Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Jan Rudowski po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia A. B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 16 października 2008 r., sygn. akt I SA/Gd 1107/07 w przedmiocie oddalenia wniosku o wyłączenie Sędziego w sprawie ze skargi A. B. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w G. z dnia 31 października 2007 r., Nr [...] w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do wniesienia odwołania postanawia: oddalić zażalenie. NSA/post.1 – postanowienie "ogólne"

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 16 października 2008 r., sygn. akt I SA/Gd 1107/07 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalił wniosek A. B. o wyłączenie Sędziego Elżbiety Rischki w sprawie ze skargi na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w G. z dnia 31 października 2007 r., Nr [...], w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do wniesienia odwołania.

Rozstrzygnięcie zapadło w następującym stanie faktycznym. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 21 maja 2008 r., sygn. akt I SA/Gd 1107/07, oddalił skargę złożoną przez skarżącego w przedmiotowej sprawie. Skarżący zakwestionował wyrok w drodze skargi kasacyjnej, która jako niedopuszczalna, została odrzucona przez Sąd pierwszej instancji postanowieniem z dnia 1 września 2008 r. W zażaleniu na to postanowienie skarżący wskazał, że uzasadnienie tego orzeczenia świadczy o niechęci Sędziego Elżbiety Rischki do strony.

Sąd rozpoznając wniosek o wyłączenie Sędziego wskazał, że w okolicznościach niniejszej sprawy nie zachodzą podstawy do zastosowania art. 18 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) zw. dalej w skrócie: p.p.s.a wobec braku ustawowych przesłanek uzasadniających wyłączenie sędziego z urzędu. Następnie Sąd przytoczył treść art. 19 p.p.s.a.

Sąd wskazał ponadto, że Sędzia Elżbieta Rischka złożyła wymagane art. 22 § 2 p.p.s.a. wyjaśnienia w oświadczeniu z dnia 13 października 2008 r. Oświadczyła, że między nią a skarżącym nie istnieje żadna okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywoływać uzasadnioną wątpliwość co do jej bezstronności w sprawie.

Oceniając wniosek skarżącego Sąd pierwszej instancji uznał, że w świetle zacytowanych przepisów prawa, wyjaśnień Sędziego oraz nieuprawdopodobnienia przyczyn wyłączenia Sędziego, wniosek ten nie może być uwzględniony.

Sąd wywiódł, że z treści wniosku skarżącego jak i jego uzasadnienia wynika, że nie zgadza się on z treścią rozstrzygnięć zapadłych w sprawie. Powyższe argumenty podlegają sądowej kontroli instancyjnej, natomiast nie mogą stanowić o istnieniu podstaw do wyłączenia Sędziego i podważać jego bezstronności. W sytuacji gdy zgodnie z osobistą oceną Sędziego jest on zdolny do obiektywnego rozpoznania sprawy, natomiast strona kwestionuje jego bezstronność tylko poprzez wskazanie, że dotychczas zapadłe w sprawie orzeczenia nie były dla niego korzystne, brak jest podstaw do uznania wniosku o wyłączenie Sędziego za uzasadniony.

W zażaleniu skarżący wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości, gdyż z okoliczności sprawy wynika, że były przesłanki do wyłączenia od sprawy Sędziego Elżbiety Rischki w rozumieniu art. 18 i art. 19 p.p.s.a. Podkreślił, że pozostaje aktualne orzecznictwo Sądu Najwyższego zawarte w uchwałach i wyrokach z dnia 25 sierpnia 1971 r. i z dnia 13 grudnia 1984 r. świadczące o tym, że art. 49 k.p.c. zachodzi też w przypadku niechęci sędziego do strony postępowania, co może mieć wpływ na obiektywizm w sprawie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodzić się należy z Sądem pierwszej instancji, że przytoczone we wniosku argumenty, przemawiające w ocenie strony za wyłączeniem wskazanej w nim Sędziego Elżbiety Rischki od rozpoznawania sprawy skarżącego nie odpowiadają przesłankom wyłączenia, wymienionym w art. 18 § 1 p.p.s.a. i art. 19 p.p.s.a.

Przepis art. 18 § 1 p.p.s.a. przewiduje ustawowe przesłanki wyłączenia sędziego tj. z mocy samej ustawy. Z woli ustawodawcy sędzia jest wyłączony w sprawach, w których jest stroną lub pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki, w sprawach swojego małżonka krewnych lub powinowatych, w sprawach, w których był lub jest pełnomocnikiem jednej ze stron, w których świadczył na rzecz strony usługi prawne lub inne związane ze sprawą, w których brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego oraz w sprawach w których występował jako prokurator, w których brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej, w których brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wznowienie postępowania, w których brał udział w wydaniu orzeczenia uchylonego następnie przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyniku uwzględnienia skargi kasacyjnej z jednoczesnym przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania.

Z kolei przez okoliczności, o których mowa w art. 19 p.p.s.a. rozumieć należy zarówno te związane z osobistymi stosunkami między sędzią a stroną czy jej przedstawicielem, ale także inne uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne, które w sytuacji konkretnego sędziego mogą budzić uzasadnione wątpliwości co do wydania orzeczenia opartego na w pełni zobiektywizowanych przesłankach. Przez stosunki osobiste należy, w świetle ugruntowanego już orzecznictwa zarówno sądów administracyjnych, jak i sądów powszechnych, rozumieć relacje charakteryzujące się istnieniem więzi uczuciowej, emocjonalnej, gospodarczej. Powołany przepis nie może przy tym służyć do utrudniania działalności sądów. Wątpliwości co do bezstronności sędziego muszą zatem mieć charakter realny, a nie tylko potencjalny. Nie mogą one zatem wynikać tylko z subiektywnego przekonania strony, ale z istnienia ważnych powodów, które obiektywnie potwierdzają istnienie okoliczności, wskazanych w art. 19 p.p.s.a. Instytucja wyłączenia sędziów nie ma bowiem służyć umożliwieniu stronie wybierania składów sędziowskich według jej subiektywnego odczucia, a zapobiegać wszelkim sytuacjom, w których powstałaby wątpliwość co do bezstronności sędziego.

Odnosząc się do przedmiotowej sprawy należy podkreślić, że z akt sprawy oraz oświadczeń Sędziego, której wniosek dotyczy, nie wynika, ażeby przy jej rozpoznawaniu realnie zachodziły okoliczności, uzasadniające wyłączenie Sędziego. Nie wynika z nich bowiem, że istnieje stosunek osobisty między Sędzią a stroną, mogący mieć wpływ na jej obiektywizm czy też że wpływ na bezstronność mogłyby mieć zaszłe wcześniej zdarzenia w życiu Sędziego. Nie może stanowić podstawy wyłączenia Sędziego okoliczność, że Sędzia rozstrzygając sprawę z udziałem strony wyraził pogląd prawny dla niej niekorzystny. Strona może wadliwe orzeczenia zwalczać przy pomocy środków odwoławczych, nie może natomiast przez składanie nieuzasadnionego wniosku o wyłączenie Sędziego wpływać na skład sądu rozpoznającego daną sprawę.

W rozpoznawanej sprawie wobec niewskazania przez skarżącego okoliczności, które w myśl art. 18 i art. 19 p.p.s.a. mogłyby stanowić podstawę wyłączenia Sędziego Elżbiety Rischki oraz z uwagi na złożone przez Sędziego oświadczenie, że pomiędzy nią a skarżącym nie zachodzą podstawy do wyłączenia przewidziane w art. 18 i art. 19 p.p.s.a., należy podzielić stanowisko Sądu pierwszej instancji, że skarżący nie może skutecznie powoływać się na podstawę wyłączenia Sędziego przewidzianą we wskazanych przepisach.

Z tych względów na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a. zażalenie należało oddalić jako pozbawione usprawiedliwionych podstaw.