Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Maria Czapska-Górnikiewicz Sędziowie Sędzia NSA Maciej Dybowski Sędzia del. NSA Zdzisław Kostka (spr.) Protokolant starszy asystent sędziego Paweł Konicki po rozpoznaniu w dniu 26 maja 2015 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej J. K. – S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 5 czerwca 2013 r. sygn. akt III SA/Łd 254/13 w sprawie ze skargi J.K. – S. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] stycznia 2013 r. nr [...] w przedmiocie wymeldowania oddala skargę kasacyjną.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wyrokiem z 5 czerwca 2013 r., sygn. akt III SA/Łd 254/13, oddalił skargę J. K.-S. na decyzję Wojewody [...] z [...] stycznia 2013 r., nr [...], którą utrzymano w mocy decyzję Prezydenta Miasta Ł. z [...] grudnia 2012 r., nr [...], o wymeldowaniu skarżącego z miejsca pobytu stałego w lokalu nr [...] przy ulicy [...] w Ł. Ponadto Sąd pierwszej instancji wyrokiem tym przyznał ze Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika skarżącego ustanowionego w ramach prawa pomocy wynagrodzenie. Wyrok ten został wydany w następujących istotnych okolicznościach sprawy.

Prezydent Miasta Ł. decyzją z [...] grudnia 2012 r., powołując się na art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych, orzekł o wymeldowaniu J. K.-S. z pobytu stałego w lokalu nr [...] przy ulicy [...] w Ł. Organ administracji ustalił, że skarżący nie przybywa w lokalu, z którego został wymeldowany. Ustalenia te oparł na dołączonych do akt przez [...] Spółdzielnię Mieszkaniową w Ł., która wniosła o wymeldowanie skarżącego, dokumentach potwierdzających przeprowadzenie przez Komornika sądowego egzekucji wyroku Sądu Rejonowego dla [...] w Ł. z [...] kwietnia 2006 r., sygnatura akt [...], nakazującego skarżącemu oraz J. K.-S. opuszczenie i opróżnienie lokalu mieszkalnego nr [...] przy ul. [...] w Ł.

Wojewoda [...], rozpoznając odwołanie skarżącego, decyzją z [...] stycznia 2013 r. utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Organ odwoławczy podzielił ustalenia organu pierwszej instancji, co do tego, że skarżący opuścił lokal, w którym był zameldowany, w wyniku wykonania wyroku nakazującego jemu opuszczenie i opróżnienie tego lokalu, dodając, że miało to miejsce 6 lipca 2012 r. Zaznaczył przy tym, że jeżeli opuszczenie miejsca stałego pobytu jest powodowane zgodnymi z prawem władczymi działaniami organów państwa (np. w przypadku wykonania w drodze egzekucji wyroku nakazującego eksmisję z lokalu), to przy ustalaniu spełnienia przesłanek do wymeldowania przesłanka dobrowolności nie może być brana pod uwagę, ponieważ oczywistym jest, że te działania organów najczęściej nie są zgodne z wolą osoby, która ma opuścić lokal. Wyjaśnił też, że, podejmowane przez J. K.-S. działania o charakterze prawnym nie doprowadziły do podważenia legalności wspomnianego wyroku eksmisyjnego i w związku z tym nie mają znaczenia dla sprawy. Ponadto podkreślił, że w zakresie kompetencji organów administracji publicznej nie mieści się prawo do kwestionowania zgodności z prawem prawomocnych wyroków sądów powszechnych. Wyjaśnił też, że skarżący, mimo że przebywa w zakładzie karnym miał możliwość brania udziału w postępowaniu. Ponadto stwierdził, że pobyt w zakładzie karnym nie uzasadnia stosowania art. 34 k.p.a.

W skardze skarżący podniósł szereg zarzutów. Między innymi kwestionował zgodność z prawem wyroku Sądu Rejonowego dla [...] w Ł. z [...] kwietnia 2006 r., sygnatura akt [...], oraz przeprowadzonej jego egzekucji. Twierdził też, że nie wykazano, aby lokal, w którym był zameldowany opuścił dobrowolnie. Podniósł także, że został on sprzedany, mimo że został wniesiony pozew o wstrzymanie jego najmu i sprzedaży. Ponadto zarzucił naruszenie art. 34 k.p.a., twierdząc, że mimo żądania nie ustanowiono dla niego w postępowaniu administracyjnym kuratora.

Sąd pierwszej instancji oddalając skargę uznał, że zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem, gdyż organy administracji prawidłowo ustaliły, że skarżący opuścił lokal mieszkalny, w którym był zameldowany, w dniu 6 lipca 2012 r. w wyniku egzekucji wyroku Sądu Rejonowego dla [...] w Ł. z [...] kwietnia 2006 r., sygnatura akt [...]. Powołując się na orzecznictwo sądów administracyjnych Sąd pierwszej instancji wskazał, że wykonanie eksmisji przez komornika jest równoznaczne z ustaniem pobytu osoby zameldowanej w lokalu. W związku z tym Sąd ten przyjął, że skarżący w dniu 6 lipca 2012 r. opuścił lokal, w którym był zameldowany, co na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych uzasadniało jego wymeldowanie.

Ponadto Sąd pierwszej instancji stwierdził, że skarżący, mimo że przebywał w areszcie śledczym miał możliwość przedstawienia swoich racji, gdyż dokumenty zgromadzone w sprawie zostały mu przesłane do aresztu.

W skardze kasacyjnej, zaskarżając wyrok Sądu pierwszej instancji w części oddalającej skargę, skarżący zarzucił naruszenie:

- art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że opuszczenie lokalu mieszkalnego wskutek wykonania wyroku nakazującego eksmisję jest zawsze opuszczeniem lokalu w rozumieniu tego przepisu,

- art. 133 § 1 p.p.s.a. poprzez nieuwzględnienie znajdujących się w aktach pism świadczących, że skarżący nie zgadza się z eksmisję z lokalu, w którym był zameldowany, oraz świadczących o tym, że tej eksmisji próbuje przeciwdziałać na drodze prawnej.

Uzasadniając skargę kasacyjną skarżący twierdził, że art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych należy wykładać w ten sposób, iż na równi z dobrowolnym opuszczeniem miejsca zameldowania należy traktować usunięcie z niego pod przymusem, ale wówczas, gdy osoba usunięta godzi się z tym i nie korzysta z przysługujących jej środków prawnych, mających umożliwić jej powrót do lokalu. W związku z tym wskazano, że J. K.-S. składała liczne pisma kwestionujące wyrok Sądu Rejonowego dla [...] w Ł. z [...] kwietnia 2006 r. oraz jego egzekucję.

W oparciu o przytoczone podstawy kasacyjne wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Ponadto wniesiono o przyznanie wynagrodzenia pełnomocnikowi skarżącego ustanowionemu w ramach prawa pomocy.

Rozpoznając skargę kasacyjną Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (jednolity tekst ustawy - Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania. W niniejszej sprawie podstawy nieważności wskazane w art. 183 § 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie zachodzą, zaś granice skargi kasacyjnej zostały wyznaczone przez jej wniosek (uchylenie zaskarżonego wyroku) i podstawy (wskazane naruszenia przepisów prawa). Rozpoznając zatem w tak określonych granicach sprawę NSA uznał, że skarga kasacyjna nie jest zasadna.

Przytoczone podstawy kasacyjne nie są zasadne, gdyż art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz.U. z 2006 r., nr 139, poz. 993 ze zm.) musi być interpretowany w ten sposób, że opuszczenie miejsca stałego pobytu, o którym w nim mowa, to także opuszczenie pod przymusem realizowanym przez upoważnione do tego organy Państwa. Żadne racje nie przemawiają za tym, aby przyjąć odmienną wykładnię. Obowiązek meldunkowy ma charakter ewidencyjny – chodzi o rejestrację danych o miejscu pobytu osób (art. 1 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych – i nic nie przemawia za tym, aby w razie opuszczenia miejsca pobytu w wyniku przymusu państwowego utrzymywać w rejestrze dane, które są niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy.

Nie jest też uprawniona wykładnia tego przepisu polegająca na przyjęciu, że w razie opuszczenia miejsca stałego pobytu w wyniku przymusu państwowego można uznać, iż opuszczenie nastąpiło dopiero wtedy, gdy osoba zainteresowana z tym się zgodzi. Łatwo dostrzec, że taka wykładnia doprowadziłaby do utrzymywania się rozbieżności pomiędzy rzeczywistym stanem rzeczy a stanem zapisanym w ewidencji. Istota przymusu państwowego (postępowania egzekucyjnego) polega na tym, że jest on stosowany w przypadku oporu, a więc w przypadku eksmisji, gdy brak jest zgody na opuszczenie miejsca pobytu.

Tym samym w rozpoznawanej sprawie nie miały znaczenia wszystkie te okoliczności, które dotyczyły starań J. K.-S. o zakwestionowanie wyroku Sądu Rejonowego dla [...] w Ł. z [...] kwietnia 2006 r., sygnatura akt [...], oraz jego egzekucji.

Mając powyższe na uwadze NSA uznał, że skarga kasacyjna jest pozbawiona usprawiedliwionych podstaw i z tego powodu na podstawie art. 184 p.p.s.a. oddalił ją.

Odnośnie do zawartego w skardze kasacyjnej wniosku o przyznanie wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną skarżącej z urzędu NSA wyjaśnia, że nie orzekł w wyroku o tym żądaniu, gdyż wynagrodzenie dla pełnomocnika ustanowionego w ramach prawa pomocy, należne od Skarbu Państwa, przyznawane jest przez wojewódzki sąd administracyjny w postępowaniu określonym w przepisach art. 258-261 p.p.s.a.