Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Edyta Podrazik Sędziowie Sędzia WSA Wiesława Batorowicz Sędzia WSA Izabela Paluszyńska (spr.) Protokolant st.sekr.sąd. Mariola Kaczmarek po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 marca 2017 r. sprawy ze skargi L. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] grudnia 2016 r. Nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego; uchyla zaskarżoną decyzję

Dnia 29 października 2015r. L. G. (zwana dalej Skarżącą) wniosła o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego związanego z opieką nad matką M. G.. Podała, że matka jest niepełnosprawna i nie pozostaje w związku małżeńskim, na niej ciąży obowiązek alimentacyjny wobec matki, nie korzysta z innych świadczeń określonych regulacjami zawartymi w art. 17 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Podała również, że art. 17 ust. 1 pkt 1 b ustawy utracił moc w zakresie różnicującym prawo do świadczenia pielęgnacyjnego nad osobą niepełnosprawną, po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie, ze względu na moment powstania niepełnosprawności – jako niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014r. , sygn. K 38/13 i jest wiążący dla organów administracji publicznej, mimo, że ustawodawca nie znowelizował zakwestionowanego unormowania.

Decyzją z dnia [...] 2015r. Nr [...] Burmistrz Miasta S. odmówił przyznania L. G. prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu sprawowania opieki nad niepełnosprawną matką M. G. ur. [...]1949r.

W uzasadnieniu organ podał, że z orzeczenia Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w K. z dnia [...]2011r. wynika, że M. G. została zaliczona do znacznego stopnia niepełnosprawności na okres do 30 czerwca 2016r., niepełnosprawność istnieje – nie da się ustalić, ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od [...]2011r. (data złożenia wniosku o ustalenie stopnia niepełnosprawności). Z uwagi na fakt, że z zebranej dokumentacji wynika, iż stopień niepełnosprawności datuje się od [...]2011r. natomiast nie da się ustalić kiedy powstała niepełnosprawność organ uwzględniając treść art. 17 ust. 1 pkt 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych orzekł jak w decyzji.

W złożonym odwołaniu od w/w decyzji Skarżąca podała, że organ błędnie zastosował art. 17 ust. 1 b, który mocą wyroku Trybunału Konstytucyjnego został wyeliminowany z porządku prawnego.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia [...] stycznia 2016r. Nr [...] na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kodeksu postępowania administracyjnego utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji w całości.

W uzasadnieniu podał, że w art. 17 ust. 1 lit b ustawy o świadczeniach rodzinnych ustawodawca uzależnił przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego od daty powstania niepełnosprawności. Zdaniem organu nie można przyznać świadczenia pielęgnacyjnego bez dokumentu stwierdzającego, że osoba wymagająca opieki ma ustalony znaczny stopień niepełnosprawności i ta niepełnosprawność powstała przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia. Skarżąca jest córką wymagającej opieki M. G.. SKO podzieliło stanowisko organu I instancji co do braku spełnienia warunku z w/w art. 17 ust. 1 pkt 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych. W dacie określonej w orzeczeniu o niepełnosprawności jako data powstania niepełnosprawności, tj. w 2011r. M. G. miała już ukończone 62 lata. Organ odnosząc się do zarzutu braku uwzględnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 21.10.2014r. (sygn. K 38/13) zacytował fragment uzasadnienia tego wyroku, z którego wynikało, że w poprzednim stanie prawnym kwestionowany art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych miał na celu takie ukształtowanie jego przesłanek aby świadczenie pielęgnacyjne przysługiwało rodzicom dzieci niepełnosprawnych, którzy rzeczywiście sprawują nad nimi opiekę. Powiązanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z momentem postania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki wynikało z założenia, że osoby dorosłe, których niepełnosprawność nie powstała w okresie nauki, były najczęściej samodzielne i miały możliwość wypracowania własnych źródeł dochodu, a tym samym finansowania lub współfinansowania opieki, bez konieczności dodatkowego wsparcia z budżetu. Wykazanie, że niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała w konkretnym momencie życia osoby stanowił podstawę do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, które zdecydowanie przewyższa kwotę specjalnego zasiłku opiekuńczego przewidzianego w art. 16 a ustawy. O świadczenie to można ubiegać się również w odniesieniu do dorosłej osoby niepełnosprawnej – niezależnie od jej wieku – jedynie pod warunkiem, że niepełnosprawność tej osoby powstała w okresach wskazanych w art. 17 ust. 1 b ustawy. Prowadzi to do sytuacji, gdy opiekun osoby niepełnosprawnej jest traktowany w odmienny sposób w zależności od wieku powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki. Przy takiej przesłance rodzice niepełnosprawnego dziecka, którego niepełnosprawność postała np. w 17 roku życia będą mieli prawo do wyższego świadczenia niż rodzice niepełnosprawnego, którego niepełnosprawność powstała po ukończeniu np. 19 lub 26 roku życia, gdy uczył się w szkole wyższej. Organ podał, że Trybunał wskazał, iż wykonanie tego wyroku wymaga podjęcia działań ustawodawczych, które doprowadzą do przywrócenia równego traktowania osób niepełnosprawnych a skutkiem wejścia w życie wyroku Trybunału nie jest ani uchylenie art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych ani wykreowanie "prawa" do żądania świadczenia dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, jeżeli niepełnosprawność podopiecznych nie powstała w okresie dzieciństwa. Organ podał, że z uzasadnienia wyroku Trybunału wynika, iż orzekł on ostatecznie o niekonstytucyjności jedynie części normy wynikającej z art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych. Poprawienie stanu prawnego w tym zakresie należy wyłącznie do ustawodawcy, który – biorąc pod uwagę skutki społeczne rozstrzygnięć podejmowanych w badanej materii – powinien tego dokonać bez zbędnej zwłoki.

SKO uwzględniając powyższe uznało, że u M. G. datą powstania niepełnosprawności do samodzielnej egzystencji jest data złożenia wniosku, niepełnosprawność powstała po ukończeniu 25 roku życia. W związku z tym L. G. nie spełniła przesłanek w świetle literalnej treści obowiązującego art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, które mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących. Na zakończenie SKO podało, że świadczenie pielęgnacyjne, które od 1 stycznia 2016r. wynosi 1300 zł zdecydowanie przewyższa świadczenie w formie specjalnego zasiłku opiekuńczego wynoszącego 520 zł.

Decyzja powyższa stała się prawomocna i ostateczna. Skarżąca nie skorzystała z możliwości jej zaskarżenia do sądu administracyjnego.

Pismem z dnia 23 lipca 2016r. wniosła na podstawie art. 154 § 1 kpa o zmianę decyzji z dnia [...] 2015r. odmawiającej jej jako osobie rezygnującej z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, związanego z opieką nad jej niepełnosprawną matką M. G. – przez przyznanie uprawnienia do tegoż zasiłku, ze skutkiem na dzień złożenia wniosku , od dnia 29 października 2015r. Podała, że wniosek oparty jest głównie na precedensach zawartych w wyrokach sądów administracyjnych, stosujących wykładnię orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014r., sygn K 38/13, w zakresie utraty mocy obowiązującej przepisu art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych. Do wniosku przedłożyła orzeczenie z [...] 1985r. o uznanie jej matki za osobę niezdolną do pracy.

W uzasadnieniu podała, że jedynym powodem odmowy przyznania jej wnioskowanego świadczenia był brak powstania niepełnosprawności jej matki w okresach wskazanych w art. 17 ust. 1b ustawy. Organ w ogóle nie odniósł się do twierdzenia, że przepis art. 17 ust. 1b ustawy utracił moc w zakresie różnicującym prawo do świadczenia pielęgnacyjnego nad osobą niepełnosprawną, po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie, ze względu na moment powstania niepełnosprawności – jako niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014r. – sygn K 38/13. Tym samym organ błędnie uznał, że przepis ten nadal obowiązywał. Organ II instancji powołał się na uzasadnienie wyroku Trybunału zamiast na jego sentencję. Skarżąca podała nadto, że organ nie zażądał dokumentacji w celu ustalenia daty powstania niepełnosprawności jej matki, która była uznana za osobę całkowicie niezdolną do pracy już przed 30 – stu laty. Podała, że jej matka otrzymuje bardzo niskie świadczenie emerytalne. Wskazała, że składa wniosek po uzyskaniu informacji, że w judykaturze ugruntowane zostało stanowisko, iż wiąże sentencja orzeczenia Trybunału a nie jego uzasadnienie, co oznacza, że świadczenie winno być przyznane a zmiana decyzji odmownych – dokonana w trybie art. 154 kpa.

Dnia 8.09.2016r. Skarżąca dołączyła orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności matki z [...]2016r., na stałe. Pozostałe dane w porównaniu do pierwotnie złożonego orzeczenia nie uległy zmianie.

Decyzją z dnia [...] 2016r. Nr [...] Burmistrz Miasta S. na podstawie art. 104, art. 107 § 4 i art. 154 kodeksu postępowania administracyjnego odmówił zmiany decyzji Burmistrza Miasta S. z dnia [...] 2015r. Nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania L. G. prawa do świadczenia pielęgnacyjnego związanego z opieką nad matką M. I. G. i przyznania uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego ze skutkiem od dnia złożenia wniosku, tj. od 29 października 2015r.

W uzasadnieniu organ podał, że Skarżąca złożyła wyraźnie wniosek o zmianę decyzji na podstawie art. 154 kpa i w tym żądaniem organ jest związany. W tym trybie organ nie jest uprawniony do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy lecz winien dokonać jej analizy jedynie pod kątem zbadania dwóch przesłanek jakimi są interes społeczny lub słuszny interes strony. Nadto w trybie art. 154 kpa nie mogą być uchylane lub zmienianie tzw. decyzje związane, przy wydaniu których przepisy prawa nie pozwalają organom na swobodne uznanie. Zdaniem organu decyzja w przedmiocie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego nie ma charakteru uznaniowego, w związku z tym, ani organ I instancji ani odwoławczy nie mają możliwości wydania decyzji wbrew wyraźnym dyspozycjom określonym w ustawie. Decyzja z [...] 2015r. była decyzją związaną. Organy I i II instancji stwierdziły na podstawie obowiązujących przepisów ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych, że L. G. nie nabyła prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad matką M. I. G.. Z tych względów organ nie miał podstaw do zmiany przedmiotowej decyzji o charakterze związanym. W ocenie organu nie ma znaczenia w niniejszej sprawie fakt, że Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 21 października 2014r., sygn K 38/13 stwierdził, iż art. 17 ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych w zakresie w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego nad osobą niepełnosprawną, po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie, ze względu na moment powstania niepełnosprawności jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP . Wyrok ten bowiem nie wpływa w żaden sposób na charakter decyzji administracyjnej w przedmiocie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, tj. charakter związania lub uznaniowości. Z tych względów organ uznał, że niedopuszczalna jest zmiana decyzji administracyjnej z dnia [...] 2015r. na podstawie art. 154 kpa

Od tej decyzji Skarżąca w ustawowym terminie wniosła odwołanie zarzucając decyzji błędną wykładnię art. 154 i 155 kpa i wniosła o jej uchylenie i zmianę polegającą na uznaniu za wadliwą przedmiotowej decyzji i przyznanie prawa do świadczenia wg jej wniosku z 23 lipca 2016r.

W uzasadnieniu podała, że pogląd o braku podstaw do zmiany w trybie art. 154 kpa decyzji o charakterze związanym jest słuszny ale nie ma zastosowania w niniejszej sprawie, bowiem art. 17 ust. 1b ograniczający prawo do świadczenia pielęgnacyjnego ze względu na moment powstania niepełnosprawności osoby podopiecznej został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji – i zarazem wyeliminowany z porządku prawnego, a więc z ustawy o świadczeniach rodzinnych. Zarzuciła, że organ powołując się na związany charakter decyzji uniemożliwiający jego zmianę zupełnie pominął fakt, że wydał decyzję na podstawie przepisu, który nie obowiązuje. Takie stanowisko zostało potwierdzone w orzeczeniach sądów administracyjnych. Powołała się również na stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego w wyroku z dnia 12 lutego 2014r. (sygn. II OSK 1932/13), z którego wynikało, że "zasadnośc poglądu o niestosowaniu nadzwyczajnych trybów z art. 154 i 155 kpa w stosunku do decyzji związanych ma miejsce wówczas, gdy decyzja o charakterze związanym wydana została zgodnie z obowiązującym prawem. Stąd też poprawnośc tego ustalenia zależy od konkretnego przypadku". Podała, że skoro przedmiotową decyzję odmawiającą prawa do wymienionego świadczenia wydano z naruszeniem prawa, bo przyjmującą za podstawę nieobowiązujący przepis art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych – to nie powinno być najmniejszych wątpliwości, że podlega ona wzruszeniu, na podstawie przepisów art. 154 i 155 kpa.

Zaskarżoną decyzja z dnia [...] grudnia 2016r. Nr SKO – [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 154 kodeksu postępowania administracyjnego utrzymało w mocy decyzję organu I instancji w całości.

W uzasadnieniu SKO opisało przebieg postępowania oraz wynikającą z orzecznictwa wykładnię art. 154 kpa. Podało, że postępowanie prowadzone w trybie art. 154 kpa ma charakter postępowania nadzwyczajnego w ramach którego możliwa jest zmiana ostatecznej decyzji administracyjnej, czyli decyzji istniejącej w obrocie prawnym i wywołującej skutki w niej określone. Przedmiotem takiego postępowania nie jest merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, ale przeprowadzenie weryfikacji wydanej już decyzji ostatecznej z jednego punktu widzenia przesłanek zawartych w w/w przepisie. Przepis art. 154 kpa uzależnia możliwość wzruszenia decyzji ostatecznej od łącznego spełnienia dwóch przesłanek. Po pierwsze, musi to być decyzja, która nie tworzy praw nabytych dla żadnej ze stron postępowania. I po drugie, za wzruszeniem decyzji przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony. W przedmiotowej sprawie Skarżąca wyraźnie oparła swoje żądanie na treści art. 154 kpa domagając się zmiany decyzji odmownej z dnia [...] 2016r. W ocenie organu bezspornym jest spełnienie pierwszej z w/w przesłanek. Kwestią sporną jest to, czy za zmianą decyzji przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony. Zdaniem organu II instancji w niniejszej sprawie nie wystąpił słuszny interes strony ani też interes społeczny. Słuszny interes strony nie może prowadzić do obejścia obowiązujących przepisów prawa a zmiana ma znajdować oparcie w obowiązujących przepisach prawa. Zdaniem SKO wydanie decyzji zmieniającej decyzję z dnia [...] 2015r. prowadziłaby do wydania decyzji sprzecznej z prawem. Słuszny interes strony w niniejszej sprawie byłby sprzeczny z jasno brzmiącym przepisem ustawy, a jednocześnie zasada praworządności wyrażona w art. 6 kpa zobowiązuje organy administracji do działania na podstawie przepisów prawa.

Organ podał, że art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych określa przesłanki nabycia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego i tylko ich spełnienie a nie uznaniowość czy zasady słuszności albo współżycia społecznego uzasadniając jego przyznanie. Decyzja w przedmiocie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego nie ma charakteru uznaniowego, w związku z tym ani organ I instancji ani organ odwoławczy nie mają możliwości wydania decyzji wbrew wyraźnym dysproporcjom określonym w przepisach prawa. W związku z powyższym decyzja Burmistrza Miasta S. z dnia [...] 2015r. była decyzją związaną i nie wydana została w ramach uznania administracyjnego, pozostawiającego organowi luz decyzyjny w zakresie możliwości przyznania świadczenia. Organy zarówno I i II instancji stwierdziły na podstawie obowiązujących przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych, że Skarżąca nie nabyła prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad matką. SKO uznało, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 21 października 2014r. nie ma znaczenia w niniejszej sprawie albowiem nie wpływa w żaden sposób na charakter decyzji administracyjnej w przedmiocie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

We wniesionej w terminie skardze od w/w decyzji L. G., reprezentowana przez pełnomocnika- swojego ojca, wniosła o jej uchylenie jako wadliwej i jednocześnie orzeczenie o uznaniu prawa do przedmiotowego zasiłku na zasadzie unormowanej w art. 146 § 1 i 2 kpa. Zaskarżonej decyzji zarzuciła błędne traktowanie art. 154 i 155 kpa a także ignorancję wykładni prawa zastosowaną w orzecznictwie sądów administracyjnych co do wyeliminowania z porządku prawnego przepisu art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych wskutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014r. – stwierdzającego niezgodność tego przepisu z art. 32 Konstytucji.

W uzasadnieniu podtrzymała stanowisko, które wyraziła we wniosku i odwołaniu. Zarzuciła organom, że koncentrując się na charakterze związanym wydanej decyzji odmownej zupełnie pominęły fakt, że wydana została ona na podstawie przepisu derogowanego z porządku prawnego przez Trybunał Konstytucyjny, co nie budzi wątpliwości w orzecznictwie sądów administracyjnych. Na poparcie swojego stanowiska wskazała 15 wyroków różnych sądów administracyjnych. Podała, że czuje się pokrzywdzona decyzją, gdyż od 30 lat opiekuje się niepełnosprawną matką a organy zakwestionowały przedstawione przez nią rację mimo znanych, niekwestionowanych dowodów ugruntowanej wykładni prawa.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie dnia 23 marca 2017r. pełnomocnik Skarżącej podał, że córka nigdy nie starała się i nie otrzymała specjalnego zasiłku opiekuńczego. Podał, że jego była żona pracowała zawodowo ok. 15 lat i ma obecnie emeryturę a jej choroba ujawniła się po raz pierwszy w 1980r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył co następuje:

Należy na wstępie wyjaśnić, że zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz. U. 2016.1066), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem (legalności), jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Sądy administracyjne, kierując się wspomnianym kryterium legalności, dokonują oceny zgodności treści zaskarżonego aktu oraz procesu jego wydania z normami prawnymi – odpowiednio: ustrojowymi, proceduralnymi i materialnymi – przy czym ocena ta jest dokonywana według stanu prawnego i zasadniczo na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu. W świetle art. 3 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.Dz. U. z 2016.718; dalej: "p.p.s.a.") kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje m.in. orzekanie w sprawach skarg na decyzje administracyjne Stosownie do art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną. Oznacza to, że bierze pod uwagę wszelkie naruszenia prawa, a także wszystkie przepisy, które powinny znaleźć zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, niezależnie od żądań i wniosków podniesionych w skardze – w granicach sprawy, wyznaczonych przede wszystkim rodzajem i treścią zaskarżonego aktu.

W myśl art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a., uwzględnienie skargi i uchylenie decyzji w całości lub w części następuje w przypadku naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub innego naruszenia przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy, natomiast jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 k.p.a. lub w innych przepisach, Sąd stwierdza nieważność decyzji w całości lub w części.

Mając na względzie powyższe unormowanie Sąd uznał, że skarga jest zasadna albowiem zaskarżona decyzja narusza przepisy prawa w stopniu uzasadniającym jej uchylenie.

Bezspornie w niniejszej sprawie Skarżącej domagającej się przyznania świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawną w stopniu znacznym matką, decyzją z dnia [...] 2015r. Burmistrz Miasta S. odmówił przyznania tego świadczenia z uwagi na brak spełnienia przesłanki z art. 17 ust. 1 b ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (obecnie t.j. Dz.U. 2016.1518, powoływanej jako u.ś.r.), zgodnie z którym Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała:

1) nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia.

Z dokonanych ustaleń wynikało bowiem, że niepełnosprawność matki Skarżącej nie powstała w w/w okresach a później, organ przyjął, że w wieku 62 lat. Skarżąca w toku postępowania twierdziła, że niepełnosprawność jej matki urodzonej w 1949r. postała wcześniej, w latach 80 – tych została bowiem uznana za niezdolną do pracy, pobierała świadczenie rentowe a następnie emerytalne. Ojciec Skarżącej podał, że jego żona pracowała 15 lat a choroba ujawniła się po raz pierwszy w 1980r. Z pewnością więc nie zostało wykazane, że niepełnosprawność M. G. powstała w okresach wskazanych w art. 17 ust. 1b u.ś.r. W/w decyzja została utrzymana w mocy decyzją organu II instancji z dnia [...] stycznia 2016r. Decyzje te nie zostały zaskarżone do sądu administracyjnego.

Pismem z dnia 23 lipca 2016r. Skarżąca na podstawie art. 154 kpa wniosła o zmianę decyzji odmownej i przyznanie jej świadczenia. Wskazywała na fakt, że decyzja odmowna oparta została na wyeliminowanym z porządku prawnego wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014r. o sygn. K 38/13przepisie art. 17 ust. 1b u.ś.r., co podnosiła już składając wniosek o przyznanie świadczenia.

W pierwszej kolejności w niniejszej sprawie należało ustalić czy istnieje możliwość wzruszenia decyzji ostatecznych i prawomocnych celem otrzymania świadczenia a jeżeli tak to w jakim trybie a także czy tryb wyraźnie wskazany przez Skarżącą we wniosku był prawidłowy. Słusznie bowiem organ uznał, że Skarżąca w sposób jasny, nie budzący wątpliwości domagała się zmiany decyzji w trybie art. 154 kpa.

Zasada trwałości decyzji administracyjnych określona w art. 16 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 267 ze zm., zwana dalej kpa) ma kilka wyjątków na gruncie kpa i ustaw szczególnych.

W doktrynie i orzecznictwie podkreśla się, iż wszystkie nadzwyczajne tryby postępowania administracyjnego oparte są o zasadę niekonkurencyjności, polegającą na tym, że nie mogą być stosowane zamiennie (wyroki NSA z dnia 23 listopada 2007 r., I OSK 1529/06, z dnia 5 stycznia 2010 r., II OSK 18/09). Gdy decyzja dotknięta jest ciężkimi wadami, można stwierdzić jej nieważność, a gdy określone wady dotyczą postępowania, można zweryfikować decyzję ostateczną w postępowaniu wznowieniowym, gdy decyzję wydano na podstawie przepisu uznanego następnie przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją można wznowić postępowanie (art. 145 a § 1 kpa), gdy wydano decyzję na skutek błędu organu można wypłacić świadczenie na podstawie art. 31 u.ś.r. Gdy wadliwości rozstrzygnięcia nie uzasadniają ani stwierdzenie nieważności decyzji, ani wznowienia postępowania, ani zastosowania art. 31 u.ś.r. ocena tych wadliwości może być przedmiotem postępowania o uchylenie lub zmianę decyzji w trybie art. 154 lub 155 K.p.a. Z uwagi na fakt, że Skarżąca domagała się zmiany decyzji odmawiającej przyznania jej świadczenia zastosowanie znaleźć może art. 154 kpa, zgodnie z którym decyzja ostateczna na mocy, której żadna ze stron nie nabyła prawa może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. W orzecznictwie sądów administracyjnych ukształtował się pogląd, że na podstawie art. 154 i155 kpa można dokonać zmiany decyzji dotkniętych niekwalifikowanymi wadami lub decyzji prawidłowych. Ponadto, jak podniósł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 4 stycznia 2011 r. sygn. akt I OSK 339/10, Baza NSA, przepis ten otwiera - możliwość weryfikacji decyzji podjętych w wyniku wadliwej wykładni prawa materialnego lub decyzji wydanych w ramach norm prawa materialnego - norm uznaniowych (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 stycznia 2011 r., I OSK 339/10, LEX nr 745219 i z dnia 26 listopada 2010 r., I OSK 164/10, LEX nr 745112). Zmiana decyzji ostatecznej na podstawie art. 154 k.p.a. może być dokonana tylko w granicach stanu faktycznego sprawy pierwotnej, przy uwzględnieniu normy prawa materialnego, w oparciu o którą tę decyzję pierwotną wydano. Prawna możliwość zastosowania trybu przewidzianego w tym przepisie uwarunkowana jest zatem prowadzeniem postępowania w ramach tego samego stanu prawnego i faktycznego oraz z udziałem tych samych stron postępowania (tak: Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z dnia 28 marca 2013 r., sygn. II OSK 2325/11, LEX nr 1332683, oraz z dnia 5 stycznia 2007 r., sygn. I OSK 586/06, LEX nr 320845).

Sąd odnosząc się do kwestii zmiany w trybie art. 154 kpa tzw. decyzji związanych podziela pogląd wyrażony przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 12.02.2014r. (II OSK 1932/13). Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego w składzie tam orzekającym pogląd o niestosowaniu nadzwyczajnych trybów z art.154 i 155 k.p.a. w stosunku do decyzji związanych podyktowany jest tym, że uchylenie lub zmiana takiej decyzji nie może prowadzić do wydania decyzji, która będzie naruszać prawo. Zasadność poglądu o niestosowaniu nadzwyczajnych trybów z art. 154 i 155 k.p.a. w stosunku do decyzji związanych ma miejsce wówczas, gdy decyzja o charakterze związanym wydana w postępowaniu zwykłym podjęta została zgodnie z obowiązującym prawem, wówczas zmiana lub uchylenie takiej decyzji w trybie art. 154 i 155 k.p.a. mogłoby prowadzić do naruszenia prawa. Stąd też poprawność tego ustalenia zależy od konkretnego przypadku w ocenie którego rozważenia wymaga, czy decyzja związana wydana została zgodnie z prawem, a tym samym, czy zmiana lub uchylenie decyzji związanej doprowadzi faktycznie do stanu sprzeczności z obowiązującym porządkiem prawnym. Wynika z tego, że tryb z art. 154 kpa, wbrew temu na co wskazywał organ w zaskarżonej decyzji nie został wyłączony bezwzględnie wobec wszystkich decyzji o charakterze związanym. Z uwagi na powyższe organ odmawiając zastosowania art. 154 kpa jedynie z uwagi na związany charakter decyzji odmownej naruszył ten przepis.

W wyniku rozpoznania sprawy organ administracji decyzję ostateczną albo tylko zmienia, albo uchyla ją - usuwając z obrotu prawnego. Bezspornym jest pogląd, że zmiana decyzji ostatecznej w trybie art. 154 § 1 k.p.a. nie może prowadzić do wydania decyzji sprzecznej z prawem.

Przesłankami zastosowania art. 154 kpa jest ustalenie, że wydana została decyzja ostateczna na mocy, której żadna ze stron nie nabyła prawa, co zostało spełnione oraz ustalenie, że przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. Słuszny interes strony w rozumieniu art. 154 § 1 k.p.a. musi być interesem znajdującym oparcie w obowiązujących przepisach prawa. Rozpatrując kwestię przesłanek z art. 154 k.p.a., należy przyjąć, że słuszny interes strony nie może być sprzeczny z jasno brzmiącym przepisem ustawy ani też go zastępować, bowiem zasada praworządności, wyrażona w art. 6 k.p.a., zobowiązuje organy administracji do działania na podstawie przepisów prawa" (wyrok NSA z dnia 18 października 2007 r., II OSK 1406/06).

Należy wyraźnie podkreślić, że ustawowa przesłanka o jakiej mowa w art. 154 k.p.a. tj. słuszny interes strony, nie jest przesłanką abstrakcyjną, ale konkretną odnoszącą się do danej sprawy i wywodzoną z decyzji ostatecznej, co do której został uruchomiony tryb nadzwyczajny. Na konieczność zindywidualizowania w konkretnej sprawie stosowania art. 154 k.p.a. wymagań interesu społecznego i słusznego interesu stron w odniesieniu do stanu faktycznego i prawnego sprawy zwraca się uwagę w tezie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 lutego 2000 r., sygn. akt V SA 1346/99, LEGALIS. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 27 stycznia 1987 r., sygn. akt III SA/1048/86, ONSA 1987, Nr 2, poz. 50 - "ograniczenie się przez organ przy rozpoznawaniu sprawy w trybie art. 154 k.p.a. do wyłącznie do skontrolowania legalności decyzji objętej wnioskiem strony i zaniechanie rozpoznania sprawy w świetle przesłanek do zmiany lub uchylenia decyzji określonych w tym artykule stanowi naruszenie prawa". Stąd nie jest możliwe wywiedzenie słusznego interesu strony tylko z art.154 k.p.a., istnienie tego słusznego interesu musi wynikać z rozwiązań materialnoprawnych na podstawie których wydana została ostateczna decyzja, co do której uruchomiono tryb z art.154 k.p.a.. Na podstawie art. 154 k.p.a. może być zmieniona lub uchylona decyzja ostateczna prawidłowa (wydana zgodnie z przepisami prawa), jak również decyzja wadliwa prawnie. Celem postępowania administracyjnego jest wydanie prawidłowego, zgodnego z prawem rozstrzygnięcia sprawy. Jeżeli rozstrzygnięcie nie jest prawidłowe, nie jest zgodne z prawem, możliwe jest jego wzruszenie. Gdy decyzja dotknięta jest ciężkimi wadami, można stwierdzić jej nieważność, a gdy określone wady dotyczą postępowania, można zweryfikować decyzję ostateczną w postępowaniu wznowieniowym. Natomiast gdy wadliwości rozstrzygnięcia nie uzasadniają ani stwierdzenie nieważności decyzji, ani wznowienia postępowania, ocena tych wadliwości może być przedmiotem postępowania o uchylenie lub zmianę decyzji w trybie art. 154 lub 155 K.p.a. Nie można zakładać, że interes społeczny i słuszny interes strony nie przemawiają za uchyleniem lub zmianą decyzji ostatecznej, która jest prawnie wadliwa, jeżeli wadliwość ta nie stanowi uzasadnionej podstawy do stwierdzenia nieważności decyzji albo do wznowienia postępowania zakończonego taką decyzją ( tak między innymi w wyroku NSA z 18 września 2008r. II OSK 1789/07 i z dnia 12.02.2014r., II OSK 1932/13). Dlatego też uzasadniając w konkretnej sprawie, że spełniona została przesłanka z art.154 k.p.a. , czy też formułując zarzut skargi polegający na naruszeniu art.154 k.p.a. nie można się ograniczyć tylko do tego przepisu, ale z przepisem tym powinny być powiązane konkretne przepisy materialnoprawne stanowiące podstawę rozstrzygnięcia w ostatecznej decyzji ze wskazaniem na czym naruszenie tych przepisów polegało, czy na błędnej wykładni, czy niewłaściwym zastosowaniu. Dopiero tak skonstruowane zarzuty pozwoliłby na ocenę, czy doszło do naruszenia art.154 k.p.a.. Wymagało to ustalenia czy norma prawna w oparciu o którą wydano decyzję pierwotną istniała, bądź została zastosowana prawidłowo.

W przedmiotowej sprawie Skarżąca domagając się we wniosku z dnia 23 lipca 2016r., zmiany decyzji odmownej z [...] 2015r. jak i w odwołaniu i skardze zarzucając naruszenie art. 154 kpa wyraźnie powiązała go z nieprawidłowym uznaniem przez organy, że w jej sprawie mimo wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014r. (sygn. K 38/13) zastosowanie winna mieć przesłanka z art. 17 ust. 1 b u.ś.r,, której nie spełnienie skutkowało odmową przyznania świadczenia. Wbrew twierdzeniom organu nie oparła swojego stanowiska jedynie na precedensach w orzeczeniach sądowych.

Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że pierwotna decyzja odmowna z 26.11.2015r. wydana została po ogłoszeniu wyroku Trybunału Konstytucyjnej z dnia 21.10.2014r. Wyrok ten został opublikowany w Dzienniku Ustaw z dnia 23 października 2014r. pod. poz. 1443, zatem wszedł w życie po tym właśnie dniu. Skarżąca nie miała więc możliwości skorzystania z trybu wznowienia postępowania określonego w art. 145 a § 1 kpa, zgodnie z art. 145 a § 2 kpa termin doniesienia skargi o wznowienie postępowania wynosi jeden miesiąc od dnia wejście w życie orzeczenia Trybunału. Z uwagi na pojawiające się w kilku orzeczeniach sądów administracyjnych na początku po wydaniu tego wyroku wątpliwości interpretacyjne co do jego skutków, w ocenie Sądu, nie można było uznać, że jego nieuwzględnienie stanowiło podstawę do stwierdzenia nieważności decyzji. Nie było też podstaw do uznania tego za błąd organu w trybie art. 31 u.ś.r Błędu organu nie można tak szeroko interpretować, by w jego ramach mieściły się także wadliwości legislacyjne i związane z nimi trudności. (por. wyroki WSA w Poznaniu z dnia 16.11.2016r, II SA/Po 509/16, z 9.11.2009, IV SA/Po 417/16, z dnia 30.10.2015r., II SA/Po 374/15 ). Nie było też podstaw do wzruszenia wadliwej decyzji w oparciu o przesłanki wznowieniowe a art. 145 kpa. Jedyną więc możliwością wyeliminowania nieprawidłowej decyzji odmownej było zastosowanie trybu z art. 154 kpa

Bezzasadnie więc organ uznał, że w niniejszej sprawie wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 21 października 2014 r. pozostaje bez znaczenia dla ustalenia zasadności wniosku Skarżącej. Pominięcie tego wyroku stanowi naruszenie normy, której niekonstytucyjność została w nim stwierdzona, a która stanowiła podstawę wydania decyzji odmownej. Zgodnie z pkt 2 tego wyroku: Art. 17 ust. 1b ustawy powołanej w punkcie 1 w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji. W jego konsekwencji obowiązkiem organu rozpatrującego wniosek Skarżącej było posłużenie się podstawą materialnoprawną z art. 17 ust. 1 u. ś.r bez uwzględniania zastrzeżenia z art. 17 ust. 1 b ustawy. A ten przepis stał się podstawa wydania decyzji odmownej.

Zdaniem Sądu brak jest podstaw prawnych dla dokonywania przez organ wykładni przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych prowadzącej do sytuacji, w której pomimo uznania niekonstytucyjności art. 17 ust. 1b ustawy przepis ten nadal, w niezmienionym kształcie, stanowi materialnoprawną podstawę wydawanych rozstrzygnięć.

Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji RP, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Zgodnie z art. 190 ust. 3 Konstytucji orzeczenia Trybunału wchodzą w życie z dniem ogłoszenia, o ile Trybunał nie określi innego terminu utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Stosownie natomiast do art. 190 ust. 4 Konstytucji RP, orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.

W powołanym wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt K 38/13 Trybunał nie skorzystał z przewidzianej w art. 190 ust. 3 Konstytucji możliwości odroczenia utraty mocy obowiązującej art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych. Wyrok ten został opublikowany w Dzienniku Ustaw z dnia 23 października 2014 r. pod poz. 1443, zatem wszedł w życie w tym właśnie dniu. Wobec tego uznać należy, że wydanie w sprawie orzeczeń w oparciu o art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych w sytuacji, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją RP tego przepisu w określonym w nim zakresie, nie znajduje uzasadnienia.

Odwoływanie się przez organ czy sąd do treści uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2014 r. nie ma znaczenia prawnego, ponieważ uzasadnienie to zawiera jedynie argumentację mającą przemawiać za wydanym rozstrzygnięciem, nie zastępuje jednak tego rozstrzygnięcia, nie jest też jego uzupełnieniem. Skoro wyroki Trybunału mają moc powszechnie obowiązującą organy i sądy są związane orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego w zakresie stwierdzenia przez Trybunał niekonstytucyjności przepisu prawa, to znaczy, że nie mogą uchylić się od tego związania przez wzgląd na jakiekolwiek treści zawarte w uzasadnieniu takiego orzeczenia, ponieważ uzasadnienie nie stanowi treści rozstrzygnięcia. (por. wyrok NSA z 10.11.2016r., I OSK 1512/16). Tym samym sformułowanie w uzasadnieniu wyroku Trybunału, że "skutkiem wejścia w życie niniejszego wyroku nie jest ani uchylenie art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, ani uchylenie decyzji przyznających świadczenia, ani wykreowanie "prawa" do żądania świadczenia dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, jeżeli niepełnosprawność podopiecznych nie powstała w okresie dzieciństwa" wobec treści wyroku o niezgodności z Konstytucją wskazanego przepisu i braku skorzystania przez Trybunał z możliwości odroczenia utraty mocy obowiązującej art. 17 ust. 1 b u. ś.r., nie stanowi podstawy do nie uwzględniania treści wyroku. Trybunał Konstytucyjny nie mógł w uzasadnieniu przesądzić o tym, że jednoznaczna sentencja wyroku może obowiązywać w innym zakresie, niż wynika to z jej brzmienia lub z zasad prawa konstytucyjnego (art. 190 Konstytucji RP), które obowiązują także Trybunał, stojący na straży ich przestrzegania. Nadto interpretacja fragmentu uzasadnienia nie może modyfikować treści sentencji wyroku, ani też zmieniać wynikających z przepisów prawa skutków orzeczeń wydawanych przez Trybunał Konstytucyjny ( tak WSA w Krakowie w wyroku z dnia 7.03.2017r., III SA/Kr 1648/16). Zgodnie z dominującym poglądem doktryny uzasadnienia orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego nie wiążą sądów (por. J. Mikołajewicz, Zasady orzecznicze Trybunału Konstytucyjnego. Zagadnienia teoretyczne, Poznań 2008, s. 84). Skutkiem wyroku Trybunału Konstytucyjnego w odniesieniu do art. 17 ust. 1b u.ś.r. jest stwierdzenie, że opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych musza być przez ustawodawce traktowani jako podmioty należące do tej samej klasy. Nie mogą być zatem – co do zasady traktowani w sposób odmienny. W stanie prawnym sprzed wydania wyroku Trybunału ich sytuacja prawna była zróżnicowana. Zróżnicowanie było powiązane z określeniem momentu powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki, jako istotnego kryterium regulacji prawnej prowadząc do arbitralnego zróżnicowania w obrębie tej samej grupy podmiotów podobnych. W świetle tego stanowiska należy uznać za niewłaściwe stanowisko, że wydany przez Trybunał Konstytucyjny wyrok nie zmienia sytuacji prawnej Skarżącej. Przeciwnie, wynika z niego, że organy rozpoznając wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego złożony przez opiekuna dorosłej osoby niepełnosprawnej w obecnym stanie prawnym (tj. dopóki w tej materii nie zostaną wprowadzone nowe rozwiązania ustawowe) miały obowiązek zbadać, czy Skarżąca spełnia warunki do przyznania tego świadczenia określone w art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych, z wyłączeniem tej części tego przepisu, która z dniem 23 października 2014 r. została ostatecznie uznana za niekonstytucyjną. Brak uwzględnienia faktu, że doszło do zmiany stanu prawnego wskutek wejścia w życie w/w wyroku Trybunału eliminującego z porządku prawnego niekonstytucyjny fragment tego przepisu stanowi o naruszeniu prawa materialnego o istotnym znaczeniu dla treści decyzji pierwotnej w niniejszej sprawie i ocenie przesłanek do jej zmiany.

Stanowisko to zostało zaakceptowane w zdecydowanej większości orzeczeń sadów administracyjnych ( por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 listopada 2015 r., I OSK 1668/ 14, wyrok NSA z 10.11.2016r., I OSK 1512/16, wyrok NSA z 4.11.2016r., sygn. I OSK 1578/16, z dnia 21.10.2016r., sygn. I OSK 1853/16 oraz Wojewódzkich Sądów Administracyjnych: wyrok WSA w Poznaniu z dnia 11 lutego 2016 r. w sprawie o sygn. akt II SA/Po 1068/15, z dnia 23 października 2014 r., IV SA/Po 969/14, wyrok WSA w Szczecinie z 23.02.2017r. , sygn. II SA/Sz 1208/16, wyrok WSA w Szczecinie z dnia 17 marca 2016 r. sygn. II SA/Sz 1174/15, wyrok WSA w Gorzowie z 27 stycznia 2016r., sygn. II SA/Go 938/15, i z dnia 10 grudnia 2014 r., II SA/Go 818/14, w Bydgoszczy z dnia 1 czerwca 2015 r.,II SA/Bd 366/15, z dnia 16 czerwca 2015 r., II SA/Bd 434/15 i z dnia 24 czerwca 2015 r., II SA/Bd 327/15 , w Białymstoku z dnia 2 grudnia 2014 r., II SA/Bk 1022/14, w Łodzi z dnia 10 grudnia 2014r., II SA/Łd 1034/14, w Olsztynie z dnia 27 sierpnia 2015 r., II SA/Ol 623/15, w Warszawie z dnia 2 kwietnia 2015 r., VIII SA/Wa 1026/14, z dnia 13 stycznia 2015 r. I SA/Wa 3139/14, z dnia 21 października 2015 r., VII SA/Wa 237/15 i z dnia 2.02.2017r., sygn. I SA/Wa 1945/16, wyrok WSA w Gliwicach z 8.03.2017r., sygn. IV SA/GL 767/16, wyrok WSA w Krakowie z 7.03.2017r., III SA/Kr 1648/16, wyrok WSA w Gdańsku z 9.02.2017r. III Gd 6/17, w Gdańsku z dnia 17 września 2015 r., III SA/Gd 551/15, w Rzeszowie z dnia 22 stycznia 2015 r.,II SA/Rz 1029/14)

Skoro zatem nie jest dopuszczalne wydanie orzeczenia sądowego oraz decyzji administracyjnej na podstawie przepisu, który w związku z wejściem w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, został uznany za niezgodny z Konstytucją, to uznać należało, że zarzuty skargi o naruszeniu w zaskarżonej decyzji art. 154 kpa w zw. z art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych w zw. z art. 190 ust. 1 Konstytucji RP mają usprawiedliwione podstawy. Przyjęcie, że stwierdzenie niekonstytucyjności przepisu nie przekłada się na ukształtowanie nowego stanu prawnego jest sprzeczne z zasadami państwa prawa, które organy mają obowiązek wcielać w życie. Zgodnie z art. 6 K.p.a., organy administracji posiadają bowiem uprawnienie do działania jedynie na mocy obowiązujących przepisów prawa. W niniejszej sprawie organy nie ustaliły treści normy prawnej, w związku z którą miały obowiązek rozpatrzyć wniosek skarżącej o zmianę decyzji odmawiającej przyznanie jej świadczenia .

Odnosząc się do podnoszonej w decyzji SKO z 7 stycznia 2016r. treści uzasadnienia wyroku Trybunału wskazać należy, że Trybunał w uzasadnieniu podał, że "nie kwestionuje możliwości różnicowania przez ustawodawcę sytuacji opiekunów niepełnosprawnych dzieci od opiekunów niepełnosprawnych dorosłych. Bo w takiej sytuacji są to dwie różne grupy opiekunów.". Zakwestionował odmienne ukształtowanie sytuacji prawnej opiekunów dorosłych osób niepełnoprawnych. Które pojawia się w sytuacji zastosowania art. 17 ust. 1 b u.ś.r. Zdaniem Trybunału "przekroczenie wyznaczonej w art. 17 ust. 1 b u.ś.r. granicy wieku sprawia, że od tego momentu można mówić wyłącznie o jednej grupie podmiotów podobnych. Tworzą ją wówczas opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych. Brak jest konstytucyjnego uzasadnienia zróżnicowania podmiotów należących do tej kategorii np. w zakresie wysokości przysługujących im świadczeń opiekuńczych. Zwrócono uwagę, że ustawodawca może przyjąć odmienne zasady przyznawania świadczeń opiekuńczych względem opiekunów niepełnosprawnych dzieci. Takie rozstrzygnięcie powinno być jednak konsekwentne. W dłuższej perspektywie czasowej nie może dopuszczać do nieuzasadnionego zróżnicowania sytuacji prawnej w obrębie opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych." Trybunał wskazał, że "pomijając zatem konstytucyjne uzasadnienie szczególnego traktowania opiekunów niepełnosprawnych dzieci, ustawodawca powinien w jednakowy sposób kształtować sytuację prawną osób, które rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym, którego wiek nie pozwala na zaliczenie go do tej kategorii podmiotów". Z tego wynika, że stosowanie kryterium wieku powstania niepełnosprawności podopiecznego z art. 17 ust. 1 b u.ś.r w przypadku opiekunów, którzy nie podejmują pracy czy rezygnują z pracy, by sprawować opiekę nad dorosłym niepełnosprawnym zostało uznane za niekonstytucyjne, gdyż nie traktuje beneficjentów świadczenia - opiekunów znajdujących się w takiej samej sytuacji równo. Powoduje bowiem sytuację w której np. córka osoby niepełnosprawnej, której niepełnosprawność powstała przed 18 rokiem życia albo ukończeniem nauki w szkole wyższej rezygnując z pracy celem sprawowania opieki nad takim rodzicem ( np. w wieku 70 lat) miałaby prawo do świadczenia z art. 17 ust. 1 u.ś.r. a już córka, jak w niniejszej sprawie Skarżąca, która nie podejmuje pracy lub z niej rezygnuje celem sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dorosłym rodzicem, którego niepełnosprawność powstała w okresie późniejszym niż wskazane w art. 17 ust. 1 b u.s.r. miałaby prawo do dużo niższego świadczenia z art. 16 a u.ś.r. W tych samych okolicznościach opiekunowie dorosłych niepełnosprawnych traktowani byliby inaczej, choć i w jednym i w drugim przypadku opiekowaliby się osobami dorosłym i mogliby podjąć opiekę dopiero w dorosłym wieku podopiecznego a nie kontynuować tą opiekę od małoletniości podopiecznego. Założenie, że zróżnicowanie sytuacji opiekunów z uwagi na moment powstania niepełnosprawności podopiecznego uzasadniałaby np. możliwość wypracowania własnych środków przez podopiecznego, który stał się niepełnosprawny w wieku dorosłym nie wynika z przepisów a i byłyby trudne do jednoznacznego wyinterpretowania z uwagi na różne stany faktyczne. "Samodzielność finansowa podopiecznego" nie zawsze jest przecież zależna od daty powstania niepełnosprawności. Osoba, która stała się niepełnosprawna zaraz po ukończeniu nauki w szkole mogła przecież nie wypracować żadnych świadczeń, natomiast ta, która stała się niezdolna do pracy przed ukończeniem 18 roku życia mogła wystąpić o przyznanie renty socjalnej (art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003r. o rencie socjalnej – Dz.U. 2013.982). Samodzielność czy niezależność finansowa danej osoby dorosłej nie zawsze też wiąże się ze świadczeniami wypracowanymi przez nią (np. spadki, darowizny). Warto zwrócić uwagę, że "wypracowane" dochody podopiecznego nie są wymienione w art. 17 ust. 5 u.ś.r. określające przesłanki, kiedy świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje. Nie ma więc podstaw, by tego typu okoliczności stanowiły w kontekście w/w wyroku Trybunału przesłanki rozdzielenia świadczeń z art. 16 a i 17 u..ś.r. Tym bardziej, że np. w art. 16 a ust. 4 w pkt 1 u.ś.r. wskazującym dochody rodziny wymagającej opieki zapisano "w przypadku gdy osoba wymagająca opieki jest małoletnia" , co wskazywać by mogło, że specjalny zasiłek celowy może być też przyznany opiekunowi niepełnosprawnego dziecka. Sumując, zdaniem Sądu, ocena celowości różnicowania świadczeń nie jest rolą sądu orzekającego ani organu. Nie jest nią również poprawianie stanu prawnego za ustawodawcę Względy, którymi kierował się ustawodawca nie mogą uzasadniać poszukiwania przez sąd czy organ dodatkowych przesłanek nie wynikających z brzmienia przepisów. Ocena w tym zakresie zawsze winna być dokonywana zgodnie z treścią Konstytucji. Skoro Trybunał Konstytucyjny orzekł w zakresie nieobowiązywania w konstytucyjnym porządku prawnym art. 17 ust. 1 b u.ś.r. w zakresie dotyczącym opiekunów dorosłych niepełnosprawnych i nie skorzystał z możliwości przewidzianych a art. 190 ust. 3 Konstytucji wydanie decyzji w oparciu o treść tego przepisu była w przedmiotowej sprawie wadliwa. Decyzja wadliwa, sprzeczna z interesem skarżącej i interesem społecznym winna być wyeliminowana z obrotu

Uwzględniając powyższe, Sąd na mocy art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi uchylił zaskarżoną decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Ponownie rozpoznając sprawę organ administracji publicznej winien uwzględniając wskazane w uzasadnieniu oceny podjąć działania w celu zapewnienia skarżącej możliwości skorzystania z należnych świadczeń rodzinnych, uwzględniającej treść sentencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 21 października 2014r. sygn K 38/13 w trybie art. 154 kpa, ze szczególnym uwzględnieniem słusznego interesu skarżącej, wynikającego z faktu, iż nie otrzymała należnych jej świadczeń