Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Uchwała rady gminy zakazująca rejestrowania obrazu z jej obrad narusza konstytucyjną zasadę jawności działania organów władzy publicznej.

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu skarg grupy radnych Gminy M. na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody O. w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały Rady Gminy M. w sprawie zakazu nagrywania obrad sesji Rady - oddala skargi.

Rada Gminy M. uchwałą z dnia 1 grudnia 1998 r. zakazała nagrywania obrad sesji Rady na kasecie wideo w dniu 1 grudnia 1998 r. Uchwałę podjęto na podstawie par. 7 regulaminu obrad Rady Gminy M., stanowiącego załącznik do statutu Gminy, uzasadniając ją koniecznością zapewnienia sprawnego przebiegu sesji. Wojewoda O. rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia 29 grudnia 1998 r. stwierdził nieważność tej uchwały. W uzasadnieniu podał, że uchwała jest sprzeczna z art. 61 ust. 2 Konstytucji RP, który w ramach obywatelskiego prawa do informacji przewiduje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku i obrazu. Powołany natomiast par. 7 regulaminu obrad Rady pozwala jedynie przewodniczącemu obrad na nakazanie opuszczenia sali osobie spoza Rady, która swoim zachowaniem lub wystąpieniem zakłóca porządek posiedzenia. Nie może być więc podstawą do wprowadzenia zakazu utrwalania przebiegu obrad na kasecie wideo.

Grupa radnych na czele z przewodniczącym Rady wniosła do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody. Na zapytanie sądu pismem z dnia 25 lutego 1999 r. przewodniczący Rady Gminy M. wyjaśnił, że skargę wniosły indywidualne osoby /radni/ podpisani pod skargą. Po wezwaniu sądu Rada Gminy podjęła również w dniu 28 kwietnia 1999 r. uchwałę o zaskarżeniu rozstrzygnięcia nadzorczego do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W skardze zarzucono naruszenie interesu prawnego skarżących oraz naruszenie art. 107 par. 3 Kpa i art. 61 Konstytucji RP. Zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze nie ma dostatecznego uzasadnienia prawnego i faktycznego. Narusza ponadto art. 61 Konstytucji RP przez wybiórcze zastosowanie ust. 2 tego przepisu z pominięciem ust. 3 i 4. (...)

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Przede wszystkim stwierdzić należy, że uchwała Rady Gminy w M. z dnia 1 grudnia 1998 r. wprowadzająca zakaz nagrywania obrad sesji na kasecie wideo w dniu 1 grudnia 1998 r. nie znajduje oparcia w przepisach prawa materialnego. Podstawy do wydania tej treści uchwały nie mógł stanowić w szczególności wskazany w tej uchwale przepis par. 7 regulaminu obrad Rady Gminy M., gdyż przepis ten ma charakter porządkowy i jest adresowany wyłącznie do przewodniczącego obrad

Zgodnie bowiem z par. 7 ust. 1 tego regulaminu przewodniczący obrad zapewnia sprawny przebieg i porządek obrad. Może nakazać opuszczenie sali obrad przez osoby spoza Rady, które swoim zachowaniem lub wystąpieniem zakłócają porządek obrad.

Wojewoda w zaskarżonym rozstrzygnięciu nadzorczym trafnie stwierdził, iż uchwała tej treści narusza art. 61 ust. 2 Konstytucji RP.

Zgodnie bowiem z tym przepisem prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialne organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.

Wbrew zarzutom skargi strona skarżąca nie wykazała, aby w sprawie zachodziły podstawy do ograniczenia prawa do uzyskania informacji na podstawie art. 61 ust. 3 i 4 Konstytucji RP, gdyż względy porządkowe związane z obradami Rady nie mogą być utożsamiane z ochroną wolności, prawami innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochroną porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa.

Zauważyć w tym miejscu należy, że w świetle art. 4 ust. 1, 2 i 5 Prawa prasowego, wymienione w tych przepisach podmioty obowiązane są do udzielenia prasie informacji o swojej działalności, chyba że sprzeciwiają się temu ochrona tajemnicy państwowej i służbowej oraz innej tajemnicy chronionej ustawą.

Wykładni tych przepisów dużo miejsca poświęcił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku III ARN 57/95 z dnia 11 stycznia 1996 r. /OSNAPU 1996 nr 13 poz. 179/ dotyczącego odmowy udostępnienia prasie protokołów z posiedzeń zarządu gminy. Sąd Najwyższy sformułował pogląd, że art. 4 ust. 1 Prawa prasowego obejmuje również uprawnienia żądania przez prasę dostępu do akt organu zobowiązanego do udzielenia informacji, aby możliwe było jej weryfikowanie. Sąd Najwyższy podkreślił konieczność interpretowania tego przepisu w świetle uregulowań prawnomiędzynarodowych i konstytucyjnych gwarantujących wolność prasy i prawo obywateli do ich rzetelnego informowania, a także fundamentalnej, z punktu widzenia normatywnej koncepcji demokratycznego państwa prawnego, zasady jawności życia publicznego.

Skład orzekający NSA podziela trafność powyższych sformułowań i wywodów Sądu Najwyższego. Taki kierunek interpretowania uprawnień środków społecznego przekazu uległ wydatnemu wzmocnieniu w świetle art. 14 i art. 61 Konstytucji RP i ukształtowanego przez nią systemu źródeł prawa, gdzie ratyfikowane i ogłoszone w Dzienniku Ustaw umowy międzynarodowe stanowią część krajowego porządku prawnego i są bezpośrednio stosowane.

Wolność prasy i innych środków społecznego przekazu, prawo obywateli do uzyskania informacji o działalności organów władzy publicznej wraz z dostępem do dokumentów i gwarancje zawarte w art. 10 ust. 2 ratyfikowanej przez Polskę Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności /Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284/ łącznie wymagają kwalifikowania do szczególnie wyjątkowych przypadków odmowy udzielenia środkom społecznego przekazu takich informacji i wstępu na posiedzenia kolegialne.

Odnosi się to zwłaszcza do działalności organów samorządu terytorialnego, reprezentujących interesy mieszkańców /tworzących wspólnotę samorządową/ przy ustawowej jawności działalności tych organów.

Z powyższych względów Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę.