Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Krystyna Chustecka (sprawozdawca), Sędziowie Sędzia WSA Sylwester Golec, Sędzia WSA Ewa Radziszewska-Krupa, Protokolant Anna Kurdej, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 lipca 2008 r. sprawy ze skargi K. W. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia [...] stycznia 2008 r. nr [...] w przedmiocie oddalenia zarzutu na postępowanie egzekucyjne oddala skargę

Zaskarżonym postanowieniem z [...] stycznia 2008 r. Dyrektor Izby Skarbowej w W., działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 i art. 127 § 2 w związku z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.; dalej "Kpa") oraz art. 18 i art. 34 § 5 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954, ze zm.; dalej "upea"), utrzymał w mocy postanowienie Naczelnika [...]Urzędu Skarbowego w R. z [...] listopada 2007 r. oddalające zarzut na postępowanie egzekucyjne, wniesiony przez K.W. ("Skarżącego" w niniejszej sprawie).

Powyższe postanowienie Dyrektor Izby Skarbowej w W. wydał na podstawie następującego stanu faktycznego.

Naczelnik [...] Urzędu Skarbowego w R. prowadzi wobec Skarżącego postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułów wykonawczych własnych oraz ZUS Oddział w R. W ramach tego postępowania organ egzekucyjny zawiadomieniem z 18 września 2007 r. dokonał zajęcia udziału Skarżącego w spółce z o.o. C. (dalej "Spółka"). Zawiadomienie o zajęciu udziału doręczono Spółce 25 września 2007 r., a Skarżącemu 12 października 2007 r. wraz z odpisem tytułu wykonawczego z 6 września 2007 r. nr [...]. dotyczącego podatku od towarów i usług za kwiecień 2007, w którym znajdowało się pouczenie o przysługującym prawie wniesienia w terminie 7 dni zarzutu na postępowanie egzekucyjne.

Ponadto odpisy pozostałych tytułów wykonawczych zostały doręczone Skarżącemu wcześniej, w związku z czynnościami egzekucyjnymi dokonanymi w postępowaniu egzekucyjnym toczącym się już od 2001 r., odpowiednio w dniach: 16.10.2001 r., 07.04.2004 r., 29.09.2004 r., 11.03.2005 r., 16.08.2005 r., 03.01.2006 r., 09.01.2006 r.,10.04.2006r., 16.08.2006 r., 27.04.2007 r., 05.06.2007 r., 06.08.2007 r., 28.08.2007 r.

W związku z otrzymanym zawiadomieniem o zajęciu udziału wraz z odpisem tytułu wykonawczego, Skarżący pismem z 23 października 2007 r., wskazując na przepis art. 33 pkt 8 upea, wniósł zarzut na zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego.

Postanowieniem z [...] listopada 2007 r., wydanym na podstawie art. 17 w zw. z art. 33 pkt 8 upea, Naczelnik [...] Urzędu Skarbowego w R. oddalił wniesiony zarzut. Organ egzekucyjny wskazał, że zarzut Skarżącego został wniesiony z uchybieniem 7-dniowego terminu, o którym został pouczony w tytule wykonawczym, na podstawie art. 27 § 1 pkt 9 upea.

Pismem z 20 listopada 2007 r. Skarżący wniósł zażalenie na ww. postanowienie organu egzekucyjnego, w którym zwrócił uwagę, że został błędnie pouczony co do prawa zgłoszenia zarzutów na postępowanie egzekucyjne. W otrzymanym zawiadomieniu o zajęciu udziału w Spółce znajdowało się bowiem pouczenie o możliwości wniesienia skargi na czynności egzekucyjne w terminie 14 dni od dnia dokonania zakwestionowanej czynności. Zatem termin do wniesienia "zażalenia" upływał w dniu 26 października 2007 r. i został przez Skarżącego dochowany.

Ponadto Skarżący, powołując się na zasadę wyrażoną w art. 8 Kpa, stwierdził, że obywatel nie może ponieść ujemnych skutków zastosowania się do pouczeń uzyskanych od organów. W związku z tym należało uznać, że "zażalenie" zostało wniesione w terminie albo też przywrócić termin do jego wniesienia.

Niezależnie od powyższego, Skarżący wyraził pogląd, że dokonanie zajęcia udziału w Spółce, jakkolwiek dopuszczalne, było zbyteczne, ponieważ systematycznie spłaca on zadłużenie i współpracuje z wierzycielem w celu jak najszybszej spłaty zaległych zobowiązań.

Mając powyższe na uwadze Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia, przywrócenie terminu do wniesienia zarzutu i rozpatrzenie wniosku zgodnie z jego treścią.

Powołanym na wstępie postanowieniem Dyrektor Izby Skarbowej w W., nie podzielił powyższych zarzutów Skarżącego i utrzymał w mocy postanowienie organu I instancji.

Uzasadniając powyższe rozstrzygnięcie Dyrektor Izby Skarbowej w W. wyjaśnił, że Skarżącemu doręczono 12 października 2007 r.:

- zawiadomienie o zajęciu udziału w Spółce wraz z pouczeniem o możliwości wniesienia skargi na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego, w terminie 14 dni od dnia dokonania zakwestionowanej czynności egzekucyjnej oraz

- odpis tytułu wykonawczego nr [...] wraz z pouczeniem o prawie zgłoszenia zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego, w terminie 7 dni, których podstawą może być m.in. zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego.

Skarżący w piśmie z 23 października 2007 r. sformułował zaś ,,zarzut w sprawie zastosowania środka egzekucyjnego" zbyt uciążliwego, wskazując na przepis art. 33 pkt 8 upea.

Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej w W; z powyższych okoliczności wynika bezsprzecznie, że Skarżący miał pełną świadomość z jakiego środka przeciwegzekucyjnego chciał skorzystać. Wobec powyższego organ egzekucyjny, biorąc pod uwagę, że termin do wniesienia zarzutów w przedmiotowej sprawie upłynął 19 października 2007 r., nie miał podstaw prawnych do ich merytorycznego rozpatrzenia.

Niezależnie od powyższego, Dyrektor Izby Skarbowej w W. wskazując na przepisy art. 58 § 1 i § 2 Kpa dotyczące przywrócenia terminu, stwierdził, że wraz z zarzutem na postępowanie egzekucyjne Skarżący nie wnosił o przywrócenie terminu. Uczynił to dopiero w zażaleniu na postanowienie organu egzekucyjnego oddalające zarzut, co w myśl przytoczonych wyżej przepisów jest niedopuszczalne.

Odnosząc się do przedstawionych przez Skarżącego uwag na temat błędnego pouczenia, organ II instancji podkreślił, że zarzuty na postępowanie egzekucyjne oraz skarga na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego są w postępowaniu egzekucyjnym odrębnymi środkami prawnymi. Kwestie związane ze zgłaszaniem zarzutów na postępowanie egzekucyjne uregulowane zostały przepisami art. 27 § 1 pkt 9, art. 33, art. 34 i art. 35 upea. Natomiast zagadnienia związane z wniesieniem skargi na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego znajdują odzwierciedlenie w przepisie art. 54 upea. Dyrektor Izby Skarbowej w W;, konkludował, że skoro Skarżący jednoznacznie określił, z którego z przysługujących mu środków chce skorzystać, i jednocześnie uzyskał prawidłowe pouczenia co do trybu i terminu wniesienia ww. środków prawnych, to twierdzenie o błędnym pouczeniu jest nieuzasadnione.

Niezgadzając się z powyższym rozstrzygnięciem Skarżący wniósł do tutejszego Sądu skargę, w której domaga się uchylenie postanowień organów obu instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania organowi I instancji oraz zasądzenia na jego rzecz kosztów postępowania.

Zdaniem Skarżącego, zaskarżone postanowienia zostały wydane z naruszeniem przepisów upea w stopniu mającym wpływ na ich sentencję. W szczególności, w jego ocenie, doszło do naruszenia art. 54 § 4 w zw. z art. 1a pkt 2 upea poprzez ich błędną wykładnię.

W uzasadnieniu skargi Skarżący wskazał, ze istotą sporu w niniejszej sprawie jest uznanie, czy postanowienie o zajęciu udziałów jest postępowaniem egzekucyjnym, czy też konkretną czynnością egzekucyjną. Jego zdaniem jest to konkretna czynność egzekucyjna. W szczególności nie wnosił on zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego bowiem nie kwestionował faktu swojego zadłużenia, wysokości kwoty objętej tytułem wykonawczym, ani samego prowadzenia postępowania egzekucyjnego. W swoim piśmie do Naczelnika Urzędu Skarbowego w R. wyraźnie stwierdzał jedynie, że dokonanie zajęcia udziałów - a więc ta konkretna czynność egzekucyjna - jest środkiem nadmiernie dolegliwym, a ponadto zbytecznym. W związku z tym należało zastosować termin 14-dniowy do wniesienia środka odwoławczego.

Skarżący wyjaśnił także, że zarzuty do postępowania egzekucyjnego dotyczą samego postępowania jako takiego lub osoby zobowiązanego. Natomiast decyzja o zastosowaniu konkretnego środka egzekucyjnego (a nie zastosowania go w ogóle) jest wykonaniem konkretnej czynności egzekucyjnej.

Ponadto Skarżący zarzucił Dyrektorowi Izby Skarbowej w W., iż nie odniósł się merytorycznie do jego wniosku o rezygnację z zajęcia udziałów w spółce uznając, iż nie dotrzymanie terminu do wniesienia środka odwoławczego zwalnia go od zajęcia takiego stanowiska. Tymczasem Skarżący uzasadniał merytorycznie swoje stanowisko tym, że na poczet zabezpieczenia należności dokonano już wpisu hipoteki na jego nieruchomościach mających kilkakrotnie większą wartość niż łączne wierzytelności wszystkich wierzycieli. Wskazał też , że na jego wniosek ZUS wszczął egzekucję z nieruchomości. Organ I instancji potwierdził te okoliczności. Obecnie Komornik sądowy dokonał oszacowania nieruchomości i wkrótce ma przystąpić do jej licytacji. Wartość szacunkowa licytowanej nieruchomości została określona na ponad 600 tys. zł. Niezależnie od niniejszego postępowania Skarżący złożył 5 lutego 2008 r. wniosek do ZUS Oddział w R. o wycofanie tytułów egzekucyjnych złożonych do [...] Urzędu Skarbowego w R. w związku z zaawansowaniem egzekucji z nieruchomości.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej w W. wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując w całości swoje dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga jest niezasadna.

W punkcie wyjścia zaznaczyć należy, że sąd administracyjny sprawuje kontrolę działań organów administracji publicznej, w tym postanowień wydawanych w postępowaniu egzekucyjnym, w oparciu o kryterium zgodności z prawem. W związku z tym, aby wyeliminować z obrotu prawnego akt wydany przez organ administracyjny konieczne jest stwierdzenie, że doszło w nim do naruszenia bądź przepisu prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisu postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie, albo też przepisu prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a – c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.; dalej "ppsa"), a także, gdy decyzja lub postanowienie organu dotknięte jest wadą nieważności (art. 145 § 1 pkt 2 ppsa).

W niniejszej sprawie Sąd takich naruszeń prawa w działaniach organów administracji publicznej nie stwierdził.

W literaturze przedmiotu i orzecznictwie jednolicie przyjmuje się, że podstawowym środkiem zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym jest zarzut którego podstawy wymienione są w art. 33 pkt 1-10 upea. Natomiast skarga wymieniona w art. 54 § 1 upea służy zaskarżaniu czynności wykonawczych postępowania i może być wniesiona zarówno na czynności organu egzekucyjnego jak i czynności egzekutora. Rozróżnienie powyższe daje podstawy do sformułowania tezy, iż skarga art. 54 upea nie będzie przysługiwać w sytuacjach, gdy przewiduje się inne środki zaskarżenia (zarzuty, zażalenia na postanowienia, żądanie wyłączenia rzeczy lub prawa majątkowego spod egzekucji) albo w sytuacjach, gdy przewiduje się wniesienie pozwu do sądu (por. R. Hauser i Z. Leoński - Komentarz do ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji -Warszawa 1992 r. s. 84., wyrok NSA z dnia 17 kwietnia 2000 r., sygn. akt III SA 827/99, LEX nr 43032, wyrok NSA z dnia 12 stycznia 1999 r. sygn. akt III SA 4503/97, ONSA 2000/1/20).

Oznacza to skarga ta nie może stanowić konkurencyjnego środka zaskarżania w stosunku do innych środków prawnych przewidzianych w upea, w szczególności do zarzutów, o których mowa w art. 33 upea.

W pkt 8) ostatniego z ww. przepisów ustawodawca wskazał, że podstawą zarzutu w sprawie prowadzenia egzekucji może być zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego.

Na ten przepis Skarżący powołał się wprost w piśmie z 23 października 2007 r. (k. 140, t. 3 akt administracyjnych), wnosząc "zarzut na zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego". Tytuł a także treść powoływanego pisma nie pozostawia wątpliwości, że Skarżący w ramach prowadzonego postępowania egzekucyjnego zdecydował się na skorzystanie ze środka prawnego jakim jest zarzut. W związku z tym – wbrew twierdzeniom Skarżącego – brak jest podstaw do stwierdzenia, że organ egzekucyjny oraz organ nadzoru działały w sposób dowolny i sprzeczny z literą prawa. Zgodnie z zasadą falsa demonstratio non nocet, w myśl której decydującą kwestią jest istota przedstawionej do rozstrzygnięcia sprawy, a nie jej oznaczenie, odniosły się bowiem nie tylko do oznaczenia ww. pisma, lecz także do jego treści.

Jak trafnie wskazał Dyrektor Izby Skarbowej w W. w odpowiedzi na skargę, za prawidłowością oceny charakteru ww. pisma świadczy także złożony na etapie zażalenia wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia ww. zarzutu.

Z tych powodów w niniejszej sprawie organy zasadnie wykazały, że zarzut, który został wniesiony z uchybieniem 7-dniowego terminu nie mógł być rozpatrzony merytorycznie. Organy prawidłowo ograniczyły rozpoznanie wniesionego przez Skarżącego zarzutu do zbadania czy powoływany środek prawny został wniesiony w terminie.

Niezasadne są również wywody Skarżącego odnoszące się do błędnych pouczeń, które uzyskał od organu. Twierdzeniom tym przeczą znajdujące się w aktach sprawy:

- zawiadomienie o zajęciu udziałów Skarżącego w Spółce, zawierające pouczenie o możliwości wniesienia skargi na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego, w terminie 14 dni od dnia dokonania zakwestionowanej czynności egzekucyjnej (k. 137 i n. , t. 3 akt administracyjnych) oraz

- odpis tytułu wykonawczego nr [...] zawierający pouczenie o prawie zgłoszenia zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego, w terminie 7 dni (k. 123, t. 2 akt administracyjnych).

Zgodnie z art. 54 § 4 upea środek prawny jakim jest skarga na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego lub egzekutora wnosi się w terminie 14 dni od dnia dokonania zakwestionowanej czynności egzekucyjnej, o ile przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej.

Natomiast art. 27 § 1 pkt 9 upea stanowi, że tytuł wykonawczy zawiera pouczenie zobowiązanego o przysługującym mu w terminie 7 dni prawie zgłoszenia do organu egzekucyjnego zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego.

Przenosząc powyższe regulacje na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, pouczenia udzielone przez organ Skarżącemu są prawidłowe i mają umocowanie w obowiązujących przepisach prawa.

W tym stanie rzeczy stwierdzić należy, że wbrew zarzutowi Skarżącego w niniejszej sprawie nie doszło do naruszenia art. 54 § 4 w zw. z art. 1a pkt 2 upea.

Stosownie do art. 1a pkt 2 upea, przez czynność egzekucyjną rozumie się wszelkie podejmowane przez organ egzekucyjny działania zmierzające do zastosowania lub zrealizowania środka egzekucyjnego. Zarówno w literaturze przedmiotu, jak i orzecznictwie sądowym podkreśla się również, iż przedmiotem skargi składanej w trybie art. 54 upea mogą być (oprócz przewlekłości postępowania) wyłącznie poszczególne czynności egzekucyjne i to tylko wtedy, gdy ustawa nie przewiduje innych środków zaskarżenia takich czynności (zob. wyrok NSA z dnia 17 kwietnia 2000 r., sygn. akt III SA 827/99 - LEX nr 43032, wyrok WSA z dnia 22 stycznia 2004 r., sygn. akt III SA 1503/03 - LEX nr 113578). W niniejszej zaś sprawie Skarżący skorzystał ze środka prawnego uregulowanego w art. 33 pkt 8 upea. Ponadto należy zauważyć, że Skarżącego w żadnym stopniu nie wskazał i nie uzasadnił swoich zastrzeżeń wobec czynności egzekucyjnych podjętych w jego sprawie.

Podkreślenia wymaga także, że nie ma podstaw, aby składaną w trybie art. 54 upea skargę na czynności egzekucyjne traktować jako uniwersalny środek zaskarżenia, przy pomocy którego możliwe jest skuteczne kwestionowanie wszystkich aktów i działań podejmowanych przez organ egzekucyjny w toku całego postępowania egzekucyjnego.

Z tego też względu Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 151 ppsa, orzekł jak w sentencji.