Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

24 czerwca 2008r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Elżbieta Piechowiak Sędziowie WSA: Sędzia WSA Wojciech Jarzembski (spr.) Sędzia WSA Małgorzata Włodarska Protokolant asystent sędziego Agnieszka Miler-Kłosińska po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 10 czerwca 2008r. sprawy ze skargi S.K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] lutego 2006r. nr [...] w przedmiocie zasiłku rodzinnego i dodatku do zasiłku rodzinnego 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Wójta Gminy [...] z dnia [...] stycznia 2008 roku, nr [...], 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu.

II SA/Bd 250/08

Uzasadnienie

Wójt Gminy L. decyzją [...] z dnia [...] stycznia 2008 r. na podstawie art. 5 ust., 1 art. 8 ust. 2, art. 3 pkt 23 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tj. Dz. U. z 2006 r., Nr 139, poz. 992 z późn. zm.), rozporządzenia Ministra Opieki Społecznej z 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania sprawach o świadczenie rodzinne (Dz. U. Nr 105, poz. 881) oraz art. 104 kpa orzekł o odmowie przyznania S. K. zasiłku rodzinnego na dziecko oraz dodatku do tego zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Uzasadniając decyzję organ wskazał, że przyczyną odmowy jest przekroczenie kryterium dochodowego. Organ ustalił, że dochód na osobę wynosi [...] zł uwzględniając także dochody męża skarżącej z umowy zlecenia. Zajmując takie stanowisko organ dodatkowo wskazał na §17 ust. 2 ww. rozporządzenia z 2 czerwca 2005 r.

Od tej decyzji odwołanie wniosła skarżąca, która w uzasadnieniu podała, że wraz ze złożonym wnioskiem o przyznanie świadczeń rodzinnych wystąpiła o wyłączenie z dochodów rodziny utraconego dochodu z tytułu wykonywania przez męża P. K. innej pracy zarobkowej w ramach trzech umów zlecenia na [...] zł brutto. Zdaniem skarżącej utrata dochodu ma miejsce w przypadku utraty zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, z wyłączeniem pracy wykonywanej na podstawie umowy o dzieło. W związku z tym wniosła o przyznanie wnioskowanych świadczeń ewentualnie o uchylenie sprawy i przekazanie do ponownego rozpoznania.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. rozpatrując odwołanie decyzją z dnia [...] lutego 2008 r. – Nr [...] podstawie art. 1 ust. 1, art. 2, art. 17 ustawy z 2 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz. U. z 2001 r., Nr 79, poz. 856 ze zm.) art. 3 pkt 23, art. 5 ust. 1, art.8 ust. 2, art. 10, ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r., Nr 139, poz. 992 z późn. zm.) oraz art. 138 § 1 pkt 1 - kpa utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Organ wskazał, że zgodnie z art. 3 pkt 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych podstawą ustalania dochodu rodziny jest przeciętny miesięczny dochód członków rodziny uzyskany w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy. Dochód ten może być zgodnie z art. 5 ust. 4, pomniejszony o dochód utracony, lub zgodnie z art. 5 ust. 4a powinien zostać powiększony o dochód uzyskany. Utrata dochodu ma miejsce w przypadkach określonych m.in. w art. 3 pkt 23 lit. a ww. ustawy. W przypadku utraty dochodu przez członka rodziny, zgodnie z § 17 ust. 1 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. Nr 105, poz. 881 ze zm.), od dochodu rodzinny odejmuje się przeciętną miesięczną kwotę utraconego dochodu. Zatem w przypadku utraty dochodu przez jednego z członków rodzinny, należy obliczyć jego przeciętny miesięczny dochód uzyskany w 2006 r. i o ten dochód – jako utracony – pomniejszyć dochód rodzinny uzyskany w 2006 r. Organ wskazał, że mąż skarżącej P. K. na podstawie umów zlecenia wykonywał czynności zlecone w okresie od [...] sierpnia 2006 r. do [...] września 2006r. i z tego tytuły osiągnął dodatkowy dochód w roku 2006 w kwocie [...] zł. Zdaniem organu nie można jednak mówić o utracie zatrudnienia, bowiem wykonane czynności nie były zatrudnieniem, o którym mowa w art. 3 pkt 22 ustawy o świadczeniach rodzinnych który stanowi, że zatrudnienie lub inna praca zarobkowa – oznacza to wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą oraz wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, a także prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Mąż skarżącej uzyskał w ten sposób dodatkowy dochód i niewątpliwie było to dodatkowe źródło dochodu, które nie było zatrudnieniem. Ponadto na uwagę zasługuje fakt, że P. K. w roku 2006 nie utracił zatrudnienia, bowiem nie udokumentował tego faktu przekładając świadectwa pracy na powyższą okoliczność. Wobec powyższego dochód uzyskany z [...] umów zlecenia należało doliczyć do dochodu rodziny za rok 2006. Tak więc rodzina skarżącej osiągnęła w roku 2006 r. dochód w wysokości [...] zł. Na dochód rodziny osiągnięty w roku 2006 r. złożył się dochód P. K. w kwocie [...] zł i dochód S. K. w wysokości [...] zł, wykazany w zaświadczeniach Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ś. i Naczelnika Urzędu Skarbowego w T. Miesięczny dochód rodziny wyniósł [...] zł. W przypadku utraty dochodu przez jednego z członków rodziny, należy obliczyć jego przeciętny miesięczny dochód uzyskany w 2006 r. i o ten dochód – jako utracony- pomniejszyć dochód rodziny uzyskany w 2006 r. Jak wyżej wykazano na dochód rodziny osiągnięty w 2006 r. złożył się dochód S. K. w przeciętnej miesięcznej wysokości [...] zł (wynagrodzenie 2006 r. podzielone przez 12 miesięcy), która od [...] grudnia 2007 r. korzysta z urlopu wychowawczego- jest to utrata dochodu. Przeciętny miesięczny dochód rodziny po utracie wyniósł [...]. Miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę wyniósł [...] zł. i jest wyższy od kryterium dochodowego wynoszącego 504,00 zł na osobę. Wobec powyższego organ pierwszej instancji nie mógł przyznać świadczeń rodzinnych tj. zasiłku rodzinnego i dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego uznając za błędne stanowisko skarżącej, że do dochodu rodzinny nie powinna zostać zaliczona kwota uzyskana w 2006 r. przez męża skarżącej z tytułu umowy zlecenia.

Na powyższą decyzję skargę złożyła S. K. wnosząc o jej uchylenie. Skarżąca zarzuciła naruszenie art. 3 pkt 23 lit. c ww. ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. poprzez uznanie, że dochód z umowy zlecenia nie jest innym dochodem z pracy zarobkowej, i w konsekwencji uznanie, iż nie nastąpiła utrata dochodu w rozumieniu przywoływanego przepisu mimo utraty przez małżonka innej pracy zarobkowej oraz uznanie, że § 17 ust. 2 ww. rozporządzenia MPS z dnia 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (dalej – rozporządzenie), wyłącza jego stosownie oraz naruszenie art. 3 pkt 22 oraz art. 5 ust. 4 ww. ustawy przez ich niezastosowanie.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy zważył, co następuje:

Stosownie do art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności organów administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Oznacza to, iż zadaniem sądu administracyjnego jest zbadanie zgodności zaskarżonej decyzji z przepisami zarówno prawa materialnego jak i procesowego w odniesieniu do stanu faktycznego istniejącego w chwili wydania zaskarżonej decyzji.

Zasady przyznawania zasiłku rodzinnego oraz dodatków do tego zasiłku uregulowane zostały w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r., o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 228, poz. 2255 ze zm.) Zgodnie z art. 5 ust. 1 tej ustawy prawo do tych świadczeń przysługuje osobom wymienionym w art. 4 ust. 2 tej ustawy, (tj. rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka, opiekunowi faktycznemu dziecka oraz osobie uczącej się), jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 504 zł. Zgodnie zaś z definicją zawartą w art. 3 pkt 2 ww. ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. pod pojęciem dochodu rodziny należy rozumieć przeciętny miesięczny dochód członków rodziny uzyskany w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy.

Zakres pojęcia " dochód" określony został ww. ustawie bardzo szeroko. Są nim bowiem przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, po odliczeniu kwot alimentów świadczonych na rzecz innych osób, pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne (art. 3 pkt 1 lit. a ustawy) a także deklarowany w oświadczeniu dochód z działalności polegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, pomniejszony o należny zryczałtowany podatek dochodowy i składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. W definicji dochodu mieszczą się także inne dochody niepodlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, wymienione w art. 3 pkt 1 lit. c cytowanej ustawy.

W świetle przywoływanej ustawy przesłanką warunkującą uzyskanie prawa do zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami jest, aby suma dochodów w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy uzyskanych przez wszystkich członków jego rodziny w ciągu roku kalendarzowego poprzedzającego okres zasiłkowy, podzielona przez liczbę osób wchodzących w skład tego gospodarstwa domowego nie przekraczała kryterium dochodowego ustalonego stosownie do art. 5 ust. 1 tej regulacji. Ustawodawca przewidział jednak możliwość modyfikowania wysokości dochodu branego pod uwagę przy ustalaniu uprawnień do świadczeń określonych ustawą na wypadek gdyby w sytuacji dochodowej rodzinny ubiegającej się o ich przyznanie nastąpiły zmiany polegające na pomniejszaniu lub zwiększaniu kwoty pozyskiwanych środków pieniężnych. I dlatego w ustawie mowa o utracie dochodu – co uniemożliwia ustalenie prawa do zasiłku rodzinnego na podstawie dochodu rodziny pomniejszonego o dochód utracony (art. 5 ust. 4 ustawy) oraz o uzyskaniu dochodu- co obliguje z kolei organ do ustalenia uprawnienia do świadczenia na podstawie dochodu rodziny powiększonego o dochód uzyskany (art. 5 ust. 4a tej ustawy).

Z utratą dochodu mamy do czynienia, gdy zachodzą przesłanki określone w art. 3 pkt 23 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. a mianowicie, gdy utrata jest spowodowana:

a) uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego,

b) utratą prawa do zasiłku dla bezrobotnych lub stypendium w wysokości zasiłku dla bezrobotnych,

c) utratą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, z wyłączeniem pracy wykonywanej na podstawie umowy o dzieło,

d) utratą zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, a także emerytury lub renty rodzinnej lub renty socjalnej, z wyjątkiem rent przyznanych rolnikom w związku z przekazaniem lub dzierżawą gospodarstwa rolnego,

e) niedotrzymywaniem części albo całości zasądzonych świadczeń alimentacyjnych,

f) wyrejestrowaniu pozarolniczej działalności gospodarczej.

Z uzyskaniem dochodu mamy natomiast do czynienia wówczas, jeśli następuje wg. art. 3 pkt 24 przywoływanej ustawy:

a) zakończenia urlopu wychowawczego,

b) uzyskanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych lub stypendium w wysokości zasiłku dla bezrobotnych,

c) uzyskanie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, z wyłączeniem pracy wykonywanej na podstawie umowy o dzieło,

d) uzyskanie zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, a także emerytury lub reny, rent rodzinnej lub renty socjalnej, z wyjątkiem rent przyznawanych rolnikom w związku z przekazaniem lub dzierżawą gospodarstwa rolnego,

e) uzyskanie całości lub części zasądzonych świadczeń alimentacyjnych,

f) rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej.

Stosownie do delegacji ustawowej zawartej w art. 23 ust. 5 ww. ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych w rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej z 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. Nr 105 poz. 881 z późn. zm.) określony został m.in. sposób ustalania dochodu uprawniającego do świadczeń rodzinnych. Zgodnie z § 17 ust. 1 i 2 w przypadku utraty dochodu przez członka rodziny odejmuje się przeciętną miesięczną kwotę utraconego dochodu, a nie pomniejsza się tego dochodu jeżeli w tym samym roku kalendarzowym osoba uzyskała inny dochód i nie utraciła go przed zgłoszeniem wniosku o zasiłek, bez względu na przerwę w uzyskaniu dochodów w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy.

Zgodnie z treścią art. 134 § 1 i art. 133 § 1 zd. 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy i wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy na podstawie akt sprawy. Z akt wynika zaś, że mąż skarżącej P. K. na podstawie trzech umów zlecania wykonał czynności zlecone polegające na inwentaryzacji budowlanej oraz monitoringu stanu technicznego budynków. Czynności te wykonał w okresie od [...] sierpnia 2006 r. do [...] września 2006 r. i osiągnął w roku 2006 z tytułu ww. umów zlecenia dochód w kwocie [...] zł, niezależnie od dochodów z tytułu umowy o pracę. Z akt sprawy nie wynika aby w roku 2006 utraciwszy ów dochód z tytułu umów zlecenia maż skarżącej uzyskał w następstwie inny nowy dochód, niejako niwelujący utratę tego dochodu. A zatem nastąpiła sytuacja określona w ust. 1 § 17 ww. rozporządzenia z 2 czerwca 2005 r., a nie – jak błędnie przyjęły organy- sytuacja określona w art. 2 § 17 rozporządzenia z 2 czerwca 2005 r.

Skoro, więc według ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych utrata dochodu to utrata dochodu spowodowana utratą pracy wykonywanej na podstawie umowy zlecenia (art. 3 pkt 23 lit. c w zw. z pkt 22), to tym samym w niniejszej sprawie została spełniona przesłanka przewidziana w art. 5 ust. 4 ustawy, a więc dochód rodziny powinien zostać pomniejszony o dochód uzyskany ale utracony przez męża skarżącej z tytułu umowy zlecenia. Zdaniem Sądu § 17 ust. 2 rozporządzenia z 2 czerwca 2005 r. stanowi wyłącznie o możliwości pomniejszenia dochodu rodziny o dochód utracony, w przypadku uzyskania w tym samym roku kalendarzowym innego nowego dochodu w miejsce utraconego.

Zadaniem Sądu z przywoływanych przepisów nie wynika bynajmniej, że utratą dochodu może być wyłącznie utracenie całego dochodu rodziny ubiegającej się o sporne świadczenia. Uregulowania ustawy o świadczeniach rodzinnych w żadnej mierze nie dają podstawy do formułowania twierdzeń, że pomniejszenie dochodu takiej rodziny o dochód utracony jest możliwe tylko w przypadku, gdy straci ona wszelkie źródła utrzymania. Utrata bowiem może polegać nie tylko na zupełnej stracie czy zaniku ale także na ubytku. Pod pojęciem utraty dochodu kryje się więc także i odpadnięcie tylko niektórych źródeł tego dochody o ile zostały one utracone w sposób faktyczny i bezpowrotny.

W tym miejscu należy wskazać na identyczne rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z 14 czerwca 2007 r. – IV SA/Gl 573/06.

Mając na względzie wszystkie zaprezentowane wyżej okoliczności Sąd uznał, że rozstrzygnięcia obydwu instancji wydane zostały z naruszeniem unormowań zawartych w art. 5 ust. 4 i 4a w związku z art. 3 pkt 23 i 24 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Przedstawiona nieprawidłowość wywarła wpływ na wynik sprawy, gdyż błędne ustalenie wysokości dochodu rodziny skarżącej mogło poskutkować bezzasadnością odmowy przyznania jej zawnioskowanych świadczeń.

I dlatego na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ustawy z 30 czerwca 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Wojewódzki Sąd Administracyjny w B. uchylił zaskarżoną decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z [...] lutego 2008 r. nr [...] oraz poprzedzającą ją decyzję Wójta Gminy L. z [...] stycznia 2008 r. nr [...] – pkt 1 wyroku. Rozstrzygnięcie w pkt 2 oparto na art. 152 ww. ustawy z 30 sierpnia 2002 r.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy niezbędne będzie powtórne dokonanie szczegółowych ustaleń co do wysokości dochodu rodziny skarżącej i wydanie rozstrzygnięcia uwzględniającego przywołane wyżej wskazania Sądu. Ponieważ nieprawidłowość obciążającą zaskarżoną decyzję dotyczy także rozstrzygnięcia zapadłego w pierwszej instancji, właściwe będzie aby czynności zmierzające do dokonania wskazanych wyżej ustaleń przeprowadzone zostały już przez organ pierwszej instancji. Organy muszą także prowadząc ponownie postępowanie rozważyć w zależności od dokonanych ustaleń (czego nawiasem mówiąc zabrakło w niniejszej sprawie) czy nie zachodzi sytuacja określona treścią art. 5 ust. 3 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.