Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Grażyna Pawlos-Janusz Sędziowie Sędzia NSA Maria Wieczorek-Zalewska Sędzia WSA Grzegorz Grymuza (sprawozdawca) po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 17 listopada 2020 r. sprawy ze skargi S. S. O. W. P. z siedzibą w W. na bezczynność Burmistrza Miasta w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej I. stwierdza, że Burmistrz Miasta dopuścił się bezczynności w załatwieniu wniosku S. S. O. W. P. z siedzibą w W. z dnia [...] kwietnia 2019 r., o udostępnienie informacji publicznej; II. stwierdza, że bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa; III. zobowiązuje Burmistrza Miasta do rozpatrzenia wniosku S. S. O. W. P. z siedzibą w W. z dnia 25 kwietnia 2019 r., o udostępnienie informacji publicznej, w terminie 30 dni od daty doręczenia odpisu prawomocnego wyroku; IV. zasądza od Burmistrza Miasta na rzecz S. S. O. W. P. z siedzibą w W. kwotę [...]([...]) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn. akt II SAB/Lu [...]

UZASADNIENIE

S. S. O. W. P. (dalej: "stowarzyszenie") wniosło skargę na bezczynność Burmistrza Miasta polegającą na nierozpatrzeniu wniosku o udostępnienie informacji publicznej z 25 kwietnia 2019 r., zarzucając naruszenie art. 61 ust. 1 Konstytucji RP w zakresie, w jakim gwarantuje prawo do uzyskiwania informacji o działalności osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa oraz naruszenie art. 13 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1429 ze zm.; dalej: "u.d.i.p.") w zakresie, w jakim zobowiązuje organ do udostępnienia informacji publicznej na wniosek bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia jego złożenia.

W związku z powyższym stowarzyszenie wniosło o stwierdzenie, że doszło do bezczynności z rażącym naruszeniem prawa, o zobowiązanie organu do rozpatrzenia wniosku z dnia 25 kwietnia 2019 r. oraz o zasądzenie od organu na rzecz stowarzyszenia zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu zarzutów skargi stowarzyszenie podniosło, że 25 kwietnia 2019 r. zwróciło się do Burmistrza Miasta z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej, obejmującej pytania dotyczące tzw. gminnych mediów społecznościowych o następującej treści:

1. Czy gmina prowadzi swój profil na Facebooku?

2. Jeśli tak, to czy na stronie internetowej gminy znajduje się link do Facebooka?

3. Jeśli gmina prowadzi profil na Facebooku, to czy w regulaminie lub innym dokumencie uregulowano zasady blokowania komentarzy i użytkowników Facebooka?

4. Jeśli Facebook gminy posiada określoną politykę blokowania komentarzy i użytkowników, prosimy o przesłanie linków, do miejsca, gdzie jest ona opisana.

5. Jeżeli gmina prowadzi Facebooka, ile osób jest obecnie (na dzień odpowiadania na wniosek) zablokowanych na oficjalnym profilu gminy w tym serwisie?

6. Czy profile Facebook gminy prowadzą pracownicy urzędu czy zewnętrzna osoba/podmiot zewnętrzny?

7. Jeśli profil prowadzą pracownicy urzędu, prosimy o wskazanie stanowisk, na których są zatrudnieni.

8. Czy gmina prowadzi swój profil na Twitterze?

9. Jeśli tak, to czy na stronie internetowej gminy znajduje się link do Twittera?

10. Jeśli gmina prowadzi Twittera, to czy w regulaminie lub innym dokumencie uregulowano zasady blokowania komentarzy i użytkowników Twittera?

11. Jeśli Twitter gminy posiada określoną politykę blokowania komentarzy i użytkowników, prosimy o przesłanie linków, do miejsca, gdzie jest ona opisana.

12. Jeżeli gmina prowadzi Twittera, ile osób jest obecnie (na dzień odpowiadania na wniosek) zablokowanych na oficjalnym profilu gminy w tym serwisie?

13. Czy profil Twitter gminy prowadzą pracownicy urzędu czy zewnętrzna osoba/podmiot zewnętrzny?

14. Jeśli profil prowadzą pracownicy urzędu, prosimy o wskazanie stanowisk, na których są zatrudnieni.

15. Czy urząd gminy prowadzi forum dla mieszkańców lub grupę w serwisie społecznościowym?

16. Jeśli istnieje oficjalny profil wójta/burmistrza/prezydenta na Facebooku, Twitterze lub Wykopie, czy w którymkolwiek przypadku prowadzą go osoby opłacane z budżetu gminy? (chodzi zarówno o sytuację, gdy są to pracownicy gminy, jak też gdy są to zewnętrzne podmioty zatrudnione przez gminę)?

17. Jeśli któryś profil w mediach społecznościowych jest/był w 2018 roku opłacany z budżetu gminy, prosimy o link do profilu.

Strona skarżąca wyjaśniła, że na podstawie art. 14 ust. 1 u.d.i.p. wniosła o przesłanie wnioskowanych informacji na wskazany adres e-mail. Jednak do daty złożenia skargi nie otrzymała od organu odpowiedzi. Uzasadniając wniosek o stwierdzenie, że bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa, stowarzyszenie wskazało, że organ pozostaje w bezczynności już od ponad roku.

W odpowiedzi na skargę Burmistrz Miasta wniósł o jej oddalenie i poinformował, że w zasobach miasta brak jest jakichkolwiek informacji potwierdzających wpływ wniosku stowarzyszenia z 25 kwietnia 2019 r. z wykorzystaniem ePUAP, adresu e-mail, czy tradycyjnej korespondencji. Organ zaprzeczył w związku z tym okoliczności wpływu tego wniosku do jego urzędu. Jednocześnie, z ostrożności, podniósł, że skargę na bezczynność potraktuje jako wniosek o udostępnienie informacji publicznej i rozpatrzy go w ustawowym terminie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga jest zasadna. Burmistrz Miasta dopuścił się bezczynności w sprawie z wniosku skarżącego stowarzyszenia o udostępnienie informacji publicznej.

Zgodnie z art. 149 § 1 pkt 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm., dalej: "p.p.s.a."), sąd, uwzględniając skargę na bezczynność w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu, interpretacji albo do dokonania czynności. Jednocześnie, w myśl § 1a tego przepisu, sąd stwierdza, czy bezczynność organu miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Bezczynność organu administracji publicznej zachodzi wówczas, gdy w prawnie ustalonym terminie organ ten nie podjął żadnych czynności w sprawie lub wprawdzie prowadził postępowanie, ale – mimo istnienia ustawowego obowiązku – nie zakończył go wydaniem w terminie decyzji, postanowienia lub też innego aktu lub nie podjął stosownej czynności określonej w art. 3 § 2 pkt 1-4 p.p.s.a. (T. Woś (w:) T. Woś, H. Knysiak-Molczyk, M. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011, s. 109).

Organ administracji pozostaje w bezczynności w szczególności w przypadku, gdy nie udzielił zainteresowanej jednostce żądanej przez nią informacji publicznej stosownie do przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej.

W przypadku złożenia skargi na bezczynność w zakresie udostępnienia informacji publicznej obowiązkiem sądu jest w pierwszej kolejności zbadanie, czy sprawa mieści się w zakresie podmiotowym i przedmiotowym ustawy. Dopiero bowiem stwierdzenie, że podmiot, do którego zwrócił się skarżący, był zobowiązany do udzielenia informacji publicznej oraz że żądana informacja miała charakter informacji publicznej w rozumieniu przepisów ustawy, pozwala na dokonanie oceny, czy w konkretnej sprawie można skutecznie zarzucić wskazanemu podmiotowi bezczynność (por. P. Szustakiewicz, Postępowanie w sprawie bezczynności w zakresie udzielenia informacji publicznej w orzecznictwie sądów administracyjnych, "Przegląd Prawa Publicznego" 2012, nr 6, s. 75 i nast. wraz z powołanym orzecznictwem).

Do udostępniania informacji publicznej, w myśl art. 4 ust. 1 pkt 1 u.d.i.p., obowiązane są w szczególności organy władzy publicznej. W świetle art. 11a pkt 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 713 ze zm.), burmistrz jest organem gminy, której władze mają siedzibę w mieście. Jest zatem niewątpliwie podmiotem obowiązanym do udostępniania informacji publicznej.

W ocenie Sądu nie budzi również wątpliwości, że żądana przez stronę skarżącą informacja stanowi informację publiczną. Bezspornie bowiem informacja o istnieniu i sposobie funkcjonowania profilu gminy w mediach społecznościowych w Internecie dotyczy trybu działania władz publicznych i ich jednostek organizacyjnych, a zatem jest informacją publiczną, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 3 lit. a/ u.d.i.p.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 u.d.i.p., udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w tym terminie, podmiot obowiązany do jej udostępnienia powiadamia w tym terminie o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku (ust. 2). W tym samym terminie, na podstawie art. 16 ust. 1 u.d.i.p., podmiot obowiązany do udostępnienia informacji publicznej winien wydać decyzję o odmowie jej udostępnienia, o ile stwierdzi, że zachodzą podstawy do takiej odmowy, na przykład wynikające z ograniczeń w dostępie do informacji publicznej, określonych w art. 5 tej ustawy.

W rozpoznawanej sprawie osią sporu jest przede wszystkim ustalenie, czy stowarzyszenie przesłało organowi wniosek o udostępnienie informacji publicznej – za pośrednictwem poczty elektronicznej, co podał w wątpliwość burmistrz w odpowiedzi na skargę.

Zauważyć należy, że Sąd, mając na uwadze wskazane wyżej stanowisko organu, pismem z 13 października 2020 r. zwrócił się do strony skarżącej o przedłożenie dowodu doręczenia organowi wniosku z 25 kwietnia 2019 r. (k. 63). W odpowiedzi na wezwanie Stowarzyszenie przesłało drogą elektroniczną pismo wraz z dowodem doręczenia organowi opisanego wniosku oraz potwierdzeniem, na jaki adres skrzynki pocztowej wniosek ten został wysłany. Z dokumentów tych wynika w sposób niebudzący wątpliwości, że wniosek o udostępnienie informacji publicznej z 25 kwietnia 2019 r. został przesłany z adresu poczty elektronicznej Stowarzyszenia: "[...] na adres poczty elektronicznej Urzędu Miasta T.: "[...]" w dniu 25 kwietnia 2019 r. o godz. 19:48. Wyjaśnić należy, że przesłane przez Stowarzyszenie potwierdzenie doręczenia listu elektronicznego zostało wydane przez podmiot zajmujący się profesjonalnym dostarczaniem poczty elektronicznej – [...]. Z potwierdzenia tego wynika, że status wiadomości przesłanej na wskazany wyżej adres poczty elektronicznej Miasta T. to "spambounce", co zgodnie z powszechnie dostępnymi informacjami na stronie internetowej tego podmiotu oznacza, że mail został zakwalifikowany przez skrzynkę odbiorczą adresata jako spam, czyli wiadomość niepożądana (zob. [...]

Nie ulega zatem wątpliwości, że wbrew stanowisku burmistrza zawartemu w odpowiedzi na skargę, wniosek stowarzyszenia z 25 kwietnia 2019 r. został przesłany organowi w tej dacie na oficjalny adres poczty elektronicznej: [...]

W tym miejscu należy podkreślić, że przesłanie wniosku o udostepnienie informacji publicznej na adres organu pocztą elektroniczną (e-mail) jest równoznaczne ze złożeniem wniosku o udostępnienie informacji publicznej na piśmie (por. postanowienie NSA z 18 listopada 2015 r., I OSK 2897/15, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, dalej: "CBOSA"). Podanie przez organ do powszechnej wiadomości adresu poczty elektronicznej należy w związku z tym traktować jako zobowiązanie, że wiadomości wysłane na ten adres będą odbierane. Do obowiązków organu administracji publicznej, jak też innych podmiotów wykonujących zadania publiczne, należy taka konfiguracja poczty elektronicznej, w tym filtrów antyspamowych, oraz takie zorganizowanie obsługi technicznej poczty elektronicznej, aby zapewnić bezproblemowy i niezwłoczny odbiór przesyłanych na ten adres podań, wobec prawnej dopuszczalności ich wnoszenia także drogą elektroniczną (por. postanowienie NSA z 10 września 2015 r., I OSK 1968/15, CBOSA). Jednostka ma bowiem prawo działać w zaufaniu do podmiotu podającego publicznie adres i oczekiwać, że skoro podany zostaje do publicznej wiadomości adres poczty elektronicznej, to kierowana na ten adres poczta będzie odbierana (zakwalifikowanie listu jako "spam" nie oznacza bowiem automatycznie, że podlega on usunięciu). Odmienne zapatrywanie czyniłoby w praktyce prawo do wnioskowania o informację publiczną za pomocą poczty elektronicznej iluzorycznym (por. postanowienie NSA z 10 września 2015 r., I OSK 1968/15, CBOSA). Skoro nie budzi wątpliwości, że skarżące stowarzyszenie przesłało wniosek na adres poczty elektronicznej podanej przez burmistrza do publicznej wiadomości jako adres do korespondencji, to wiadomość zawierająca wniosek dotarła do adresata w dacie jej wysłania.

W związku z powyższym należy przyjąć, że w terminie, o którym mowa w art. 13 ust. 1 u.d.i.p., Burmistrz Miasta nie podjął czynności materialno-technicznej polegającej na udostępnieniu stronie skarżącej żądanych informacji w sposób i w formie zgodnymi z wnioskiem, ani nie wydał decyzji odmawiającej udostępnienia tych informacji. Niewątpliwie zatem organ ten dopuścił się bezczynności, bowiem wniosek skarżącego z 25 kwietnia 2019 r. nie został załatwiony w przewidzianym w art. 13 ust. 1 u.d.i.p. 14-dniowym terminie, biegnącym od dnia jego otrzymania przez organ. Z uwagi na to, że czternastodniowy termin na rozpoznanie przesłanego drogą elektroniczną wniosku skarżącej został przekroczony Sąd, na podstawie art. 149 § 1 pkt 3 p.p.s.a., stwierdził bezczynność Burmistrza Miasta (punkt I wyroku).

Od daty złożenia wniosku (25 kwietnia 2019 r.) do daty wniesienia skargi (20 sierpnia 2020 r.) upłynęło niemal szesnaście miesięcy. Jednak mimo znacznego przekroczenia terminu na udostępnienie informacji, nie miało ono, w ocenie Sądu, znamion rażącego naruszenia prawa w rozumieniu art. 149 § 1b p.p.s.a. (punkt II wyroku).

W orzecznictwie akcentuje się, że kwalifikacja naruszenia prawa jako rażącego musi posiadać pewne dodatkowe cechy w stosunku do stanu określanego jako zwykłe naruszenie. Rażące naruszenie prawa oznacza wadliwość o szczególnie dużym ciężarze gatunkowym i ma miejsce w razie oczywistego lekceważenia wniosków skarżącego i jawnego natężenia braku woli w załatwieniu sprawy. Podkreśla się w związku z tym, że dla uznania rażącego naruszenia prawa nie jest wystarczające samo przekroczenie przez organ terminu załatwienia sprawy. Wspomniane przekroczenie ma być oczywiście pozbawione jakiegokolwiek racjonalnego uzasadnienia (wyrok NSA z 21 czerwca 2012 r., I OSK 675/12, CBOSA). Jak wyżej podniesiono, zaistniała w sprawie bezczynność organu nie miała charakteru rażącego naruszenia prawa. Nie sposób przypisać burmistrzowi celowego lekceważenia obowiązku udostępniania informacji publicznej, zważywszy na fakt, że organ pozostał w przekonaniu, że nie został skierowany doń wniosek o udostępnienie informacji publicznej, a stowarzyszenie, jako wnioskodawca, nie złożyło – przed wniesieniem skargi – żadnego pisma stanowiącego ponaglenie do załatwienia tej sprawy, a ponadto organ wyjaśnił w sposób racjonalny przyczyny niezałatwienia wniosku w terminie (przeoczenie wiadomości, która znalazła się w folderze "spam").

W konsekwencji uznania, że żądana informacja stanowi informację publiczną, a organ wykonawczy gminy (miasta) jest organem zobowiązanym do jej udostępnienia, należało zobowiązać Burmistrza Miasta do udostępnienia żądanej we wniosku z 25 kwietnia 2019 r. informacji publicznej w terminie 30 dni od daty doręczenia odpisu prawomocnego wyroku (punkt III wyroku).

Rozstrzygniecie o zwrocie stronie skarżącej kosztów postępowania, na które składa się wpis w wysokości [...] zł, zostało wydane na podstawie art. 200, art. 201 § 1 i art. 205 § 2 p.p.s.a.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł, jak w sentencji.