Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodnicząca sędzia WSA Aneta Dąbrowska (spr.), Sędziowie sędzia WSA Anna Falkiewicz-Kluj, sędzia WSA Agnieszka Wójcik, Protokolant st. ref. Marcin Lesner, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 maja 2013 r. sprawy ze skargi M. C. na decyzję Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia [...] czerwca 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję Komendanta Placówki Straży Granicznej w P. z dnia [...] listopada 2011 r. nr [...]; 2. zasądza od Komendanta Głównego Straży Granicznej na rzecz skarżącego M.C. kwotę 540 (pięćset czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Komendant Główny Straży Granicznej decyzją z [...] czerwca 2012 r. – zaskarżoną skargą przez M.C. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie – utrzymał w mocy decyzję Komendanta Placówki Straży Granicznej w P. z [...] listopada 2011 r. odmawiającą wymienionemu skarżącemu wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Stan sprawy przedstawiał się następująco:

W dniu 14 listopada 2011 r. do kontroli granicznej na wjazd do Polski w lotniczym przejściu granicznym P. zgłosił się obywatel Filipin M.C. ur. [...] listopada 1985 r. (dalej jako: skarżący), legitymujący się paszportem seria i nr [...], wydanym przez władze Filipin w dniu [...] kwietnia 2008 r. ważnym do dnia 16 kwietnia 2013 r. W dokumencie paszportowym przedstawionym do kontroli skarżący posiadał dokument pobytowy członka rodziny obywatela UE nr [...] wydany przez władze Wielkiej Brytanii, ważny od dnia [...] października 2010 r. do [...] października 2015 r. Natomiast nie przedstawił do kontroli granicznej wizy lub innego dokumentu uprawniającego do przekroczenia granicy Rzeczypospolitej Polskiej.

W związku z powyższym Komendant Placówki Straży Granicznej w P. decyzją z [...] listopada 2011 r. - działając na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 24a ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2011 r., Nr 264, poz. 1573, ze zm.) - odmówił skarżącemu wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

M.C. odwołał się od decyzji organu pierwszej instancji, wnosząc o jej uchylenie. Zarzucił wydanie decyzji z naruszeniem art. 3 ust. 2 dyrektywy 2004/3 8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich (zwanej dalej: dyrektywą), art. 7 Karty Praw Podstawowych i art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz art. 7, art. 8, art. 11, art. 77 i art. 80 K.p.a.

Komendant Główny Straży Granicznej decyzją z [...] czerwca 2012 r. – podjętą w wyniku rozpatrzenia wniesionego przez skarżącego środka zaskarżenia – utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji z [...] listopada 2011 r. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia podzielił stanowisko organu pierwszej instancji, uznając zasadność odmowy wjazdu skarżącemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wobec zaistnienia przesłanki określonej w art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, czyli nieposiadania przez skarżącego wizy uprawniającej do wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Według ustaleń organu skarżący podczas odprawy granicznej deklarował turystyczny cel przyjazdu. W dokumencie paszportowym posiadał dokument pobytowy członka rodziny obywatela UE nr [...] wydany przez władze Wielkiej Brytanii ważny od [...] października 2010 r. do [...] października 2015 r. Przedmiotowy dokument został wydany skarżącemu z uwagi na zawarty w Wielkiej Brytanii związek partnerski z obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej – B. T., z którym skarżący podróżował

Organ uznał, że skarżący nie jest beneficjentem prawa obywateli UE oraz członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich (art. 3 pkt 1 dyrektywy). Cudzoziemiec - w myśl Rozporządzenia Rady (WE) Nr 539/2001 oraz art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy o cudzoziemcach powinien posiadać wizę lub inny ważny dokument uprawniający do wjazdu i pobytu na terytorium RP, a przedstawione przez niego okoliczności wjazdu nie stanowiły również podstawy do wydania wizy zgodnie z art. 35 ust. 2 ustawy o cudzoziemcach.

Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 dyrektywy członek rodziny oznacza:

a) współmałżonka;

b) partnera, z którym obywatel Unii zawarł zarejestrowany związek partnerski, na podstawie ustawodawstwa danego państwa członkowskiego, jeżeli ustawodawstwo przyjmującego państwa członkowskiego uznaje równoważność między zarejestrowanym związkiem partnerskim a małżeństwem, oraz zgodnie z warunkami ustanowionymi w odpowiednim ustawodawstwie przyjmującego państwa członkowskiego;

c) bezpośrednich zstępnych, którzy nie ukończyli dwudziestego pierwszego roku życia lub pozostają na utrzymaniu, oraz ich współmałżonka lub partnera (...);

d) bezpośrednich wstępnych pozostających na utrzymaniu oraz tych współmałżonka lub partnera (...).

W świetle powyższego, w rozumieniu art. 2 dyrektywy członkiem rodziny jest osoba pozostająca w związku partnerskim z obywatelem UE, jeżeli prawo państwa przyjmującego traktuje taki związek za równoważny małżeństwu i zgodnie z warunkami zawartymi w odpowiednich przepisach krajowych.

Zarówno małżeństwo, jak i związek partnerski są instytucjami krajowego prawa cywilnego - rodzinnego i z uwagi na brak kompetencji harmonizacyjnych w tej dziedzinie oraz zasadę poszanowania tożsamości narodowej Państw Członkowskich interpretowane są przez pryzmat krajowego porządku prawnego. W polskim systemie prawnym brak jest regulacji formalizujących związki partnerskie. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 18 stanowi, że "małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej". Rodzina w ujęciu konstytucyjnym jest ściśle powiązana z małżeństwem i jej założenie dotyczy wyłącznie par, które zawarły związek małżeński jako związek kobiety i mężczyzny. Również, zgodnie z art. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w Polsce małżeństwo może zawrzeć jedynie kobieta i mężczyzna. W ustawodawstwie polskim nie istnieje pojęcie "członka rodziny rozszerzonej", zatem nie można przyjąć argumentacji strony, że jest członkiem "rodziny rozszerzonej" obywatela Unii Europejskiej. Organ uznał, że w stosunku do skarżącego nie zachodziła przesłanka do ułatwienia wjazdu i pobytu określona w art. 3 ust. 2 pkt a dyrektywy "(...) gdzie istnieją poważne względy zdrowotne ściśle wymagające osobistej opieki obywatela Unii nad członkiem rodziny". Skarżący planując wjazd w celu turystycznym miał możliwość odpowiedniego przygotowania podróży oraz zapoznania się z przepisami obowiązującymi w RP w zakresie zasad wjazdu i pobytu.

Organ odwoławczy, mając na uwadze fakt, że w świetle obowiązującego porządku prawnego RP rodziną jest związek kobiety i mężczyzny, nie zgodził się z argumentacją skarżącego, że przez wydanie decyzji o odmowie skarżącemu wjazdu doszło do naruszenia art. 7 Karty Praw Podstawowych i art. 8 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Z kolei, odnosząc się do kwestii subiektywnych odczuć skarżącego cyt. "według oświadczeń Pana M. C., czuł się on wyjątkowo poniżony i zawstydzony sytuacją, niezrozumiany oraz dodatkowo dyskryminowany ze względu na swoją orientację homoseksualną oraz pochodzenie etniczne", organ podkreślił, iż w trakcie czynności żaden z uczestniczących funkcjonariuszy nie dyskryminował orientacji seksualnej czy pochodzenia etnicznego cudzoziemca swoim zachowaniem werbalnie czy w jakikolwiek inny sposób. Z informacji uzyskanych z Placówki Straży Granicznej P. wynikało, iż przekazano skarżącemu informacje dotyczące przyczyn podjęcia decyzji o odmowie wjazdu na terytorium RP, doręczając jednocześnie pouczenie w języku angielskim o prawach i obowiązkach osoby, której odmówiono wjazdu na terytorium RP. Funkcjonariusze poinformowali także o działaniach podjętych wobec skarżącego towarzyszącemu mu partnera. W tej sytuacji za bezpodstawny uznano zarzut naruszenia przez organ pierwszej instancji art. 77 i art. 7 K.p.a. W trakcie postępowania wzięto pod uwagę zgromadzony materiał dowodowy, w tym złożone przez skarżącego wyjaśnienia i dokonano wszechstronnego oraz dokładnego zbadania wszystkich okoliczności sprawy.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 11 K.p.a. organ zauważył, iż zasada przekonywania jest aksjologicznie powiązana z zasadą prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów władzy publicznej (art. 8 K.p.a.). Realizacja zasady przekonywania następuje m. in. poprzez określenie obligatoryjnych elementów decyzji administracyjnej i umieszczenie wśród nich uzasadnienia faktycznego i prawnego. Zgodnie z art. 107 § 1 i 3 K.p.a. zauważono, że art. 13 ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 562/2006 z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiającego wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) w sposób oczywisty stanowi, iż decyzję w sprawie odmowy wjazdu oraz powody takiej decyzji przedstawia się na standardowym formularzu. Wzór tego formularza został określony w załączniku nr V cześć B wskazanego rozporządzenia. W związku z tym zarzut, że w decyzji nie dokonano uzasadnienia faktycznego i prawnego jest bezpodstawny. Przedmiotowe rozstrzygnięcie spełnia wymogi art. 107 § 1 K.p.a., ponieważ zawiera oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji Ponadto, w treści uzasadnienia wskazano, że podstawą wydania zaskarżonej decyzji był brak wizy lub innego dokumentu uprawniającego do przekroczenia granicy Rzeczypospolitej Polskiej.

Organ po dokonaniu odpowiednich sprawdzeń, które nie wzbudzały żadnych wątpliwości co do zaistniałego stanu faktycznego, tj. brak dokumentu upoważniającego do przekroczenia granicy RP, nie dostrzegał celowości w dokonywaniu dalszych ustaleń w tej materii. Organ pierwszej instancji w zgromadzonym materiale dowodowym wskazał wszystkie okoliczności stanowiące podstawę odmowy wjazdu.

Ostatecznie organ drugiej instancji, w oparciu o stan faktyczny oraz przepisy prawa materialnego, stwierdził że rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji jest prawidłowe. Ustalenia dokonane podczas kontroli granicznej wskazywały, iż wobec skarżącego należało wydać decyzję o odmowie wjazdu z uwagi na brak wizy lub innego dokumentu uprawniającego do przekroczenia granicy Rzeczypospolitej Polskiej.

M.C. w skardze na decyzję Komendant Głównego Straży Granicznej z [...] czerwca 2012r. wniósł o uchylenie zaskarżonych decyzji w całości i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Zarzucił:

1) naruszenie przepisów prawa materialnego wpływające na treść zapadłego rozstrzygnięcia, w postaci: art. 3 ust. 2 dyrektywy polegające na jego niezastosowaniu, podczas gdy winien on znaleźć zastosowanie w okolicznościach materialnej sprawy, jako przepis bezpośrednio skuteczny i bezpośrednio stosowalny; art. 7 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej: Kartą) i art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (zwanej dalej: Konwencją), polegające na nieproporcjonalnej ingerencji w prawo skarżącego do ochrony jego życia prywatnego i rodzinnego;

2) naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 7 K.p.a. przez przekroczenie zasady prawdy obiektywnej; art. 8 K.p.a. przez naruszenie ustanowionej w nim zasady pogłębiania zaufania do organów publicznych; art. 11 K.p.a. ustanawiającego konieczność wyjaśnienia stronom postępowania zasadności przesłanek, którymi kierują się przy załatwianiu sprawy przez naruszenie zasady przekonywania; art. 77 K.p.a. przez naruszenie zasady oficjalności postępowania dowodowego oraz art. 80 K.p.a. przez dokonanie dowolnej oceny dowodów.

Skarżący podniósł, że mieści się w kręgu podmiotowym dyrektywy przez zawarcie zarejestrowanego związku partnerskiego z obywatelem UE. Prawo polskie, nie zinternalizowało jeszcze instytucji związku partnerskiego, ani tym samym nie ustanawia jego równorzędności z małżeństwem. Ograniczanie się do przepisów ustawy o wjeździe, pomijając inne przepisy pozwalające na prawidłową wykładnię pojęcia "członka rodziny", w tym analizę art. 3 ust. 2 dyrektywy pozwalającą na zastosowanie pojęcia tzw. rodziny rozszerzonej, okazało się nieprawidłowe. Dyrektywa obliguje bowiem państwo członkowskie przyjmujące do ułatwienia wjazdu oraz pobytu a) wszelkim innym członkom rodziny, którzy nie są objęci definicją określoną w art. 2 ust. 2, a w kraju, z którego przybyli pozostają na utrzymaniu lub są członkami gospodarstwa domowego obywatela UE, b) partnera, z którym obywatel UE pozostaje w stałym, należycie poświadczonym związku. Skarżący miał zatem prawo oczekiwać, że wjazd na terytorium RP zostanie mu, jako członkowi rodziny rozszerzonej obywatela Unii, ułatwiony. Organ powołując się na art. 2 ust. 2 dyrektywy, pominął zupełnie przepisy następne, nakładające na państwa członkowskie szczególny obowiązek proceduralny, jakim jest zapewnienie możliwości uzyskania przez osoby będące "innymi członkami rodziny" prawa wjazdu i pobytu po przeprowadzeniu szczegółowej analizy ich wniosku. Omowa wjazdu powinna być traktowana jako wyjątek od zasady swobodnego przemieszczania się, nie zaś jako reguła mająca na celu nieuzasadnione uproszczenie całej procedury, podczas której skarżący czuł się głęboko poniżony i zdezorientowany postępowaniem polskich organów administracji, które nie tłumacząc swojego postępowania racjonalnie, dokonały nieproporcjonalnej i dyskryminującej ingerencji w prawo skarżącego do poszanowania jego życia prywatnego i rodzinnego.

Komendant Główny Straży Granicznej - w odpowiedzi na skargę - wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumenty zaprezentowane w zaskarżonej decyzji.

W trakcie postępowania sądowego skarżący wniósł o rozważenie celowości wystąpienia przez Sąd o rozstrzygnięcie wstępne do Trybunału Sprawiedliwości UE w kwestii prejudycjalnej związanej z interpretacją art. 3 ust. 2 b dyrektywy. Nadto dopuszczono do udziału w sprawie na prawach strony H.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje:

Uprawnienia wojewódzkich sądów administracyjnych, określone przepisami m. in. art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269, ze zm.) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270, ze zm.) - dalej w skrócie: P.p.s.a., sprowadzają się do kontroli działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, tj. kontroli zgodności zaskarżonego aktu z przepisami postępowania administracyjnego, a także prawidłowości zastosowania i wykładni norm prawa materialnego.

Sąd, badając legalność zaskarżonej decyzji w oparciu o wyżej powołane przepisy i w granicach sprawy, nie będąc jednak związany - stosownie do art. 134 P.p.s.a. - zarzutami i wnioskami skargi, uwzględnił skargę. W konsekwencji uznał, iż decyzja Komendant Główny Straży Granicznej z [...] czerwca 2012 r. i decyzja Komendanta Placówki Straży Granicznej w P. z [...] listopada 2011 r. naruszają prawo w stopniu kwalifikującym je do wyeliminowania z obrotu prawnego.

W ocenie Sądu wymienione decyzje zostały wydane z naruszeniem przepisów postępowania, tj. art. 7 w zw. z art. 77 § 1, art. 80 i art. 107 § 3 K.p.a. i naruszenie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Spór pomiędzy stronami w sprawie dotyczył możliwości bezpośredniego stosowania dyrektywy 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium Państw Członkowskich, zmieniającej rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylającej dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG [(Dz.U.UE.L.2004.158.77) – zwanej dalej: dyrektywą.

Zdaniem organu skarżącego nie można było uznać za beneficjenta wymienionej dyrektywy, ponieważ ustawodawstwo polskie nie zna instytucji związków partnerskich i w prawodawstwie polskim nie istnieje pojęcie tzw. "członka rodziny rozszerzonej". Skarżący z kolei wywodził, że jako partner obywatela polskiego (obywatela Unii Europejskiej) mieści się w pojęciu "członka rodziny rozszerzonej" i w związku z tym przysługiwało mu prawo do skutecznego powoływania się na treść tej dyrektywy, co w konsekwencji winno wiązać się z uprawnieniem swobodnego przemieszczania się, w tym wjazdu na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, zatem i Rzeczypospolitej Polskiej.

Zasadą jest, iż dyrektywy nie podlegają bezpośredniemu stosowaniu w państwie członkowskim. Stanowią jedynie instrument harmonizacji prawa poszczególnych państw przez nałożenie na nie obowiązku wprowadzenia takich zmian w swych wewnętrznych porządkach prawnych, aby osiągnięty został skutek zapisany w dyrektywie. Jako instrument harmonizacji przepisów prawa krajowego dyrektywa ma i takie znaczenie, że nakłada na wszystkie organy państw członkowskich, w tym na organy administracji publicznej i sądy, obowiązek takiej wykładni prawa wewnętrznego, aby możliwe było osiągnięcie skutku zapisanego w dyrektywie. Europejski Trybunał Sprawiedliwości już w wyroku z 10 kwietnia 1984 r. (14/83 ECR 1984 s. 018911) przyjął, że obowiązek państw członkowskich zapewnienia osiągnięcia celu przewidzianego w dyrektywie ciąży na wszystkich organach państw członkowskich, w tym również na sądach. Zdaniem Trybunału sąd w procesie stosowania prawa wewnętrznego, a w szczególności przepisów implementujących dyrektywy jest obowiązany interpretować te przepisy w świetle brzmienia i celu dyrektywy, aby osiągnąć deklarowany w niej rezultat. Oprócz prowspólnotowej, nakierowanej na osiągnięcie celu zawartego w dyrektywie, wykładni prawa wewnętrznego, dyrektywy mają niekiedy zastosowanie bezpośrednie w aspekcie horyzontalnym. Zwrócił na to uwagę Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z 22 czerwca 1989 r. (103/88, publ. Lex nr 127572), stwierdzając, że "jeżeli przepisy dyrektywy wydają się być, jeżeli chodzi o przedmiot, bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne, jednostka może się na nie powoływać przeciwko Państwu w przypadku, gdy to Państwo nie wdrożyło dyrektywy do prawa krajowego w wyznaczonym terminie lub w przypadku gdy nie udało się Państwu prawidłowo wdrożyć przedmiotowej dyrektywy". Podobne stanowisko zajął Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z 17 lipca 2008 r. w sprawie C-152/07 (publ. Lex nr. 42096).

Odmawiając skarżącemu wjazdu na terytorium Polski - z racji nieposiadania wizy lub innego ważnego dokumentu uprawniającego do wjazdu i pobytu na tym terytorium - organy obu instancji zastosowały art. 21 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 24a ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2011r., Nr 264, poz. 1573, ze zm.). Natomiast stwierdziły, że w sprawie nie znajduje zastosowania art. 2 ust. 2 i art. 3 ust. 1 i 2a dyrektywy.

W dokonanej przez organy ocenie należało podzielić argumentację, że w przypadku skarżącego nie mógł znaleźć zastosowania najpierw ust. 1 art. 3, a następnie ust. 2 pkt a art. 3 dyrektywy. Norma art. 3 ust. 1 dyrektywy stanowi bowiem, że dyrektywa ma zastosowanie w odniesieniu do wszystkich obywateli Unii, którzy przemieszają się do innego Państwa Członkowskiego lub przebywają w innym Państwie Członkowskim niż Państwo Członkowskie, którego są obywatelami oraz członków ich rodziny, jak zdefiniowano w art. 2 ust. 2, którzy im towarzyszą lub do nich dołączają. I tak art. 2 ust. 2 definiuje "członka rodziny" m. in. jako "partnera, z którym obywatel Unii zawarł zarejestrowany związek partnerski, na podstawie ustawodawstwa danego Państwa Członkowskiego, jeżeli ustawodawstwo przyjmującego Państwa Członkowskiego uznaje równoważność między zarejestrowanym związkiem partnerskim a małżeństwem, oraz zgodnie z warunkami ustanowionymi w odpowiednim ustawodawstwie przyjmującego Państwa Członkowskiego". Ustawodawstwo polskie nie zna obecnie instytucji związku partnerskiego rozumianego jako związek dwojga osób tej samej płci. Zatem wobec nieuznawania w ustawodawstwie polskim równoważności między zarejestrowanym związkiem partnerskim, którego prawo nie przewiduje, a małżeństwem rozumianym - zgodnie z art. 18 Konstytucji RP - jako związek kobiety i mężczyzny, art. 3 ust. 1 dyrektywy – jak słusznie uznały organy - nie mógł mieć w kontrolowanej sprawie zastosowania. Idąc dalej, wskazać należy, iż również nie można było zastosować w sprawie art. 3 ust. 2 pkt a dyrektywy, albowiem skarżący nie spełniał przesłanek do uznania go za członka rodziny rozszerzonej, czyli wszelkiego innego członka rodziny, bez względu na przynależność państwową, który jest objęty definicją określoną w art. 2 ust. 2, a w kraju, z którego przybył, pozostaje na utrzymaniu lub jest członkiem gospodarstwa domowego obywatela Unii, posiadającego pierwotne prawo pobytu, lub gdzie istnieją poważne względy zdrowotne ściśle wymagające osobistej opieki obywatela Unii nad członkiem rodziny. Z kolei rozważenia wymagało zastosowanie art. 3 ust. 2b dyrektywy. Obowiązkiem organów było zbadanie, czy skarżący spełnia przesłanki z tej normy. Przepis ten brzmi bowiem następująco: "Bez uszczerbku dla jakiegokolwiek osobistego prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu zainteresowanych osób, przyjmujące Państwo Członkowskie, zgodnie ze swoim ustawodawstwem krajowym, ułatwia wjazd i pobyt partnera, z którym obywatel Unii pozostaje w stałym, należycie poświadczonym związku. Przyjmujące Państwo Członkowskie dokonuje szczegółowej analizy osobistych okoliczności i uzasadnia każdą odmowę wjazdu lub pobytu takiej osoby". W tym wypadku mowa jest więc o ustawie z 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywatel państw Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 144, poz. 1043, ze zm.), którą implementowano omawianą dyrektywę do polskiego porządku prawnego. Implementacja jednak nie jest pełna. Polski ustawodawca nie zawarł bowiem żadnych mechanizmów służących osiągnięciu celu ustanowionego w art. 3 ust. 2 a i b dyrektywy, czyli mechanizmów ułatwiających, wedle krajowego porządku prawnego, wjazd i pobyt osób nie objętych definicją członków rodziny zgodnie z art. 2 ust. 2 dyrektywy oraz partnerów z którymi obywatel Unii pozostaje w stałym należycie poświadczonym związku. Wobec bezpośredniego stosowania dyrektywy możliwość wjazdu na terytorium RP powinna być rozszerzona o osoby spełniające kryteria o jakich mowa w art. 3 ust. 2a i 2b dyrektywy. W innym bowiem wypadku nie byłoby w ogóle możliwości jej zastosowania do osób nie wymienionych w art. 2 ust. 2 a-d dyrektywy.

Brak wyżej opisanych uregulowań nakłada na polskie organy stosujące prawo:

1) obowiązek wykładni prawa wewnętrznego w celu osiągnięcia rezultatu polegającego na ułatwieniu wjazdu wyżej wymienionym osobom, a w szczególności w wykładni przepisów kodeksu postępowania administracyjnego w celu osiągnięcia takiego rezultatu. Obowiązek prowspólnotowej wykładni prawa wewnętrznego w aspekcie badania istnienia przesłanek o których mowa w art. 3 ust. 2 dyrektywy, a w szczególności badania czy osoba starająca się o wjazd na terytorium RP, nie będąca członkiem rodziny obywatela Unii, pozostaje na jego utrzymaniu lub jest członkiem jego gospodarstwa domowego lub gdy w stosunku do takiej osoby istnieją poważne względy zdrowotne wymagające osobistej opieki obywatela Unii lub też taka osoba jest partnerem pozostającym z obywatelem Unii w stałym należycie poświadczonym związku, oznacza że polski organ administracji powinien wykorzystać wszelkie wewnętrzne mechanizmy prawne, aby uczynić zadość obowiązkom wyjaśnienia tych okoliczności. Instrumentem prawnym będą tu przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, które nakładają na organ obowiązek wszechstronnego zebrania materiału dowodowego, jego wnikliwą ocenę i subsumpcję pod odpowiednią normę prawną (art. 7, art. 77 § 1, art. 80 K.p.a) i przy ich stosowaniu należy wyjaśnić czy okoliczności te istnieją;

2) czyni możliwym powołanie się przez skarżącego bezpośrednio na przepisy dyrektywy w relacjach między nim a Państwem Polskim (skutek horyzontalny). Niepełna implementacja dyrektywy opisana wyżej skutkuje w ten sposób, że określony jej przepisami beneficjent, tj. osoba nie będąca członkiem rodziny obywatela Unii Europejskiej starająca się o wjazd, może w relacji z polskim organem administracji publicznej powołać się bezpośrednio na przepisy dyrektywy, oczekując że okoliczności wymienione w art. 3 ust. 2b będą przedmiotem badania tego organu z wykorzystaniem sposobów przewidzianych przez prawo wewnętrzne.

Innymi słowy, Sąd podziela zasadny pogląd organu, że polskie ustawodawstwo krajowe nie zna instytucji związku partnerskiego, a skarżący nie jest objęty definicją członka rodziny zawartą w art. 2 dyrektywy. Dyrektywa jednak w art. 3 ust. 2 nakłada na organ obowiązek ułatwienia wjazdu określonej grupie osób, przy wykorzystaniu mechanizmów zawartych w ustawodawstwie krajowym. W żadnym razie przez ułatwienie wjazdu nie można rozumieć możliwości uzyskania wizy, jak to próbował wywieść organ w odpowiedzi na skargę. Zgodnie z pkt (6) dyrektywy przyjmujące Państwo Członkowskie powinno zbadać w oparciu o własne ustawodawstwo sytuację osób, które nie są objęte definicją członka rodziny na mocy dyrektywy i nie korzystają z automatycznego prawa do wjazdu i pobytu w przyjmującym Państwie Członkowskim, w celu podjęcia decyzji, czy można udzielić takim osobom pozwolenia prawa do wjazdu i pobytu ze względu na ich związek z obywatelem Unii lub wszelkie inne okoliczności, na przykład zależność finansową i fizyczną od tego obywatela Unii. Wykonując ten obowiązek organ powinien - przy zastosowaniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego - wyjaśnić czy istnieją okoliczności faktyczne, istotne w świetle art. 3 ust. 2b dyrektywy, ocenić je i wziąć pod uwagę przy wydawaniu decyzji administracyjnej o udzieleniu lub odmowie prawa wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Tych obowiązków organ nie wypełnił, a zatem niezbędne jest angażowanie go po raz wtóry do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Powyższe czyni zasadnym zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 3 ust. 2b dyrektywy przez jego niezastosowanie, mający wpływ na wynik sprawy oraz naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 7, art. 8, art. 77 § 1 i art. 80 K.p.a., mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Naruszenie tych przepisów z kolei przełożyło się na treść uzasadnienia wydanych w sprawie decyzji, które odnosiło się w zasadzie do wykazania braku w ustawodawstwie polskim instytucji związku partnerskiego z pominięciem innego wyżej wykazanego aspektu sprawy. Tym samym uzasadnienie zostało sporządzone z naruszeniem art. 107 § 3 K.p.a. Natomiast za niezasadny uznano zarzut naruszenia art. 11 K.p.a. Wyrażona w tym przepisie zasada przekonywania (wyjaśnienie zasadności przesłanek jakim kierował sią rozstrzygający organ przy załatwianiu sprawy), w zakresie przyjętej konstrukcji prawnej, choć po części wadliwej, nie została naruszona, gdyż organ wyjaśnił skarżącemu dlaczego nie może wjechać do Polski. Natomiast organ odmówił wjazdu skarżącemu (obywatelowi Filipin) nie przeprowadzając żadnego postępowania dowodowego mającego na celu ustalenie - czy nie zachodzą przesłanki z art. 3 ust. 2b dyrektywy, poprzestał jedynie na ustaleniu, że ustawodawstwo krajowe nie zna instytucji związku partnerskiego. Zaś gdyby ustawodawstwo polskie sankcjonowało w swym porządku prawnym instytucję związku partnerskiego to nie trzeba byłoby sięgać do art. 3 ust. 2b dyrektywy, gdyż zastosowanie miałby w takim wypadku art. 3 ust. 1 dyrektywy i wyżej powołana ustawa. Nadto w ramach implementacji dyrektywy unijnej podnoszone ułatwienia powinny znajdować się w ustawodawstwie krajowym. Zakres podmiotowy dyrektywy wskazuje na związek partnerski w odróżnieniu od małżeństwa (por. art. 2 ust. 2b dyrektywy, w którym porównuje się związek partnerski do małżeństwa), chodzi w nim więc o osobę tej samej płci (kobieta lub mężczyzna), z którą obywatel Unii pozostaje w stałym, należycie poświadczonym związku.

W świetle powyższego organ winien przeprowadzić postępowanie w zakresie spełnienia przez skarżącego przesłanek z art. 3 ust. 2b dyrektywy. Konieczne w tej kwestii winno być ustalenie, że partnerzy pozostają po pierwsze - w stałym, po drugie - w należycie poświadczonym związku i po trzecie - dokonanie szczegółowej analizy osobistych okoliczności, w efekcie uzasadnienie odmowy wjazdu, jeżeli do takiej dojdzie. Postępowanie dowodowe winno się zatem opierać na dowodach z dokumentów i z przesłuchania strony (cudzoziemca), partnera cudzoziemca (obywatela Unii), ewentualnie innych świadków, którzy przybywają z partnerami (towarzyszą im w podróży). Z kolei stałość związku i analiza osobistych okoliczności powinna być przeprowadzona pod względem więzi uczuciowej, finansowej i gospodarczej, rodzinnej, czy zależności fizycznej (np. ze względów zdrowotnych).

Odnosząc się do naruszenia zasad ustanowionych w art. 7 Karty Praw Podstawowych oraz art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, zdaniem Sądu nie sposób z nich wyprowadzić wniosku, iż skarżący powinien być uznany za członka rodziny obywatela Unii Europejskiej – jak o to wnosił. Wyżej wymienione akty prawne nie definiują pojęcia rodziny. Aby określić zakres tego pojęcia należy odwołać się do prawa krajowego i omawianej wyżej dyrektywy. Zarówno w pierwszym, jak i w drugim wypadku związku osób tej samej płci nie można uznać za rodzinę. Dlatego zarzut naruszenia prawa do życia rodzinnego wywodzony bezpośrednio z przepisów Karty Praw Podstawowych i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka nie mógł być uznany za słuszny. Chronione przez te akty prawne sfery życia prywatnego i rodzinnego nie rozciągają się na prawo wjazdu na terytorium RP osób nie będących członkami rodziny definiowanej tak jak wynika to z prawa wewnętrznego i dyrektywy.

Sąd uznał, że powołane wyżej orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości w sposób dostateczny wyjaśnia kwestie stosowania dyrektyw przez krajowe organy Państw Członkowskich i nie zachodziła potrzeba wszczynania postępowania incydentalnego przez kierowanie pytania prejudycjalnego w sprawie już rozstrzygniętej przez Trybunał. Element wspólnotowy związany z kontrolowanym postępowaniem – w ocenie Sądu – jest jasny, nie wymaga wykładni celem uzyskania wiążącej interpretacji prawa wspólnotowego.

Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy organ uwzględni powyższą ocenę prawną i wskazania co do dalszego postępowania, w efekcie wyda rozstrzygnięcie zgodne z prawem i je uzasadni stosownie do wymogów wynikających z art. 107 § 3 w zw. z art. 11 K.p.a.

W tym stanie rzeczy Sąd – na mocy art. 145 § 1 pkt 1 a i c oraz art. 200 w zw. z art. 205 § 2 P.p.s.a. - orzekł jak w sentencji wyroku.