Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Małgorzata Pocztarek (spr.), Sędziowie WSA Stanisław Marek Pietras, WSA, Adam Lipiński, Protokolant Monika Niewińska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 marca 2006 r. sprawy ze skargi P. Spółka Akcyjna w W. na decyzję Okręgowego Inspektora Pracy w W. z dnia [...] sierpnia 2005 r. nr [...] w przedmiocie nakazu inspektora pracy oddala skargę.

Inspektor Pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy w W. nakazem z dnia [...] czerwca 2005 r. nr [...] nakazał P. S.A. w W. zapewnienie pracownikom zatrudnionym w obiekcie przy ul. [...] palarni w zespole pomieszczeń higienicznosanitarnych w terminie do dnia 15 sierpnia 2005 r.

Jako podstawę prawną wydania przedmiotowego nakazu Inspektor Pracy wskazał: art. 9 pkt 1 i 2 w związku z art. 21 pkt 1 ustawy z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1362 z późn. zm. oraz z 2002 r. Nr 166, poz. 1360); art. 233 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm. oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252); § 111 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 168, poz. 1650) oraz § 40, 41, 42 Załącznika nr 3 do rozporządzenia.

P. S.A. w W. w dniu 20 lipca 2005 r. za pośrednictwem Inspektora Pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy w W. od powyższego nakazu złożył odwołanie do Okręgowego Inspektora Pracy w W. Na podstawie art. 129 kpa P. S.A. zaskarżył ww. nakaz w całości, zarzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie. W odwołaniu wniósł o uchylenie nakazu i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez odstąpienie w stosunku do skarżącego od nakazu zapewnienia w zakładzie pracy palarni w zespole pomieszczeń higienicznosanitarnych.

W odwołaniu skarżący stwierdził, iż z powodów technicznych niemożliwe jest wydzielenie palarni w pomieszczeniach higienicznosanitarnych budynku przy ul. [...]. Podniósł również, iż określone jako podstawa prawna wydania skarżonego nakazu przepisy prawne nie mają zastosowania w niniejszej sprawie. W uzasadnieniu swego stanowiska podał, że w § 40 załącznika nr 3 do cyt. wyżej rozporządzenia ustawodawca daje jedynie prawo pracodawcy do uznania, czy zapewni palarnię, czy nie, zastrzegając jedynie, że palenie tytoniu dopuszczalne jest wyłącznie w palarniach. Paragraf 111 ust. 1 rozporządzenia, zdaniem skarżącego, również nie ustanawia obowiązku wydzielenia palarni, a zobowiązuje pracodawcę jedynie do zapewnienia pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych. Obowiązek nie wynika także z przepisów ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55 ze zm.) o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Artykuł 5 tej ustawy zawiera tylko zakaz palenia tytoniu poza wyodrębnionymi w tym celu pomieszczeniami. Skarżący podniósł ponadto, iż to od pracodawcy zależy, jakie miejsce może zostać wyznaczone jako palarnia, a takowe już określił.

Po rozpoznaniu odwołania, Okręgowy Inspektor Pracy w W. decyzją z dnia [...] sierpnia 2005 r. nr [...], wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) i art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1362 ze zm.), postanowił uchylić w całości nakaz inspektora pracy i w tym zakresie orzekł o obowiązku zapewnienia palarni dla pracowników zatrudnionych w obiekcie przy ul. [...] w W., wskazując dzień 31 grudnia 2005 r. jako termin, do którego obowiązek ten winien być wykonany przez skarżącego.

P. S.A. w W. za pośrednictwem Okręgowego Inspektora Pracy w W. pismem z dnia 27 września 2005 r. złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na decyzję wydaną przez Okręgowego Inspektora Pracy w W. z dnia [...] sierpnia 2005 r., zaskarżając ją w całości na podstawie art. 53 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Decyzji tej zarzucił mające wpływ na wynik sprawy naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, tj. przyjęcie, że przepisy stanowiące podstawę wydania nakazu mają zastosowanie w niniejszej sprawie, a także naruszenie przepisów postępowania przez nieprecyzyjne sformułowanie decyzji administracyjnej, uniemożliwiające jej wykonanie.

P. S.A. wniósł o uchylenie ww. decyzji i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez odstąpienie od realizacji obowiązku wynikającego z tej decyzji, a także o wstrzymanie jej wykonania.

W uzasadnieniu skargi P. S.A. podniósł, że przepisy ustawy – Kodeks pracy nie odnoszą się bezpośrednio do zjawiska palenia tytoniu. Pośrednio kwestia ta znajduje odzwierciedlenie w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, wydanym na podstawie delegacji zawartej w art. 237 Kodeksu pracy oraz ustawie z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Zdaniem skarżącego, obowiązek urządzenia palarni nie wypływa też z art. 233 i art. 23715 Kodeksu pracy, zaś art. 232 Kodeksu pracy jedynie upoważnia do zapewnienia pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednich posiłków i napojów. Skarżący wskazał również, iż gdyby istniał obowiązek wydzielenia przez pracodawcę pomieszczeń z przeznaczeniem do palenia tytoniu, to rozporządzenie określające wymogi dla pomieszczeń higienicznosanitarnych również uwzględniałoby palarnie.

Poza tym, zdaniem skarżącego, wykonanie nakazu nie było możliwe z uwagi na jego niedookreśloność, tj. brak wskazania powierzchni palarni. Ta wartość jednak, w opinii skarżącego, nie jest możliwa do ustalenia z powodu braku trybu na uzyskanie informacji o osobach palących w zakładzie pracy. Skarżący powołał się na art. 221 Kodeksu pracy, który w sposób wyczerpujący określa informacje, jakich żądać może pracodawca od kandydatów na pracowników.

Ponadto podniósł, iż żadne przepisy prawa nie dają Państwowej Inspekcji Pracy uprawnienia do nakazywania pracodawcom wydzielania palarni w pomieszczeniach pracodawcy, a tym bardziej do wydawania przez nią w tym przedmiocie decyzji administracyjnej. Sprawa zorganizowania palarni nie jest, zdaniem skarżącego, sprawą kwalifikującą się do rozstrzygania w formie decyzji administracyjnej. P. S.A. zwrócił uwagę, iż Państwowa Inspekcja Pracy jest zobowiązana wyłącznie do kontrolowania, czy funkcjonująca już w zakładzie pracy palarnia spełnia wymogi określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.

Skarżący podkreślił ponadto, iż wprowadzony w zakładzie pracy całkowity zakaz palenia nie może być interpretowany jako dyskryminujący w rozumieniu art. II3 Kodeksu pracy. Z uwagi na brak możliwości technicznych zapewnienia palarni w pomieszczeniach budynku przy ul. [...], skarżący wyodrębnił dla pracowników miejsce poza budynkiem, ale na terenie obiektu [...], z przeznaczeniem na palenie tytoniu. Natomiast wydzielenie takiego pomieszczenia wbrew możliwościom technicznym, a tym samym narażenie osób niepalących na szkodliwe działanie dymu tytoniowego stanowiłoby, zdaniem skarżącego, naruszenie przepisów zawartych w Konstytucji RP, jak też wynikających z innych ustaw.

W odpowiedzi na skargę Okręgowy Inspektor Pracy w W. nie podzielił zarzutów skarżącego, podtrzymał dotychczasowe stanowisko i wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga jest nieuzasadniona.

Zgodnie z art. 233 Kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie pomieszczenia higienicznosanitarne oraz dostarczyć niezbędne środki higieny osobistej, a także zapewnić środki do udzielenia pierwszej pomocy w razie wypadku.

Rozwinięcie powyższego obowiązku stanowi przepis § 111 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650), zgodnie z którym pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne, których rodzaj, ilość i wielkość powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków, w jakich ta praca jest wykonywana.

Wymagania dla tych pomieszczeń, w myśl ust. 2 § 111 rozporządzenia, zostały określone w załączniku nr 3. Paragraf 40 ust. 1 i 2 ww. załącznika stanowi, że palenie tytoniu w zakładach pracy jest dozwolone wyłącznie w odpowiednio przystosowanych pomieszczeniach (palarniach), wyposażonych w dostateczną ilość popielniczek.

Palarnie powinny być usytuowane w sposób nienarażający osób niepalących na wdychanie dymu tytoniowego.

Z powołanych przepisów, w zestawieniu ich z przepisami ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55 ze zm.), zdaniem Sądu, wynika obowiązek pracodawcy do zorganizowania na terenie zakładu pracy wydzielonych pomieszczeń, przystosowanych do palenia tytoniu.

Stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, zabrania się palenia tytoniu w zakładach pracy poza pomieszczeniami wyodrębnionymi i odpowiednio do tego przystosowanymi.

Przytoczony przepis stanowi realizację zasady określonej w art. 3 pkt 1 ustawy, zgodnie z którą ochrona zdrowia przed następstwami używania tytoniu realizowana jest przez kształtowanie polityki zdrowotnej, ekonomicznej, społecznej, do której należy m.in. ochrona prawa niepalących do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego.

Analiza wszystkich powołanych przepisów prowadzi do wniosku, że na pracodawcy ciążą obowiązki związane z ochroną zdrowia pracowników niepalących przed negatywnymi skutkami palenia tytoniu.

Ochrona ta możliwa jest do zrealizowania wyłącznie poprzez wydzielenie na terenie zakładu pracy pomieszczeń dostosowanych do palenia tytoniu.

Bez znaczenia, w ocenie Sądu, pozostaje natomiast kwestia, czy palarnia znajdować się będzie na terenie pomieszczeń higienicznosanitarnych, czy też poza nimi. Chodzi wyłącznie o to, aby została zorganizowana w celu zagwarantowania ochrony pracowników niepalących przed negatywnymi skutkami wdychania dymu tytoniowego.

W niniejszej sprawie rozstrzygnięcie o miejscu zlokalizowania palarni Okręgowy Inspektor Pracy w W. słusznie pozostawił pracodawcy.

Zadaniem organów inspekcji pracy jest nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w tym zakresie organy Państwowej Inspekcji Pracy, na podstawie art. 9 pkt 1 ustawy z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1302 ze zm.), zobowiązane są do wydania nakazu zobowiązującego do usunięcia uchybień w określonym terminie.

Dlatego w ustalonym stanie faktycznym, wbrew twierdzeniom skargi, inspektor pracy był uprawniony do wydania nakazu – decyzji administracyjnej, obligującej skarżącą do urządzenia palarni dla pracowników zatrudnionych w obiekcie przy ul. [...] w W.

Z tych przyczyn, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), należało orzec jak w sentencji.