Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Jacek Hyla, Sędziowie Sędzia WSA Alina Dominiak, Sędzia WSA Janina Guść (spr.), Protokolant Starszy Sekretarz Sądowy Kinga Czernis, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 czerwca 2020 r. sprawy ze skargi P. K. na uchwałę Sejmiku Województwa [...] z dnia 28 maja 2012 r. nr [...] w sprawie podziału Województwa [...] na obwody łowieckie 1. stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały w zakresie: - dotyczącym obwodu łowieckiego nr [...], w części obejmującej nieruchomości stanowiące własność skarżącego P. K. – działki o numerach ewidencyjnych: 351, 353, położone w miejscowości [...], gmina [...], dla których Sąd Rejonowy VII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze [...]; - dotyczącym obwodu łowieckiego nr [...], w części obejmującej nieruchomości stanowiące własność skarżącego P. K. – działki o numerach ewidencyjnych: 102, 104, 105, 109, 110, 117, 118, 122, 123, 125, 128, 129, położone w miejscowości [...], gmina [...], dla których Sąd Rejonowy VII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze [...]; - dotyczącym obwodu łowieckiego nr 95, w części obejmującej nieruchomości stanowiące własność skarżącego P. K. – działki o numerach ewidencyjnych: 184/1, 184/2, 184/3, 185, 191, 195, 197, położone w miejscowości [...], gmina [...], dla których Sąd Rejonowy VII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze [...]; - dotyczącym obwodu łowieckiego nr [...], w części obejmującej nieruchomości stanowiące własność skarżącego P. K. – działki o numerach ewidencyjnych: 203, 204, 213, położone w miejscowości [...], gmina [...], dla których Sąd Rejonowy VII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze [...]; 2. odrzuca skargę w pozostałym zakresie; 3. zasądza od Sejmiku Województwa [...] na rzecz skarżącego P. K. kwotę 300 (trzysta) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

W dniu 28 maja 2012 r. Sejmik Województwa [...] wydał uchwałę nr [...] w sprawie podziału województwa [...] na obwody łowieckie (Dz. Urz. Woj. [...] z 2012 r., poz. [...] ze zm.). Szczegółowy wykaz obwodów łowieckich wraz z opisem ich granic i powierzchni zawarty został w złączniku nr 1 do uchwały. Graficzny przebieg obwodów przedstawiono na mapie topograficznej stanowiącej załącznik nr 2. Rejestr powierzchniowy obwodów stanowi załącznik nr 3 do uchwały.

Jako podstawę prawną wydania uchwały wskazano art. 18 pkt 1 oraz art. 20 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (t.j.: Dz. U. z 2001 r., nr 142, poz. 1590 ze zm.) w związku z art. 27 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (Dz. U. z 2005 r., nr 127, poz. 1066 ze zm.).

Po uprzednim wezwaniu organu administracji do usunięcia naruszenia prawa pismem z 16 września 2019 r., które wpłynęło do organu 23 września 2019 r., P. K. wniósł w dniu 31 października 2019 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku skargę o stwierdzenie nieważności opisanej wyżej uchwały w zakresie dotyczącej granic obwodów łowieckich nr [...] i [...], na terenie których znajdują się jego nieruchomości rolne:

- w obwodzie łowieckim nr [...] – działki o numerach ewidencyjnych: [...], [...], położone w miejscowości O., gmina U., dla których Sąd Rejonowy w S. VII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze [...];

- w obwodzie łowieckim nr [...] - działki o numerach ewidencyjnych: [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], położone w miejscowości Ś., gmina K., dla których Sąd Rejonowy w S. VII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze [...];

- w obwodzie łowieckim nr [...] – działki o numerach ewidencyjnych: [...], [...], [...], [...], [...], [...], położone w miejscowości Ś., gmina K., dla których Sąd Rejonowy w S. VII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze [...];

- w obwodzie łowieckim nr [...] - działki o numerach ewidencyjnych: [...], [...], [...], położone w miejscowości W., gmina K., dla których Sąd Rejonowy w S. VII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze [...];

Uzasadniając skargę skarżący wskazał, że zaskarżona uchwała została podjęta na podstawie art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego, który 22 stycznia 2016 r. utracił moc obowiązującą w związku z wejściem w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 10 lipca 2014 r. W wyroku tym Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego z art. 64 ust. 1 i ust. 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP polegającą na upoważnieniu do objęcia reżimem obwodu łowieckiego nieruchomości bez zapewnienia jej właścicielowi odpowiednich środków ochrony praw w sytuacji sprzeciwu wobec wykorzystywania należącej do niego nieruchomości na cele związane z organizacją i prowadzeniem polowań na zwierzęta. Tym samym zaskarżona uchwała została podjęta w sposób naruszający jego konstytucyjne prawa i wolności. Nie zapewniono mu prawnie skutecznej możliwość sprzeciwienia się włączeniu posiadanych nieruchomości do obwodów łowieckich jak wymaga tego art. 64 ust. 1 i ust. 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

Skarżący wskazał dodatkowo na wydane w podobnych sprawach orzeczenia sądów administracyjnych, gdzie przyjęto, że art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego, jako oczywiście sprzeczny z wartościami gwarantowanymi przez Konstytucję nie powinien mieć zastosowania również przed wejściem w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego o sygn. akt P 19/13 tj. przed 22 stycznia 2016 r.

Skarżący wniósł również o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania sądowego.

Sejmik Województwa [...] w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie.

W uzasadnieniu organ wskazał, że sejmiki województw utraciły kompetencje do rozstrzygania kwestii związanych z ustanawianiem obwodów łowieckich, w tym związanych ze zmianą ich granic, z uwagi na utratę mocy obowiązującej art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego, który wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 10 lipca 2014 r. sygn. akt P 19/13, został uznany za niezgodny z Konstytucją RP. Tym samym organ nie mógł podjąć satysfakcjonujących dla skarżącego kroków.

W ocenie organu, nie ma on również możliwości samodzielnego stwierdzenia nieważności własnej uchwały. W tym zakresie organ podzielił pogląd części doktryny, że uprawnienia autokontrolne organu w postępowaniu sądowoadministracyjnym są jakościowo różne od uprawnień sądu administracyjnego, gdyż organ stosuje inne reguły postępowania aniżeli sąd. Organ wskazał, że art. 54 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz. U. z 2019 r. poz. 2325), zwanej dalej p.p.s.a., nie jest przepisem o charakterze kompetencyjnym, dającym organowi stanowiącemu gminy uprawnienie autokontrole, w ramach postępowania sądowoadministracyjnego.

Sejmik Województwa zaznaczył ponadto, że z dniem 1 kwietnia 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 22 marca 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo łowieckie oraz niektórych innych ustaw, która przywrócono kompetencje sejmikom województw do podejmowania decyzji w sprawie uchwalania obwodów łowieckich. Zgodnie z art. 7 ust. 2 tej ustawy podziały województw na obwody łowieckie oraz zaliczenia obwodów łowieckich do poszczególnych kategorii dokonane przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy zachowują ważność do dnia wejścia w życie pierwszych uchwał, o których mowa w art. 27 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, nie dłużej jednak niż do dnia 31 marca 2020 r. Zgodnie z art. 27b ust. 1 znowelizowanej ustawy prawo łowieckie, będący osobą fizyczną właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości wchodzącej w skład obwodu łowieckiego może złożyć oświadczenie o zakazie wykonywania polowania na tej nieruchomości w formie pisemnej. Od kwestii władztwa nad danym terenem oraz ewentualnego oświadczenia, o którym mowa w art. 27b prawa łowieckiego, zależą również roszczenia odszkodowawcze za szkody wyrządzone w uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny, czy przy wykonywaniu polowania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t. j.: Dz.U. z 2019 r., poz. 2167) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Sądy administracyjne, kierując się kryterium legalności, dokonują oceny zgodności treści zaskarżonego aktu oraz procesu jego wydania z normami prawnymi ustrojowymi, proceduralnymi i materialnymi. Istotą sądowej kontroli sprawowanej przez sądy administracyjne jest ocena legalności zaskarżonych aktów i czynności według stanu prawnego i faktycznego z daty ich podjęcia.

W świetle art. 3 § 2 pkt 5 p.p.s.a. kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje m.in. orzekanie w sprawach skarg na akty prawa miejscowego jednostek samorządu terytorialnego.

Przystępując do oceny legalności zaskarżonego aktu prawa miejscowego w pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z art. 82 ust. 1 u.s.w. uchwała organu samorządu województwa sprzeczna z prawem jest nieważna. O nieważności uchwały w całości lub w części orzeka organ nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia jej doręczenia organowi nadzoru, a po tym terminie sąd administracyjny na skutek wniesionej skargi.

Przepis art. 90 ust. 1 u.s.w. określa podmiot uprawniony do skierowania skargi na akt organu samorządu terytorialnego jako "każdego, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone przepisem aktu prawa miejscowego, wydanym w sprawie z zakresu administracji publicznej". Badając tę przesłankę, niezbędną dla dopuszczalności skargi, a także swojej kognicji, sąd uznał jako niebudzący wątpliwości fakt, że zaskarżona uchwała jest uchwałą z zakresu administracji publicznej w rozumieniu art. 90 ust. 1 u.s.w.

W związku z tym, że zaskarżona uchwała została podjęta przed 1 czerwca 2017 r., zgodnie z art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r., poz. 935), wniesienie skargi na tę uchwałę należało poprzedzić wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa. Dopiero po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa uprawniony podmiot mógł zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego, przy czym skargę do sądu wnosi się z zachowaniem terminu, o którym mowa w art. 53 § 2 p.p.s.a. (w brzmieniu obowiązującym przed 1 czerwca 2017 r.). Jak wynika z akt sprawy, skarga poprzedzona została wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa i wniesiona w terminie 60-dniowym (organ na dzień wniesienia skargi nie ustosunkował się do wezwania).

Sąd orzekający przyjął więc, że wymogi formalne wniesienia skargi na podstawie art. 90 ust. 1 u.s.w. zostały w niniejszej sprawie spełnione.

Ustalenia w powyższym zakresie otworzyły drogę do zbadania legitymacji skargowej strony skarżącej. Jest to swoistego rodzaju kwalifikowana legitymacja prawna, wyraźnie określona we wskazanym przepisie u.s.w. i nie mają do niej zastosowania ani przepisy art. 28 i art. 31 k.p.a. ani też art. 50 p.p.s.a. Przepis art. 50 § 1 p.p.s.a ma bowiem charakter lex generalis i znajduje zastosowanie w takim zakresie, w jakim legitymacja skargowa nie została odmiennie ujęta w innej ustawie, a więc stanowiącej lex specialis (tak: T. Woś [w:] T. Woś, H. Knysiak-Molczyk, M. Romańska, Postępowanie sądowoadministracyjne, LexisNexis 2013, s. 124).

Interes prawny skarżącego musi wynikać z normy prawa materialnego kształtującej sytuację prawną wnoszącego skargę. W orzecznictwie i doktrynie eksponuje się przede wszystkim bezpośredniość, konkretność i realny charakter interesu prawnego strony kształtowanego aktem stosowania prawa materialnego (por. wyrok NSA z 11 kwietnia 2008 r., sygn. akt II OSK 1749/07; A. Matan [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, pod red. B. Dolnickiego, Wolters Kluwer, 2016).

Skarżący musi zatem wykazać naruszenie interesu prawnego polegające na istnieniu bezpośredniego związku pomiędzy zaskarżoną uchwałą (zarządzeniem) a własną, indywidualną i prawnie gwarantowaną sytuacją (nie zaś sytuacją faktyczną). Taki związek zaś musiałby istnieć w chwili wprowadzenia w życie danego aktu i powodować następstwo w postaci ograniczenia lub pozbawienia skarżącego konkretnych - mających oparcie w przepisach prawa materialnego - uprawnień.

W ocenie Sądu, związek taki niniejszej sprawie niewątpliwie zachodzi. Zaskarżona uchwała, dotycząca podziału województwa na obwody łowieckie, narusza interes prawny skarżącego, gdyż ingeruje bezpośrednio w przysługujące mu prawo własności działek, objętych reżimem obwodów łowieckich.

Zaznaczyć należy, że zakres interesu prawnego wynika z prawa własności, jakie przysługuje skarżącemu do nieruchomości objętych zaskarżoną uchwałą. Tym samym, strona skarżąca mogła realizować swoje prawo do sądu w tej sprawie w granicach przysługujących jej uprawnień jako właścicielowi działek położonych na obszarze objętym uchwałą. Interpretacja taka została potwierdzona w wyroku TK z dnia 16 września 2008 r. sygn. akt SK 76/06 (OTK-A 2008/7/121) orzekającym o zgodności art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.) z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 7 oraz art. 77 ust. 2 w związku z art. 2 Konstytucji RP. W motywach przywołanego orzeczenia TK wyraźnie wskazał, że skarga w trybie art. 101 u.s.g. (przepis tożsamy z treścią art. 90 ust. 1 u.s.w.) nie ma charakteru actio popularis - podstawą jest niezgodność uchwały z prawem i równoczesne naruszenie przez nią konkretnie rozumianych interesów lub uprawnień konkretnego obywatela, który jest mieszkańcem danej gminy lub jest z tą gminą związany prawnie (np. właściciel nieruchomości położonej na terenie gminy), a naruszenie to musi wynikać z właściwej regulacji materialnoprawnej. W związku z tym wnoszący skargę może działać tylko w swoim interesie i nie może kwestionować ustaleń co do obszarów, które nie oddziałują na jego interes prawny i co do których innym uprawnionym przysługuje prawo do wniesienia skargi.

Z dołączonych do skargi wypisów z ksiąg wieczystych wynikało, że skarżący jest właścicielem wszystkich działek wskazanych w skardze, a ponadto położonej w obwodzie łowieckim nr [...] działki o numerze [...] położonej w miejscowości Ś., gmina K., objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w S. VII Wydział Ksiąg Wieczystych o numerze [...].

Sąd przystąpił do zbadania legalności zaskarżonego aktu w zakresie dotyczącym terenu działek stanowiących własność skarżącego. W pozostałym zakresie skarga została odrzucona na podstawie art. 58 § 1 pkt 5a p.p.s.a., gdyż skarżący nie wykazał by jego interes został naruszony zaskarżoną uchwałą w zakresie przekraczającym obszar nieruchomości będących jego własnością.

Zaskarżona uchwała została wydana na podstawie przepisów art. 27 ust. 1 i 2 ustawy Prawo łowieckie, które w dacie jej podejmowania stanowiły, że podziału na obwody łowieckie oraz zmiany granic tych obwodów dokonuje w obrębie województwa właściwy sejmik województwa, w drodze uchwały, po zasięgnięciu opinii właściwego dyrektora regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe i Polskiego Związku Łowieckiego, a także właściwej izby rolniczej (ust. 1).

Przytoczone unormowania niewątpliwie upoważniały sejmik województwa do podjęcia uchwały w przyjętym kształcie. Istotne znaczenie dla oceny legalności zaskarżonej uchwały ma późniejsza utrata mocy obowiązującej tych przepisów na skutek przywołanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 10 lipca 2014 r., sygn. akt P 19/13, który orzekł o ich niezgodności z ustawą zasadniczą. Skoro Trybunał Konstytucyjny pozbawił te przepisy domniemania konstytucyjności, to skutek ten należy rozważać od początku ich obowiązywania.

W wyroku z dnia 3 grudnia 2014 r., sygn. akt II OSK 2311/14 Naczelny Sąd Administracyjny, uznając wsteczną moc przedmiotowego wyroku wskazał, że za niestosowaniem przepisu, który utracił domniemanie konstytucyjności, przemawia ochrona praw jednostki oraz ekonomia procesowa.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego pominięcie wzruszenia domniemania konstytucyjności przepisu stanowiącego podstawę prawną działania organu administracji publicznej byłoby sprzeczne z regułami demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej z uwagi na konieczność ochrony innych wartości konstytucyjnych (tutaj prawa własności). Dalej Naczelny Sąd Administracyjny argumentował, że realizacja także przez sądy gwarancji konstytucyjnych - na gruncie istniejącego stanu normatywnego zakładającego przez określony czas obowiązywanie niekonstytucyjnego przepisu (art. 190 ust. 3 Konstytucji RP) - stawia zarazem wyzwania i możliwości wyboru przez same sądy takiego środka proceduralnego, który najlepiej pozwoli na osiągnięcie efektu najbliższego nakazowi wykładni i stosowania prawa w zgodzie z Konstytucją (por. wyrok TK z dnia 27 października 2004 r., sygn. akt SK 1/04, OTK-A 2004/9/96). Z powyższych przyczyn sądy, dokonując wyboru odpowiedniego środka procesowego, zobowiązane są brać pod uwagę przedmiot regulacji objętej niekonstytucyjnym przepisem, przyczyny naruszenia i znaczenie wartości konstytucyjnych nim naruszonych, powody, dla których TK odroczył termin utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnego przepisu, a także okoliczności rozpoznawanej przez sąd sprawy i konsekwencje stosowania lub odmowy zastosowania konstytucyjnego przepisu (zob. również wyroki NSA: z dnia 17 listopada 2010 r., sygn. akt I OSK 483/10; z dnia 29 kwietnia 2011 r., sygn. akt I OSK 1070/10, z dnia 9 czerwca 2011 r., sygn. akt I OSK 231/11, z dnia 25 czerwca 2012 r., sygn. akt I FPS 4/12).

W wyroku z dnia 10 lipca 2014 r. sygn. akt P 19/13 Trybunał podkreślił, że właścicielom nieruchomości objętych granicami obwodu łowieckiego nie przysługują żadne szczególne środki prawne pozwalające na wyłączenie nieruchomości stanowiących przedmiot ich własności spod reżimu obwodu łowieckiego. Właściciel nieruchomości nie może złożyć sprzeciwu wobec włączenia przedmiotu jego własności do obwodu łowieckiego, zarówno na etapie stanowienia uchwały przez sejmik województwa, jak i po jej wejściu w życie. Poza tym właścicielowi nie przysługują żadne instrumenty prawne umożliwiające wyłączenie jedynie niektórych ograniczeń, wprowadzonych w związku z objęciem jego nieruchomości granicami obwodu łowieckiego, w szczególności nie może on stanowczo sprzeciwić się wykonywaniu na swoim gruncie polowania przez uprawnione do tego osoby trzecie. Ponadto stwierdzono, że mechanizm tworzenia obwodów łowieckich, biorąc pod uwagę całokształt ograniczeń będących skutkiem objęcia nieruchomości granicami obwodu łowieckiego, jest ukształtowany w sposób niespełniający przesłanki sensu stricto proporcjonalności. Zauważono, że na wszystkie te ograniczenia nakłada się dodatkowo niedostatecznie uregulowany obowiązek informacyjny wobec właścicieli, których nieruchomość należy do obwodu łowieckiego. Brak jakichkolwiek prawnych form udziału właścicieli nieruchomości w procesie tworzenia obwodów łowieckich obejmujących te nieruchomości oraz brak instrumentów prawnych umożliwiających właścicielom wyłączenie ich nieruchomości spod reżimu obwodu łowieckiego lub wyłączenie poszczególnych ograniczeń, jakie przewiduje Prawo łowieckie, niezależnie od powodu, jakim uzasadniają to żądanie (ekonomiczny, światopoglądowy itp.), nie jest konieczne dla zapewnienia należytego poziomu ochrony środowiska, w szczególności zaś ochrony zwierzyny. Zdaniem Trybynału, swoistego automatyzmu przyjętego unormowania nie uzasadnia również to, że prawidłowe prowadzenie gospodarki łowieckiej wymaga zapewnienia ciągłości powierzchni obwodów łowieckich. Przyznano, że ochrona środowiska stanowi jedną z wartości uzasadniających ograniczenie konstytucyjnych praw i wolności (art. 31 ust. 3 Konstytucji RP), jednakże ograniczenia wprowadzane ze względu na ochronę środowiska powinny mieć charakter proporcjonalny do innych wartości konstytucyjnie chronionych. Taką wartością jest - zgodnie z art. 21 ust. 1 Konstytucji RP - ochrona prawa własności. Trybunał podkreślił, że analiza rozwiązań przyjętych w Prawie łowieckim oraz w innych aktach przewidujących objęcie nieruchomości specjalnym reżimem administracyjno-prawnym dowodzi, że wykonywanie przez uprawnione podmioty zadań publicznych, a także prowadzenie gospodarki łowieckiej, jest możliwe przy zapewnieniu właścicielom nieruchomości bardziej skutecznych środków ochrony. Zaznaczono, że zapewnienie takich środków nie wyklucza także realizacji przewidzianego w Prawie łowieckim celu społecznego w zakresie uprawiania myślistwa, kultywowania tradycji oraz krzewienia etyki i kultury łowieckiej (art. 3 pkt 4 Prawa łowieckiego).

Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 29 kwietnia 1999 r. w sprawie Chassagnou i inni przeciwko Francji (skargi nr 25088/94, 28331/95 i 28443/95, LEX nr 76997) wskazał, że wprowadzenie obowiązku tolerowania polowań na terenie prywatnej nieruchomości stanowi ingerencję w prawo własności. Jednocześnie zmuszanie właścicieli do tolerowania na ich gruncie aktywności, która jest sprzeczna z ich przekonaniami stanowi nieproporcjonalne ograniczenie prawa własności chronionego art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1995 r. nr 36, poz. 175/1). W wyroku z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie Schneider przeciwko Luksemburgowi (skarga nr 2113/04, LEX nr 292569) ETPC doszedł do wniosku, że dopuszczenie możliwości wykonywania polowań na prywatnym gruncie bez zgody jego właściciela przez włączenie tego gruntu do obwodu łowieckiego, jakkolwiek nie pozbawia go prawa do używania, wydzierżawienia czy sprzedaży gruntu, jednak uniemożliwia wykonywanie praw wyłącznych przez właściciela zgodnie z jego wolą. W wyroku z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie Hermann przeciwko Niemcom (skarga nr 9300/07, LEX nr 1169117) ETPC orzekł, że obowiązek znoszenia polowań na własnym gruncie nakłada nieproporcjonalny obowiązek na tych właścicieli ziemskich, którzy sprzeciwiają się polowaniom ze względów etycznych. Podkreślono przy tym, że okoliczność, iż niemieckie prawo federalne nie przewiduje możliwości uwzględnienia etycznych przekonań właścicieli ziemskich, uzasadnia wniosek o naruszeniu przez pozwane państwo art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji.

Naczelny Sąd Administracyjny w cytowanym wyroku z dnia 3 grudnia 2014 r., sygn. II OSK 2311/14, przedstawił obszerną argumentację przemawiającą za odmową zastosowania niekonstytucyjnego przepisu, mimo odroczenia w czasie utraty jego mocy obowiązującej.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela prezentowany we wskazanych wyżej orzeczeniach pogląd, że brak jakichkolwiek mechanizmów prawnych umożliwiających właścicielom nieruchomości wyrażenie woli w przedmiocie włączenia ich gruntów do obwodów łowieckich i w konsekwencji nałożenia na nich określonych obowiązków, stanowi nieproporcjonalne naruszenie gwarantowanego konstytucyjnie i konwencyjnie prawa własności.

W konsekwencji Sąd odmówił zastosowania uznanego za niekonstytucyjny przepisu art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego względem nieruchomości skarżącego.

Nie mogło zmienić przedstawionego stanowiska, zgodnie z oczekiwaniami organu, wejście w życie ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o zmianie ustawy - Prawo łowieckie (Dz. U. z 2018 r., poz. 651), a w szczególności treść jej art. 1 pkt 7 (wprowadzającego do ustawy Prawo łowieckie m.in. przepis art. 27b - ustanawiający dla właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości wchodzącej w skład obwodu łowieckiego prawo do złożenia oświadczenia o zakazie wykonywania polowania na tej nieruchomości) i art. 7 ust. 2 (przewidującego zachowanie ważności dotychczasowych uchwał o podziale województwa na obwody łowieckie do dnia wejścia w życie, o których mowa w art. 27 ust. 1 ustawy Prawo łowieckie w brzmieniu nadanym nowelą, nie dłużej niż do dnia 31 marca 2020 r.).

Kontrola zaskarżonej uchwały odbywa się bowiem według stanu prawnego z daty jej podjęcia, a utrata konstytucyjności przepisu art. 27 ust. 1 ustawy - Prawo łowieckie w brzmieniu dotychczasowym czyni ją nieważną ex tunc (w granicach legitymacji skargowej z art. 90 ust. 1 u.s.w.).

W tej sytuacji wzorcem kontroli legalności zaskarżonej uchwały nie mogą być przepisy noweli z dnia 22 marca 2018 r. W szczególności przepis przejściowy - art. 7 ust. 2 tej ustawy, zgodnie z którym podziały województw na obwody łowieckie oraz zaliczenia obwodów łowieckich do poszczególnych kategorii dokonane przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy zachowują ważność do dnia wejścia w życie pierwszych uchwał, o których mowa w art. 27 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, nie dłużej jednak niż do dnia 31 marca 2020 r. nie może mieć zastosowania dla uchwały o podziale województwa na obwody łowieckie sprzecznej z prawem, podjętej przed datą wejścia w życie ustawy zmieniającej.

Podobnie art. 27b cytowanej ustawy, zgodnie z którym właściciel nieruchomości może złożyć oświadczenie o zakazie wykonywania polowania na tej nieruchomości w formie pisemnej, pozostaje bez wpływu na ocenę zarówno zasadności odmowy zastosowania niekonstytucyjnego unormowania, jak i oceny ważności uchwały, bowiem jego wejście w życie nastąpiło dopiero w dniu 1 kwietnia 2018 r., a więc prawie 6 lat po uchwaleniu zaskarżonej uchwały. W tym okresie uchwała ta wywoływała skutki prawne, a odmowa stwierdzenia nieważności uchwały z uwagi na zmianę obowiązującego stanu prawnego wyłączałaby możliwość ich zakwestionowania.

Sad uwzględnił, że orzekanie w niniejszej sprawie nastąpiło po dniu 31 marca 2020 r. Okoliczność ta nie wyłączała konieczności stwierdzenia nieważności uchwały z uwagi na powołaną wyżej zasadę, zgodnie z którą stwierdzenie nieważności uchwały wywołuje skutek ex tunc, a więc skutek wsteczny.

Mając powyższe na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku na podstawie art. 147 § 1 p.p.s.a. stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały w części określonej w punkcie 1 sentencji wyroku, t.j. w zakresie w jakim zaskarżoną uchwałą objęte zostały nieruchomości stanowiące własność skarżącego i na podstawie art. 58 § 1 pkt 5a p.p.s.a. odrzucił skargę w pozostałym zakresie.

Na podstawie art. 200 i 205 § 1 p.p.s.a. Sąd zasądził na rzecz skarżącego uiszczony wpis sądowy od skargi w wysokości 300 zł.

Orzeczenia sądów administracyjnych powoływane w niniejszym uzasadnieniu dostępne są w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem internetowym http://orzeczenia.nsa.gov.pl.