześnie, że Sąd I instancji niezasadnie postąpił odmawiając mu prawa pomocy, jak również odmawiając zmiany postanowienia o przyznaniu prawa pomocy .

Naczelny Sąd Administracyjny, zważył co następuje:

Stosownie do art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a. Sąd przyzna osobie fizycznej prawo pomocy w zakresie całkowitym, jeżeli ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla, że cytowany przepis stanowi odstępstwo od zasady ustanowionej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie z którym strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Jednocześnie, stosownie do treści 165 p.p.s.a., postanowienia niekończące postępowania w sprawie (a zatem również i postanowienia w przedmiocie prawa pomocy) mogą być uchylane i zmieniane wskutek zmiany okoliczności sprawy, chociażby były zaskarżone a nawet prawomocne. Ustawodawca nie ograniczył zatem możliwości wielokrotnego składania wniosku o przyznanie prawa pomocy w danej sprawie. Jednakże, jak wskazuje powołany art. 165 p.p.s.a., odmienna ocena sytuacji materialnej wnioskodawcy – przy rozpatrywaniu kolejnego wniosku – możliwa jest wyłącznie po zmianie okoliczności mających wpływ na tę ocenę.

Składając zatem kolejny wniosek o przyznanie prawa pomocy, strona winna przedstawić nowe, istotne okoliczności, które mogą mieć wpływ na pozytywne rozpatrzenie wniosku. Brak wskazania takich okoliczności, przy ponownym złożeniu wniosku, powoduje, że raz już dokonana, w stosownym i prawomocnym postanowieniu sądu, ocena możliwości płatniczych strony, pozostaje nadal aktualna.

W rozpatrywanej sprawie, skarżący, ubiegając się kolejny raz o przyznanie wspomnianego prawa pomocy, przytoczył okoliczności, które były brane pod uwagę zarówno przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, jak i przez Naczelny Sąd Administracyjny. Należy zaznaczyć, że rolą Naczelnego Sądu Administracyjnego jest weryfikowanie orzeczeń Sądu I instancji pod względem ich zgodności z prawem. To, czy ocena możliwości płatniczych skarżącego dokonana w postanowieniu z dnia 28 grudnia 2007 r. była prawidłowa, pozostaje poza zakresem kognicji Naczelnego Sądu Administracyjnego w rozpatrywanej sprawie, gdyż postanowienie to stało się prawomocne. Zmiana tego postanowienia możliwa jest wyłącznie na zasadach przewidzianych w art. 165 p.p.s.a.

Tym samym, Sąd I instancji, analizując ponowny wniosek o przyznanie prawa pomocy, w którym nie wskazano żadnych nowych okoliczności, czego zresztą nie kwestionuje również skarżący, nie miał podstaw prawnych, aby zmienić prawomocne stanowisko sądu wyrażone w postanowieniu z dnia 28 grudnia 2007 r. Polemika zaś, jaką skarżący prowadzi na etapie rozpatrywanego zażalenia od postanowienia z dnia 27 czerwca 2008 r. odmawiającego zmiany postanowienia w przedmiocie prawa pomocy, mogłaby raczej stanowić argumentację dla zażalenia na postanowione z dnia 28 grudnia 2007 r.

W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.