Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Brak uzasadnienia wyroku stanowi "inną przyczynę" niedopuszczalności skargi kasacyjnej, uzasadniająca jej odrzucenie na podstawie art. 178 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/.

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 2004 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia Anny D. i Tomasza D. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 14 maja 2004 r. SA/Bd 2460/03 w sprawie ze skargi Anny D. i Tomasza D. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w T. z dnia 17 czerwca 2003 r. (...) w przedmiocie odmowy wznowienia postępowania postanawia: oddalić zażalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy postanowieniem z dnia 14 maja 2004 r. SA/Bd 2460/03, na podstawie art. 178 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270/: dalej ustawa procesowa, odrzucił jako niedopuszczalną skargę kasacyjną Anny D. i Tomasza D. od wyroku tegoż Sądu z dnia 16 marca 2004 r. z uwagi na to, że skarżącym nie został doręczony odpis tego wyroku z uzasadnieniem.

W zażaleniu na to postanowienie Anna D., reprezentowana przez radcę prawnego Tomasza D., oraz Tomasz D. wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia. W uzasadnieniu zażalenia skarżący podnieśli, że stanowisko Sądu I instancji jest chybione, ponieważ - zdaniem skarżących - żadna z podstaw wymienionych w art. 178 ustawy procesowej nie może stanowić podstawy do odrzucenia wniesionej skargi kasacyjnej. Skarżący ponieśli, że nie można przyjąć, by skarga kasacyjna w przedmiotowej sprawie była niedopuszczalna, ponieważ wbrew twierdzeniom Sądu I instancji doręczenie stronie odpisu orzeczenia wraz z uzasadnieniem nie jest warunkiem sine qua non powstania prawa do wniesienia skargi kasacyjnej.

Zdaniem skarżących, przepis art. 177 ustawy procesowej dotyczy wyłącznie początku i długości terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, nie formułuje zaś - choćby pośrednio - warunku ograniczającego możliwość wniesienia skargi kasacyjnej w przypadku niedoręczenia stronie orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Niedopuszczalna jest przy tym rozszerzająca interpretacja tego przepisu, bowiem jest ona sprzeczna z art. 173 par. 1 ustawy procesowej, zgodnie z którym od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Wykładnia taka - zdaniem skarżących - jest nie do pogodzenia z art. 45 ust. 1 Konstytucji, który stanowi, że "każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd" oraz art. 78 ustawy zasadniczej, zgodnie z którym każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji.

Skarżący podkreślili, że Trybunał Konstytucyjny wskazał, że jakkolwiek art. 78 Konstytucji stanowi, że wyjątki od zasady zaskarżalności orzeczeń pierwszej instancji wprowadzić można w drodze ustawy, to wyjątki takie muszą być jednak ściśle uzasadnione.

Trybunał Konstytucyjny podkreślił przy tym, iż "Konstytucja nie precyzuje charakteru tych wyjątków, nie wskazuje bowiem ani zakresu podmiotowego, ani przedmiotowego, w jakim odstępstwo od tej zasady jest dopuszczalne. Nie oznacza to jednak, iż ustawodawca ma pełną, niczym nie skrępowaną swobodę w ustalaniu katalogu takich wyjątków. W pierwszym rzędzie należy liczyć się z tym, iż nie mogą one prowadzić do naruszenia innych norm konstytucyjnych. Ponadto, nie mogą powodować przekreślenia samej zasady ogólnej, która na gruncie zwykłego ustawodawstwa stałaby się de facto wyjątkiem od wprowadzanej w różnych regulacjach procesowych reguły postępowania jednoinstancyjnego. Należy zatem uznać, że odstępstwo od reguły wyznaczonej treścią normatywną art. 78 Konstytucji w każdym razie powinno być podyktowane szczególnymi okolicznościami, które usprawiedliwiałyby pozbawienie strony postępowania środka odwoławczego" /wyrok z dnia 12 czerwca 2002 r. P 13/01/. Podobne stanowisko zajmuje także Europejski Trybunał Praw Człowieka /por. decyzja ETPC z 10 lutego 2000 r. w sprawie Stawicki przeciwko Polsce/.

Wskazując na powyższe skarżący podnieśli, że nie można uznać za usprawiedliwioną rozszerzającą wykładnię przepisu art. 177 ustawy procesowej i wyprowadzenia w jej wyniku wniosku o istnieniu warunku ograniczającego możliwość wniesienia skargi konstytucyjnej w postaci obowiązku wcześniejszego uzyskania odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.

W konkluzji skarżący stwierdzili, że skarga wniesiona przed doręczeniem stronie orzeczenia z uzasadnieniem /lub w ogóle bez jego doręczenia/ jest w pełni dopuszczalna.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 178 ustawy procesowej wojewódzki sąd administracyjny odrzuci na posiedzeniu niejawnym skargę kasacyjną wniesioną po upływie terminu lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również skargę kasacyjną, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie.

Przyczyny niedopuszczalności skargi kasacyjnej mogą mieć charakter podmiotowy np. skarga wniesiona przez nieuprawniony podmiot albo przedmioty, jeżeli skarga kasacyjna nie przysługuje na dane orzeczenie.

Przyczynę niedopuszczalności skargi kasacyjnej o charakterze przedmiotowym określa art. 177 par. 1 ustawy procesowej, stanowiąc, że skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.

Z wyraźnego brzmienia tego przepisu wynika, że skarga kasacyjna nie może być skutecznie wniesiona bez uprzedniego wniosku o sporządzenie uzasadnienia. Istota kasacji polega na zakwestionowaniu orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego. Nie sposób racjonalnie wywieść krytyki takiego orzeczenia bez znajomości motywów zawartych w uzasadnieniu. Brak uzasadnienia pozbawia skarżącego możliwości racjonalnego sformułowania podstaw kasacyjnych, przedstawienia okoliczności uzasadniających rozpoznanie kasacji oraz wniosków kasacyjnych /por. postanowienie SN z dnia 24 kwietnia 2001 r. II CZ 146/00 - OSNC 2001 nr 12 poz. 180/.

W rozpoznawanej sprawie skarżący złożyli wprawdzie wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 16 marca 2004 r. SA/Bd 2460/03 oddalającego skargę na decyzję Dyrektora Izby Celnej w T., jednakże Sąd ten postanowieniem z dnia 19 kwietnia 2004 r. odmówił sporządzenia uzasadnienia tego wyroku, wobec złożenia przez skarżących wniosku po upływie terminu przewidzianego w art. 141 par. 2 ustawy procesowej.

Wskutek uchybienia tego terminu, skarżącym nie został doręczony odpis wyroku z uzasadnieniem. Brak uzasadnienia wyroku stanowi inną przyczynę niedopuszczalności skargi kasacyjnej, uzasadniającą jej odrzucenie na podstawie art. 178 ustawy procesowej.

Prawidłowe odrzucenie skargi kasacyjnej przez Sąd I instancji - wbrew zarzutom skarżących - nie narusza przytoczonych w zażaleniu przepisów konstytucyjnych, gdyż dopuszczalność zaskarżenia kasacją tylko orzeczenia z uzasadnieniem stanowi określony w ustawie wyjątek od przewidzianej w art. 78 Konstytucji RP zasady, że każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w związku z art. 197 ustawy procesowej oddalił zażalenie, jako pozbawione usprawiedliwionych podstaw.