Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Joanna Sieńczyło-Chlabicz Sędzia NSA Zbigniew Czarnik (spr.) Sędzia del. WSA Izabella Janson po rozpoznaniu w dniu 25 sierpnia 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 stycznia 2020 r. sygn. akt V SA/Wa 1333/19 w sprawie ze skargi J S na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W z dnia [..] czerwca 2019 r. nr [..] w przedmiocie kary pieniężnej za urządzanie gry losowej w formie loterii promocyjnej bez zezwolenia 1. uchyla zaskarżony wyrok; 2. oddala skargę; 3. zasądza od J S na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W 2.000 (dwa tysiące) złotych tytułem kosztów postępowania sądowego.

Wyrokiem z 21 stycznia 2020 r., sygn. akt V SA/Wa 1333/19, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu skargi J S , uchylił decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W z [...]czerwca 2019 r. oraz poprzedzającą ją decyzję Naczelnika Mazowieckiego Urzędu Celno-Skarbowego w W z [..] kwietnia 2019 r. w przedmiocie kary pieniężnej za urządzanie gry losowej w formie loterii promocyjnej bez zezwolenia oraz zasądził zwrot kosztów postępowania.

Sąd I instancji orzekał w następującym stanie sprawy:

Funkcjonariusze celni przeprowadzili kontrolę przedsięwzięcia "Konkurs", organizowanego przez J S (dalej "skarżący") na portalu społecznościowym Facebook. Ustalili, że przedsięwzięcie to wyczerpało znamiona loterii promocyjnej, na zorganizowanie której skarżący nie posiadał stosownego zezwolenia, wymaganego przepisami.

Decyzją z [...]kwietnia 2019 r. Naczelnik Mazowieckiego Urzędu Celno-Skarbowego w Wnałożył na skarżącego karę pieniężną w wysokości 10.610 zł za urządzanie giry losowej, tj. loterii promocyjnej "Konkurs" bez wymaganego zezwolenia.

Decyzją z [...] czerwca 2019 r. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w W utrzymał w mocy powyższą decyzję.

Organ wyjaśnił, że przedsięwzięcie było prowadzone w dniach od 4 do 18 grudnia 2017 r. na portalu społecznościowym F "T". Uczestnik musiał spełnić łącznie następujące warunki:

1. polubić zdjęcie;

2. udostępnić je publicznie u siebie na wallu;

3. strzelić, czyli podać liczbę replik, jaka obecnie znajduje się w sklepie stacjonarnym na wystawach i ścianach.

Zdaniem organu w sprawie doszło do uczestnictwa przez nabycie towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze, ponieważ "polubienie" zdjęcia opublikowanego na portalu społecznościowym F "T" stanowiło nabycie innego dowodu udziału w grze w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2019 r., poz. 847 ze zm.; dalej "u.g.h.") i umożliwiało nieodpłatne uczestniczenie w loterii. Wykonanie tych czynności umożliwiło udział w organizowanym przedsięwzięciu.

WSA w Warszawie oddalił skargę na powyższą decyzję.

Zdaniem Sądu, nie wystąpiła przesłanka nabycia towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze. Uczestnictwo w samej loterii (losowaniu nagrody) było nieodpłatne, jednak nie zostało ono poprzedzone – jak wymaga tego przepis art. 2 ust. 1 pkt 10 u.g.h. – nabyciem towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze. W ocenie Sądu, żadna z dokonanych przez uczestników akcji promocyjnej "Konkurs" czynności, nie stanowiła bowiem "nabycia" dowodu udziału w grze.

Sąd uznał, że przepisy u.g.h. znajdują zastosowanie jedynie do gier odpłatnych, tzn. takich, w przypadku których warunkiem uczestnictwa jest nabycie przy udziale środków finansowych losu lub innego dowodu udziału w grze, albo dokonanie wpłaty określonych stawek pieniężnych. Udział w organizowanym przez skarżącego "Konkursie" nie wiązał się z koniecznością odpłatnego nabycia losu lub innego dowodu udziału w grze. Uczestnik konkursu nie musiał być klientem sklepu, a "Konkurs" nie zakładał wydawania uczestnikom jakichkolwiek dowodów uczestnictwa. WSA wskazał, że tzw. "polubienie" zdjęcia, udostępnienie go, jak również podanie przybliżonej liczy replik broni w sklepie, nie ma trwałego charakteru, bowiem uczestnik "Konkursu" może go w każdej chwili usunąć.

W konsekwencji Sąd uznał, że nie miało miejsca nabycie dowodu udziału w grze, które stanowiłoby warunek przystąpienia do gry, a więc nie została spełniona przesłanka konieczna do uznania przedmiotowej akcji promocyjnej za loterię promocyjną – grę losową w rozumieniu u.g.h.

Skargą kasacyjną od powyższego wyroku złożył organ, wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia WSA w Warszawie, a także o zasądzenie kosztów postępowania. Organ zrzekł się rozprawy.

Zarzucił naruszenie:

- art. 145 § 1 pkt 1 lit a) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm.; dalej "p.p.s.a."), w zw. z art. 2 ust. 1 pkt. 10 u.g.h. przez błędną wykładnię, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu przez WSA, iż przesłanką konieczną do uznania danego przedsięwzięcia za loterię promocyjną jest "nabycie innego dowodu w grze", co skutkowało uznaniem, iż przedsięwzięcie organizowane przez skarżącego nie spełniło przesłanki "nabycia dowodu innego udziału w grze", a zatem nie jest loterią promocyjną- grą losową w na gruncie u.g.h.;

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w zw. z art. 122, 187 §1 i 191 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.; dalej "o.p.") poprzez wadliwe uznanie, iż organ powinien dokonać ponownej analizy materiału dowodowego pod kątem wystąpienia przesłanki z art. 2 ust. 1 pkt. 10 u.g.h., tj. "nabycie innego dowodu udziału w grze";

- art.141 § 4 p.p.s.a. w zw. z art. 133 § 1 p.p.s.a. w zw. z art. 153 p.p.s.a przez brak w uzasadnieniu wyroku wskazań, jakie przepisy prawa procesowego zostały naruszone przez organ.

W uzasadnieniu przedstawiono argumenty na poparcie zarzutów.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny (dalej: NSA lub Sąd II instancji) rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod uwagę przyczyny nieważności postępowania sądowoadministracyjnego z art. 183 § 2 p.p.s.a. W rozpoznawanej sprawie nie wystąpiły okoliczności skutkujące nieważnością postępowania, zatem spełnione zostały warunki do rozpoznania skargi kasacyjnej.

Zgodnie z treścią art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a. skarga kasacyjna może być oparta na naruszeniu prawa materialnego, które może polegać na błędnej wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu albo na naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy.

Skarga kasacyjna Dyrektora oparta została na obu podstawach kasacyjnych z art. 174 p.p.s.a. W takiej sytuacji Sąd II instancji w pierwszej kolejności rozpoznaje podniesione w tej skardze zarzuty procesowe, a dopiero w dalszej zarzuty materialne. Konieczność zachowania takiej kolejności rozpoznania zarzutów kasacyjnych wynika z tego, że ocena sposobu stosowania prawa materialnego jest możliwa dopiero wówczas, gdy zostanie ustalone, że stan faktyczny sprawy jest między stronami niesporny, albo że nie został skutecznie zakwestionowany w postępowaniu kasacyjnym.

Skarga kasacyjna Dyrektora ma usprawiedliwione podstawy, przy czym nie wszystkie jej zarzuty są zasadne.

W ocenie NSA nietrafny jest podniesiony w tej skardze zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 141 § 4 p.p.s.a. Sąd II instancji rozpoznaje ten zarzut jako pierwszy, gdyż spośród zarzutów procesowych jest zarzutem najdalej idącym. W przypadku jego skuteczności nie byłoby podstaw do odnoszenia się do pozostałych zarzutów kasacyjnych, gdyż wada uzasadnienia wyroku z art. 141 § 4 p.p.s.a. jest przeszkodą do oceny innych zarzutów. Z treści art. 141 § 4 p.p.s.a. wynikają elementy składowe uzasadnienia, a więc przepis ten odnosi się do strony formalnej uzasadnienia wyroku. Naruszenie tego przepisu ma miejsce wówczas, gdy uzasadnienie skarżonego wyroku nie zawiera tych elementów albo wprawdzie posiada te składniki, ale odnosi się do innego stanu faktycznego sprawy niż ten, który był podstawą wyrokowania. W takich przypadkach rzeczywiście treść art. 141 § 4 p.p.s.a. zostaje naruszona. Natomiast nie ma naruszenia wówczas, gdy Sąd I instancji błędnie uzasadnia podstawę faktyczną lub prawną rozstrzygnięcia. Wtedy wyrok jest wadliwy, ale jego skuteczne zakwestionowanie wymaga postawienia poprawnych zarzutów w ramach jednej z podstaw określonych w art. 174 p.p.s.a.

Niezależnie od tego zarzut naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a., podobnie jak każdy zarzut kasacyjny, musi być uzasadniony. Nakaz taki wynika wprost z art. 176 § 1 pkt 2 p.p.s.a. W rozpoznawanej sprawie Dyrektor nie uzasadnia tego zarzutu. Podobnie czyni z drugim zarzutem procesowym, a więc naruszeniem przez Sąd I instancji art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w związku z art. 122, art. 187 § 1 i art. 181 o.p. Brak uzasadnienia również tego zarzutu, podobnie jak wcześniejszego, jest wadą formalną, która uniemożliwia ocenę wyroku Sądu I instancji przez pryzmat naruszeń wskazanych w tych zarzutach. Z tych powodów oba musiały być uznane za niezasadne.

W zakresie zarzutu podnoszącego naruszenie prawa materialnego, a więc art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) p.p.s.a. w związku z art. 2 ust. 1 pkt 10 u.g.h., polegającego na błędnej wykładni pojęcia "nabycia innego dowodu w grze" jako elementu konstytuującego pojęcie loterii promocyjnej, o jakiej stanowi art. 2 ust. 1 pkt 10 u.g.h., Sąd II instancji stwierdza, że sposób rozumienia tego terminu prawnego zaproponowany przez Sąd I instancji jest błędny. Dyrektor uznaje, że w rozpoznawanej sprawie nabyciem innego dowodu w grze było "polubienie" lub "udostępnienie" na platformie społecznościowej informacji o liczbie replik broni, jaka znajdowała się w danym momencie w sklepie stacjonarnym na wystawach i ścianach. Z osób, które podały największą liczbę takiej broni, dokonano losowania zwycięzcy, który otrzymał nagrodę rzeczową o określonej wartości pieniężnej. Zdaniem organu przyjęcie takich zasad prowadzenia przez skarżącego "Konkursu" wyczerpuje pojęcie loterii promocyjnej w znaczeniu, jakie wynika z art. 2 ust. 1 pkt 10 u.g.h.

Odnosząc się do tak sformułowanego stanowiska Dyrektora, Sąd II instancji stwierdza, że jest ono prawidłowe. Artykuł 2 ust. 1 pkt 10 u.g.h. stanowi, że grami losowymi są gry, w tym urządzane przez Internet, o wygrane rzeczowe lub pieniężne, których wynik zależy od przypadku, a więc także loterie promocyjne, w których uczestniczy się przez nabycie towaru, usługi lub innego udziału w grze, a podmiot urządzający loterię oferuje wyłącznie wygrane rzeczowe. Zdaniem NSA warunkiem koniecznym uznania loterii za loterię (konkurs) promocyjną jest nabycie towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze. Zgodzić należy się z Sądem I instancji, że pojęcie nabycia innego dowodu potwierdzającego udział w grze musi być rozumiane na gruncie języka potocznego, bo u.g.h. nie definiuje tego pojęcia. Skoro tak, to "nabycie" musi być rozumiane szeroko, a więc w oderwaniu od kontekstu, jaki przypisuje się temu terminowi na gruncie języka prawnego, na gruncie którego "nabyć to otrzymać coś na własność, płacąc za to". Zatem nabycie o jakim stanowi art. 2 ust. 1 pkt 10 u.g.h., nie może być sprowadzone do jakiejkolwiek ekwiwalentności umowy pomiędzy uczestnikami loterii promocyjnej a jej organizatorem. Ten aspekt został w orzecznictwie zauważony, gdy wskazano w nim, że dowodem udziału w grze może być wszystko, co organizator uzna za potwierdzenie faktu udziału w grze, niezależnie od tego czy nabycie dowodu udziału w grze było faktycznie związane z zamiarem jego zakupienia, a więc nabycia w rozumieniu prawnym (zob. wyrok NSA z 5 stycznia 2000 r., II SA 1201/99, CBOIS).

Wobec powyższego przyjąć należy, że "nabycie", o jakim stanowi art. 2 ust. 1 pkt 10 u.g.h. to "uzyskanie czegoś lub zdobycie". Ten językowy kontekst analizowanego pojęcia także funkcjonuje w języku polskim i w ocenie NSA jest jedynym, jaki może być odnoszony do "nabycia innego dowodu udziału w grze" losowej, a taką jest loteria promocyjna. Tylko tak rozumiane nabycie udziału może być odnoszone do terminu, jakim posługuje się ustawodawca w art. 2 ust. 1 pkt 10 u.g.h. Oznacza to, że w takim ujęciu nabycie innego dowodu udziału w grze nie musi łączyć się z przysporzeniem majątkowym uzyskiwanym przez organizatora tej gry z wpływów ze sprzedaży rzeczy, usług lub innych dowodów udziału w grze np. losów. Wystarczającym powodem uznania gry za grę losową w rozumieniu u.g.h. jest, by gra jak w rozpoznawanym przypadku loteria promocyjna promowała działalność prowadzoną przez organizatora w powiązaniu z uzyskaniem wygranej rzeczowej, przyznawanej losowo, miała na celu zwiększenie atrakcyjności jego działalności, bo wówczas działanie takie prowadzi niewątpliwie do zwiększenia obrotów, a w konsekwencji do większych zysków. Zamiar osiągnięcia tych zysków jest elementem odpłatności gry, mimo że samo polubienie w mediach społecznościowych nie wiązało się z koniecznością nabycia czegokolwiek.

Reasumując stwierdzić należy, że udział w loterii promocyjnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy z 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 847) może polegać na nabyciu innego dowodu udziału w grze przez polubienie na stronie serwisu społecznościowego materiałów zamieszczonych przez organizatora konkursu i ich publiczne udostępnienie w sieci oraz spełnienie przez uczestników gry warunków konkursu określonych przez organizatora, jeżeli skutkiem tych działań ma być losowe wskazanie zwycięzcy uzyskującego nagrodę pieniężną lub rzeczową.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w pkt 1 i 2 sentencji na podstawie art. 188 p.p.s.a. i art. 151 p.p.s.a.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 203 pkt 2 p.p.s.a.