Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA – Ewa Grochowska – Jung Sędzia WSA – Stanisław Marek Pietras (spraw.) Sędzia WSA – Ewa Pisula – Dąbrowska Protokolant – starszy sekretarz sądowy Aneta Duszyńska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 listopada 2014 r. sprawy ze skargi Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej [...] w M. na decyzję Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] lutego 2014 r. nr [...] w przedmiocie przetwarzania danych osobowych 1. uchyla zaskarżoną decyzję i utrzymaną nią w mocy decyzję z dnia [...] października 2013 r. nr [...] 2. zaskarżona decyzją nie podlega wykonaniu w całości, 3. zasądza od Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych na rzecz Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej [...] w M. kwotę 200 zł (dwieście złotych), tytułem zwrotu kosztów postępowania.

T. N. pismem z dnia [...] maja 2012 r. skierował do Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej p.w. [...] z siedzibą w M. przy ul. [...] oświadczenie w którym stwierdził, że "na podstawie art. 60 k.c., korzystając ze swoich praw zawartych w art. 2 pkt 2a ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U z 2005 r. Nr 231, poz. 1965), z dniem dzisiejszym występuję z Kościoła Katolickiego, tj. wycofuję zgodę na podleganie jego doktrynie (Katechizm) i prawu (Kodeks Prawa Kanonicznego). Oświadczam, że w oparciu o art. 2 pkt 5 nie zamierzam tej decyzji uzasadniać poza tym, że nie chcę do niego należeć. Ponadto nie wyrażam zgody na przekazywanie informacji o tej decyzji osobom trzecim. Na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 6 Ustawy o ochronie danych osobowych (...) proszę Księdza, jako administratora moich danych osobowych, o ich uaktualnienie w Księdze Chrztów, przez naniesienie adnotacji o treści: «Dnia [...] maja 2012 r. formalnym aktem wystąpił z Kościoła Katolickiego» oraz o przesłanie, jako potwierdzenia, odpisu aktu chrztu z powyższym sprostowaniem".

Proboszcz Parafii Rzymskokatolickiej p.w. [...] pismem z dnia [...] czerwca 2012 r. odmówił sprostowania danych wskazując jednocześnie na procedurę formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego.

Wobec powyższego T. N. złożył do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych wniosek o wydanie decyzji administracyjnej zobowiązującej Księdza Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej p.w. [...] do sprostowania jego nieaktualnych danych osobowych na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r., Nr 101, poz. 926 z późn. zm.).

W trakcie postępowania wyjaśniającego Ksiądz Proboszcz odpowiedział, że T. N. nie jest mu znany, ani nie był interesantem kancelarii parafialnej, zaś jego adres wskazuje na to, że mieszka on poza terytorium jego Parafii i nie posiada żadnej wiedzy, czy została wszczęta lub zakończona lub może być prowadzona jest przez wymienionego procedura wystąpienia z Kościoła.

T. N. pismem z dnia [...] września 2012 r. na wezwanie Generalnego Inspektora do wskazania, czy Parafia jest miejsca jego chrztu oraz o podanie numeru aktu chrztu stwierdził, że "w tej sprawie odpowiedział Proboszcz Parafii pismem z dnia [...] sierpnia br. (data wpływu 6 sierpnia br.), a jeśli nie to proszę go zapytać jeszcze raz."

Na kolejne wystąpienie organu, Proboszcz Parafii pismem z dnia [...] listopada 2012 r. oświadczył, że "nie mam obowiązku wskazywać, czy ktoś jest czy może nie jest wpisany do ksiąg parafialnych."

W związku z powyższym Generalny Inspektor pismem z dnia [...] grudnia 2012 r. wystąpił do Kurii Diecezjalnej z siedzibą w Z. z prośbą o pomoc w niniejszej sprawie.

W odpowiedzi Kuria pismem z dnia [...] lutego 2013 r. wskazała, że "zgodnie z art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych, w odniesieniu do zbioru danych dotyczących osób należących do Kościoła katolickiego i przetwarzanych na potrzeby tego Kościoła, Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych nie przysługują uprawnienia z art. 12 tej ustawy, w tym także dotyczących kontroli zgodności przetwarzania danych z przepisami ustawy oraz wydawania przepisów o ochronie danych osobowych (pkt 1 i 2). Pisemne wyjaśnienia proboszcza Parafii p.w. [...] w M. z dnia [...] czerwca 2012 r., skierowane do skarżącego, jest zgodne z przepisami kościelnymi i do niego winien się on zastosować celem podjęcia procedury formalnego wystąpienia z Kościoła katolickiego.

Następnie pismem z dnia [...] lipca 2013 r. Kuria Diecezjalna wskazała, że w Kościele Katolickim podstawowym źródłem prawa wewnętrznego Kościoła jest Kodeks Prawa Kanonicznego oraz dokumenty Stolicy Apostolskiej wiążące wiernych Kościoła Katolickiego. Natomiast kwestię wystąpienia ze Wspólnoty Kościoła reguluje Obwieszczenie Papieskiej Rady ds. Tekstów Prawnych "Actus formalis defectionis ab Ecclesia catholica" z dnia 13 marca 2006 r. (Prot. N. 10279/2006), zatwierdzone przez papieża Benedykta XVI. Przepisy wykonawcze o charakterze duszpasterskim, stanowiące pomoc w poprawnym realizowaniu postanowień nadrzędnego aktu prawnego, wprowadziła Konferencja Episkopatu Polski dokumentem "Zasady postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła" z dnia 27 września 2008 r. W diecezji [...] (w okręgu, której znajduje się Parafia Rzymskokatolicka p.w. [...] z siedzibą w M.), normy te zostały przekazane do realizacji wszystkim duszpasterzom dokumentem biskupa diecezjalnego S. R. w dniu

[...] października 2008 r. i załączono kopię powyższego dokumentu.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych decyzją z dnia [...] października 2013 r. nr [...], mając za podstawę art. 105 § 1 k.p.a. oraz art. 22 i art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 z późn. zm.), umorzył postępowanie. W uzasadnieniu – wskazując na opisany powyżej stan faktyczny – podał, że w niniejszej sprawie T. N. nie zastosował się do wskazówek i do "Zasad formalnego aktu wystąpienia z kościoła", zatem należy go traktować jako osobę nadal należącą do Kościoła i w tej sytuacji brak jest kognicji organu do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia, zaś stosownie do treści art. 105 § 1 k.p.a., gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ administracji wydaje decyzję o umorzeniu postępowania. W dalszej części wskazał, że przepis art. 43 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych stanowi, iż w odniesieniu do zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 3, oraz zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1a, przetwarzanych przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego oraz Centralne Biuro Antykorupcyjne, Generalnemu Inspektorowi nie przysługują uprawnienia określone w art. 12 pkt 2, art. 14 pkt 1 i 3-5 oraz art. 15-18. Artykuł 43 ust. 1 pkt 3 stanowi zaś, iż z obowiązku rejestracji zbioru danych zwolnieni są administratorzy danych dotyczących osób należących do kościoła lub innego związku wyznaniowego, o uregulowanej sytuacji prawnej, przetwarzanych na potrzeby tego kościoła lub związku wyznaniowego. Kościół Rzymsko – Katolicki niewątpliwie należy do instytucji o uregulowanej sytuacji prawnej bowiem jest instytucją, której funkcjonowanie zostało unormowane w Konstytucji RP, w umowie międzynarodowej jaką jest Konkordat oraz w ustawach, nad którymi umowa międzynarodowa ma pierwszeństwo. Dalej wskazano na przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, która w art. 25 stanowi, iż Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione (art. 25 ust. 1). Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym (art. 25 ust 2). Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego (art. 25 ust. 3). Stosunki między Rzeczypospolitą Polską a Kościołem Katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy (art. 25 ust. 4). Stosunki między Rzeczypospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami (art. 25 ust. 5). Z kolei ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1989 r. Nr 29, poz. 154 ze zm.) w przepisie art. 2 stanowi natomiast, iż Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami. Ustawa niniejsza określa zasady stosunku Państwa do Kościoła, w tym jego sytuację prawną i majątkową (art. 3 ust 1). W sprawach odnoszących się do Kościoła, nie uregulowanych niniejszą ustawą, stosuje się powszechnie obowiązujące przepisy prawa, o ile nie są sprzeczne z wynikającymi z niej zasadami (art. 3 ust. 2). Analiza powołanych powyżej przepisów prawa wskazuje, iż Kościół Katolicki oraz inne związki wyznaniowe o uregulowanej sytuacji prawnej w zakresie swojej działalności są niezależne i przy wykonywaniu władzy duchowej posługują się swoim wewnętrznym prawem. W niniejszym postępowaniu zostało wykazane, że takie wewnętrzne regulacje odnoszące się do aktu apostazji zostały wprowadzone aktem prawa wewnętrznego kościoła i nadal one obowiązują. Zatem w związku z treścią przepisu art. 43 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych nie może wydać merytorycznej decyzji administracyjnej ani przeprowadzać czynności kontrolnych, z wyłączeniem prawa żądania złożenia pisemnych lub ustnych wyjaśnień oraz wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego. Natomiast analiza przepisu art. 105 § 1 k.p.a. wskazuje, iż postępowanie administracyjne nie może toczyć się w sytuacji, gdy w jego toku przestał istnieć jego przedmiot, bądź też przedmiot ten nie istniał już przed wszczęciem postępowania. W doktrynie podkreśla się w szczególności, że przedmiot postępowania wiąże się ze stosowaniem przez organ publiczny przepisów materialnego prawa administracyjnego i przyjmuje się, że bezprzedmiotowość postępowania administracyjnego, o której stanowi art. 105 § 1 k.p.a. ma miejsce, gdy brak jest któregoś z elementów materialnego stosunku prawnego (B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, C.H.Beck, Warszawa 2000, s. 428).

We wniosku do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych T. N. zarzucił naruszenie:

– art. 43 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych oraz art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a. poprzez umorzenie sprawy w sytuacji, w której nie zachodzą przesłanki określone w jego art. 105 § 1 k.p.a.,

– art. 1 Konkordatu między Rzeczypospolitą Polską a Stolicą Apostolską (Dz. U. 1998 nr 51 poz. 318),

– art. 25 ust. 3, art. 30, art. 31 ust. 1 i 2, art. 47 oraz art. 53 ust. 1, 2 i 6 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

– art. 2 pkt 2 a ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. z 1989 r. Nr 29, poz. 155),

– art. 9 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie z dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284),

– art. 16 Traktatu Lizbońskiego (Dz. Urz. UE 2007.C.306.1),

– art. 8 ust. 1 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE 2007.C.303.1).

W uzasadnieniu podniósł, że zarządzenie Biskupa [...], a także okólnik Papieskiej Rady ds. Tekstów Prawnych z dnia [...] marca 2006 r., na który powołuje się organ do spraw ochrony danych osobowych, utraciły moc obowiązującą w dniu 9 kwietnia 2010 r. Ponadto wskazał, że organ uchyla się od obowiązku ustalenia z Papieską Radą ds. Tekstów Prawnych czy wspomniane zarządzenia Biskupa [...] pozostaje w mocy.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych decyzją z dnia [...] lutego 2014 r. nr [...], mając za podstawę art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a., uchylił zaskarżoną decyzję administracyjną z dnia [...] października 2013 r. w całości i nakazał Proboszczowi Parafii Rzymskokatolickiej p.w. [...] z siedzibą ul. [...], [...] M., przywrócenie stanu zgodnego z prawem poprzez uaktualnienie danych osobowych T. N., zam. [...] [...] M., polegające na naniesieniu w księdze chrztów adnotacji o treści zgodnej z żądaniem wymienionego zawartym w jego "Oświadczeniu woli" z dnia [...] maja 2012 r. W uzasadnieniu – powołując się na opisany powyżej stan faktyczny – podał, że zaskarżone rozstrzygnięcie oparto o założenie, że w związku z treścią przepisu art. 43 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych, w niniejszej sprawie organ nie może prowadzić postępowania wyjaśniającego ukierunkowanego na wydanie merytorycznej decyzji administracyjnej. Wskazany przepis prawa stanowi bowiem, że w odniesieniu do zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 3, oraz zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1a, przetwarzanych przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego oraz Centralne Biuro Antykorupcyjne, Generalnemu Inspektorowi nie przysługują uprawnienia określone w art. 12 pkt 2, art. 14 pkt 1 i 3 - 5 oraz art. 15 - 18. W myśl zaś art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy, z obowiązku rejestracji zbioru danych zwolnieni są administratorzy danych dotyczących osób należących do kościoła lub innego związku wyznaniowego, o uregulowanej sytuacji prawnej, przetwarzanych na potrzeby tego kościoła lub związku wyznaniowego. Jak natomiast wynikało z ustaleń postępowania administracyjnego, T. N. uważany był przez Proboszcza Parafii za osobę należącą do zbiorowości członków tego związku wyznaniowego, z uwagi na niezastosowanie się do wewnętrznych przepisów prawa kościelnego, regulujących kwestię wystąpienia z Kościoła Katolickiego. Tymczasem, jak wynika z analizy orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego (wyrok z dnia 27 marca 2013 r. sygn. akt I OSK 932/12) w "art. 43 ust. 1 pkt 3 jest mowa o danych dotyczących osób należących do kościoła. Tak zdefiniowany zbiór nie zawiera danych dotyczących osób nienależących do kościoła. Dane osób nienależących do kościoła tworzą zbiór odrębny, nawet jeśli dane są przetwarzane na potrzeby kościoła i jeśli są zgromadzone na materialnych nośnikach danych zawierających zarówno dane osób należących, jak i osób nienależących do kościoła. Okolicznością przesądzającą o zakwalifikowaniu danych do jednego ze zbiorów jest rzeczywista przynależność lub brak przynależności osoby, o której dane chodzi, do kościoła (por. Janusz Barta, Paweł Fajgielski, Ryszard Markiewicz "Ochrona danych osobowych. Komentarz", LEX 2011, teza 6 do art. 43). Ustalenie tej przynależności nie może być oderwane od chwili rozstrzygania sprawy w przedmiocie ochrony danych osobowych. GIODO ma bowiem, tak jak każdy organ administracji publicznej załatwiający sprawę w formie przewidzianej w art. 104 § 1 K. p. a. w związku z art. 22 ustawy o ochronie danych osobowych, obowiązek wydania decyzji w oparciu o stan faktyczny i prawny z daty orzekania. Przepisy art. 32 ust. 1 pkt 6 oraz art. 43 ust. 2 w związku z art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie danych osobowych nie wprowadzają odmiennej regulacji w tym zakresie. (...) Przepisom materialnym odpowiadają pełne bądź ograniczone kompetencje GIODO, przy czym zakres uprawnień, w zależności od osób, których dane dotyczą, został określony w art. 43 ust. 2. Wobec przetwarzania danych wrażliwych z art. 27 ust. 1 ustawy, zgodnie z art. 43 ust. 2 w związku z art. 43 ust. 1 pkt 3, GIODO zachowuje pełne kompetencje, w tym także wskazane w art. 12 pkt 2. Wobec danych dotyczących wyłącznie członków kościoła, przetwarzanych w warunkach określonych w art. 27 ust. 2 pkt 4, GIODO nie przysługują uprawnienia wymienione w art. 43 ust. 2 ustawy". W dalszej części przywołano argumentację Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażoną w wyroku z dnia 18 października 2013 r. sygn. akt I OSK 129/13, w którym Sąd, w analogicznej sprawie, odnosząc się do autonomicznej działalności Kościoła Katolickiego podniósł, iż "wskazana autonomia nie oznacza jednakże braku jakiegokolwiek podporządkowania kościoła lub związku wyznaniowego przepisom powszechnie obowiązującego prawa np. o ochronie danych osobowych. Inaczej mówiąc, w tych kwestiach, które nie zostały mocą aktów prawnych przekazane kościołom lub związkom wyznaniowym do ich wyłącznego decydowania, zastosowanie znajdą przepisy prawa powszechnie obowiązującego, o ile oczywiście regulują konkretne zagadnienie. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, iż nie jest rolą sądów administracyjnych ani tym bardziej organów administracyjnych ocenianie wewnętrznych regulacji danego kościoła lub związku wyznaniowego w zakresie np. skuteczności i wymagań ustanowionego – tymi wewnętrznymi przepisami – aktu apostazji. Jak wyżej wskazano, zarówno kwestie związane z wstąpieniem jak i wystąpieniem z danego kościoła lub związku wyznaniowego są ich sprawą wewnętrzną, o ile nie dotykają uprawnień lub obowiązków danego podmiotu o charakterze zewnętrznym, gwarantowanych przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Z uwagi na to, że sprawa niniejsza dotyczy ochrony danych osobowych oraz wolności sumienia i wyznania, mamy w niej do czynienia z podstawowymi prawami obywatela, ulokowanymi w sferze prawa powszechnego. W konsekwencji sprawa ta musi zostać oceniona na gruncie przepisów powszechnie obowiązujących, tj. Konstytucji RP i ustaw. (...) ocena skuteczności oświadczenia skarżącego o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego w kontekście prawa powszechnego była obowiązkiem organu (...)". Analogiczne stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 18 października 2013 r. (I OSK 1487/12), 24 października 2013 r. Zatem dokonując ponownej analizy sprawy wskazano, że według art. 25 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione (ust. 1). Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym (ust 2). Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego (ust. 3). Stosunki między Rzeczypospolitą Polską a Kościołem Katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy (ust. 4). Stosunki między Rzeczypospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami (ust. 5). Ustawa o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego

w Rzeczypospolitej Polskiej w przepisie art. 2 stanowi natomiast, iż Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchowną

i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami. Ustawa niniejsza określa zasady stosunku Państwa do Kościoła, w tym jego sytuację prawną i majątkową (art. 3 ust 1). W sprawach odnoszących się do Kościoła, nieuregulowanych niniejszą ustawą, stosuje się powszechnie obowiązujące przepisy prawa, o ile nie są sprzeczne

z wynikającymi z niej zasadami (art. 3 ust. 2). Zatem powtórna analiza powyższych przepisów prawa, jak i orzecznictwa sądów administracyjnych prowadzi do wniosku, że decydującym dla wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie jest ustalenie, czy aktualnie T. N. jest członkiem Kościoła Katolickiego. Faktyczne pozostawanie przez wymienionego członkiem Kościoła Katolickiego spowoduje, iż kompetencja do wydania przez Generalnego Inspektora merytorycznej decyzji w sprawie zostaje wyłączona mocą przepisu art. 43 ust. 2 ustawy, zaś pozostawanie przez niego poza wspólnotą tego Kościoła przesądzi o możliwości korzystania przez organ z powyższych kompetencji. W rozpoznawanej sprawie kwestia skuteczności wystąpienia przez zainteresowaną osobę z Kościoła Katolickiego nie może być rozpatrywana na gruncie regulacji wewnętrznych tego związku wyznaniowego. T. N. złożył Proboszczowi Parafii, tj. administratorowi swoich danych osobowych oświadczenie o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego wraz z wnioskiem o uaktualnienie w tym zakresie danych osobowych w księdze chrztów. Uznać zatem należy, iż wyraził dostatecznie jasno swoją wolę co do dalszej przynależności do tego związku wyznaniowego. Wolność w zakresie przynależności do związku wyznaniowego, zagwarantowana przepisami Konstytucji oraz ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania nie może zostać ograniczona przepisami wewnętrznymi związku wyznaniowego. Jak bowiem wynika z przepisu art. 2 pkt 2a ustawy, korzystając z wolności sumienia i wyznania obywatele mogą w szczególności należeć lub nie należeć do kościołów i innych związków wyznaniowych. Przepis art. 35 ust. 1 ustawy stanowi, iż w razie wykazania przez osobę, której dane osobowe dotyczą, że są one niekompletne, nieaktualne, nieprawdziwe lub zostały zebrane z naruszeniem ustawy albo są zbędne do realizacji celu, dla którego zostały zebrane, administrator danych jest obowiązany, bez zbędnej zwłoki, do uzupełnienia, uaktualnienia, sprostowania danych, czasowego lub stałego wstrzymania przetwarzania kwestionowanych danych lub ich usunięcia ze zbioru, chyba że dotyczy to danych osobowych, w odniesieniu do których tryb ich uzupełnienia, uaktualnienia lub sprostowania określają odrębne ustawy. Wobec powyższego koniecznym było uchylenie zaskarżonej decyzji i skierowanie do Proboszcza Parafii nakazu sformułowanego w sentencji niniejszej decyzji.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, Proboszcz Parafii Rzymskokatolickiej p.w. [...] w M. wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych, zarzucając:

I. Naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy:

1. art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. polegające na niewyczerpującym rozpatrzeniu materiału dowodowego oraz na jego dowolnej ocenie, wyrażającej się zwłaszcza w uznaniu dowodu w postaci oświadczenia woli złożonego przez T. N. za skuteczne wystąpienie z Kościoła Rzymskokatolickiego, co w konsekwencji doprowadziło do ustalenia okoliczności, iż nie należy on do Kościoła Rzymskokatolickiego;

2. art. 107 k.p.a. poprzez nieprzywołanie i niewyjaśnienie podstawy prawnej w uzasadnieniu decyzji, na której organ oparł skuteczność oświadczenia woli złożonego przez T. N.;

3. art. 28 k.p.a. poprzez przyznanie przymiotu strony Proboszczowi parafii Rzymskokatolickiej p.w. [...] w M. w sytuacji, gdy z adresu zamieszkania T. N. wynika zamieszkanie poza terytorium parafii wyżej wskazanej.

II. Naruszenie przepisów prawa materialnego:

1. art. 2 pkt 2a ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (poprzez błędną jego wykładnię i uznanie, że skoro prawo państwowe zapewnia wolność wyboru religii oraz prawo do należenia lub nienależenia do kościoła, to ocena skuteczności wystąpienia powinna należeć do domeny prawa państwowego, a nie prawa kościoła lub związku wyznaniowego;

2. art. 25 ust. 3 i ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 1 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską podpisanego w Warszawie dnia 28 lipca 1993 r. oraz art. 2 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że wystąpienie z Kościoła Rzymskokatolickiego nie może być rozpatrywane na gruncie regulacji wewnętrznych tego Kościoła, podczas gdy prawidłowa wykładnia tych przepisów powinna prowadzić do wniosku, iż wystąpienie z Kościoła regulują jego wewnętrzne przepisy;

3. art. 60 w zw. z art. 1 Kodeksu cywilnego poprzez ich zastosowanie w sytuacji, gdy przynależność do Kościoła Rzymskokatolickiego nie mieści się w pojęciu stosunku cywilnoprawnego i rozstrzygnięcie o wstąpieniu, czy wystąpieniu z Kościoła nie może być oceniane w ramach oświadczenia woli w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego, a jedynie na podstawie jego wewnętrznych uregulowań;

4. art. 43 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych poprzez jego niezastosowanie, wynikające z błędnego ustalenia, że T. N. nie należy do Kościoła Rzymskokatolickiego. W uzasadnieniu podał m.in., rozwijając powyższe zarzuty, że organ nie wykazał, czy oświadczenie woli T. N. uznał za skuteczne w oparciu o art. 60 k.c. i można jedynie się domyślać się, iż właśnie na takiej podstawie prawnej uznał skuteczność oświadczenia woli, a zatem niewystarczająco rozpatrzył materiał dowodowy. Organ nie wskazał też podstawy prawnej, z przytoczeniem przepisów prawa, które dają mu uprawnienie do określania, kto należy do Kościoła Katolickiego. W świetle art. 12 ustawy, w którym określone zostały kompetencje, organ ochrony danych osobowych nie jest uprawniony do dokonywania oceny skuteczności wystąpienia z Kościoła, a także wydawania nakazów skierowanych do proboszczów, a dotyczących dokonania wpisów w księgach ochrzczonych. Ponadto organ dokonał błędnej wykładni art. 2 pkt 2a ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, który stanowi, iż korzystając z wolności sumienia i wyznania obywatele mogą w szczególności należeć lub nie należeć do kościołów i innych związków wyznaniowych. Z brzmienia tegoż przepisu nie wynika, że o przynależności do kościoła decyduje organ państwowy bądź sąd powszechny. Z taką wykładnią nie sposób się zgodzić. Wskazany bowiem przepis odnosi się do zapewnienia wolności, czyli nieingerowania państwa w decyzję obywatela, czy należy on, czy może nie należy do kościoła oraz braku jakichkolwiek nakazów ze strony państwa co do przynależności bądź nie do danego kościoła. Organ natomiast w uzasadnieniu decyzji wskazał, że wolność w zakresie przynależności do związku wyznaniowego, zagwarantowana przepisami Konstytucji oraz ww. ustawy, nie może zostać ograniczona przepisami wewnętrznymi związku wyznaniowego. Wolność ta w przepisach prawa kanonicznego nie została ograniczona. Podstawowym (choć nie jedynym) źródłem prawa wewnętrznego Kościoła Katolickiego jest Kodeks Prawa Kanonicznego z dnia 25 stycznia 1983 r. (AAS 75:1983, pars II, z późn. zm.). Organem uprawnionym do dokonywania autentycznej interpretacji ustaw kościelnych jest Papieska Rada Tekstów Prawnych, której kompetencje określa Konstytucja Apostolska "Pastor Bonus" z dnia 29 czerwca 1988 r. (AAS 80:1988, s. 841-912, z późn. zm.; w przedmiotowej kwestii w artykułach 154 i 155). W związku z powyższym podstawę prawną odnoszącą się do kwestii wystąpienia z Kościoła Katolickiego, oprócz ogólnych przepisów k.p.a., w szczególności kan. 751, stanowi także Obwieszczenie Papieskiej Rady Tekstów Prawnych "Actus formalis defectionis ab Ecclesia catholica" z dnia 13 marca 2006 r. (Prot. N. 10279/2006), zatwierdzone przez papieża Benedykta XVI. W Polsce, w kontekście wystąpienia z Kościoła Katolickiego, wyżej wymienione obwieszczenie zawiera przepisy nadrzędne w stosunku do jakiegokolwiek innego dokumentu (np. wydanego przez Konferencję Biskupów), zarówno o charakterze wykonawczym, jak i o charakterze duszpasterskim i to ono stanowi podstawę prawną do rozpatrywania przedmiotowych spraw. W powołanym wyżej Obwieszczeniu Papieskiej Rady z 2006 r. zostały określone elementy konstytutywne aktu formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego. Przesłanki materialne aktu stanowią: wewnętrzna decyzja opuszczenia Kościoła Katolickiego, realizacja i zewnętrzna manifestacja tej decyzji oraz przyjęcie tej decyzji przez kompetentną władzę kościelną (n. 1). Przesłanki formalne są następujące: wystąpienie musi stanowić prawnie skuteczny (ważny) akt prawny, dokonany w sposób osobisty, świadomy i wolny (n. 4), w formie pisemnej wobec kompetentnej władzy kościelnej (tzn. wobec ordynariusza lub własnego proboszcza), która jest jedynym organem uprawnionym do wydania osądu dotyczącego zaistnienia lub niezaistnienia przedmiotowego aktu wystąpienia (n. 5). W konsekwencji, jedynie kumulatywne zaistnienie obu tych elementów: materialnego i proceduralnego, konstytuuje akt formalny wystąpienia z Kościoła Katolickiego, skutkujący ponadto kanonicznymi sankcjami karnymi (n. 5, kan. 1364 § 1 KPK). Również wyłącznie do wskazanej w n. 5 władzy kościelnej należy decyzja o wpisaniu faktu wystąpienia w księdze ochrzczonych (n. 6). Dokumentem, zawierającym jedynie przepisy wykonawcze o charakterze duszpasterskim dotyczące Kościoła Katolickiego w Polsce są przyjęte przez Konferencję Episkopatu Polski "Zasady postępowania w sprawie apostazji dokonanej poprzez formalny akt wystąpienia z Kościoła" z dnia 27 września 2008 r. ("Akta KEP" 14:2008, s. 89- 91), na które powoływano się w toku postępowania administracyjnego, a co nie zostało uwzględnione w skarżonej decyzji. Ponadto wewnętrzne prawo Kościoła Katolickiego nie ogranicza prawa do wolności wyznania (tu konkretnie wolności wystąpienia ze związku wyznaniowego), ale wprowadzając reguły administracyjne przynależności, ustanawia formę, w jakiej dokonuje się wystąpienia, aby mogło być ono uznane za skuteczne. Analogicznie, nie można przecież uznać, iż regulacje prawa państwowego dotyczące formy składania oświadczeń woli ograniczają prawo danej osoby do dokonywania czynności prawnych: np. wymóg formy aktu notarialnego przy sprzedaży nieruchomości nie ogranicza konstytucyjnego prawa własności, a jedynie ustala formę, w jakiej ta czynność się musi dokonać, aby była skuteczna prawnie. Tak jak prawo państwowe zna i stosuje ograniczenia pewnych praw poprzez definiowanie wymogów dotyczących formy, tak i prawo wewnętrzne Kościoła Katolickiego może je stosować w odniesieniu do swoich członków. W rozpoznawanej sprawie T. N. nie dopełnił wszystkich koniecznych warunków, które według prawa kościelnego są niezbędne, aby mógł nastąpić akt wystąpienia z Kościoła Katolickiego. O procedurze tej wymieniony został na piśmie mimo, iż nie nawiązał formalnej relacji (spotkanie w parafialnym urzędzie), a jedynie przysłał swoje "oświadczenie woli" pocztą poleconą za potwierdzeniem odbioru. Ponadto organ dokonał błędnej wykładni art. 25 ust. 3 i 4 Konstytucji, które stanowią, iż stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego. Stosunki między Rzeczypospolitą Polską a Kościołem Katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy. Art. 1 Konkordatu stanowi, iż Rzeczpospolita Polska i Stolica Apostolska potwierdzają, że Państwo i Kościół Katolicki są – każde w swej dziedzinie – niezależne i autonomiczne oraz zobowiązują się do pełnego poszanowania tej zasady we wzajemnych stosunkach i we współdziałaniu dla rozwoju człowieka i dobra wspólnego. W myśl art. 2 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami. Na podstawie ww. przepisów należy stwierdzić, iż to Kościół Katolicki jest jedynie władny decydować o tym, od kiedy należy się do Kościoła oraz co tę przynależność ogranicza lub odbiera. Są to sprawy wewnętrzne Kościoła. W tej kwestii nie może rozstrzygać ani organ państwowy ani sąd powszechny. Taka interpretacja prowadziłaby do absurdu. Prowadziłaby bowiem do uznania, że nabycie członkostwa w Kościele Katolickim i jego utrata to zdarzenie cywilnoprawne prowadzące do powstania lub ustania prawa podmiotowego, w wyniku składania oświadczeń woli przez strony. W niniejszej sprawie, to organ miałby decydować o tym poprzez ustalanie, czy oświadczenie woli, w myśl art. 60 k.c., zostało złożone skutecznie. Zgodnie z art. 1 k.c., kodeks reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi, a relacja między Kościołem a jego członkiem nie jest stosunkiem z zakresu prawa cywilnego. Konstytucyjny rozdział między Państwem a kościołami i związkami wyznaniowymi uzasadnia niedopuszczalność ingerencji organów władzy publicznej w kwestie wewnętrznych relacji danego kościoła z jego wyznawcami, co oznacza, że w sprawie takiej jak powyższa, organ nie ma prawnej możliwości ustalenia, czy ktoś należy do Kościoła, czy nie należy. W tym przypadku chodzi bowiem o wewnętrzną relację Kościół Katolicki – wierny, która wyłączona jest spod właściwości organu. Status przynależności (lub jej braku) do Kościoła w świetle prawa kanonicznego oraz prawa polskiego nigdy nie wywiera żadnego wpływu na jakiekolwiek obowiązki danej osoby w sferze "zewnętrznej", czyli poza strukturami Kościoła. Organ stanął na stanowisku, że oświadczenie woli o wystąpieniu z kościoła lub związku wyznaniowego powinno być oceniane w świetle przepisów prawa państwowego, a nie wyznaniowego i to właśnie GIODO w niniejszej sprawie ma rozstrzygnąć, czy T. N. należy do Kościoła Katolickiego. W efekcie wymieniony nie domaga się od organu zapewnienia ochrony jego danych osobowych, tylko rozstrzygnięcia, że nie należy on do Kościoła Katolickiego, czyli wydania decyzji prawo kształtującej, a mianowicie ustalenia przez GIODO stosunku prawnego bądź ustania tego stosunku prawnego, którym przecież relacja między Kościołem a jego członkiem nie jest. Ponadto gdyby zastosowano się do decyzji i dokonano adnotacji w księdze chrztów zgodnie z decyzją, to i tak w świetle prawa kanonicznego T. N. nadal pozostawałby jego członkiem, gdyż nie dokonał skutecznie aktu apostazji, a skutecznie może go dokonać jedynie wypełniając procedurę przewidzianą przez przepisy prawa kanonicznego. Niezależnie od powyższego organ w wyniku przyjęcia, że dowód w postaci pisemnego oświadczenia T. N. o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego powinien zostać oceniony na podstawie przepisów prawa powszechnego ustalił, że skutecznie wystąpił on z Kościoła Katolickiego, a zatem zachodzi wyłączenie uprawnień władczych GIODO, o którym mowa w art. 43 ust 2 ustawy i przepis ten nie ma w niniejszej sprawie zastosowania. Jednakże biorąc pod uwagę powyższe zarzuty należy stwierdzić, iż w niniejszej sprawie ma zastosowanie art. 43 ust. 2 ustawy, ponieważ T. N. jest członkiem Kościoła Katolickiego, z powodów opisanych powyżej. W myśl bowiem art. 43 ust. 2 ustawy, GIODO nie przysługują uprawnienia określone w art. 12 pkt 2, w odniesieniu do zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 3. W art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy, mowa jest zaś o danych dotyczących osób należących do kościoła. Biorąc powyższe pod uwagę, należy przyjąć, iż dowód w postaci pisemnego oświadczenia T. N. o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego powinien zostać oceniony na podstawie przepisów prawa kościelnego. Zgodnie z zasadami postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła, o chęci dokonania apostazji informuje się proboszcza w parafii zamieszkania. Parafia p.w. [...] w M. swoim zasięgiem terytorialnym, nie obejmuje zamieszkania T. N. A zatem, nie będąc Proboszczem parafii zamieszkania wymienionego, proboszcz nie jestem stroną w niniejszej sprawie, a proboszcz parafii zamieszkania wymienionego. Organ uznając nawet, że oświadczenie woli T. N. zostało skutecznie złożone na mocy art. 60 k.c., pominął zupełnie art. 61 § 1 k.c. i nie rozpatrzył, komu takie oświadczenie woli powinno zostać złożone, bowiem to, że powinno być złożone innej osobie, nie ulega wątpliwości.

W odpowiedzi na skargę Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych wniósł o jej oddalenie, a wskazując na dotychczasowe ustalenia faktyczne i prawne dodał, że T. N. wnosząc skargę na Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej p.w. [...] w M. określił, że wnioskował do administratora swoich danych osobowych, tzn. proboszcza parafii chrztu

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z brzmieniem art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości m.in. poprzez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem.

Skarga analizowana pod tym kątem zasługuje na uwzględnienie. Na samym wstępie zauważyć należy, że Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych pominął istniejącą w materiale dowodowym sprawy i istotną dla rozstrzygnięcia okoliczność, iż w wyniku skierowanego przez T. N. do Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej p.w. [...] w M. pisma z dnia [...] maja 2012 r. o wystąpieniu z Kościoła katolickiego, Proboszcz tej Parafii dokładnie poinformował wymienionego o procedurze wystąpienia z Kościoła w piśmie z dnia [...] czerwca 2012 r. i pomimo to skarżący procedurze tej nie poddał się. Zatem organ z jednej strony prawidłowo odnotował powyższe fakty, jednakże nie poddał ich analizie i bezpodstawnie przyjął, iż powyższe pismo skarżącego, stanowiło skuteczny akt apostazji. Powyższy błąd w ocenie najistotniejszego w niniejszej sprawie faktu (błąd co do ustaleń faktycznych) już sam w sobie musi skutkować uchyleniem zaskarżonej oraz poprzedzającej ją decyzji. Ponadto organ w żaden sposób nie podjął się wyjaśnienia i nie podjął żadnych ustaleń co do właściwości proboszcza w przedmiocie rozpatrzenia złożonego oświadczenia o wystąpienie z Kościoła Katolickiego, mimo że wiedza w tej kwestii była przedstawiona we wskazanym już wyżej piśmie Proboszcza.

W dalszej części stwierdzić należy, że trafnie wskazano na liczne gwarancje autonomii Kościoła katolickiego i jego niezależności od Państwa zawarte w prawie polskim (art. 25 ust. 3 Konstytucji RP, art. 1 i art. 5 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzeczypospolitą Polską oraz przepisy ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej zwłaszcza art. 2), wskazujące na prawo do samoorganizacji i samorządności Kościoła katolickiego w Polsce, jako prawnie działającego związku wyznaniowego. Przepisy te wraz z ustawą z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 231, poz. 1965 ze zm.) stanowią pomost do wzajemnego przenikania się obu systemów prawnych w kontekście ich wzajemnego poszanowania. W rozpoznawanej sprawie szczególne znaczenie ma norma art. 32 ust. 2 pkt 8 tej ostatniej ustawy, która jako jeden z warunków zarejestrowania danego związku wyznaniowego w Polsce, wskazuje na konieczność uregulowania w przepisach wewnętrznych danego związku (kościoła) sposobu nabywania i utraty członkostwa związku wyznaniowego. Przepis ten ma istotną wagę dla oceny praw obywatelskich, gdy zważy się, iż nie wszystkie religie (tak jak chrześcijaństwo) umożliwiają apostazję.

Ponadto zgodzić się trzeba z trafnością wskazania na przepisy prawa wewnętrznego Kościoła katolickiego, tj. Kodeks Prawa Kanonicznego z dnia 25 stycznia 1983 r. (AAS 75:1983, pars II, ze zm.) oraz Obwieszczenie Papieskiej Rady Tekstów Prawnych "Actus formalis defectionis ab Ecclesia catholica" z dnia 13 marca 2006 r. (Prot. N. 10279/2006), zatwierdzone przez papieża Benedykta XVI. Kwestię wystąpienia z Kościoła katolickiego reguluje tu w szczególności kan. 751 KPK stanowiący, iż aktu odstępstwa, który wywołuje skutki kanoniczne, może dokonać tylko osoba pełnoletnia (kan. 98 § 1 i 2 KPK), zdolna do czynności prawnych, osobiście, w sposób świadomy i wolny (kan. 124-126), w formie pisemnej, w obecności proboszcza swego kanonicznego miejsca zamieszkania (stałego lub tymczasowego) i dwóch pełnoletnich świadków. Przepis ten wprost koresponduje z normą art. 32 ust. 2 pkt 8 ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Przewidziana w przepisach wewnętrznych Kościoła katolickiego czynność prawna apostazji posiada formę szczególną. Jednakże również w prawie polskim dla ważności wielu czynności prawnych nie jest wystarczająca forma zwykła (np. umowa kupna sprzedaży nieruchomości wymaga dla swojej ważności formy notarialnej, uzyskanie rozwodu związku małżeńskiego wymaga wyroku sądu okręgowego). Zważywszy na kluczowe znaczenie, jakie wywołuje akt apostazji dla wzajemnego stosunku Kościół – apostata (były wierny), nie można nie dostrzegać potrzeby dokonania tej czynności w formie szczególnej, która zresztą nie jest ani zbyt uciążliwa ani wymagająca opłat. Warto tu także zauważyć, iż przynależność do danego związku religijnego może łączyć się z prawem do grobu na cmentarzu należącym do tego związku, a zatem może rzutować także na pewną sferę prawa prywatnego (cywilnego) danej osoby, stąd też wymóg szczególnej formy aktu apostazji powoduje, iż akt ten będzie stanowił czynność prawną o charakterze pewnym.

Skoro zatem T. N. nie dokonał aktu apostazji w formie przewidzianej przez prawo wewnętrzne związku wyznaniowego, z którego zamierza wystąpić, to nie do zaakceptowania jest uznanie przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, iż skarżący skutecznie wyraził swoją wolę wystąpienia z Kościoła katolickiego w piśmie z dnia [...] maja 2012 r. skierowanym do Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej p.w. [...] w M. Tym bardziej, że Proboszcz tejże Parafii wyraźnie wskazuje w pismach bezskuteczność dokonanego w takiej formie wystąpienia z Kościoła.

Rzeczą oczywistą jest, że Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych nie jest uprawniony do oceny, czy dana osoba jest, czy też nie jest członkiem danego związku religijnego, bądź też, czy nie wyznaje żadnej religii (ateizm). Z tego mianowicie powodu, że nie jest do tego uprawniony żaden organ administracyjny, ani też żaden sąd w Polsce. Sprawa przynależności religijnej, czy też kwestia wystąpienia z danego związku wyznaniowego to sprawa regulowana przede wszystkim zasadami danej religii. Prawo państwowe jak i organy państwa mogłyby działać w takich spawach jedynie wtedy, gdyby działanie danego związku religijnego wprost i w sposób rażący naruszało podstawowe normy prawne obowiązujące w Państwie. Inne rozumienie powyższej zasady stanowiłoby rażące naruszenie art. 25 ust. 3 i art. 53 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. W tym miejscu wskazać należy na wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 sierpnia 2003 r. sygn. akt VI Aca 81/03 (publikowany, LEX, Wokanda 2005/1/33, OSA 2005/1/1) w którym stwierdzono m.in., iż wykluczenie z grona członków danej społeczności wyznaniowej, jak i odmowa przyjęcia do niej, nie stanowi naruszenia dobra osobistego, jakim jest swoboda wyznania i sumienia, gdyż decyzje organów związków wyznaniowych w tym przedmiocie nie podlegają kontroli sądów powszechnych. Wychodząc z powyższej zasady, również należy w sposób kategoryczny podkreślić niemożność wywiedzenia w praworządnym i demokratycznym państwie skutecznego powództwa o braku przynależności do jakiegokolwiek związku wyznaniowego (ateizm), czy też powództwa o ustalenie wystąpienia z takiego związku. Bezspornym zatem jest, że Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych nie jest uprawniony do oceny, czy dana osoba jest, czy też nie jest członkiem danego związku religijnego i dlatego

w tym zakresie powinien odnieść się do ustaleń organów danego związku, a w rozpoznawanej sprawie chociażby do wyjaśnień Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej p.w. [...] w M. i następnie po analizie tych wyjaśnień oraz stanu prawnego sprawy, podjąć stosowną decyzję.

Dodać w tym miejscu należy, że w polskim prawie jest mocno ugruntowana zasada uprzedniego rozstrzygania sporu pomiędzy obywatelem, a daną organizacją na zasadzie prawa wewnętrznego tej organizacji, natomiast w rozpoznawanej sprawie Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych rażąco uchybił tej zasadzie, wkraczając z rozstrzygnięciem stanowczym w sprawie, która powinna zostać załatwiona zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego.

W istocie, skarga T. N., inicjująca niniejsze postępowanie przed Generalnym Inspektorem Ochrony Danych Osobowych, wywołała taki skutek, iż bez wyczerpania postępowania w przedmiocie aktu apostazji, zgodnie z zasadami wewnętrznymi Kościoła Katolickiego (kan. 751 KPK) skarżący "obszedł" przepisy wewnętrzne tego związku wyznaniowego, by poprzez zaskarżoną decyzję uzyskać skutek wystąpienia z Kościoła katolickiego. W tego typu działaniach, mających na uwadze obejście prawa wewnątrz danej organizacji, organy państwowe powinny zachować daleko idącą ostrożność. Zgodzić się zatem należy ze skarżącym, że zaskarżona decyzja naruszyła wskazane w skardze przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzeczypospolitą Polską, ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania.

Reasumując, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych w celu prawidłowego załatwienia niniejszej sprawy powinien przeanalizować zgromadzony w niniejszej sprawie materiał faktyczny i w oparciu o powyższe wytyczne winien ustosunkować się do faktu niewyczerpania przez T. N. postępowania przed organami Kościała Katolickiego, zgodnie z prawem kanonicznym regulującym tryb wystąpienia z tego związku wyznaniowego i następnie ustosunkować się do treści wyjaśnień w tym zakresie dokonanych przez Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej p.w. [...] w M.

Ponadto podniesiony został również problem jednolitości zbioru, jakim jest parafialna księga chrztów w znaczeniu, czy jest to jedynie zbiór wiernych, czy też zawiera osobno wyodrębniony zbiór osób nienależących do Kościoła. Pojęcie "osób nienależących do kościoła" budzi duże wątpliwości semantyczne. Mianowicie, czy zawiera ono zbiór osób niewyznających religii rzymskokatolickiej, czy wyznających inną religię, albo ateistów, czy też wszystkie powyższe zbiory, czy też organ ma tu na myśli jedynie osoby, które z Kościoła katolickiego wystąpiły. Zakładając celowość i funkcjonalność ksiąg parafialnych, wydaje się, iż powyższe pojęcie organ odnosi do tej ostatniej kategorii. W ocenie skarżącego, parafialna księga chrztów stanowi jeden zbiór danych dotyczących osób należących do Kościoła, natomiast zawierać może także informacje (adnotacje) o tym, że określone osoby, formalnym aktem wystąpiły z Kościoła. Nie bez znaczenia dla powyższego poglądu ma etos, jaki każda religia chrześcijańska nadaje aktowi chrztu. Analiza treści art. 7 w zw. z art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie danych osobowych wskazuje na zasadność drugiego poglądu. Z definicji zawartej w art. 7 ustawy wynika, że zbiór danych musi spełniać trzy kryteria: 1) istnienie zestawu danych; 2) posiadanie przez ten zestaw struktury – rozumianej jako jednorodna budowa zbioru; 3) dostępność danych w zbiorze według określonych kryteriów, przy czym irrelewantne pozostaje rozproszenie danych bądź funkcjonalny podział zbioru. Także w art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy księgi wskazane zostały jako przykład tzw. tradycyjnych (papierowych, przetwarzanych manualnie) zbiorów danych. Uznanie, iż w zależności od zawartości danych w księdze chrztu, możemy mieć do czynienia z wieloma zbiorami danych, pozostaje w sprzeczności ze wskazanymi powyżej przepisami ustawowymi. W praktyce zdarza się często, iż w jednym zbiorze przetwarzane są dane odnoszące się do różnych grup osób, co nie oznacza, że prowadzi to do uznania danych o poszczególnych grupach osób za odrębne zbiory danych. Wskazać tu także należy, iż to administrator danych decyduje w jaki sposób dany zbiór będzie prowadził i ustalone przez niego zasady traktowane powinny być jako fakty, które z kolei należy odnosić do zawartych w art. 7 i pośrednio w art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy definicji zbioru danych osobowych, a nie odwrotnie.

W tym stanie rzeczy, na mocy art. 145 § 1 pkt 1 lit. c w zw. z art. 152 i art. 132, a w sprawie kosztów na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 § 1 i art. 209 z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 270), należało orzec jak w sentencji wyroku.