Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Andrzej Czarnecki Sędziowie Sędzia WSA Ewa Frąckiewicz Sędzia WSA Olga Żurawska – Matusiak (spr.) Protokolant Jan Czarnacki po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 grudnia 2009 r. sprawy ze skargi A. T. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] maja 2009 r. nr [...] w przedmiocie unieważnienia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego 1. uchyla zaskarżoną decyzję; 2. stwierdza, że uchylona decyzja nie podlega wykonaniu; 3. zasądza od Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej na rzecz skarżącego A. T. kwotę 1600 (jeden tysiąc sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Decyzją z [...] maja 2009 r. Urząd Patentowy RP, działając w trybie postępowania spornego, na podstawie art. 102, 103, 104 ustawy z 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119 poz. 1117 ze zm., dalej jako p.w.p.), unieważnił prawo z rejestracji wzoru przemysłowego pt.: "Noga fotela" nr [...] (dalej prawo z rejestracji spornego wzoru), które zostało pierwotnie udzielone na rzecz M. C., a następnie jako uprawniony został wpisany A. T. (dalej jako skarżący).

Do powyższego rozstrzygnięcia doszło w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Decyzją z [...] lipca 2003 r. Urząd Patentowy RP udzielił prawa z rejestracji spornego wzoru, z pierwszeństwem od [...] marca 2002 r. Z wnioskiem o udzielenie prawa z rejestracji wystąpiła M. C., prowadząca działalność pod nazwą V., wskazując jako twórcę spornego wzoru przemysłowego A. T.. Wnioskiem z [...] maja 2006 r. A. T. wystąpił o dokonanie zmiany uprawnionego, poprzez wpisanie jego jako uprawnionego z rejestracji spornego wzoru. Do zmiany w rejestrze wzorów przemysłowych doszło decyzją Urzędu Patentowego z [...] czerwca 2008 r., po wydaniu wyroku przez Sąd Okręgowy w [...], którym ustalono, że skarżącemu przysługuje prawo z rejestracji spornego wzoru przemysłowego.

[...] stycznia 2008 r. D. N. (dalej wnioskodawca lub uczestnik postępowania) wystąpił do Urzędu Patentowego RP o unieważnienie ww. prawa. Jako podstawę żądania wnioskodawca podał przepisy art. 102 ust. 1, art. 103 i art. 104 p.w.p. i powołał się na brak nowości oraz oryginalności spornego wzoru. Dowodząc po swojej stronie istnienia interesu prawnego wskazał na fakt zawarcia umowy licencyjnej, corocznie odnawianej pomiędzy nim a skarżącym. Podał, że na podstawie tej umowy ponosi coroczną opłatę licencyjną za produkcję wyrobów według spornego wzoru. Uzasadniając wniosek o unieważnienie wskazał, że w dacie zgłoszenia spornego wzoru do rejestracji tj. [...] marca 2002 r., wzór ten nie był nowy i oryginalny, ponieważ noga fotela objęta prawem ochronnym z rejestracji jest identyczna w wyglądzie zewnętrznym wynikającym z układu linii, konturów i kształtów oraz tożsama w zakresie spełnianych funkcji ze stelażem o nazwie "I." fotela "B.", produkowanego przez "C." Z. J., D. Z. Wyrób ten był eksponowany do sprzedaży i sprzedawany w sklepie meblowym "P." od co najmniej [...] grudnia 2001 r. W dalszej kolejności wnioskodawca wskazał, że w połowie 2001 r. firma V. zwróciła się do fabryki S. S.A. o wykonanie matryc do produkcji nogi fotela jak we wzorze, co świadczy o tym, że wzór był udostępniony publicznie. Dla wykazania powyższego wnioskodawca wskazał fakturę na zakup wyprasek [...] przez "J." od firmy V. Na dowód swoich twierdzeń wnioskodawca załączył do akt sprawy m.in. umowę na korzystanie ze spornego wzoru, zawartą pomiędzy nim a skarżącym; faktury VAT za wyroby określone jako "fotel I." i "fotel B."; oświadczenie D. Z. o tożsamości stelaży foteli "I." i "B.", a także ulotkę reklamową, zawierającą m.in. fotel o nazwie handlowej "I.".

W odpowiedzi na powyższy wniosek A. T. zanegował istnienie po stronie wnioskodawcy interesu prawnego, w związku z czym wnosił o umorzenie postępowania. Wskazał, że umowa pomiędzy wnioskodawcą a skarżącym została zawarta na podstawie art. 67 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity Dz. U. z 2000 r., Nr 80, poz. 904), dalej jako p.a., a nadto wygasła [...] stycznia 2008 r. Zakwestionował również wiarygodność dowodów przedłożonych przez wnioskodawcę wraz z wnioskiem o unieważnienie, uznając że wzór był nowy i oryginalny. Zaakcentował, że zarzuty braku nowości i oryginalności spornego wzoru przemysłowego nie znajdują uzasadnienia w stania faktycznym ustalonym przez Sąd Okręgowy w [...]. Jednocześnie wniósł o zastosowanie w sprawie przepisów Dyrektywy 98/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 13 października 1998 r. w sprawie prawnej ochrony wzorów (Dz. U. UE. L. z 1998 r., Nr 289, poz. 28), dalej Dyrektywa, w sytuacji gdyby owe dowody zostaną uznane za skuteczne. Na poparcie swojego stanowiska uprawniony przedłożył m.in. umowę współpracy między M. C. a wnioskodawcą; pismo procesowe M. C. wraz z ulotka reklamową , w której uwidoczniony został fotel "I." jako zastrzeżony na podstawie ww. decyzji Urzędu Patentowego RP z 2003 r.

Urząd Patentowy RP uzasadniając unieważnienie prawa z rejestracji spornego wzoru wskazał w pierwszej kolejności, że podstawą materialnoprawną jego procedowania w niniejszej sprawie jest ustawa – Prawo własności przemysłowej obowiązująca przed wejściem w życie jej nowelizacji z 18 października 2002 r., bowiem sporny wzór został zgłoszony do ochrony w marcu 2002 r. Organ uznał istnienie po stronie wnioskodawcy interesu prawnego. Wskazał – powołując się na art. 20 Konstytucji RP i art. 5 ustawy z 19 listopada 1999 r. – Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. z 1999 r., Nr 101, poz. 1178 ze zm.) – obecnie art. 6 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity Dz. U. z 2007, Nr 155, poz. 1095), dalej u.s.g., że wnioskodawca jest producentem konkurencyjnych w stosunku do produktów uprawnionego stelaży meblowych, w tym także stelaży giętoklejonych, o cechach objętych spornym prawem, a więc sporne prawo prowadzi do ograniczenia zagwarantowanej swobody działalności gospodarczej. Organ oceniając nowość postaci wytworu spornego wzoru w zestawieniu z postaciami wytworów podanych do powszechnej wiadomości lub zarejestrowanymi z wcześniejszym pierwszeństwem, powołał się na definicje zawarte w art. 102 ust. 1 i art. 103 p.w.p., a także opisał charakter nogi fotela. Wskazał, że noga ta ma kształt poziomo ułożonej litery "U", której górne ramię - łączące się z poprzeczka o kształcie półokręgu, ma postać łuku wyciągniętego do góry. Natomiast dolne ramię jest złożone z poziomego odcinka prostego, z jednej strony połączonego z poprzeczką, zaś z drugiej strony z odcinkiem o kształcie łuku wygiętego do dołu. Poziomy odcinek prosty dolnego ramienia swą dolną powierzchnią jest połączony z powierzchnią prostego poziomego odcinka podpórki. Poziomy, prosty odcinek podpórki jest połączony z odcinkiem o kształcie łuku wygiętego do dołu. Zakończenia odcinka podpórki i odcinka dolnego ramienia leżą w tej samej płaszczyźnie poziomej i tworzą podparcie nogi fotela. Górne ramię nogi fotela jest podparciem dla rąk użytkownika. Urząd Patentowy RP stwierdził, że rzeczona noga fotela, stanowiąca połowę stelaża meblowego złożonego z dwóch identycznych nóg foteli połączonych poprzeczkami, o cechach objętych spornym prawem z rejestracji, w dacie zgłoszenia spornego wzoru do rejestracji ([...] luty 2002 r.) była powszechnie znana z wyrobów produkowanych jako fotele "I." i "B.", co świadczy o braku nowości spornego wzoru w rozumieniu art. 103 p.w.p. W ocenie organu braku nowości dowodzą znajdujące się w aktach sprawy następujące dowody złożone przez wnioskodawcę: faktura VAT Nr [...] z [...] stycznia 2002 r. na wyrób określony jako fotel "I."; pismo procesowe M. C. wraz z ulotką reklamową, w której figuruje fotel "I.", jako zastrzeżony na podstawie ww. decyzji Urzędu Patentowego RP z 2003 r. oraz ulotka reklamowa zawierającą m.in. obraz fotel o nazwie handlowej "I.". Ponadto także złożone przez wnioskodawcę faktura VAT Nr [...] z [...] lutego 2002 r. za wyrób określony jako fotel "B." w zestawieniu ze znajdującym się w aktach oświadczeniem D. Z. o tożsamości stelaży foteli "I." i "B.", dowodzą ujawnienia spornego wzoru przed datą jego pierwszeństwa, poprzez obecność w obrocie handlowym wyrobu określanego jako fotel "B.". Organ oceniając następnie oryginalność spornego wzoru uznał – w oparciu o ww. dowody, że nie odznacza się on tą cechą, w rozumieniu art. 104 p.w.p. Urząd Patentowy RP stwierdził także, że w niniejszej sprawie nie mógł, zgodnie z wnioskiem uprawnionego, zastosować przepisów Dyrektywy i uwzględnić tzw. dwunastomiesięcznej "ulgi nowości", gdyż Dyrektywa ta zaczęła obowiązywać w Polsce od 1 maja 2004 r. tj. od dnia akcesji. W dalszej kolejności organ wskazał, że za bezskuteczne uznał pozostałe materiały dowodowe zgromadzone w aktach sprawy.

W skardze na powyższą decyzję, która wpłynęła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, skarżący wnosząc o jej uchylenie, zarzucił naruszenie przepisów:

1. prawa materialnego - art. 89 ust. 1 w zw. z art. 117 ust. 1, art. 102, art. 103 i art. 104 p.w.p.

2. prawa procesowego – art. 7, art. 8, art. 77 § 1, art. 80 i art. 107 § 3 k.p.a. oraz art. 6 k.p.a. w zw. z art. 10 Traktatu o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej, dalej Traktat.

W uzasadnieniu wnoszący skargę, odnosząc się do naruszenia art. 6 k.p.a. w zw. z art. 10 Traktatu wskazał, że nastąpiło ono poprzez niedokonanie oceny nowości spornego wzoru zdefiniowanej w art. 103 p.w.p. w zw. z art. 4 Dyrektywy oraz art. 7 ust. 2 pkt b Rozporządzenia Rady (WE) 6/2002 z 12 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów wspólnotowych (Dz. U. UE. L. z 2002 r., Nr 3, poz. 1), dalej jako Rozporządzenie. W myśl art. 7 ust. 2 pkt b Rozporządzenia przy ocenie wzoru przemysłowego winna być brana pod uwagę tzw. "ulgę w nowości" lub inaczej dwunastomiesięczną "period of grace", a organ tego nie zrobił. Wnoszący skargę podtrzymał swoje stanowisko odnośnie braku po stronie wnioskodawcy – uczestnika postępowania interesu prawnego w złożeniu wniosku o unieważnienia prawa z rejestracji spornego wzoru. Podał, że jego zdaniem decyzja Urzędu Patentowego RP z 2003 r., którą udzielone zostało prawo z rejestracji nie wpływa na sferę praw uczestnika postępowania, a uzasadnienie organu w tym zakresie oparte jest na domniemaniu. Odnosząc się do kwestii dowodów zgromadzonych w sprawie uznał, że są one niespójne i nie wynika z nich brak nowości i oryginalności spornego wzoru. Zdaniem skarżącego naruszenie art. 104 p.w.p. jest skutkiem przyjęcia przez organ, iż sporny wzór nie różni się w sposób wyraźny od nóg stelaża foteli "I." i "B." - bez dokonania analizy wiarygodnych rysunków przeciwstawionych wzorów, jedynie w oparciu o oświadczenie D. Z. Skarżący zaakcentował, że oświadczenie to jest sprzeczne z niekwestionowanym stanem faktycznym wyrażonym i przyjętym w ww. wyroku Sądu Okręgowego w [...]. Nadto skarżący podniósł, że D. Z. nie przedstawił, ani nie wskazał gdzie znajdują się ww. rysunki przeciwstawionych wzorów. Bez takich rysunków organ nie mógł - w ocenie skarżącego - dokonać rzetelnego porównania i oceny ww. cech – nowości i oryginalności wzoru. Urząd Patentowy RP nie wyjaśnił również kwestii kto i w jakiej dacie uruchomił produkcję spornego wzoru, a także kto i w jakiej dacie wykonał formy produkcyjne przedmiotowych nóg fotela. Wnoszący skargę zarzucił także, że ulotka reklamowa, na której oparł się organ, jest kserokopią niewiadomego pochodzenia. W ocenie skarżącego organ odmawiając innym materiałom wiarygodności i mocy dowodowej nie wyjaśnił i nie wskazał, z jakich powodów je odrzucił. Te okoliczności dowodzą, że Urząd Patentowy RP naruszył ww. przepisy prawa procesowego.

W odpowiedzi na skargę Urząd Patentowy RP wniósł o jej oddalenie i podtrzymał swoje stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Podał, że jego zdaniem materiał dowodowy w sprawie został zgromadzony i oceniony w sposób wyczerpujący i prawidłowy. Stan faktyczny sprawy uzasadniał unieważnienie prawa z rejestracji spornego wzoru, a uczestnik postępowania legitymował się interesem prawnym do złożenia takiego wniosku o unieważnienie. Odnośnie niezastosowania przepisów Dyrektywy powtórzył argumentację zawartą w uzasadnieniu swojej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Rolą sądu administracyjnego nie jest zastępowanie organów administracji publicznej w merytorycznym rozstrzyganiu spraw, w tym wyprowadzania własnych wniosków z materiału dowodowego, lecz kontrola czy organy te rozstrzygnęły sprawę zgodnie z obowiązującymi normami prawnymi.

Dokonując oceny zasadności skargi A. T. na decyzję Urzędu Patentowego RP z [...] maja 2009 r., Sąd doszedł do przekonania, że zasługuje ona na uwzględnienie, aczkolwiek nie podzielił wszystkich zarzutów w niej wskazanych.

Na wstępie należy zwrócić uwagę, że wniosek wszczynający postępowanie w niniejszej sprawie nie został podpisany przez wnioskodawcę bądź jego pełnomocnika, a organ braku tego nie zauważył. W toku postępowania przed organem pełnomocnik wnioskodawcy popierała ten wniosek, co pozwala na przyjęcie, że ten brak formalny nie miał istotnego wpływu na wynik sprawy. Jednakże wobec treści wyroku wydanego w przedmiotowej sprawie zasadnym wydaje się, aby organ ponownie rozpoznając sprawę brak ten uzupełnił.

W pierwszej kolejności Sąd uznał za niezasadny zarzut braku po stronie wnioskodawcy interesu prawnego do wystąpienia z wnioskiem o unieważnienie spornego wzoru przemysłowego.

Stosownie do przepisu art. 89 ust. 1 w zw. z art. 117 ust. 1 p.w.p. prawo z rejestracji wzoru przemysłowego może być unieważnione na wniosek każdej osoby, która ma w tym interes prawny.

Zgodnie z ogólną regułą zawartą w przepisie art. 256 ust. 1 p.w.p., do postępowania spornego przed Urzędem Patentowym RP stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania administracyjnego.

Przepisy ustawy - Prawo własności przemysłowej nie definiują na własny użytek pojęcia interesu prawnego i dlatego w postępowaniu spornym dotyczącym unieważnienia patentu w tym zakresie ma wprost zastosowanie przepis art. 28 k.p.a., według którego stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Wynika z tego, że nie ma żadnych prawnych przesłanek, aby na podstawie ustawy - Prawo własności przemysłowej pojęciu interesu prawnego przypisywać, dla potrzeb postępowania administracyjnego w sprawach z zakresu własności przemysłowej, odmienną treść niż ma ono na gruncie kodeksu postępowania administracyjnego (tak również: Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie /w:/ wyroku z 17 lipca 2003 r., sygn. akt II SA 1165/02, Wokanda 2004/3/31).

Jedyną przesłanką uzyskania przez dany podmiot statusu strony postępowania administracyjnego jest to, czy legitymuje się on interesem prawnym lub obowiązkiem, ze względu na który żąda czynności organu lub którego dotyczy postępowanie.

Pojęcie interes prawny, użyte w przepisie art. 28 k.p.a., rozumiane w bezpośrednim znaczeniu tego pojęcia, oznacza interes oparty na prawie lub chroniony przez prawo. Interes prawny, w rozumieniu omawianego przepisu k.p.a., to interes oparty na konkretnym przepisie prawa materialnego. O istnieniu interesu prawnego decydują, w myśl ugruntowanych poglądów orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, przepisy prawa materialnego przyznające stronie konkretne, indywidualne i aktualne korzyści (vide: wyrok NSA w Warszawie z 26 listopada 1998 r., sygn. akt II SA 1390/98). Również w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 5 października 1998 r., sygn. akt II SA 1104/98, NSA przyjął, iż pojęcie strony może być wyprowadzone tylko z konkretnej normy prawnej, która może stanowić podstawę do sformułowania interesu lub obowiązku. Interes prawny w postępowaniu administracyjnym oznacza więc ustalenie przepisu prawa powszechnie obowiązującego, na podstawie którego można żądać skutecznie czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś potrzeby, albo żądać zaniechania lub ograniczenia czynności organu sprzecznych z potrzebami danej osoby. Od tak pojmowanego interesu prawnego trzeba odróżnić interes faktyczny, to jest stan, w którym obywatel wprawdzie jest bezpośrednio zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, nie może jednak tego zainteresowania poprzeć przepisami prawa powszechnie obowiązującego, mającymi stanowić podstawę skutecznego żądania stosownych czynności organu administracji (tak również: /w:/ wyr. NSA w Warszawie z 22 lutego 1984 r., sygn. akt I SA 1748/83, niepublik.). Niewątpliwie szczególnymi cechami interesu prawnego jest po pierwsze bezpośredniość związku między sytuacją danego podmiotu a wspomnianą normą prawa administracyjnego, na której budowany jest interes prawny. Oznacza to, że interes prawny mają tylko te z podmiotów, których sytuacja prawna wynika wprost z normy prawa materialnego, a nie powstaje za pośrednictwem drugiego podmiotu. Drugą szczególną cechą interesu prawnego jest jego realność, interes ten musi rzeczywiście istnieć w dacie stosowania danych norm prawa administracyjnego. Nie może to być interes tylko przewidywany w przyszłości ani hipotetyczny (podobnie /w:/ wyroku NSA w Warszawie z 19 marca 2002 r., sygn. akt IV SA 1132/00 oraz cyt. tam orzecznictwo i literatura).

Stwierdzenie istnienia interesu prawnego wymaga więc ustalenia owego związku o charakterze materialnoprawnym między obowiązującą normą prawa, a sytuacją prawną konkretnego podmiotu prawa, polegającego na tym, że akt stosowania tej normy (decyzja administracyjna) może mieć wpływ na sytuację prawną tego podmiotu w zakresie prawa materialnego. Interes taki powinien być bezpośredni, konkretny, realny i znajdować potwierdzenie w okolicznościach faktycznych, które uzasadniają zastosowanie normy prawa materialnego.

Zdaniem Sądu norma prawna nie musi przyznawać podmiotowi wywodzącemu z niej swój interes prawny konkretnych uprawnień lub obowiązków, bo wtedy interes prawny przekształciłby się w roszczenie prawne lub publiczne prawo podmiotowe. Wystarczy, że daje możliwość ochrony w sformalizowanym postępowaniu i powoduje, że podmiot, którego sfery prawnej bezpośrednio dotyczy, może skutecznie domagać się wydania orzeczenia administracyjnego (vide: J. Zimmermann /w:/ glosie do wyroku NSA w Warszawie z 2 lutego 1996 r., sygn. akt IV SA 846/95, OSP z 1997 r., nr 4, poz. 83). Niewątpliwie interes prawny to związek o charakterze materialnoprawnym między obowiązującą normą prawa materialnego a sytuacją prawną konkretnego podmiotu, polegający na tym, że akt stosowania normy może mieć wpływ na sytuację tego podmiotu w zakresie prawa materialnego (tak np. M. Bogusz "Zaskarżanie decyzji administracyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego'", Warszawa 1997, s. 18 i nast.). Interes prawny dotyczy zatem szeroko rozumianej sytuacji podmiotu prawa, wyznaczonej normami prawnymi różnego rodzaju, z których wynikają jego uprawnienia, obowiązki, korzyści, czy też wolności prawnie chronione.

W rozpoznawanej sprawie skarżący swój interes prawny do wystąpienia z wnioskiem o unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego "Noga fotela" wywodził z ograniczenia przez sporną rejestrację jego swobody prowadzenia działalności gospodarczej.

Wolność działalności gospodarczej nie jest wprawdzie wolnością absolutną, niemniej należy - zdaniem Sądu - zgodzić się ze stanowiskiem strony skarżącej i uznać, że w sytuacji, gdy przedsiębiorca upatruje zagrożenia wolności gospodarczej w rejestrze na rzecz innego podmiotu określonego prawa wyłącznego, orzecznictwo nie powinno stwarzać nadmiernych barier dla dostępu tego przedsiębiorcy w postępowaniu przed Urzędem Patentowym RP dla wykazania, że rejestracja danego prawa wyłącznego zapadła z naruszeniem prawa. Z tych względów w postępowaniu w sprawach własności przemysłowej należałoby - według Sądu - przyznać status strony konkurentowi właściciela spornego prawa wyłącznego, w szczególności w postępowaniu spornym przed Urzędem Patentowym RP (vide: S. Gronowski "Prawo własności przemysłowej. Zagadnienia ogólne i proceduralne.", Polska Izba Rzeczników Patentowych, Warszawa 2002, s. 58-59).

W orzecznictwie sądowym nie budzi raczej wątpliwości teza, że źródłem interesu prawnego w sprawach z zakresu własności przemysłowej mogą być nawet najbardziej ogólne normy prawne, kreujące prawo do prowadzenia działalności gospodarczej (art. 20 i 22 Konstytucji RP, art. 6 ust. 1 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. nr 173, poz. 1807 ze zm.), a wcześniej art. 5 ustawy z 19 listopada 1999 r. – Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. nr 101, poz. 1178 ze zm.).

Legitymowanym do wystąpienia z wnioskiem o unieważnienie cudzego patentu (odpowiednio wzoru przemysłowego) będzie więc podmiot gospodarczy, wytwarzający produkt według rozwiązania chronionego tym patentem (wzorem przemysłowym), nawet jeżeli prowadzi swą działalność na podstawie licencji udzielonej mu przez uprawnionego z patentu.

Można wówczas powiedzieć, że w ramach prawem chronionej wolności gospodarczej ma on prawo do wytwarzania wszystkiego, co nie jest albo nie powinno być chronione prawami bezwzględnymi przysługującymi innym podmiotom. Jeżeli więc na przeszkodzie jego działalności wytwórczej stoi ochrona z patentu (wzoru przemysłowego) udzielonego na rozwiązanie nie spełniające wymagań dotyczących wynalazku, to ma on interes prawny w domaganiu się unieważnienia patentu na ten wynalazek (unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego).

W ten sposób wypowiadały się sądy administracyjne m.in. w wyrokach NSA: z 23 września 2004 r., GSK 683/04 i z 24 stycznia 2005 r., GSK 1078/04 oraz w wyrokach WSA w Warszawie: z 22 czerwca 2005 r., VI SA/Wa 1530/04, z 14 grudnia 2005 r., VI SA/Wa 1585/05) (vide: Andrzej Kisielewicz, Kilka uwag w sprawie interesu prawnego na podstawie wybranych orzeczeń sądów administracyjnych, Rzecznik Patentowy nr 3-4/2006, s. 66).

Niezależnie od powyższego również piśmiennictwo wykształcone na tle ustawy o wynalazczości, które z uwagi na podobne instytucje procesowe może znaleźć odpowiednie zastosowanie na gruncie ustawy prawo własności przemysłowej, dość szeroko określa katalog podmiotów mających interes prawny we wszczęciu postępowania spornego przed Urzędem Patentowym (por. T. Szymanek w: S. Sołtysiński, A. Szajkowski, T. Szymanek, Komentarz do prawa wynalazczego, Warszawa 1990, s. 315). I tak, uznaje się, że interes prawny we wszczęciu postępowania mają: pozwany o naruszenie patentu; osoba której oddalono wniosek o ustalenie, że jej produkcja nie jest objęta patentem; konkurent uprawnionego z patentu, który chce wytwarzać takie przedmioty lub stosować taką technologię, jak opisana w dokumencie patentowym; uprawniony do patentu "do tego wynalazku", na który udzielono patent; licencjobiorca. W piśmiennictwie zwraca się przy tym uwagę, że brak wezwania do zaprzestania określonej produkcji nie powoduje automatycznie braku interesu prawnego w żądaniu unieważnienia spornego prawa (vide: A. Kisielewicz, Kilka uwag w sprawie interesu prawnego ... s. 69).

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie istota interesu prawnego (źródło legitymacji czynnej) przysługującego wnioskodawcy wynikała właśnie z konstytucyjnej zasady swobody prowadzenia (wolności) działalności gospodarczej wyrażonej w art. 20 i 22 Konstytucji RP oraz w art. 5 obowiązującej w dacie zgłoszenia do ochrony ustawy z 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej, a także art. 6 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.

Strony niniejszego sporu łączyła umowa zawarta [...] lipca 2007 r. o korzystanie ze wzoru "Noga fotela", zgodnie z którą wnioskodawca za korzystanie ze spornego wzoru obowiązany był uiszczać określoną opłatę. A zatem wnioskodawca, aby mógł produkować i wprowadzać do obrotu gospodarczego elementy mebli drewnianych, w tym także stelaże meblowe giętoklejone o cechach objętych spornym prawem z rejestracji, musiał ponosić dodatkowe nakłady finansowe. W sytuacji gdy w jego ocenie sporne prawo zostało udzielone z naruszeniem ustawowych warunków, a w obrocie gospodarczym przed datą pierwszeństwa znajdowały się stelaże meblowe o cechach objętych spornym prawem z rejestracji, to istnienie takiego prawa stanowi niewątpliwie ograniczenie jego swobody działalności gospodarczej.

Zauważyć przy tym należy, że wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o unieważnienie bezpośrednio po wyekspirowaniu powyższej umowy. Oznacza to, że nie godził się on z dalszym ograniczaniem jego działalności gospodarczej i ponoszeniem opłat na rzecz podmiotu – w jego ocenie – nieuprawnionego. Ponadto tak krótki okres nie pozwolił skarżącemu na podjęcie ewentualnych działań zmierzających do zakazania wnioskodawcy korzystania ze wzoru. Bez znaczenia w tym zakresie pozostaje oświadczenie skarżącego złożone w toku postępowania przed organem, gdyż dotyczy ono ww. umowy, a nie bezumownego korzystania ze wzoru.

Mając powyższe względy na uwadze Sąd uznał za prawidłowe stanowisko organu uznające po stronie wnioskodawcy istnienie interesu prawnego do wszczęcia postępowania w przedmiocie unieważnienia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego "Noga fotela".

Sąd podzielił również pogląd organu, iż w rozpoznawanej sprawie nie mogły znaleźć zastosowania przepisy dyrektywy 98/71 WE Parlamentu Europejskiego z 13 października 1998 r. w sprawie prawnej ochrony wzorów.

Sporne prawo z rejestracji zostało zgłoszone do rejestracji [...] marca 2002 r., czyli w okresie kiedy Polska nie była jeszcze członkiem Unii Europejskiej.

Układ Europejski ustanawiający stowarzyszenie między Polską z jednej strony, a Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi z drugiej strony sporządzony został w Brukseli 16 grudnia 1991 r. i obowiązywał w okresie od 1 lutego 1994 r. do 1 maja 2004 r., zastępując Umowę pomiędzy Polską a Europejską Wspólnotą Gospodarczą w sprawie handlu oraz współpracy handlowej i gospodarczej podpisaną w Brukseli 18 września 1989 r. oraz Protokół między Polską a Europejską Wspólnotą Węgla i Stali (Bruksela 16 październik 1991 r.) (Dz. U. Nr 11/94, poz. 38 ze zm.; w skrócie UE).

Zgodnie z art. 68 Układu Europejskiego ustanawiającego stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską z jednej strony, a Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi z drugiej strony, zawartym w rozdziale III pod tytułem "Zbliżania przepisów prawnych", Strony uznają, że istotnym warunkiem wstępnym integracji gospodarczej Polski ze Wspólnotą jest zbliżanie istniejącego i przyszłego ustawodawstwa Polski do ustawodawstwa istniejącego we Wspólnocie. Polska podejmie wszelkie starania w celu zapewnienia zgodności jej przyszłego ustawodawstwa z ustawodawstwem Wspólnoty.

Natomiast z art. 69 UE wynika, że zbliżanie przepisów prawnych obejmuje w szczególności następujące dziedziny: prawo celne, prawo o spółkach, prawo bankowe, rachunkowość przedsiębiorstw, opodatkowanie, własność intelektualną ochronę pracownika w miejscu pracy, usługi finansowe, zasady konkurencji, ochronę zdrowia i życia ludzi, zwierząt i roślin, ochronę konsumenta, pośredni system opodatkowania, przepisy techniczne i normy, transport i środowisko naturalne.

Dyspozycja art. 68 UE gwarantuje polskiemu ustawodawcy swobodę w określaniu priorytetów i tempa zbliżania ustawodawstwa polskiego do prawa Wspólnot. Obowiązek dołożenia najlepszych starań (best endeavours) w wysiłkach harmonizacyjnych jest jedynie kategorią dyscyplinującą, a nie krępującą działania polskiego ustawodawcy. Cześć V UE nie ustanawia bowiem żadnego ścisłego rygoru trybu harmonizacji i stanowi jedynie zadanie Polski do organizowania tego procesu tak, aby był on zgodny z duchem i przedmiotem UE. W tym znaczeniu harmonizacja prawa miała przede wszystkim służyć racjonalizacji unormowań oraz ułatwieniu międzynarodowych kontaktów prawnych; Układ zawierał porozumienie w zakresie zbliżania przepisów. Miało to polegać na podjęciu starań w celu zapewnienia zgodności ustawodawstwa polskiego z przepisami obowiązującymi we Wspólnocie.

Tym samym uzasadnionym jest twierdzenie, iż porozumienie nie obejmuje obligatoryjnego stosowania norm wspólnotowych - wg obowiązującej w Unii zasady pierwszeństwa, zgodnie z którą prawo krajowe może być stosowane jedynie w zakresie, w jakim nie jest sprzeczne z normami wspólnotowymi - jak i obowiązku uwzględniania przez polskie organy i sądy dorobku orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

W orzecznictwie NSA przywołuje się opracowanie Stanisława Biernata, pt: "Europejskie orzecznictwo sądów polskich przed przystąpieniem do Unii Europejskiej" (Przegląd Sądowy nr 2 z 2005 r., str. 3-24; nr publ. LEX 46720). Autor zauważa w nim, iż choć w art. 68 Układu Europejskiego była mowa o podjęciu przez Polskę "wszelkich starań", wydaje się niewątpliwe, że norma zawarta w tym przepisie była adresowana głównie do ustawodawcy. Sposób sformułowania omawianych przepisów Układu nie pozwalał przy tym na określenie dokładnych obowiązków w dziedzinie stanowienia prawa, a w szczególności programu czasowego zmian ustawodawczych oraz ich dokładnej treści. Używając rozróżnienia stosowanego w literaturze cywilistycznej, normy zawarte w art. 68 i 69 Układu Europejskiego formułowały zobowiązania starannego działania, nie zaś zobowiązania rezultatu. Należy przyjąć natomiast, że normy zawarte w omawianych przepisach nie spełniały wymagań ich bezpośredniego zastosowania przez sądy. Były na to zbyt ogólnikowe. Autor podkreślił, iż trudno sobie wyobrazić - wobec powyższego - aby sądy mogły uznać pierwszeństwo art. 68 i 69 Układu nad normami polskich ustaw, albo też uznać za ich pośrednictwem pierwszeństwo prawa wspólnotowego nad polskimi ustawami.

Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 8 stycznia 2003 r., III RN 240/01 (OSNP 2004 r. Nr 3, poz. 42), postawił tezę, iż skutki stowarzyszenia Polski ze Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi nie oznaczają jeszcze podporządkowania orzecznictwa sądów polskich przepisom prawa wspólnotowego, ani wiążącej wykładni orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. Wyroki tego Trybunału stanowią jednak źródło inspiracji intelektualnej, przykład sposobu rozumowania prawniczego, wykładni przepisów prawa wspólnotowego, rozumienia pojęć, które powinny być jednakowo rozumiane we wszystkich państwach członkowskich Wspólnot Europejskich.

W wyroku Sądu Najwyższego z 19 kwietnia 2004 r., sygn. akt 1 PK 489/03, (OSNP 2005/6, poz. 78) podniesiono, że do dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej nie miała zastosowania zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego. Z tego względu obowiązek prowspólnotowej wykładni przepisów prawa polskiego, stosowanego do stanów faktycznych opartych na zdarzeniach zaszłych przed dniem akcesji, nie może prowadzić do skutku contra legem w stosunku do obowiązujących w tym czasie przepisów polskich lub niestosowania tych przepisów, nawet gdyby były one niezgodne z treścią i celami aktów wspólnotowych.

Eugeniusz Piontek, w artykule Central and Eastern European Countries in Preparation for Membership in the European Union - a Polish Perspective (Yearbook of Polish European Studies 1997/1/73) postawił, podzielaną przez Sąd w rozpoznawanej sprawie tezę, iż Układy Europejskie stanowią jedynie o dobrowolnej harmonizacji, a dokładniej o "zbliżaniu" prawa krajowego państw stowarzyszonych z prawem Wspólnoty. Dyrektywy Wspólnoty są adresowane wyłącznie do państw członkowskich UE i jako takie stanowią prawo obce dla państw stowarzyszonych. Z powodu braku odpowiednich zapisów w Układach Europejskich, które mogłyby wypełnić tę lukę, nie jest możliwe zapewnienie takich samych skutków prawnych dyrektywom w państwach stowarzyszonych, jak w państwach członkowskich. Również Krzysztof Popowicz w artykule Strategiczne cele mandatu negocjacyjnego Polski z Unią Europejską (Studia Europejskie 3/1998/3/11) wskazał, iż Układ Europejski zapewnia Polsce znacznie większą autonomię w zakresie dostosowania prawa w porównaniu z obowiązkami państw członkowskich; (...) dopóki Polska nie zostanie członkiem Unii, całość ustawodawstwa Wspólnot pozostaje wzorcem a nie źródłem prawa (...). W tym miejscu przywołać należy także wyrok NSA z 12 lutego 2001 r. w sprawie V SA 305/00 (Lex 51327).

Zdaniem Sądu, mając na uwadze wskazany stan prawny oraz orzecznictwo NSA i SN, przyjąć należy, iż niedopuszczalne było w okresie przedakcesyjnym - do stanów faktycznych zaistniałych ówcześnie - stosowanie zasady pierwszeństwa oraz dokonywanie wykładni przepisów polskich, z zakresu prawa własności przemysłowej, contra legem facere (postępować wbrew ustawie), a także niestosowanie norm polskich w przypadku ich niezgodności z treścią i celami przepisów wspólnotowych.

W sprawie niniejszej poza sporem pozostaje, że prawo własności przemysłowej określone ustawą z 30 czerwca 2000 r., nie było w dniu jej wejścia w życie, tj. 22 sierpnia 2001 r., w pełni zgodne z prawem unijnym. Dopiero przepisy ustawy z 6 czerwca 2002 r. zmieniającej ww. ustawę implementowały w pełnym zakresie do prawa polskiego przepisy unijne odnoszące się do wzorów przemysłowych tj. Dyrektywę 98/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 13 października 1998 r. w sprawie prawnej ochrony wzorów.

Oznacza to, że tzw.12 miesięczna ulga w pierwszeństwie w polskim porządku prawnym obowiązywała dopiero od 18 października 2002 r. (czyli po dacie zgłoszenia spornego wzoru). Brak jest podstaw, mając na względzie powyższe rozważania, do przyjęcia, że organ mógł zastosować to rozwiązanie prawne w zakresie ujawnienia wzoru w oparciu o przepisy ww. Dyrektywy, czy też w oparciu o przepisy Rozporządzenia Rady (WE) Nr 6/2002 z 12 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów wspólnotowych, które obowiązuje w stosunku do Polski od 1 maja 2004 r.

Sąd podzielił natomiast zarzuty skargi dotyczące naruszenia przepisów prawa procesowego, w tym obowiązku prawidłowego ustalenia stanu faktycznego i uznał, że naruszenia przepisów art. 7, 77 § 1, 80 i 107 § 3 kpa mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Urząd Patentowy RP wydając zaskarżoną decyzję był związany rygorami procedury administracyjnej, określającej jego obowiązki w zakresie sposobu przeprowadzenia postępowania, a następnie końcowego rozstrzygnięcia sprawy (art. 256 § 1 pwp).

Związanie rygorami procedury administracyjnej oznacza, że Urząd Patentowy RP jest obowiązany m.in. do przestrzegania zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa (art. 8 k.p.a.). Z zasady tej wynika przede wszystkim wymóg praworządnego i sprawiedliwego prowadzenia postępowania i rozstrzygnięcia sprawy przez organ administracji publicznej, co jest zasadniczą treścią zasady praworządności. Tylko postępowanie odpowiadające takim wymogom i decyzje wydane w wyniku postępowania tak ukształtowanego, mogą wzbudzać zaufanie obywateli do organów administracji publicznej, nawet wtedy, gdy decyzje administracyjne nie uwzględniają ich żądań.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 7 grudnia 1984 r. (sygn. akt III SA 729/84 ONSA 1984, nr 2 poz. 117) podkreślił, że w celu realizacji tej zasady konieczne jest przede wszystkim ścisłe przestrzeganie prawa, zwłaszcza w zakresie dokładnego wyjaśnienia okoliczności sprawy, konkretnego ustosunkowania się do żądań i twierdzeń strony (...). Organ administracji jest ponadto obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i ocenić cały materiał dowodowy (art. 7, 77 i 80 k.p.a.) oraz uzasadnić swoje rozstrzygnięcie według wymagań określonych w przepisach art. 107 § 3 k.p.a.

Zaskarżona decyzja nie spełnia tych kryteriów. Z jej uzasadnienia nie wynika, aby organ dokonał dokładnej analizy faktów i w jasny i przekonywujący sposób wyjaśnił stronie zasadność przesłanek jakimi kierował się przy wydawaniu rozstrzygnięcia. Zdaniem Sądu także ocena przesłanki oryginalności została dokonana zbyt lapidarnie. Brak rzeczowej argumentacji nie pozwala w istocie na kontrolę decyzji w tym zakresie. Dochodząc do wniosku, że sporny wzór przemysłowy nie spełnia wymogu oryginalności, gdyż nie różnił się on w sposób wyraźny od nóg stelaży "I. i "B.", organ nie dokonał żadnego porównania cech istotnych spornego wzoru i przeciwstawionych stelaży. W świetle poczynionych powyżej uwag, nie znając desygnatu nazwy "I." i "B.", wniosku wyprowadzonego w tej mierze przez organ nie można na tym etapie uznać za trafny.

Stan faktyczny sprawy został ustalony w oparciu o część przedłożonych w toku postępowania dowodów, przy czym organ nie odniósł się do części z nich, zwłaszcza tych przedłożonych przez skarżącego. Organ nie omówił przy tym, dlaczego dał wiarę dowodom zgłoszonym przez wnioskodawcę, w oparciu o które ustalił stan faktyczny sprawy, w sytuacji gdy skarżący kwestionował wiarygodność tych dowodów. W toku całego postępowania uprawniony ze wzoru odwoływał się do wyroku Sądu Okręgowego w [...], a w szczególności do ustaleń faktycznych poczynionych przez ten Sąd, odnoszących się do powstania spornego wzoru przemysłowego. Akcentował, że niemożliwym jest aby wzór ten był powszechnie znany poprzez wprowadzenie do obrotu handlowego na początku 2002 r., w sytuacji gdy z ustaleń ww. Sądu wynika, że został on opracowany na przełomie 2001/2002 r., a produkcja matrycy trwa 3 miesiące. Organ, wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 107 § 3 kpa nie odniósł się do tej argumentacji skarżącego i dowodów zgłaszanych na jej poparcie. Nie wyjaśnił przy tym, na jakiej podstawie uznał, że obraz fotela o nazwie "I.", ujawniony na ulotce bez daty i jakichkolwiek danych umożliwiających jej identyfikację, jest tożsamy z obrazem fotela "I." z ulotki reklamowej firmy "A." s.c. R. K. & A. T.. Nie podał także, dlaczego przyjął że "fotel I." z faktury nr [...] z [...] stycznia 2002 r. to fotel z ulotki reklamowej firmy A., która została opracowana jesienią 2002 r., czy też fotel z ulotki bez daty, skoro ulotka ta, wg. twierdzeń skarżącego, zawiera modele foteli wprowadzanych do obrotu przez spółkę A.

Są to okoliczności o tyle istotne, że sprzedawcą fotela "I." była firma V. M. C., a więc firma, w której pracował skarżący będący twórcą spornego wzoru. W toku postępowania skarżący podnosił, że faktura nie może dotyczyć fotela wg jego wzoru, ponieważ w dacie sprzedaży wzór ten nie był jeszcze ostatecznie opracowany. Organ obowiązany był zatem ustalić także, jaki dokładnie produkt stanowi desygnat nazwy "I.". Bez poczynienia tych ustaleń i bez odniesienia się do dowodów i twierdzeń skarżącego ocena pierwszej grupy dowodów dokonania przez organ nie może być uznana za ocenę wyczerpującą i wszechstronną.

Odnosząc się do drugiej grupy dowodów zwrócić należy uwagę, że również w zakresie tych dowodów organ nie ustalił desygnatu nazwy "I." i "B.". Przy czym z oświadczenia D. Z. nie wynika – wbrew twierdzeniom organu tożsamość stelaży fotel "B." i "I.", a jedynie, że fotel "B." powstał na bazie stelaża drewnianego "I.". Skarżący w toku postępowania kwestionował wiarygodność tegoż oświadczenia, zwracając uwagę, że nie zostało ono w jakikolwiek sposób uwiarygodnione np. datowanym dokumentem w postaci ilustracji lub karty katalogu, a także, że nazwa "B." używana jest przez D. Z. i dla kanapy. Podobnie i w tym przypadku organ nie odniósł się do twierdzeń skarżącego, jak i nie podał dlaczego uznał ww. oświadczenie za wiarygodne, naruszając tym samym, tak jak przy ocenie pierwszej grupy dowodów, przepis art. 77 § 1, 80 i 107 § 3 k.p.a.

Rozpoznając ponownie sprawę organ podda ocenie cały materiał dowodowy pamiętając, że przez rozpatrzenie całego materiału dowodowego należy rozumieć uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak i uwzględnienie wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów, a mających znaczenie, dla oceny ich mocy i wiarygodności. Organ rozpatrując materiał dowodowy, nie może pominąć jakiegokolwiek przeprowadzonego dowodu, może natomiast zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów (art. 80 k.p.a.) odmówić dowodowi wiarygodności, ale wówczas obowiązany jest uzasadnić, z jakiej robi to przyczyny. W wyroku z 10 listopada 1988 r., III SA 579/88 NSA stwierdził, że "organ administracji państwowej, dysponując sprzecznymi ze sobą zeznaniami stron i świadków, nie może uchylić się od oceny wiarygodności tych dowodów, a tym samym od dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy (art. 7, 77 § 1 i 80 k.p.a.). Jeżeli spośród dwóch twierdzeń jedno jest prawdziwe, a drugie fałszywe, należy dokonać stosownego wyboru, wskazując kryteria, jakimi kierował się organ uznając daną okoliczność za udowodnioną". Powyższa teza ma zastosowanie także do oceny innych dowodów, nie tylko osobowych i winna być uwzględniona w niniejszej sprawie. Ponowna wszechstronna ocena dowodów powinna doprowadzić do ustalenia stanu faktycznego, a następnie do jego subsumcji pod stosowną normę prawną.

Skargę oparto na podstawie naruszenia prawa materialnego, jak i naruszenia przepisów postępowania. W pierwszej kolejności należało rozważyć zasadność zarzutów o charakterze procesowym, albowiem zarzuty naruszenia prawa materialnego mogą być przedmiotem oceny tylko w stosunku do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego. W związku z powyższym, Sąd orzekający w niniejszej sprawie nie wypowiadał się w kwestii naruszenia prawa materialnego, bowiem przy ponownym rozpoznaniu sprawy przez Urząd Patentowy RP dokona on powtórnie ustaleń materialnoprawnych.

Jednocześnie Sąd oddalił wnioski dowodowe zgłoszone w skardze, uznając że nie zachodzą przesłanki określone w art. 106 § 3 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej jako p.p.s.a.). Sąd nie może bowiem dokonywać ustaleń, które mogłyby służyć merytorycznemu rozstrzygnięciu sprawy załatwionej zaskarżoną decyzją. Dowody te mogą być przedmiotem oceny przez organ przy ponownym rozpoznaniu sprawy.

Mając wszystkie powyższe względy na uwadze Sąd na zasadzie art. 145 §1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. orzekł jak w sentencji wyroku.

Rozstrzygnięcie w kwestii wykonalności zostało wydane w oparciu o art. 152 p.p.s.a., zaś o zwrocie kosztów postępowania, obejmujących uiszczony wpis sądowy oraz koszty wynagrodzenia pełnomocnika, Sąd orzekł na zasadzie art. 200 p.p.s.a.