Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Alina Dominiak po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2018 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi W. H., R. K., K. K., M. Sz., M. Sz., P. B., M. Ch., A. Ch., A. S., T. S., A. W., A.S., M. B., D. G., A. G. na uchwałę Rady Miasta z dnia 28 czerwca 2018 r, nr [...] w przedmiocie przyjęcia na terenie Miasta Modelu na rzecz Równego Traktowania postanawia odrzucić skargę.

Skarżący wnieśli do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku skargę na uchwałę Rady Miasta z dnia 28 czerwca 2018 r. nr [...] w sprawie przyjęcia na terenie Miasta Modelu na rzecz Równego Traktowania, domagając się stwierdzenia jej nieważności.

Zaskarżonej uchwale zarzucili naruszenie art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym w zw. z art. 7 Konstytucji RP, art. 17 ust. 1 pkt 1 , art. 17 ust. 2 pkt 4 , art. 19 pkt 1 i 16 ustawy o pomocy społecznej w zw. z art. 18 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym w zw. z art. 7 Konstytucji RP, art. 17 ust. 2 pkt 4 oraz art. 19 pkt 16 ustawy o pomocy społecznej w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, art. 110 ust. 4 i 112 ust. 9 ustawy o pomocy społecznej, art. 3 pkt 1 i 3 ustawy o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania, art. 4 ust. 3 ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży w zw. z § 2 "Zasad techniki prawodawczej", art. 48 ust. 1 w zw. z art. 53 ust. 3 w zw. z art. 18 w zw. z art. 25 w zw. z art. 32 w zw. z art. 72 Konstytucji RP .

Jako swój interes prawny w zaskarżeniu przedmiotowej uchwały wskazali na prawo do wychowywania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, które ma umocowanie w art. 95 § 1 i art. 96 § 1 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, art. 1 pkt 2 ustawy Prawo oświatowe, art. 48 ust. 1 i 53 ust. 3 Konstytucji RP , a także ratyfikowanych przez Polskę umowach międzynarodowych. Wskazali, że z załącznika do uchwały wynika, że "Zadania rekomendowane do realizacji w poszczególnych obszarach muszą być realizowane zgodnie z wartościami, zasadami i celami całego Modelu". Skarżący podnieśli, że zaskarżona uchwała narusza ich prawa jako rodziców dzieci uczęszczających do gdańskich szkół publicznych, skutkując nasyceniem całego lokalnego systemu edukacji treściami współtworzonymi przez aktywistów środowisk LGBT. Zwrócili uwagę na pojęcie "wychowania" podnosząc, że w jego zakres wchodzą te postanowienia Modelu, które odnoszą się do płci kulturowej i społecznej , tożsamości płciowej i orientacji seksualnej , równości, tolerancji , różnorodności , przeciwdziałania dyskryminacji i wykluczenia - w odniesieniu do płci i seksualności , przeciwdziałania przemocy w powiązaniu z tematyką płci, seksualności i rodziny. Model narzuca zestaw przekonań sprzeczny z przekonaniami skarżących. Z powyższych względów naruszono ich interes prawny , "ograniczając" ich "w sposobach czynienia użytku z dotychczas przysługującego uprawnienia" , a więc oddziałując na ich prawa.

W odpowiedzi na skargę Prezydent Miasta wniósł o jej odrzucenie, ewentualnie o oddalenie skargi. Podał, że zgodnie z przedmiotową uchwałą Model na rzecz Równego Traktowania stanowi określenie obszarów i kierunków rozwoju zmierzających do prowadzenia skutecznej i efektywnej polityki społecznej Miasta dotyczącej równego traktowania, praw człowieka oraz przeciwdziałania dyskryminacji oraz wytycznych i rekomendacji w zakresie jej realizacji. Skarżący nie wykazali, aby posiadali interes prawny w zaskarżeniu tej uchwały. Skarga przewidziana w art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym nie ma charakteru skargi powszechnej. Skarżący nie wykazali się konkretnym, indywidualnym interesem prawnym , wynikającym z konkretnej normy prawa materialnego , co umożliwiałoby zaskarżenie w/w aktu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

Postępowanie przed sądami administracyjnymi regulowane jest przepisami ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. 2018, poz. 1302 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a.

Zgodnie z art. 3 § 2 pkt 5 i 6 p.p.s.a., kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na m.in. akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej oraz akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej.

W przypadku wniesienia skargi sąd bada z urzędu jej dopuszczalność ustalając, czy nie zachodzi jedna z przesłanek do jej odrzucenia, wymienionych enumeratywnie w art. 58 § 1 p.p.s.a.

Zgodnie z art. 58 § 1 pkt 5a p.p.s.a. sąd odrzuca skargę, jeżeli interes prawny lub uprawnienie wnoszącego skargę na uchwałę lub akt, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 5 i 6, nie zostały naruszone stosownie do wymagań przepisu szczególnego.

Takim przepisem szczególnym, w rozumieniu art. 58 § 1 pkt 5a p.p.s.a., jest art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. z 2018 r. poz. 994 , zwanej dalej " u.s.g" ), w brzmieniu obowiązującym na dzień podejmowania zaskarżonej uchwały, który stanowi, że każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem, podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego.

Z przywołanych przepisów wynika, że sąd może dokonać merytorycznej kontroli zaskarżonej skargą uchwały dopiero wówczas gdy stwierdzi, że interes prawny skarżącego lub jego uprawnienie zostały tą uchwałą naruszone. Wnoszący skargę musi wykazać, że "w konkretnym wypadku istnieje związek pomiędzy jego własną, prawnie gwarantowaną ( a nie wyłącznie faktyczną) sytuacją a zaskarżoną przezeń uchwałą, to znaczy, iż zachodzi związek polegający na tym, że uchwała narusza (pozbawia lub ogranicza) jego interes prawny lub uprawnienie (...). Źródłem "interesu prawnego" lub "uprawnienia" jest zawsze norma prawna ogólna i abstrakcyjna (akt normatywny) albo też jednostkowa i konkretna ( akt stosowania prawa)" ("Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz z odniesieniami do ustaw o samorządzie powiatowym i samorządzie województwa", pod red. R. Hausera i Z. Niewiadomskiego, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2011, str. 808).

Z ugruntowanego orzecznictwa sądowoadministracyjnego wynika, że w art. 101 ust. 1 u.s.g. legitymacja skargowa została oparta na naruszeniu indywidualnego interesu prawnego lub uprawnienia, co oznacza, że uprawnionym do wniesienia skargi jest tylko ten, kogo interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone, a nie ten, kto legitymuje się interesem prawnym lub uprawnieniem. Z naruszeniem interesu prawnego mamy do czynienia wówczas, gdy zaskarżonym aktem zostanie, w sferze prawnej, odebrane lub ograniczone jakieś prawo skarżącego wynikające z przepisów prawa, bądź też zostanie nałożony na niego nowy obowiązek lub zmieniony dotychczas ciążący na nim obowiązek. Związek pomiędzy własną, indywidualną sytuacją prawną strony skarżącej a zaskarżoną uchwałą musi istnieć już obecnie, a nie w przyszłości oraz powodować następstwo w postaci ograniczenia lub pozbawienia konkretnych uprawnień albo nałożenia obowiązków. Nie jest zatem wystarczające wykazanie samej potencjalnej możliwości naruszenia interesu prawnego w przyszłości.

O istnieniu interesu prawnego decyduje przepis prawa materialnego, wobec czego w danej sprawie należy wykazać naruszenie konkretnego przepisu prawa materialnego, które wpływa negatywnie na sytuację prawną strony skarżącej.

Trybunał Konstytucyjny podziela stanowisko, że prawo do zaskarżania uchwał na podstawie omawianego przepisu przysługuje osobom, które wykażą się naruszeniem konkretnego interesu prawnego wynikającego z określonej normy prawa materialnego ( por. wyroki Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 listopada 2003 r. , SK 30/02 OTK-A 2003, nr 8 , poz. 84 i z dnia 16 września 2008 r. , SK 76/06, OTK-A 2008, nr 7, poz.121).

W niniejszej sprawie skarżący zarzucali, że zaskarżona uchwała ingeruje w ich prawo do wychowywania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wskazywali, że w zakres wychowania wchodzą te postanowienia Modelu, które odnoszą się do płci kulturowej i społecznej , tożsamości płciowej i orientacji seksualnej , równości, tolerancji, różnorodności, przeciwdziałania dyskryminacji i wykluczenia - w odniesieniu do płci i seksualności , przeciwdziałania przemocy w powiązaniu z tematyką płci, seksualności i rodziny. Podnosili, że Model ten narzuca zestaw przekonań sprzeczny z przekonaniami skarżących. Uchwała nakazuje określony sposób działania gminnym jednostkom organizacyjnym, które mają ograniczony wybór zachowania się w związku ze skierowanym do nich wezwaniem, bowiem załącznik do uchwały stwierdza, że zadania rekomendowane do realizacji muszą być realizowane zgodnie z wartościami, zasadami i celami całego Modelu.

Mając powyższe na uwadze stwierdzenia wymaga, że z § 2 uchwały i treści jej załącznika wynika, że Model na rzecz Równego Traktowania stanowi określenie obszarów i kierunków działań zmierzających do prowadzenia skutecznej i efektywnej polityki społecznej Miasta dotyczącej równego traktowania, praw człowieka oraz przeciwdziałania dyskryminacji oraz wytycznych i rekomendacji w zakresie jej realizacji.

Zaskarżona uchwała ( załącznik do niej ) liczy ponad 100 stron. Ma ona charakter ramowy, określając obszary i kierunki działań zmierzające do prowadzenia skutecznej i efektywnej polityki społecznej Miasta we wskazanych w uchwale obszarach i dotyczy wielu kwestii.

Zdaniem Sądu nie jest możliwe wywiedzenie z uzasadnienia skargi negatywnego wpływu uchwały na sferę materialnoprawną skarżących lub pozbawienia ich jakichś uprawnień czy uniemożliwienia ich realizacji. Zarzuty skargi nie odnoszą się do konkretnej, indywidualnej sytuacji prawnej żadnego ze skarżących, wobec czego brak jest związku między zaskarżoną uchwałą a własną, prawnie gwarantowaną , sytuacją skarżących. Trudno w tej sytuacji zaaprobować pogląd, że interesem prawnym skarżących w niniejszej sprawie może być prawo skarżących do wychowania dzieci zgodnie z ich własnymi przekonaniami.

Jednak nawet przy założeniu , że prawo do wychowywania dzieci zgodnie z przekonaniami rodziców można byłoby w niniejszej sprawie utożsamić z interesem prawnym skarżących, okoliczność taka - sama w sobie - nie uprawniałaby Sądu do merytorycznej oceny zasadności skargi. Konieczne jest bowiem wykazanie przez skarżących nie tylko istnienia interesu prawnego , ale także jego naruszenia. Skarżący, poza posłużeniem się ogólnymi stwierdzeniami nie wskazali , jakie konkretne postanowienia uchwały , w ich ocenie, naruszają ich prawo do wychowania dzieci zgodnie z ich własnymi przekonaniami.

Zdaniem Sądu w bardzo różnorodnych postanowieniach zaskarżonej uchwały ( z załącznikiem) , wbrew stanowisku skarżących, nie sposób dopatrzeć się treści obiektywnie naruszających prawa skarżących do wychowania dzieci zgodnie z ich przekonaniami. Z postanowień tych nie wynika, by skarżącym odebrano lub ograniczono to prawo. Przy rekomendacjach dotyczących dodatkowych zajęć dla dzieci znajdują się natomiast zapisy "za pisemną zgodą rodziców" ( rekomendacje nr 29, 38 i 69). Brak jest w zaskarżonej uchwale jakichkolwiek postanowień, z których wynikałoby, że w chwili jej wejścia w życie pozbawiły one skarżących konkretnych uprawnień lub nałożyły na nich jakieś obowiązki.

Skarga złożona na podstawie art. 101 ust. 1 u.s.g. nie ma charakteru actio popularis, a więc do jej wniesienia nie legitymuje ani interes faktyczny, ani sprzeczność z prawem zaskarżonej uchwały, ani też zagrożenie w przyszłości naruszenia interesu prawnego lub uprawnienia. Naruszenie interesu prawnego lub uprawnienia musi wynikać z aktu, na który w trybie art. 101 u.s.g. wnoszona jest skarga, musi być przy tym realne i aktualne.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie przesłanki z art. 101 ust. 1 u.s.g., umożliwiające merytoryczną kontrolę zaskarżonej uchwały nie zostały spełnione, wobec czego na podstawie art. 58 § 1 pkt 5a p.p.s.a. odrzucił skargę.