Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Sławomir Antoniuk Sędziowie WSA Janusz Walawski Adam Lipiński (spr.) Protokolant starszy sekretarz sądowy Dorota Kwiatkowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 maja 2015 r. sprawy ze skargi M. P. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] września 2014 r. nr [...] w przedmiocie utraty statusu osoby bezrobotnej 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję Prezydenta Miasta [...] z dnia [...] sierpnia 2014 r.; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości.

Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] września 2014 r., wskazując na art. 138 § 1 pkt 1 Kpa oraz art. 33 ust. 4 pkt 1 w związku z art. 2 ust. 1 pkt 2, oraz art. 10 ust. 2 pkt 4 i ust. 7 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. 2013 r., poz.674 ze zm.), utrzymał w mocy decyzję Prezydenta Miasta [...] z dnia [...] sierpnia 2014 r., którą w drodze postępowania wznowieniowego uchylono decyzji Prezydenta Miasta [...] z dnia [...] listopada 2012 r. o utracie przez M. P. statusu osoby bezrobotnej z dniem [...] listopada 2012 r. i stwierdzającą utratę przez M. P. statusu osoby bezrobotnej z dniem [...] kwietnia 2012 r.

W uzasadnieniu decyzji Wojewoda [...] wskazał co następuje:

M. P. w dniu [...] lutego 2012 r. została zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy w [...] jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. Na jej własny wniosek Prezydent Miasta [...] decyzją z dnia [...] listopada 2012 r. orzekł o utracie przez nią status osoby bezrobotnej z dniem [...] listopada 2012 r.

W toku czynności sprawdzających, na podstawie wydruku z Krajowego Rejestru Sądowego organ I instancji powziął informację, że w dniu [...] kwietnia 2012 r. M. P. dokonała rejestracji firmy [...] Sp. z o.o. i pełni w ww. Spółce funkcję prezesa zarządu. Uzyskana informacja stanowiła podstawę do wznowienia z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie daty utraty przez M. P. statusu osoby bezrobotnej (postanowienie z dnia [...] sierpnia 2014 r.). W efekcie tego postępowania w dniu następnym organ I instancji decyzją uchylił decyzję Prezydenta Miasta [...] z dnia 2012 r. o utracie statusu osoby bezrobotnej z dniem [...] listopada 2012 r. i orzekł utratę statusu osoby bezrobotnej z dniem [...] kwietnia

2012 r.

W odwołaniu od decyzji z dnia [...] sierpnia 2014 r. M. P. zarzuciła brak przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego oraz brak przytoczenia dowodów na poparcie twierdzeń organu dotyczących braku zdolności i gotowości do podjęcia zatrudnienia. Zarzuciła również brak poinformowania jej o toczącym się postępowaniu i uniemożliwieniu wzięcia w nim czynnego udziału. W jej ocenie organ naruszył art. 7, art. 77 i art. 107 Kpa.

Wojewoda [...] nie podzielił zasadności odwołania. W uzasadnieniu decyzji z dnia [...] września 2014 r. wskazał, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w dniu rejestracji tj. w dniu [...] lutego 2012 r. M. P. przysługiwał status osoby bezrobotnej, jako m.in. osobie niezatrudnionej i niewykonującej innej pracy zarobkowej, zdolnej i gotowej do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy albo innej pracy zarobkowej, która nie podjęła pozarolniczej działalności od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ewidencji do dnia wyrejestrowania tej działalności, albo nie podlegała na podstawie odrębnych przepisów obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników.

Przepis art. 2 ust. 1 pkt 2 odnosi się do działalności gospodarczej prowadzonej przez osobę fizyczną, natomiast w przypadku spółek prawa handlowego działalność prowadzi nie osoba, lecz ta spółka. Dlatego też wpis spółki prawa handlowego do Krajowego Rejestru Sądowego nie stanowi podstawy do odmowy przyznania lub też pozbawienia statusu bezrobotnego. Sam fakt bycia wspólnikiem w takiej spółce nie powoduje braku gotowości do podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Natomiast, pełnienie przez osobę funkcji prezesa lub członka zarządu w takiej spółce wyklucza możliwość posiadania statusu osoby bezrobotnej. Pełnienie funkcji w zarządzie spółki prawa handlowego, nawet w przypadku nie pobierania wynagrodzenia z tego tytułu, powoduje brak pełnej gotowości do podjęcia zatrudnienia, a zatem osoba ta nie spełnia podstawowych przesłanek uzyskania statusu osoby bezrobotnej (wyrok NSA z 5 lutego 2002 r., sygn. akt II SA 2901/01).

Wojewoda ustosunkowując się do zarzutów naruszenia norm procesowych, przyznał dopuszczenie się tego naruszenia przez organ pierwszej instancji, jednakże wskazał, iż naruszenie to wobec stwierdzonego bezspornie faktu pełnienia przez zainteresowaną od dnia [...] kwietnia 2012 r. funkcji prezesa zarządu w zarejestrowanej przez nią spółce, który to fakt automatycznie powoduje utratę statusu osoby bezrobotnej, nie ma istotnego wpływu na wynik sprawy. Nadto w odwołaniu skarżąca nie wykazał z jakich powodów uchybienie to miało by wpływ na rozstrzygnięcie.

M. P. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, w której zaskarżonej decyzji Wojewody [...] zarzuciła:

1. Naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię, mające wpływ na wynik sprawy tj. art. 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, poprzez przyjęcie, że pełnienie funkcji prezesa w spółce prawa handlowego wyklucza zdolność i gotowość podjęcia zatrudnienia;

2. Naruszenie przepisów postępowania mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj:

- art. 77 § 1 i art. 80, art. 61 § 4 Kpa, poprzez niezawiadomienie strony o wszczęciu postępowania;

- art. 7 w związku z art. 77 oraz w związku z art. 107 § 3 Kpa, poprzez niedokonanie wszystkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, niezebranie i nierozpatrzenie w sposób wyczerpujący całego materiału dowodowego oraz brak wskazania faktów uznanych przez organ za udowodnione, dowodów na których organ oparł swoją decyzję.

Z uwagi na powyższe wniosła o uchylenie w całości decyzji Wojewody [...] z dnia [...] września 2014 r. i zasądzenie na jej rzecz od organu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi wskazała, iż zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt. 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, podstawą uznania osoby za osobę bezrobotna jest zdolność i gotowość podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie, służbie lub innej pracy zarobkowej. Błędne jest twierdzenie organu, że pełnienie funkcji prezesa lub członka zarządu w spółce prawa handlowego wyklucza możliwość posiadania statusu bezrobotnego, bez uprzedniego zbadania okoliczności faktycznych pełnienia tej funkcji, w aspekcie ewentualnej gotowości do podjęcia zatrudnienia.

Na poparcie powyższych twierdzeń skarżąca przywołała liczne orzeczenia sądów administracyjnych (wyroki NSA: z dnia 27 lipca 2012 r., sygn. I OSK 11/12; z dnia 14maja 2008 r., sygn. akt I OSK 1184/07; z dnia 13 stycznia 2012 r., sygn. akt I OSK 1231/11 oraz wyroki WSA: z dnia 13 lutego 2013 r., sygn. akt III SA/Lu 761/13; z 8 czerwca 2011 r. sygn. akt IV SA/Wr 176/11; z dnia 11 marca 2011 r., sygn. akt III SA/Gd 573/09).

W jej ocenie podnoszone przez nią zarzuty naruszenia przez oba organy prawa procesowego, uniemożliwiły skarżącej wzięcia udziału w postępowaniu i wykazania gotowości do podjęcia zatrudnienia, jak i uniemożliwiły przeprowadzenia przez organ postępowania w tym przedmiocie, co w efekcie wpłynęło na wynik sprawy.

Wojewoda w odpowiedzi na skargę wnosił o jej oddalenie, argumentując jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 13 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi do rozpoznania sprawy właściwy jest wojewódzki sąd administracyjny, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność została zaskarżona. W niniejszej sprawie sądem tym jest Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie.

Natomiast zgodnie z treścią art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej i to z przepisami obowiązującymi w dacie jej wydania. Innymi słowy, sąd administracyjny nie orzeka co do istoty sprawy w zakresie danego przypadku, lecz jedynie kontroluje legalność rozstrzygnięcia zapadłego w tym postępowaniu, z punktu widzenia jego zgodności z prawem materialnym i obowiązującymi przepisami prawa procesowego.

Skarga w całości zasługuje na uwzględnienie.

Istota sprawy sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, czy fakt pełnienia funkcji członka zarządu spółki prawa handlowego automatycznie przesądza o utracie statusu osoby bezrobotnej.

W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie bez zbadania przez organ okoliczności sprawy nie można, bez narażenia się na zarzut arbitralności, stwierdzić, czy pełnienie funkcji prezesa zarządu spółki z o.o. przez osobę bezrobotną, samoistnie stanowi okoliczność do pozbawienia statusu bezrobotnego. W żaden sposób z treści art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. 2013 r., poz.674 ze zm.) nie można wywieść, aby pełnienie funkcji prezesa zarządu spółki prawa handlowego wprost stanowiło o utracie statusu osoby bezrobotnej. Zaś jedynie wówczas organ byłby uprawniony do odstąpienia od badania zdolności i gotowości do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej przez osobę bezrobotną, pełniącą taką funkcję.

Starosta pozbawia statusu bezrobotnego osobę, która nie spełnia warunków, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Jednym z warunków określonych w tym przepisie, zawierającym także ustawową definicję bezrobotnego, jest zdolność i gotowość podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej.

Nie można zgodzić się ze stanowiskiem organu pierwszej instancji, jaki i ze stanowiskiem Wojewody [...], że skarżąca automatycznie wraz z objęciem w dniu [...] kwietnia 2012 r. funkcji prezesa zarządu spółki o.o., zarejestrowanej w tymże dniu, nie spełniała powyższej przesłanki, to jest zdolność i gotowość podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy obowiązkiem osoby bezrobotnej jest pozostawanie w gotowości do podjęcia zatrudnienia. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że pojęcie gotowości do podjęcia zatrudnienia oznacza sytuację, gdy dana osoba ma zamiar, chęć i możliwość wykonywania pracy i jednocześnie nie występują żadne przeszkody po stronie tej osoby, aby świadczyć pracę (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 listopada 2010 r., sygn. akt. I OSK 1008/10). Warunek ten musi być przy tym spełniony zarówno w dniu rejestracji w charakterze bezrobotnego, jak i przez cały czas korzystania z statusu bezrobotnego. Gotowości do pracy nie można sprowadzać wyłącznie do czynników subiektywnych istniejących po stronie zainteresowanego. Nie może także sprowadzać się do arbitralnego uznania takiego faktu przez organ bez badania istoty sprawy. Gotowość do podjęcia pracy musi być oceniana również w kategoriach obiektywnych. Dlatego gotowość do podjęcia pracy musi oznaczać rzeczywistą, faktyczną i aktualną możliwość podjęcia pracy (wyrok NSA z 29 czerwca 2011 r., sygn. akt. I OSK 338/11).

Gotowość do podjęcia zatrudnienia nie oznacza całkowitego zakazu podejmowania przez osobę bezrobotną jakiegokolwiek zajęcia (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 8 czerwca 2011 r., sygn. akt. IV SA/Wr 176/11). Z definicji osoby bezrobotnej wynika, że jest to osoba niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej. Zajęcia niezarobkowe mogą być przez osobę bezrobotną wykonywane, dla zachowania jednak statusu osoby bezrobotnej, zajęcia takie nie powinny kolidować z możliwością podjęcia zatrudnienia.

W aktualnym orzecznictwie sądów administracyjnych zwraca się uwagę na konieczność dokonywania oceny gotowości do podjęcia pracy z uwzględnieniem wszystkich okoliczności konkretnego przypadku. W wyroku z dnia 14 maja 2008 r., sygn. akt. I OSK 1184/07 Naczelny Sąd Administracyjny za błędne uznał stanowisko, że samo pełnienie funkcji wiceprezesa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością stanowi przeszkodę do uznania za osobę bezrobotną. NSA podkreślił, że ocena gotowości do podjęcia zatrudnienia powinna odnosić się do obiektywnie i realnie ocenionej sytuacji faktycznej. W przypadku osoby pełniącej jedynie tytularnie funkcję wiceprezesa spółki nieaktywnej, niedziałającej od kilku lat, nadal jednak zarejestrowanej, nie można mówić o braku gotowości do podjęcia zatrudnienia. Podobnie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, który w wyroku z dnia 11 marca 2011 r., sygn. akt. III SA/Gd 573/09, zwrócił uwagę, że ustawa o promocji zatrudnienia w żadnym z przepisów nie przewiduje wprost, że osoba będąca członkiem zarządu spółki prawa handlowego nie może być uznana za osobę bezrobotną i w każdym przypadku należy badać, czy osoba będąca członkiem zarządu spółki spełnia wymogi do uznania jej za osobę bezrobotną. W szczególności dotyczy to sytuacji, gdy spółka nie podjęła działalności. Natomiast w wyroku z dnia 7 marca 2013 r., sygn. akt. III SA/Gd 746/12 Sąd ten uznał, że naruszeniem prawa jest stwierdzenie, że członkostwo w zarządzie spółki w każdym przypadku wyklucza możliwość uznania danej osoby za bezrobotną, bez przeprowadzenia dowodów i oceny, czy osoba taka jest zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia. Identyczny pogląd wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w prawomocnym wyroku z dnia 13 lutego 2013 r., sygn. akt. III SA/Lu 761/13.

W świetle tak rozumianego obecnie pojęcia gotowości do podjęcia zatrudnienia, pozbawienie bezrobotnego statusu osoby bezrobotnej nastąpić może tylko wówczas, gdy w konkretnym przypadku organ ustali, że pełnienie konkretnej funkcji członka zarządu spółki prawa handlowego wyklucza możliwość podjęcia zatrudnienia. Ustalenie takie wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego. Ustalenia przede wszystkim, czy spółka prowadzi faktycznie działalność i jaki jest zakres obowiązków członka zarządu tej spółki.

W rozpoznawanej sprawie nie zostało przeprowadzone jakiekolwiek postępowanie dowodowe mające na celu ustalenie wskazanych wyżej okoliczności.

Organy obu instancji błędnie uznały, że sam fakt pełnienia funkcji prezesa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oznacza brak gotowości do podjęcia zatrudnienia w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia.

Nieprzeprowadzenie postępowania wyjaśniającego stanowi naruszenie art. 7 i art. 77 § 1 Kpa. naruszono tu także w sposób mogący mieć wpływ na wynik postępowania prawa skarżącej jako strony postępowania administracyjnego już podczas postępowania przed organem pierwszej instancji, uniemożliwiając jej, poprzez brak powiadomienia o wszczęciu postępowania wznowieniowego czynnego udziału w tym postępowaniu, której to wady nie dostrzegł Wojewoda [...], rozpatrując odwołanie skarżącej.

W rozpoznawanej sprawie organ nie dokonał jakichkolwiek ustaleń w powyższym zakresie i nie wykazał, że zarejestrowanie spółek i objęcie w nich przez skarżącej funkcji prezesa wiązało się z obowiązkami, które mogły ograniczać gotowość skarżącej do pracy w pełnym wymiarze czasu pracy.

Brak było zatem podstaw do zastosowania na tym etapie postępowania sankcji pozbawienia skarżącej statusu osoby bezrobotnej.

Wskazać także należy, iż pogląd na który powołuje się organ, wskazując na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 lutego 2002 r., sygn. akt II SA 2901/01, w świetle wyżej wskazanych aktualnych orzeczeń Tego Sądu uległ istotnej zmianie.

W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, dotknięte takimi wadami decyzje organów obu instancji, podjęte w niniejszej sprawie muszą zostać uchylone.

Prezydent Miasta [...] ponownie rozpatrując niniejsza sprawę, w trybie wszczętego postanowieniem z dnia [...] sierpnia 2014 r. postępowania wznowieniowego, uwzględni przedstawione w uzasadnieniu niniejszego wyroku wytyczne co do zakresu postępowania wyjaśniającego oraz interpretacji pojęcia "gotowość do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy" w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie Lublinie na podstawie art. 145 § 1 lit. a i c, art. 152 art. 200, 205 § 2 i art. 209 ustawy - Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł, jak w sentencji wyroku.