Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Anna Klotz (spr.) Sędziowie sędzia WSA Joanna Brzezińska sędzia WSA Elżbieta Piechowiak Protokolant starszy asystent sędziego Agnieszka Jagiełłowicz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 lipca 2016 r. sprawy ze skargi A. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] 2016 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia rodzicielskiego uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Burmistrza [...] z dnia [...] 2016 r., nr [...].

Decyzją z dnia [...] marca 2015r. Nr [...] Burmistrz Miasta i Gminy, na podstawie art. 104 Kodeksu postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 23), art. 17c, art. 20 ust. 3, art. 24 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t. jedn. Dz. U. 2015 poz. 114 ze zm.) oraz Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. z 2015 r. poz. 2284), odmówił A. K. świadczenia rodzicielskiego wnioskowanego na M. K.

Jak wskazał organ, A. K. złożyła w dniu [...] marca 2016r. wniosek o świadczenie rodzicielskie w związku z urodzeniem dziecka w dniu [...] października 2015r.

Organ ustalił, że w związku z decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] lutego 2016r. nr [...] wnioskodawczyni w dniu [...] marca 2016r. złożyła pisemne oświadczenie, w którym wybrała świadczenie pielęgnacyjne. W związku z powyższym, decyzją z dnia [...] marca 2016r. nr [...] wnioskodawczyni nabyła prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na dziecko, P. K. na okres od [...] lutego 2016r. do [...] września 2017r.

Zdaniem organu, w przypadku zbiegu uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego i świadczenia rodzicielskiego, przysługuje jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną.

W odwołaniu A. K. podniosła, że ma dziecko niepełnosprawne, niepełnosprawność którego datowana jest od 2009r. Od tego roku odwołująca się pobiera świadczenie pielęgnacyjne, które jest jej jedynym źródłem dochodu, oprócz renty socjalnej męża, również będącego osobą niepełnosprawną.

Odwołująca się wskazała, że w kwestii zbiegu świadczeń rodzicielskiego i pielęgnacyjnego, ustawa nie mówi, czy chodzi o to samo dziecko czy o całą rodzinę. Pobierane świadczenie pielęgnacyjne, zdaniem odwołującej się, nie ma nic wspólnego z wnioskowanym świadczeniem rodzicielskim.

Decyzją z dnia [...] kwietnia 2016r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze, na podstawie art. 2 pkt. 5, art. 17c, art. 20, art. 23, art. 24, art. 25 oraz art. 27 ust. 5 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t. jedn. Dz. U. z 2015 r. poz. 114 ze zm.), utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji.

Organ wskazał, że świadczenie rodzicielskie, to nowe świadczenie rodzinne, które przysługuje od 1 stycznia 2016 r. z tytułu urodzenia dziecka osobom nie mającym prawa do zasiłku macierzyńskiego, które przysługuje przez okres 52 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, a jego wysokość wynosi 1000 zł miesięcznie. Organ wskazał również, że do otrzymywania świadczenia rodzicielskiego uprawnieni są także rodzice dzieci urodzonych przed 1 stycznia 2016 r. w sytuacji, gdy nie minął jeszcze okres 52 tygodni od urodzenia dziecka. Rodzice tych dzieci są uprawnieni do otrzymywania przedmiotowego świadczenia za okres od dnia wejścia w życie ustawy tj. od dnia 1 stycznia 2016 r. do czasu upłynięcia okresu, o którym mowa powyżej przy czym okresy te liczy się w przypadku urodzenia dziecka od dnia porodu. Organ przytoczył ponadto przesłanki negatywne, których wystąpienie powoduje, iż przedmiotowe świadczenie nie przysługuje.

Jak wynika z uzasadnienia, organ pierwszej instancji ustalił, że odwołująca się, decyzją z dnia [...] marca 2016r. nr [...] nabyła prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na dziecko, P. K. na okres od [...] lutego 2016r. do [...] września 2017r. SKO podniosło, że wybór przez odwołującą się świadczenia pielęgnacyjnego stanowił podstawę do wydania decyzji odmawiającej przyznania wnioskowanego świadczenia, ze względu na zapis art. 27 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, który stanowi, iż w przypadku zbiegu uprawnień do następujących świadczeń: świadczenia rodzicielskiego lub świadczenia pielęgnacyjnego, lub specjalnego zasiłku opiekuńczego, lub dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia [...] kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów – przysługuje jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną.

W oświadczeniu z dnia [...] marca 2016r. odwołująca się, jako osoba uprawniona, wybrała świadczenie pielęgnacyjne na córkę, w związku z czym świadczenie rodzicielskie nie mogło zostać przyznane.

W skardze do Sądu A. K. podniosła, że pobierane w związku z niepełnosprawnością córki świadczenie pielęgnacyjne jest obecnie jedynym źródłem utrzymania rodziny.

Skarżąca nie zgadza się ze stanowiskiem organów, że pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego na jedno dziecko wyklucza możliwość przyznania świadczenia na drugie dziecko.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w treści zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem oceny Sądu jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] kwietnia 2016. Nr [...], którą utrzymana została w mocy decyzja Burmistrza o odmowie przyznania świadczenia rodzicielskiego wnioskowanego przez skarżącą na syna, M. K., w sytuacji gdy ma ona już przyznane decyzją z dnia [...] marca 2016r. nr [...] świadczenie pielęgnacyjne na córkę, P. K.

Spór w sprawie dotyczy wyjaśnienia, czy doszło, tak jak przyjęły organy, do zbiegu uprawnień do świadczeń – świadczenia rodzicielskiego i świadczenia pielęgnacyjnego, w rozumieniu art. 27 ust. 5 pkt 1 i 2. ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Świadczenie rodzicielskie jest nowym świadczeniem, wprowadzonym do świadczeń rodzinnych w Rozdziale 3a, dodanym przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.1217), zmieniającej m. in. ustawę o świadczeniach rodzinnych z dniem 1 stycznia 2016 r.

Świadczenie przyznawane jest na podstawie art. 17 c ustawy o świadczeniach rodzinnych i przysługuje osobom, które urodziły dziecko, a które nie są uprawnione do zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego. Uprawnieni do pobierania tego świadczenia są więc bezrobotni, studenci, a także wykonujący prace na podstawie umów cywilnoprawnych. Zatem świadczenie rodzicielskie w przedmiotowej sprawie, gdy mamy do czynienia z matką dziecka, będzie przysługiwać na podstawie art. 17 ust. pkt 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych matce dziecka, z uwzględnieniem ust. 2, który enumeratywnie wymienia przypadki, w których świadczenie rodzicielskie przysługuje ojcu dziecka. Będą to przypadki:

1) skrócenia na wniosek matki dziecka okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego, zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego, po wykorzystaniu przez nią tego świadczenia, zasiłku lub uposażenia za okres co najmniej 14 tygodni od dnia urodzenia dziecka;

2) śmierci matki dziecka;

3) porzucenia dziecka przez matkę.

W ust. 3, przepis wymienia okresy przysługiwania świadczenia rodzicielskiego, które w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, tak jak w przedmiotowej sprawie, wynosi 52 tygodnie. W przypadku matki dziecka świadczenie rodzicielskie przysługuje od dnia porodu (art. ust. 4 pkt 1). Świadczenie rodzicielskie przysługuje w wysokości 1000,00 zł miesięcznie, z uwzględnieniem ust. 6.

Podkreślić należy, że zgodnie z art. 17c ust. 8 ww. ustawy, osobie uprawnionej do świadczenia rodzicielskiego przysługuje:

1) w tym samym czasie jedno świadczenie rodzicielskie bez względu na liczbę wychowywanych dzieci;

2) jedno świadczenie rodzicielskie w związku z wychowywaniem tego samego dziecka.

Oznacza to, że nawet w sytuacji opieki osoby uprawnionej nad więcej niż jednym urodzonym dzieckiem, nawet gdy w trakcie jednego porodu urodzono dwoje i więcej dzieci, przysługuje wyłącznie jedno świadczenie rodzicielskie, do tego w tym samym czasie. Ponadto dostrzega się niepodzielność uprawnienia z uwagi na przypisanie jednego świadczenia do tego samego dziecka. Ustawa w art. 17c ust 9 wymienia sytuacje w których świadczenie rodzicielskie nie przysługuje, jeżeli:

1) co najmniej jeden z rodziców dziecka lub osoba, o której mowa w ust. 1 pkt 2 lub 3, otrzymują zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego;

2) dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej - w przypadku osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 4;

3) osoba ubiegająca się o świadczenie rodzicielskie lub osoba pobierająca świadczenie rodzicielskie nie sprawuje lub zaprzestała sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, w tym w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej, które uniemożliwiają sprawowanie tej opieki;

4) w związku z wychowywaniem tego samego dziecka lub w związku z opieką nad tym samym dzieckiem jest już ustalone prawo do świadczenia rodzicielskiego, dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów;

5) osobom, o których mowa w ust. 1, przysługuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia rodzicielskiego, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Wątpliwości nie może budzić wyłączenie zawarte w art. 17c ust. 9 pkt 4 ustawy.

W ocenie Sądu, żadna z sytuacji wymienionych w przepisie wyłączającym uprawnienia do świadczenia, nie wystąpiła w przedmiotowej sprawie. Skarżąca o świadczenie rodzicielskie ubiega się w związku z urodzeniem syna, natomiast świadczenie pielęgnacyjne zostało przyznane jej na córkę. Nie zaistniała zatem sytuacja wychowywania tego samego dziecka i opieki nad tym samym dzieckiem, tak jak stanowi powyższy przepis.

Ze świadczenia rodzicielskiego nie będą mogły skorzystać osoby uprawnione do zasiłku macierzyńskiego, a także osoby, które mają prawo skorzystania z tego typu świadczeń z tytułu urodzenia dziecka w innych systemach niż powszechny system ubezpieczeniowy (m.in. funkcjonariusze tzw. służb mundurowych).

Jeżeli jeden z rodziców będzie uprawniony do zasiłku macierzyńskiego, drugiemu z rodziców nie będzie przysługiwało świadczenie rodzicielskie.

Świadczenie rodzicielskie jest pomocą w zamian świadczenia macierzyńskiego dla osób, które nie mogą skorzystać ze tego typu świadczenia .

W żadnym przepisie ustawodawca nie wprowadził ograniczenia w związku zbiegu uprawnień do świadczenia rodzicielskiego i do innych świadczeń przysługujących na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych w przypadku różnych dzieci.

Za całkowicie nietrafione należy uznać stanowisko organów wywiedzione w oparciu o przepis art. 27 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Przepis ten stanowi, że w przypadku zbiegu uprawnień do następujących świadczeń:

1) świadczenia rodzicielskiego lub

2) świadczenia pielęgnacyjnego, lub

3) specjalnego zasiłku opiekuńczego, lub

4) dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, lub

5) zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów

- przysługuje jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną.

Prawo do przyznania jednego ze świadczeń na skutek zbiegu uprawnień na podstawie wyboru osoby uprawnionej nie dotyczy sytuacji, gdy mamy do czynienie z wychowywaniem lub opieką nad różnymi dziećmi.

Przepis stanowi bowiem o zbiegu uprawnień, które nie mogą być rozpatrywane bez badania przesłanek uprawnień w przypadku świadczenia rodzicielskiego i świadczenia pielęgnacyjnego. Tak jak w przedmiotowej sprawie matce przysługują odrębne uprawnienia z osobna w stosunku do każdego dziecka.

W przypadku córki, skarżąca ma przyznane uprawnienie do świadczenia pielęgnacyjnego w oparciu o przesłanki wynikające z art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych, który to przepis w ust. 5 wymienia sytuacje, w których świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje. Żadna z negatywnych przesłanek nie wskazuje na brak uprawnień w przypadku zbiegu ze świadczeniem rodzicielskim.

Gdyby ustawodawca miał taki zamiar, to uczyniłby to wprowadzając do ustawy odpowiedni przepis, tak jak uczynił to w przypadku dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, który przysługuje matce na podstawie art. 10 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Zgodnie ust. 5 pkt 5 i 6 tego przepisu, dodatek nie przysługuje dla przykładu matce, jeżeli w okresie urlopu wychowawczego korzysta z zasiłku macierzyńskiego; korzysta ze świadczenia rodzicielskiego.

Podkreślić należy, że świadczenie rodzicielskie i świadczenie pielęgnacyjne są uprawnieniami przyznawanymi w stosunku do sprawowania opieki nad konkretnym podmiotem.

Wyłączenie wynikające z art. 27 ustawy o świadczeniach rodzinnych miałoby zastosowanie tylko w sytuacji, gdy doszłoby do zbiegu uprawnień w sensie podmiotowym zarówno co do osoby sprawującej opiekę jak i podopiecznego.

Taka sytuacja nie miała miejsca w przedmiotowej sprawie. Nie mamy bowiem do czynienia w przypadku obu świadczeń z tym samym dzieckiem.

Wobec powyższego, organy orzekające w sprawie naruszyły przepisy prawa materialnego, tj.art. 17c 9 pkt 4 w zw. z art. 27 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, poprzez błędną ich wykładnię.

Sąd, działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a oraz art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. jedn. Dz. U. z 2016r., poz. 718), orzekł o uchyleniu decyzji obu instancji.