Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 26 lutego 2014 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Małgorzata Górecka (spr.) Sędziowie WSA Marzenna Kosewska WSA Walentyna Długaszewska Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Skrocka – Nerka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 lutego 2014 roku przy udziale sprawy ze skargi Rady Miejskiej O na rozstrzygnięcie nadzorcze Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w P z dnia ... r. nr ... w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały w sprawie określenia wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi o d d a l a s k a r g ę

Zaskarżoną uchwałą z dnia ... 2013r. Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w P stwierdziło nieważność uchwały Rady Miejskiej Ostrowa Wielkopolskiego nr XXXV/347/2013 z 25 czerwca 2013r. w sprawie zmiany uchwały nr XXX/285/2013 Rady Miejskiej Ostrowa Wielkopolskiego z dnia 31 stycznia 2013 r. w sprawie dokonania wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ustalenia stawki takiej opłaty.

W uzasadnieniu uchwały w pierwszej kolejności wskazano, iż w podjętej uchwale uregulowano szczegółowe zasady ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi zbieranymi w sposób selektywny. Opłata taka wynosić ma 13,50 zł miesięcznie od każdej osoby zamieszkującej daną nieruchomość. Stawkę tę ustalono odmiennie w przypadku osoby będącej trzecim dzieckiem w rodzinie zamieszkującej daną nieruchomość ( 6 zł ), będącej czwartym dzieckiem ( 3 zł ) oraz piątym i kolejnym dzieckiem w rodzinie ( 1 zł miesięcznie ).

W ocenie Kolegium rozwiązanie przyjęte przez Radę Miejską narusza prawo albowiem wykracza poza zakres delegacji ustawowej zawartej w art. 6k ust. 4 i art. 6 j ust. 2 a ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku gminach. Zgodnie z art. 6 k ust. 4 rada gminy może różnicować stawki opłat, wprowadzać zwolnienia przedmiotowe, ustanawiać dopłaty dla właścicieli nieruchomości wskazanych w art. 6 c ust. 1, spełniających ustalone przez nią kryteria lub określić szczegółowo zasady ustalania tych opłat. Zgodnie z art. 6 j ust. 2 a ustawy rada gminy może różnicować stawki opłaty w zależności od powierzchni lokalu mieszkalnego, liczby mieszkańców zamieszkujących nieruchomość, odbierania odpadów z terenów wiejskich lub miejskich oraz od rodzaju zabudowy. Ustawa nie daje wobec tego podstaw do różnicowania stawek opłaty ze względu na kategorie mieszkańców ( dorośli – dzieci ) czy ich wiek.

Biorąc pod uwagę powyższe, Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w P, działając na podstawie art. 11 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 7 października 1992r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 1113) oraz art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) stwierdziło nieważność powyższej uchwały Rady Miejskiej Ostrowa Wielkopolskiego nr XXXV/347/2013 z 25 czerwca 2013r. w sprawie zmiany uchwały nr XXX/285/2013 Rady Miejskiej Ostrowa Wielkopolskiego z dnia 31 stycznia 2013 r.

Przewodniczący Rady Miejskiej O W wniósł skargę na powyższe rozstrzygnięcie nadzorcze Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w P.

Skarżący postawił w niej zarzuty naruszenia art. 6 k ust. 4 i art. 6 n ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach poprzez niezasadne uznanie, że gmina zróżnicowała stawki podatkowe przy użyciu kryterium podmiotowego a nie przedmiotowego. Wniesiono o uchylenie uchwały Kolegium RIO w P.

Zdaniem strony skarżącej wprowadzone zróżnicowanie dotyczyło wyłącznie dopuszczalnego przez ustawę zróżnicowania stawek podatkowych. Przy przyjęciu, że zastosowano zwolnienie podatkowe, chodziło o kryterium przedmiotowe, a nie kryterium podmiotowe. Nie ograniczono bowiem kręgu osób zobowiązanych do ponoszenia opłat.

Regionalna Izba Obrachunkowa w odpowiedzi na skargę podtrzymała swoje stanowisko . Wniesiono ponadto o odrzucenie skargi ze względu na wniesienie jej przez podmiot nie posiadający zdolności procesowej, czyli przez przewodniczącego rady miejskiej. Podmiotem takim ma być w ocenie RIO wyłącznie wójt ( burmistrz, prezydent miasta ), jako podmiot reprezentujący dany organ samorządu na zewnątrz.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012r., poz. 270 ze zm.-dalej p.p.s.a.), sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, polegającą na kontroli zgodności zaskarżonego aktu z przepisami postępowania administracyjnego, a także prawidłowości zastosowania i wykładni norm prawa materialnego.

Według art. 3 § 2 pkt 7 p.p.s.a. kontrolą sądowoadministracyjną objęte są akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego. Tak więc badaniu w rozpoznawanej sprawie podlega, czy zaskarżony akt nadzoru jest zgodny z prawem.

Wskazać należy na wstępie, że skarga była dopuszczalna i nie podlegała odrzuceniu, gdyż na rozprawie w dniu 28 stycznia 2014 r. zobowiązano pełnomocnika strony skarżącej do uzupełnienia braku formalnego skargi poprzez jej podpisanie przez Prezydenta Miasta O W. Brak ten został uzupełniony w terminie wyznaczonym przez Sąd.

Przedmiotem wniesionej skargi jest rozstrzygnięcie nadzorcze Kolegium Regionalnej Izby Rozrachunkowej stwierdzającej nieważność uchwały Rady Miejskiej Ostrowa Wielkopolskiego nr XXXV/347/2013 z 25 czerwca 2013r. w sprawie zmiany uchwały nr XXX/285/2013 Rady Miejskiej Ostrowa Wielkopolskiego z dnia 31 stycznia 2013 r. w sprawie dokonania wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ustalenia stawki takiej opłaty z powodu istotnego naruszenia przepisów ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ( Dz. U. z 2012 r., poz. 391 ze zm. )

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 28 listopada 2013 r., sygn. akt K 17/12, uznał, że art. 6 k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w zakresie, w jakim upoważnia radę gminy do wprowadzenia zwolnienia przedmiotowego, jest niezgodny z art. 168 w związku z art. 217 Konstytucji. Okoliczność powyższa ma istotne znaczenie przy ocenie zaskarżonego rozstrzygnięcia nadzorczego, albowiem RIO w P dokonywało oceny legalności przedmiotowej uchwały z punktu widzenia jej zgodności z delegacją ustawową określoną w art. 6 j ust. 2 a i art. 6 k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Zasadą postępowania administracyjnego jest, iż Sąd kontroluje legalność zaskarżonego aktu według stany prawnego obowiązującego w dacie jego wydania. Zasada powyższa obejmuje jednak sytuację, gdy do zmiany stanu prawnego dochodzi w wyniku działań ustawodawcy. Natomiast inaczej rzecz się ma w sytuacji uchylenia danych przepisów na skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Stąd też w orzecznictwie Sądu Najwyższego można napotkać pogląd – zdaniem Trybunału Konstytucyjnego trafny (por. wyrok: z 29 października 2002 r., sygn. P 19/01, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 67 i postanowienie z 6 kwietnia 2005 r., sygn. SK 8/04, OTK ZU 4/A/2005, poz. 44) – że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności danej normy stwarza dla organów stosujących prawo wskazówkę przełamującą zwykłe zasady prawa intertemporalnego i zasady decydujące o wyborze prawa właściwego w momencie stosowania prawa (por. SN I KZP 16/05 z 31 września 2005 r., BPK 5/05). Innymi słowy, w wypadku orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny o niekonstytucyjności kontrolowanej normy, obowiązuje norma intertemporalna, mająca pierwszeństwo (z racji konstytucyjnej genezy) w stosunku do norm intertemporalnych dotyczących zmiany stanu prawnego w wyniku działań ustawodawcy. Tego rodzaju autonomia interpretacyjna przysługująca sądom znajduje uzasadnienie w art. 8 Konstytucji i jest wyrazem bezpośredniego stosowania Konstytucji w drodze kierowania się wykładnią zgodną z Konstytucją.

Równocześnie, choć w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 listopada 2013 r., sygn. akt K 17/12 określono, że przepis art. 6 k ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach utraci swoją moc obowiązującą z upływem osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, to jednak zwrócić należy uwagę, że sam fakt ogłoszenia wyroku Trybunału, po przeprowadzeniu postępowania kontrolnego danej normy, nie jest pozbawiony prawnego znaczenia dla postępowań toczących się przed organami lub sądami na tle przepisów dotkniętych niekonstytucyjnością. Już bowiem z momentem publicznego ogłoszenia wyroku następuje uchylenie domniemania konstytucyjności przepisu. To powoduje, że organy stosujące przepisy uznane za niekonstytucyjne powinny uwzględniać fakt, że chodzi o przepisy pozbawione domniemania konstytucyjności. Konieczność takiego postępowania interpretacyjnego, wynika z art. 190 Konstytucji. Stosownie bowiem do treści art. 190 ust. 1 i 3 Konstytucji, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.

Zgodnie z tym przepisem orzeczenie o niekonstytucyjności musi prowadzić do dalszych działań, mających na celu przywrócenie stanu zgodności z Konstytucją. Można to osiągnąć w wyniku wznowienia postępowania po orzeczeniu niekonstytucyjności, co jest możliwe w warunkach wskazanych w art. 190 ust. 4 Konstytucji oraz na zasadach i w trybie określonym w przepisach właściwych dla danego postępowania. Dlatego też byłoby nielogiczne, gdyby dopuszczając (w celu przywrócenia stanu konstytucyjności) możliwość wznowienia postępowania w sprawach już rozstrzygniętych na tle norm uznanych za niekonstytucyjne, ustawodawca aprobował zarazem możliwość dalszego naruszania Konstytucji na przyszłość, przez dalsze stosowanie przepisu już uznanego za niekonstytucyjny w postępowaniach, w których zgodnie z zasadami dotyczącymi ratione temporis, miałoby dochodzić do dalszego stosowania przez sądy tego niekonstytucyjnego przepisu. Z tych też względów, w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego jak i Sądu Najwyższego ukształtowało się jednolite stanowisko, co do tego, że przepis uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją nie może być stosowany przez sądy i inne organy w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia orzeczenia Trybunału (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 07 grudnia 2000 r., sygn. akt III ZP 27/00, OSNAPiUS 2001 nr 10, poz. 331; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 lutego 2006 r. sygn. akt II OSK 1403/05, Baza NSA).

Innymi słowy, sąd administracyjny rozpatrujący sprawę w okresie działania klauzuli odraczającej utratę mocy obowiązującej niekonstytucyjnego aktu czy przepisu może odmówić jego zastosowania z uwagi na obalenie domniemania konstytucyjności tego aktu czy przepisu przez Trybunał Konstytucyjny (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 grudnia 2009 r., sygn. akt I FSK 1672/09, Baza NSA).

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd uznał, że w niniejszej sprawie zastosowanie ma norma intertemporalna nakazująca stosowanie prawa obowiązującego w chwili wydania wyroku przez Trybunał Konstytucyjny, mająca pierwszeństwo przed zasadą tempus regit actum (rozstrzygania według stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania zaskarżonego rozstrzygnięcia).

Trybunał Konstytucyjny orzekł o niekonstytucyjności art. 6k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, a więc przepisu, który leżał u podstaw wydania kwestionowanej uchwały Rady Miejskiej Ostrowa Wielkopolskiego nr XXXV/347/2013 z 25 czerwca 2013r. w sprawie zmiany uchwały nr XXX/285/2013 Rady Miejskiej Ostrowa Wielkopolskiego z dnia 31 stycznia 2013 r.

Przedmiotowa uchwała, stanowiąca przedmiot kontroli RIO w P, została wydana na podstawie niekonstytucyjnego przepisu art. 6k ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Istniały wobec tego podstawy prawne do stwierdzenia nieważności tej uchwały, wobec czego zdaniem Sądu Kolegium RIO zasadnie zaskarżoną uchwałą z 17 lipca 2013 r. wyeliminowało przedmiotową uchwałę Rady Miejskiej O W z obrotu prawnego. Kolegium RIO w P wydało prawidłowe rozstrzygnięcia nadzorcze, albowiem należało stwierdzić nieważność uchwały Rady Miejskiej O W.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oddalił skargę jako bezzasadną.