Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Krystyna Kutzner Sędzia WSA Renata Czeluśniak Sędzia WSA Maria Zawadzka (spr.) po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 18 sierpnia 2020 r. sprawy ze skargi Z. H. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 15 stycznia 2020 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania zasiłku okresowego oddala skargę

Zaskarżoną decyzją z 15 stycznia 2020 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję z dnia 1 sierpnia 2019 r., nr [...] wydaną z upoważnienia Burmistrza Miasta i Gminy przez Kierownika MGOPS o odmowie przyznania Z. H. (dalej: skarżący) zasiłku okresowego.

Zaskarżona decyzja zapadła w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych.

Decyzją z dnia [...] 2019 r., organ I instancji orzekł o odmowie przyznania skarżącemu zasiłku okresowego. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wskazano, że skarżący prowadzi gospodarstwo domowe wraz żoną i dzieckiem, a uzyskiwany przez niego dochód przekracza kryterium dochodowe uprawniające do zasiłku okresowego. Ustalono bowiem, że skarżący uzyskuje dochód w wysokości 1600,87 zł, na który składa się wynagrodzenie żony wynoszące 850,39 zł (po potrąceniu podatku i składek na ubezpieczenie) świadczenia rodzinne - zasiłek rodzinny wraz z dodatkami w kwocie 193 zł oraz dochód z gospodarstwa rolnego w kwocie 557,48 zł. Natomiast kryterium dochodowe dla trzyosobowej rodziny wynosi 1584 zł.

W odwołaniu od ww. decyzji skarżący zakwestionował wliczenie do dochodu rodziny dochodu z gospodarstwa rolnego. Wyjaśnił, że nieruchomość na której zamieszkuje składa się z dwóch działek rolno – budowlanych. Jednej z nich jest współwłaścicielem w 1/4 części, a pozostałe 3/4 stanowi własność nieżyjącej matki. Skarżący nie odrzucił spadku, jednak postepowanie spadkowe nie zostało przeprowadzone. Nieruchomość w części stanowiącej grunt rolny została przekazana na podstawie umowy dzierżawy M. P.

Zaskarżoną decyzją Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Powołując treść przepisów art. 38, art. 8 ust. 1, 3,4 i 9 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2019 r., poz. 1507 ze zm.) stwierdzono, że nie jest sporne, że wielkość gospodarstwa rolnego skarżącego wynosi 1,81 ha. Zgodnie z przepisem art. 8 ust 9 cyt. ustawy przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 308 zł, tym samym obliczony dochód stanowi kwotę 557.48 powstałą z obliczenia powierzchni gospodarstwa rolnego 1,81 ha x 308 zł. Zdaniem organu odwoławczego obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości ustalenia dochodu z gospodarstwa rolnego w innej wysokości niż określona w art. 8 ust. 9 cyt. ustawy.

Na powyższą decyzję skarżący wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie. W skardze zakwestionował prawidłowość decyzji organu odwoławczego i wniósł o jej uchylenie. Argumentując podał, że organ wydający powyższą decyzję błędnie zinterpretował zapis art. 8 ustawy o Pomocy społecznej i do faktycznego i rzeczywistego dochodu skarżącego doliczył dochód z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego. Skarżący wyjaśnił, że nieruchomość, na której zamieszkuje składa się z dwóch działek rolno - budowlanych o całkowitej powierzchni 1,81 ha. Skarżący jest właścicielem 1/4 części we współwłasności tej nieruchomości rolnej. W pozostałym zakresie nieruchomość stanowi własność jego nieżyjącej matki. Spadek nie został odrzucony jak również nie zostało przeprowadzone postępowanie spadkowe. Nieruchomość ta została wydzierżawiona na odstawie umowy z 25 sierpnia 2018 r. innej osobie, która uprawia tą ziemię i czerpie z niej korzyści finansowe. W tych okolicznościach skarżący uznał, że naliczanie mu dochodu z hektara przeliczeniowego jest błędne.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje.

Zgodnie z brzmieniem art. 145 § 1 pkt 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. Nr 2325 ze zm.) sąd administracyjny uwzględnia skargę na decyzję, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy; naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy albo stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji w całości lub części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego. Oznacza to, że nie każde naruszenie przepisów prawa będzie uzasadniało uwzględnienie wniesionej skargi do sądu administracyjnego, a jedynie takie, które będzie miało znaczenie dla kontrolowanego rozstrzygnięcia.

Zakres kontroli sprawowanej przez sądy wynika z treści art. 134 § 1 tej ustawy. Zgodnie z tą regulacją sądy rozpoznając skargi nie są związane ich zarzutami, podstawą prawną ani formułowanymi przez strony wnioskami. W świetle przywołanych regulacji sąd administracyjny dokonując kontroli rozstrzygnięć organów administracji kieruje się wyłącznie kryterium legalności, czyli zgodności z przepisami prawa materialnego i procesowego rozstrzygnięć organów administracji publicznej. Oznacza to, że w ramach takiej kontroli sąd nie może kierować się względami słuszności czy zasadami współżycia społecznego.

Kontrola legalności zaskarżonej decyzji przeprowadzona w tak określonych granicach wykazała, że odpowiada ona wymogom prawa.

Istota sprawy sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy organy prawidłowo ustaliły dochód na osobę w rodzinie, stanowiący kryterium przyznania wnioskowanej przez skarżącego pomocy.

W myśl art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny. Zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 2 cyt. ustawy prawo do świadczeń przysługuje osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 525 zł zwanej dalej "kryterium dochodowym na osobę w rodzinie" przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 pkt 2-15 lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej. Sposób obliczenia dochodu osoby ubiegającej się o pomoc społeczną został określony w art. 8 ustawy o Pomocy społecznej. Zgodnie z treścią art. 8 ust. 9 tej ustawy przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 308 zł.

Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy stwierdzić należy, że ustalając dochód rodziny organy prawidłowo przyjęły kwotę 193 zł z tytułu zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami oraz kwotę wynagrodzenia otrzymywanego przez żonę skarżącego w wysokości 850,39 zł. Kwoty te nie były kwestionowane przez skarżącego.

Sąd również uznał, że organy obu instancji prawidłowo obliczyły dochód z 1 ha przeliczeniowego w wysokości 584 zł. Bezsporne w sprawie jest, że skarżący jest w posiadaniu samoistnym gospodarstwa rolnego o pow. 1,81 ha przeliczeniowego. Co prawda własność ww. nieruchomości w 3/4 części należało do matki skarżącego i po jej śmierci skarżący nie przeprowadził postepowania spadkowego tj. do dzisiaj nie dysponuje ani postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku ani poświadczeniem dziedziczenia, jednak jest on jej jedynym spadkobiercą po matce i nie odrzucił spadku. Ponadto nie należy zapominać, że zgodnie z art. 924 Kodeksu cywilnego (K.c.) spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, a w myśl art. 925 K.c. spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Zatem skarżący własność ¾ nieruchomości po swojej zmarłej matce nabył już w chili jej śmierci. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku czy też poświadczenie dziedziczenia mają charakter jedynie deklaratoryjny. Zresztą skarżący wydzierżawił całość gruntu (za wyjątkiem domostwa) innej osobie na podstawie umowy z 25 sierpnia 2018 r.

Ugruntowane jest stanowisko doktryny i orzecznictwa, z którego wynika, że obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości ustalenia dochodu z gospodarstwa rolnego w innej wysokości niż określona w art. 8 ust. 9, nawet jeśli faktyczny dochód z tego tytułu nie jest uzyskiwany. Dla ustalenia dochodu na potrzeby postępowania w sprawach świadczeń z pomocy społecznej nie ma znaczenia, jakie rzeczywiste dochody osiągane są z gospodarstwa rolnego ani czy grunt jest w ogóle uprawiany. Decydują tytuł własności lub posiadania gruntu oraz jego zaklasyfikowanie (rodzaj użytków, klasa gleboznawcza). Ustawodawca przyjął tu fikcję prawną, zgodnie z którą posiadanie gruntu rolnego oznacza jednoczesne uzyskiwanie dochodu (por. wyrok WSA w Gdańsku z 12 marca 2020 r., sygn. akt III SA/Gd 828/19, wyrok WSA w Lublinie z 15 stycznia 2019 r., sygn. akt III SA/Lu 636/18).

A zatem w celu ustalenia prawa do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej należy przyjąć, że każdy właściciel nieruchomości wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego uzyskuje dochód miesięczny w wysokości 308 zł z hektara przeliczeniowego, niezależnie od tego, w jaki sposób korzysta z tej nieruchomości lub w jaki sposób nią rozporządził. Uznanie możliwości niestosowania art. 8 ust. 9 w przypadku bezpłatnego wydzierżawienia gospodarstwa rolnego nie znajduje uzasadnienia. W takiej sytuacji bowiem właściciel gospodarstwa sam pozbawia się źródła dochodu. Postępowanie takie jest sprzeczne z zasadami pomocy społecznej. W świetle powyższych ustaleń należy przyjąć, że wydzierżawienie gruntów nie zmienia sytuacji dochodowej ich właściciela, a zawarcia umowy dzierżawy nie można utożsamiać z utratą dochodu (por. Sierpowska Iwona, Pomoc społeczna. Komentarz, wyd. IV, Opublikowano: WKP 2017, wyrok WSA w Lublinie z 15 stycznia 2019 r., sygn. akt II SA/Lu 639/18, wyrok NSA z dnia 09.02.201 8 r. sygn. akt I OSK 2454/1 7).

Mając na uwadze powyższe Sąd doszedł do przekonania, że organy obu instancji prawidłowo określiły dochód na osobę w rodzinie i zasadnie odmówiły przyznania skarżącemu zasiłku okresowego.

Z tego względu Sąd skargę oddalił, działając na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.