Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Kazimierz Brzeziński (spr.) Sędzia NSA Magdalena Bosakirska Sędzia NSA Stanisław Gronowski Protokolant Ewa Czajkowska po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2010 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 11 stycznia 2010 r. sygn. akt I SA/Gd 842/09 w sprawie ze skargi H. S. na decyzję Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dnia [...] września 2008 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie wniosku o przyznanie renty strukturalnej 1. uchyla zaskarżony wyrok; 2. oddala skargę; 3. odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wyrokiem z dnia 11 stycznia 2010 r., sygn. akt I SA/Gd 842/09, Wojewódzki Sąd Administracyjny w G. po rozpoznaniu sprawy ze skargi H. S. uchylił zaskarżoną decyzję Dyrektora Pomorskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w G. z dnia [...] września 2008 r., nr [...], w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie wniosku o przyznanie renty strukturalnej.

Sąd orzekał w następującym stanie faktycznym sprawy.

W dniu 31 lipca 2006 r. H. S. złożył wniosek o przyznanie renty strukturalnej w Biurze Powiatowym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w C..

Decyzją z dnia [...] listopada 2006 r., nr [...], Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w C. odmówił przyznania wnioskodawcy renty strukturalnej.

Dyrektor Oddziału Regionalnego ARiMR w G., po rozpatrzeniu odwołania strony, decyzją z dnia [...] stycznia 2007 r., utrzymał w mocy decyzję Kierownika Biura Powiatowego ARiMR w C..

Organy obu instancji odmówiły przyznania renty strukturalnej H. S. uznając, iż nie spełnił on warunku przewidzianego w § 4 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na uzyskiwanie rent strukturalnych objętych planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. Nr 114, poz. 1191 ze zm.), dalej: rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej, tj. nie podlegał przez okres co najmniej pięciu lat ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Wyrokiem z dnia 14 sierpnia 2007 r., sygn. akt I SA/Gd 311/07 Wojewódzki Sąd Administracyjny w G. po rozpoznaniu skargi H. S. na decyzję Dyrektora Oddziału Regionalnego ARiMR w G. z dnia [...] stycznia 2007 r. uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Kierownika Biura Powiatowego ARiMR z dnia [...] listopada 2006 r. Sąd nie podzielił stanowiska organu, że wykazanie 5-letniego okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu możliwe jest jedynie od czasu, kiedy weszła w życie ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.), a więc od 1 stycznia 1991 r. W ocenie Sądu, zgodnie z § 4 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej, w brzmieniu obowiązującym od dnia 10 listopada 2005 r., pięcioletni okres podlegania ubezpieczaniu emerytalno-rentowemu, o jakim mowa w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników można wykazywać od 1 stycznia 1978 r., tj. od czasu objęcia rolników ubezpieczeniem emerytalno-rentowym w ramach ubezpieczenia społecznego na podstawie ustawy z 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. Nr 32, poz. 140 ze zm.).

Decyzją z dnia [...] marca 2008 r., Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w C. umorzył postępowanie w sprawie z wniosku o przyznanie renty strukturalnej, na podstawie art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), dalej: k.p.a., oraz § 17 ust. 1 w zw. z § 3 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej. W uzasadnieniu organ wskazał, że w związku z wpłynięciem do ARiMR wniosków o przyznanie rent, których liczba przekroczyła sumę określoną w § 3 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej, Prezes ARiMR w dniu 26 lipca 2006 r. podjął decyzję o wstrzymaniu przyjmowania wniosków o przyznanie renty strukturalnej począwszy od 1 sierpnia 2006 r. Wobec powyższego organ nie badał, czy wnioskodawca spełnił określone § 4 warunki przyznania renty lecz wskazał, że zgodnie z § 3 pkt 1 renty strukturalne przyznawane są do wysokości limitu stanowiącego równowartość w złotych kwoty w euro, określonej w Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich na uzyskiwanie rent strukturalnych lub do dnia, w którym suma beneficjentów osiągnie zakładany na 2008 rok wskaźnik wykonania tego planu określony w załączniku do obwieszczenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 listopada 2004 roku w sprawie planu rozwoju obszarów wiejskich (M. P. Nr 56, poz. 958), w części 11 "Wdrożenie Planu – monitoring i ocena Planu, kontrola i sankcje finansowe, promocja" w ust. 11.4 "Podstawowe wskaźniki monitorowania", w tabeli nr 65.

Dyrektor Pomorskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w G. po rozpoznaniu odwołania H. S., decyzją z dnia [...] września 2008 r. utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji w uzasadnieniu podając, że Rzecznik Prasowy ARiMR podał do publicznej wiadomości komunikat dotyczący wstrzymania przyjmowania wniosków od dnia 1 sierpnia 2006 r. Wskazał również, że na dzień 31 lipca 2006 r. wszystkie złożone wnioski nie były jeszcze merytorycznie rozpoznane, nie ustalono, czy wnioskodawcy spełnią przesłanki do przyznania renty strukturalnej, zatem przekroczenie limitu jeszcze nie nastąpiło, było bowiem zdarzeniem przyszłym, które nie było ograniczone konkretną datą, a po którego zaistnieniu organ administracyjny nie jest władny przyznać renty strukturalnej. Wniosek H. S., jako złożony 31 lipca 2006 r., podlegał zatem rozpatrzeniu. Na podstawie informacji uzyskanych od Dyrektora Departamentu Działań Społecznych i Środowiskowych ARiMR organ odwoławczy ustalił, że limit środków finansowych w ramach PROW 2004–2006 został wyczerpany w listopadzie 2007 r., a jednocześnie nie ma możliwości sfinansowania wniosku złożonego w ramach planu 2004–2006 z budżetu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013. Wobec powyższego organ odwoławczy utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji, stwierdzając, że na chwilę wydawania decyzji ostatecznej nie istniały środki finansowe, które mogłyby zostać przyznane stronie na jej wniosek złożony w dniu 31 lipca 2006 r.

Wyrokiem z dnia 19 lutego 2009 r., sygn. akt I SA/Gd 836/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w G. uchylił decyzję Dyrektora Pomorskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w G. z dnia [...] września 2008 r. oraz poprzedzającą ją decyzję Kierownika Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w C. z dnia [...] marca 2008 r. W uzasadnieniu Sąd podał, że H. S. w chwili złożenia wniosku spełniał wszystkie warunki określone w § 4 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej, a kwestia ta została jednoznacznie przesądzona wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 14 sierpnia 2007 r., sygn. akt I SA/Gd 311/07. Skarżący spełnił też wszystkie związane ze złożeniem wniosku wymogi formalne. Sąd I instancji podkreślił, że komunikat Prezesa ARiMR o wstrzymaniu procesu przyjmowania wniosków z dniem 1 sierpnia 2006 r. nie jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa i nie zakreśla terminu, po przekroczeniu którego złożenie wniosku byłoby bezprzedmiotowe. Sąd I instancji wskazał, że cytowane rozporządzanie nie zawiera delegacji dla Prezesa Agencji uprawniającej go do wiążącego zakreślania terminów do składania wniosków o renty strukturalne. W zaskarżonej decyzji wskazano, że dzień 31 lipca 2006 r. nie był ani dniem, w którym nastąpiło faktyczne wyczerpanie limitów, ani też dniem, w którym organy posiadałyby już wiedzę o czasie ich wyczerpania. Sąd wskazał, że decyzja Prezesa ARiMR, dotyczyła wstrzymania przyjmowania wniosków z dniem 1 sierpnia 2006 r., a skarżący złożył wniosek wcześniej – w dniu 31 lipca 2006 r.

Sąd I instancji uznał, że w rozpoznawanej sprawie nie zaistniała przesłanka bezprzedmiotowości, o której mowa w art. 105 § 1 k.p.a., ani z uwagi na wyczerpanie się środków finansowych dla beneficjentów rent strukturalnych, ani też z jakichkolwiek innych względów. Decyzja o umorzeniu postępowania została wydana po wyczerpaniu się limitu środków, co nastąpiło w listopadzie 2007 r., jednakże zapadła ona w wyniku ponownego rozpoznania sprawy, w sytuacji gdy jednoznacznie stwierdzono, że skarżący od początku spełniał wszystkie wymogi przyznania renty strukturalnej, a limit środków przeznaczonych na ten cel nie został wyczerpany w chwili składania przez niego wniosku (31 lipca 2006 r.), pierwszego rozpoznania wniosku przez organ I instancji ([...] listopada 2006 r.), II instancji (10 stycznia 2007 r.), wydania wyroku przez WSA (14 sierpnia 2007 r.), ani też jego uprawomocnienia (18 października 2007 r.). Sąd podkreślił, iż błędy organów nie mogą powodować negatywnych skutków dla strony postępowania.

Dyrektor Pomorskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w G. zaskarżył powyższy wyrok skargą kasacyjną.

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, wskazując w motywach uzasadnienia, że w składzie Sądu I instancji, który wydał wyrok z dnia 14 sierpnia 2007 r., sygn. akt I SA/Gd 311/07, brali udział sędziowie Małgorzata Gorzeń i Ewa Wojtynowska, którzy następnie również brali udział w wydaniu wyroku z dnia 19 lutego 2009 r., sygn. akt I SA/Gd 836/08. Zgodnie z art. 183 § 2 pkt 4 p.p.s.a. powyższa okoliczność skutkowała nieważnością postępowania.

Wyrokiem z dnia 11 stycznia 2010 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w G. uchylił zaskarżoną decyzję Dyrektora Pomorskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w G. z dnia [...] września 2008 r. podając w uzasadnieniu, że organy nieprawidłowo uznały, iż toczące się z wniosku skarżącego postępowanie stało się bezprzedmiotowe. Decyzja o umorzeniu postępowania została co prawda wydana po wyczerpaniu limitu środków, co nastąpiło w listopadzie 2007 r., ale zapadła ona w wyniku ponownego rozpoznania sprawy, w sytuacji gdy jednoznacznie stwierdzono, że skarżący od początku spełniał wszystkie wymogi przyznania renty strukturalnej, a limit środków przeznaczonych na ten cel nie został wyczerpany w chwili składania przez niego wniosku, pierwszego rozpoznania wniosku przez organ I instancji, II instancji, wydania wyroku przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, ani też w chwili jego uprawomocnienia. W tych okolicznościach wydanie decyzji po wyczerpaniu limitu środków było spowodowane błędami organów – niewłaściwą wykładnią prawa i długotrwałym załatwianiem sprawy. Dopóki więc wniosek o przyznanie renty strukturalnej nie zostanie wycofany przez skarżącego, dopóty istnieje zawarte w nim żądanie, które wymaga merytorycznego rozpoznania.

Dyrektor Pomorskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w G. zaskarżył powyższy wyrok skargą kasacyjną, wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w G., ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie skargi, a także o zasądzenie kosztów postępowania. Zaskarżonemu wyrokowi organ zarzucił:

I. Naruszenie przepisów prawa materialnego polegające na:

1) błędnej wykładni § 3 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej, polegającej na przyjęciu, iż osiągnięcie wysokości limitu stanowiącego równowartość w złotych kwoty w euro określonej w Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich na uzyskiwanie rent strukturalnych lub osiągnięcie dnia, w którym suma beneficjentów osiągnie zakładany na 2008 r. wskaźnik wykonania tego planu, określony w załączniku do obwieszczenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 listopada 2004 r. w sprawie planu rozwoju obszarów wiejskich (M. P. Nr 56, poz. 958) w części 11 "Wdrożenie Planu - monitoring i ocena Planu, kontrola i sankcje finansowe, promocja" w ust. 11.4 "Podstawowe wskaźniki monitorowania" w tabeli nr 65 – do którego przyznawane są renty strukturalne, pozwala na wypłacenie pomocy dla H. S., podczas gdy okoliczność taka zaświadcza o bezprzedmiotowości żądania H. S.;

2) błędnej wykładni § 4 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej w zw. z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz.1270 ze zm.), dalej: p.p.s.a., poprzez przyjęcie, iż H. S. spełnił wszystkie warunki przyznania pomocy, podczas gdy nie spełnił wymogów określonych w § 4 pkt 4 i 5;

3) błędnej wykładni § 17 i § 20 ust. 4 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej w zw. z art. 153 p.p.s.a. polegającej na przyjęciu, że Kierownik Biura Powiatowego w C. powinien wydać decyzję administracyjną, co skutkowało naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, podczas gdy Kierownik Biura Powiatowego w C. powinien wydać postanowienie, a zatem zastosowanie się do oceny sądu doprowadzić może do wydania rozstrzygnięcia w postaci decyzji z rażącym naruszeniem prawa;

4) naruszeniu art. 104 § 1 i 2 k.p.a. w zw. z § 3 oraz § 17 i § 20 ust. 4 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej polegającym na przyjęciu, iż w wyniku ponownego rozpoznania przez Kierownika Biura Powiatowego w C. organ ten winien wydać decyzję o przyznaniu renty strukturalnej, co skutkowało naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, podczas gdy wobec bezprzedmiotowości żądania, będącego następstwem braku środków, należało umorzyć postępowanie w oparciu o art. 105 § 1 k.p.a., a wydanie decyzji merytorycznej wbrew ocenie prawnej sądu winno być poprzedzone wydaniem "postanowienia" w trybie § 20 ust. 4 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej;

5) błędnej wykładni art. 105 § 1 k.p.a. w zw. z § 3 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej, polegającej na przyjęciu, iż osiągnięcie wysokości limitu stanowiącego równowartość w złotych kwoty w euro określonej w Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich na uzyskiwanie rent strukturalnych oraz nastąpienie dnia, w którym suma beneficjentów osiągnęła zakładany na 2008 r. wskaźnik wykonania tego planu określony w załączniku do obwieszczenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 listopada 2004 r. w sprawie planu rozwoju obszarów wiejskich (M. P. Nr 56, poz. 958) w części 11 "Wdrożenie Planu - monitoring i ocena Planu, kontrola i sankcje finansowe, promocja" w ust. 11.4 "Podstawowe wskaźniki monitorowania" w tabeli nr 65 pozwala na merytoryczne rozpoznanie żądania H. S., co skutkowało naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, podczas gdy organ z uwagi na obiektywną, następczą okoliczność – braku środków powinien umorzyć postępowanie;

II. Naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.:

1) art. 145 § 1 pkt. 1 lit. a) p.p.s.a. poprzez jego niezastosowanie;

2) art. 145 § 1 pkt. 1 lit. c) p.p.s.a. polegające na:

a) niewskazaniu, jakie inne przepisy postępowania zostały naruszone, które mogłyby stanowić podstawę rozstrzygnięcia w świetle przepisów p.p.s.a.;

b) przyjęciu, że stanowisko Dyrektora Pomorskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w G., iż zachodzi bezprzedmiotowość postępowania wobec zajścia zdarzenia opisanego w § 3 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej, stanowi naruszenie innych przepisów postępowania, podczas gdy stanowisko takie wynikało z interpretacji przepisów o charakterze materialnym;

3) art. 229 oraz 233 k.p.c. w zw. z art. 106 p.p.s.a., poprzez dokonanie błędnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego i uznanie, że H. S. spełnił wszystkie warunki określone w § 4 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej, podczas gdy nie spełnił wymogów określonych w § 4 pkt 4 i 5 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej;

4) art. 141 § 4 p.p.s.a., polegające na zaniechaniu wyjaśnień co do podstawy prawnej rozstrzygnięcia, podczas gdy Sąd orzekający powinien stosując ww. przepis wskazać, jakim przepisom uchybił Dyrektor Pomorskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i wyjaśnić na czym to naruszenie polegało;

5) naruszenie art. 105 § 1 k.p.a. w zw. z § 3 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej polegające na błędnym przyjęciu, iż osiągnięcie wysokości limitu stanowiącego równowartość w złotych kwoty w euro określonej w Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich na uzyskiwanie rent strukturalnych oraz osiągnięcie dnia, w którym suma beneficjentów osiągnęła zakładany na 2008 r. wskaźnik wykonania tego planu określony w załączniku do obwieszczenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 listopada 2004 r. w sprawie planu rozwoju obszarów wiejskich (M. P. Nr 56, poz. 958) w części 11 "Wdrożenie Planu - monitoring i ocena Planu, kontrola i sankcje finansowe, promocja" w ust. 11.4 "Podstawowe wskaźniki monitorowania" w tabeli nr 65 pozwala ma merytoryczne rozpoznanie żądania H. S., co skutkowało naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, podczas gdy organ z uwagi na obiektywną, następczą okoliczność – braku środków – powinien umorzyć postępowanie.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej organ wskazał, że Sąd I instancji w zaskarżonym wyroku błędnie przyjął, iż Wojewódzki Sąd Administracyjny w G. w wyroku z dnia 11 września 2007 r. stwierdził, że H. S. spełnił wszystkie warunki do uzyskania renty strukturalnej.

Autor skargi kasacyjnej wyjaśnił, że uzależnienie dopuszczalności przyznania określonego rodzaju pomocy z budżetu Unii Europejskiej od dostępności środków przeznaczonych na poszczególne działania (w tym na renty strukturalne) została wyrażona w art. 5 ust. 3 a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz. U. Nr 229, poz. 2273 ze zm.), w którym przewiduje się m.in., że pomoc udzielana jest do wysokości limitu stanowiącego równowartość w złotych kwoty euro określonej w planie rozwoju obszarów wiejskich.

Organ wskazał, że H. S. złożył swój wniosek 31 lipca 2006 r. w Biurze Powiatowym ARiMR w C., rozpoznanie tego wniosku – po pierwotnym uchyleniu decyzji odmawiającej przyznania renty przez WSA wyrokiem z 11 września 2007 r. – nastąpiło w decyzji Kierownika Biura Powiatowego ARiMR z dnia [...] marca 2008 r., która została utrzymana w mocy decyzją Dyrektora Pomorskiego Oddziału Regionalnego ARiMR z dnia [...] września 2008 r. Rozstrzygnięcie wydane przez organ I instancji zapadło w czasie, w którym wyczerpany został limit środków na przyznawanie pomocy, określony w § 3 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej. Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w dniu 26 lipca 2006 r. podjął decyzję o wstrzymaniu przyjmowania wniosków o rentę strukturalną od dnia 1 sierpnia 2006 r.

Zdaniem organu ocena, czy H. S. spełnia warunki przyznania pomocy, nie mogła być dokonana na dzień złożenia wniosku.

Dyrektor Pomorskiego Oddziału Regionalnego ARiMR w G. stwierdził, że wyczerpanie środków finansowych na renty strukturalne jest powodem bezprzedmiotowości postępowania, a Sąd I instancji nie odniósł się do tej zasadniczej dla sprawy kwestii i nie wyjaśnił dlaczego, w jego ocenie, wyczerpanie środków finansowych nie stanowi o bezprzedmiotowości postępowania.

H. S. w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniósł o jej oddalenie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Przytoczone w skardze kasacyjnej podstawy zaskarżenia wymagają rozpoznania w pierwszej kolejności zarzutu naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię § 3 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej, ponieważ od właściwego rozumienia tego przepisu zależy ocena, czy Sąd I instancji prawidłowo orzekł, że postępowanie z wniosku skarżącego o przyznanie renty strukturalnej nie stało się bezprzedmiotowe i nie mogło być umorzone na podstawie art. 105 § 1 k.p.a. z powodu wyczerpania środków na uzyskiwanie rent strukturalnych.

Zgodnie z § 3 pkt 1 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów renty strukturalne są przyznawane do wysokości limitu stanowiącego równowartość w złotych kwoty euro określonej w Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich na uzyskiwanie rent strukturalnych lub do dnia, w którym suma beneficjentów osiągnie zakładany na 2008 r. wskaźnik wykonania tego planu określony w załączniku do obwieszczenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 listopada 2004 r. w sprawie planu rozwoju obszarów wiejskich (M.P. Nr 58, poz. 958) w części 11 "Wdrożenie Planu – monitoring i ocena Planu, kontrola i sankcje finansowe, promocja" w ust. 11.4. "Podstawowe wskaźniki monitorowania" w tabeli nr 65.

Z kolei zgodnie z pkt 2 § 3 renty strukturalne są przyznawane według kolejności otrzymania przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wniosków o przyznanie renty strukturalnej.

Z treści § 3 wynika zatem, że renty strukturalne przyznaje się z uwzględnieniem zasady kolejności złożenia wniosków do czasu, w którym osiągnięty zostanie limit środków przeznaczonych na ten cel w Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich lub do dnia, w którym suma beneficjentów osiągnie wskaźnik zakładany w tym planie na 2008 r. Unormowanie zawarte w tym przepisie wskazuje, że w razie spełnienia jednego z tych wskaźników renta strukturalna nie może być przyznana.

Na podstawie wniosków złożonych przez producentów rolnych w roku 2006, a więc w roku, w którym wniosek złożył również H. S. (31.07.2006 r.), renty strukturalne finansowane były w myśl art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich oraz art. 1 ust. 2 lit. c) rozporządzenia (WE) nr 1258/1999 z 17 maja 1999 r. ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR).

Z pkt 9.3.9. Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich wynika, że na wypłatę rent strukturalnych w latach 2004–2006 przeznaczono ogółem 640,5 mln euro i z niekwestionowanych ustaleń organów i Sądu I instancji wynika, że limit ten został wyczerpany w listopadzie 2007 r.

Począwszy od 1 stycznia 2007 r. wydatki na uzyskiwanie rent strukturalnych w oparciu o wnioski składane w roku 2007 nie są już finansowane z EFOGR, lecz z nowoutworzonego Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), ustanowionego rozprowadzeniem (WE) nr 1290/2005.

Fundusz ten na podstawie art. 4 ust. 1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1320/2006 z dnia 5 września 2006 r. ustanawiającego zasady przejścia do systemu wsparcia rozwoju obszarów wiejskich określonego w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1698/2005 przejął również zobowiązania z tytułu rent strukturalnych podjęte przez państwa członkowskie pod rządami rozporządzenia Rady (WE) nr 1257/1999, zaciągnięte do końcowego terminu kwalifikowalności wydatków, określonego w decyzjach zatwierdzających wsparcie Wspólnoty dla programów operacyjnych lub w dokumentach programowych w zakresie rozwoju obszarów wiejskich.

Końcowy termin kwalifikacyjny, do którego możliwe było przyznawanie pomocy z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004–2006 ustalony został na dzień 30 czerwca 2008 r. w art. 5 ust. 3a powołanej wyżej ustawy z dnia 28 listopada 2003 r.

Z powyższych wywodów wynika zatem, że w dacie wydania decyzji przez organy obydwu instancji osiągnięty już został (listopad 2007 r.) limit środków na uzyskiwanie rent strukturalnych w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004–2006, określony w § 3 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej, a w dacie wydania zaskarżonej decyzji przez Dyrektora Pomorskiego Oddziału Regionalnego ARiMR w G. upłynął także ustawowy termin (30 czerwca 2008 r.), do którego renty strukturalne w ramach tego limitu i programu mogły być przyznawane.

Wobec wyczerpania limitu środków na uzyskiwanie rent strukturalnych, określonego w Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004–2006, postępowanie z wniosku H. S. o przyznanie renty strukturalnej stało się bezprzedmiotowe i wbrew odmiennym ustaleniom Sądu I instancji podlegało umorzeniu na podstawie art. 105 § 1 k.p.a.

Wyczerpanie limitu środków wywiera bowiem taki skutek prawny, że organ nie ma podstawy prawnej do merytorycznego orzekania co do istoty sprawy, co powoduje bezprzedmiotowość postępowania. Autor skargi kasacyjnej zasadnie w związku z tym zarzuca, że Sąd I instancji uznając, że wyczerpanie limitu środków finansowych nie powoduje bezprzedmiotowości postępowania o przyznanie renty strukturalnej, orzekł z naruszeniem § 3 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej.

W konsekwencji podzielenia przez Naczelny Sąd Administracyjny zarzutów skargi kasacyjnej w tym zakresie zbędne stało się dokonywanie oceny pozostałych zarzutów procesowych wymienionych w pkt 1–4 petitum skargi kasacyjnej, a także zarzutów dotyczących naruszenia prawa materialnego ujętych w pkt 2–4, ponieważ wobec bezprzedmiotowości postępowania nie mają one wpływu na wynik sprawy.

W związku z tym, że na wynik sprawy wpływ miało naruszenie przez Sąd I instancji prawa materialnego – § 3 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 188 p.p.s.a., uchylił zaskarżony wyrok i oddalił skargę H. S., jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw.

Naczelny Sąd Administracyjny mając na uwadze bezczynność organu po wyroku uchylającym i nierozpoznanie wniosku przed wyczerpaniem limitu środków na uzyskiwanie rent strukturalnych uznał, że w sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek, o którym mowa w art. 207 § 2 p.p.s.a. uzasadniający odstąpienie od zasądzenia kosztów postępowania kasacyjnego w całości.