Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Hanna Knysiak-Sudyka Sędziowie WSA Halina Jakubiec WSA Renata Czeluśniak (spr.) Protokolant specjalista Bernadetta Szczypka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 grudnia 2019 r. przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej Kraków – Nowa Huta Rafała Stępniaka sprawy ze skargi A. M. – Ć. na czynność Starosty L z dnia 19 sierpnia 2019 r. w przedmiocie wydania prawa jazdy I. stwierdza bezskuteczność czynności wpisu daty ważności uprawnienia kategorii AM w rubryce 11 dokumentu prawa jazdy, II. zasądza od Starosty L na rzecz skarżącej A. M. – Ć. kwotę 697 zł (słownie: sześćset dziewięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Pismem z dnia 9 października 2019 r. skarżąca A. M. – Ć. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie skargę na czynność Starosty Powiatu z dnia 19 sierpnia 2019 r. w przedmiocie wydania prawa jazdy kat. B, B1, AM żądając stwierdzenia bezskuteczności wpisu daty ważności uprawnienia w pozycji 11 prawa jazdy kategorii AM, ewentualnie o stwierdzenie bezskuteczności wpisu uprawnienia prawa jazdy kategorii AM i B1. Nadto skarżąca wniosła o zasądzenie od organu na jej rzecz poniesionych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zaskarżonej czynności skarżąca zarzuciła rażące naruszenie przepisów prawa materialnego oraz przepisów postępowania, mogących mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a w szczególności:

- art. 7, art. 77, art. 80 k.p.a., poprzez niepodjęcie przez organy działań niezbędnych dla dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, a w szczególności przeprowadzenie przez organ nieprawidłowej weryfikacji dokumentów znajdujących się w aktach sprawy kierowcy, w tym orzeczenia lekarskiego z dnia 29 czerwca 2004 r., w sytuacji gdy prawidłowo przeprowadzona weryfikacja tych akt, uwzględniająca przede wszystkim wydaną w 2004 r. decyzję administracyjną, powinna prowadzić do wniosku, że uprawnienia skarżącej w zakresie kierowania pojazdami kategorii AM nie zostały ograniczone żadnym terminem ważności;

- art. 16 § 1 k.p.a. poprzez dokonanie powtórnej weryfikacji posiadanych przez skarżącą uprawnień co stanowi naruszenie zasady trwałości decyzji ostatecznych;

- art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami w zw. z § 29 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami, poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy w dacie wejścia w życie ustawy o kierujących pojazdami skarżąca posiadała uprawnienie do kierowania pojazdami kategorii B, którego data ważności nie została ograniczona żadnym orzeczeniem lekarskim lub psychologicznym ani decyzją administracyjną, a źródłem uprawnień do kierowania pojazdami kategorii AM i B1 jest nabycie przez skarżącą uprawnień do kierowania pojazdami kategorii B oraz przepisy prawa, w związku z czym również uprawnienie kategorii AM i B1 skarżąca winna otrzymać bezterminowo;

- art. 13 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o kierujących pojazdami, poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie, w odniesieniu do wskazanego okresu ważności do kierowania pojazdami kategorii AM, podczas gdy przepis ten stosował się do określania ważności dokumentu prawa jazdy;

- art. 18 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami poprzez bezpodstawne wpisanie w dokumencie prawa jazdy nowych uprawnień, w sytuacji gdy w tym trybie, tj. w trybie realizacji wniosku o wymianę dokumentu prawa jazdy organ nie jest uprawniony do zmiany posiadanych przez skarżącą uprawnień do kierowania pojazdami;

- § 10 ust. 3 pkt 10 w zw. z ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami, poprzez ich bezzasadne zastosowanie w sytuacji, gdy skarżąca wraz z wnioskiem o wydania prawa jazdy nie przedkładała żadnych dokumentów podlegających weryfikacji przez organ;

- art. 133 ust. 3a ustawy o kierujących pojazdami poprzez jego niezastosowanie i wpisanie w dokumencie prawa jazdy skarżącej uprawnienia kategorii AM w sytuacji, gdy w myśl ww. regulacji osobę, która przed dniem wejścia w życie ustawy ukończyła 18 lat, uznaje się za uprawnioną do kierowania motorowerem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a wobec tej osoby nie wymaga się posiadania dokumentu stwierdzającego to uprawnienie.

W uzasadnieniu skarżąca wyjaśniła, że w dniu 14 sierpnia 2019 r. złożyła w Starostwie Powiatowym w Wydziale Komunikacji i Transportu wniosek o wydanie nowego prawa jazdy z uwagi na zmianę nazwiska. Czynnością materialno-techniczną z dnia 19 sierpnia 2019 r. Starosta wydał żądany dokument. Skarżąca odebrała osobiście dokument prawa jazdy w dniu 10 września 2019 r. Jak wynika z treści tegoż dokumentu w rubryce 10 zostały wpisane dodatkowe uprawnienia AM oraz B1, których skarżąca w poprzednim dokumencie prawa jazdy nie miała, a ponadto w rubryce 11 w pozycji kategoria AM została wpisana data ważności uprawnienia.

Skarżąca zakwestionowała ograniczenie jej ważności uprawnienia kategorii AM ewentualnie uprawnienie organu do wpisania w dokumencie prawa jazdy uprawnień w zakresie kategorii AM i B1.

Zdaniem skarżącej, skoro jej wniosek dotyczył wydania nowego dokumentu prawa jazdy z powodu zmiany nazwiska, bezsprzecznie jego rozpatrzenie winno odbyć się na podstawie art. 18 ust. 2 u.k.p. Wskazała, że w zakresie formy załatwienia wniosku o wydanie nowego dokumentu prawa jazdy stanowisko judykatury jest jednolite i stanowi, iż wymiana przedmiotowego dokumentu realizowana w oparciu o przepis art. 18 ust. 2 u.k.p. stanowi czynność z zakresu administracji publicznej - czynność materialno-techniczną dotyczącą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisu prawa. Z mocy art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. czynność taka objęta jest zatem kognicją sądów administracyjnych.

Skarżąca podkreśliła, że uzyskała uprawnienia do kierowania pojazdami kategorii B w 2004 r. Uprawnienia te otrzymała bezterminowo, co bezsprzecznie wynika z treści orzeczenia lekarskiego z dnia 29 czerwca 2004 r. oraz decyzji z 2004 r. znajdujących się w aktach sprawy kierowcy. Wyjaśniła, że nie starała się nigdy odrębnie o uzyskanie kategorii AM czy B1. Uprawnienie do kierowania pojazdami w kategorii AM i B1 nabyła tylko i wyłącznie, dlatego, iż zgodnie z ustawą z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym w jej brzmieniu sprzed 2013 r. oraz ustawą z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami uzyskanie uprawnienia do kierowania pojazdami kategorii B uprawnia również do kierowania pojazdami wyszczególnionym w kategoriach AM i B1. Skarżąca wyjaśniła, że wnioskiem z dnia 14 sierpnia 2019 r. zażądała tylko i wyłącznie wymiany dokumentu prawa jazdy w zakresie przyznanych jej do tej pory uprawnień kategorii B.

W ocenie skarżącej, w sytuacji gdyby przyjąć, iż w trybie wniosku o wymianę dokumentu organ uprawniony był do wpisania dodatkowych kategorii uprawnień uzyskanych przez nią na mocy prawa, to należy zwrócić uwagę, iż źródłem tych uprawnień jest uprzednie uzyskanie przez skarżącą uprawnienia kategorii B. Powyższe powoduje, iż dla oceny ważności uprawnień kategorii AM i B1 prawnie relewantne winno być orzeczenie lekarskie znajdujące się w aktach sprawy kierowcy oraz decyzja przyznająca uprawnienie kategorii B. Z żadnego ww. dokumentów nie wynika, aby skarżąca miała ograniczone czasowo jakiekolwiek uprawnienie. W świetle tego nie sposób zrozumieć, na podstawie jakich dokumentów czy przepisów prawa organ doszedł do przekonania, iż uprawnienie kategorii AM należy jej czasowo ograniczyć. Powyższe jest ponadto o tyle kuriozalne, iż oznaczałoby, że w skrajnej sytuacji skarżąca po upływie okresu ważności uprawnienia pojazdami kategorii AM a więc pojazdami o niższej kategorii musiałaby udać się np. samochodem osobowym do wyznaczonego ośrodka, aby zdać egzamin na prawo jazdy na pojazd niższej kategorii przykładowo motorower. Zupełnie dowolne ustalenie przez organ daty ważności uprawnienia kategorii AM w istocie powoduje ograniczenie uprawnień skarżącej wynikających z przepisów prawa powszechnie obowiązującego. Określenie przez organ daty ważności uprawnienia kategorii AM powoduje, iż z upływem tego terminu skarżąca utraci to uprawnienie. Powyższe spowoduje, iż w sytuacji gdy skarżąca w dalszym ciągu będzie posiadać bezterminowo uprawnienie kategorii B, które zgodnie z ustawą o kierujących pojazdami uprawniać ją będzie do kierowania pojazdami kategorii AM, skarżąca nie będzie mogła prowadzić pojazdów niższej kategorii (AM) gdyż organ "odebrał" jej te uprawnienia z datą 19 sierpnia 2034 r. Skarżąca podkreśliła, że kategoria AM to w części nic innego jak dawna karta motorowerowa. Skarżąca uzyskała uprawnienie do kierowania pojazdami kategorii B jeszcze przed dniem wejścia w życie ustawy z 5 stycznia 2011 r. a tym samym również uprawnienia do kierowania pojazdami w obecnej kategorii AM, dawnej karcie motorowerowej, bowiem posiadanie uprawnień kategorii B przed dniem wejścia w życie ustawy o kierujących pojazdami uprawniało również do kierowania motorowerem. W myśl regulacji art. 133 ust. 3 u.k.p. osobę, która przed dniem wejścia w życie ustawy ukończyła 18 lat, uznaje się za uprawnioną do kierowania motorowerem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wobec tej osoby nie wymaga się posiadania dokumentu stwierdzającego to uprawnienie. W kategorii AM przewidziano również uprawnienie do kierowania czterokołowcem lekkim, tj. pojazdem samochodowym przeznaczonym do przewozu osób lub ładunków, którego masa własna nie przekracza 350 kg i konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h. Pojazd samochodowy to pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h. Z kolei pojazd silnikowy to pojazd wyposażony w silnik, z wyjątkiem motoroweru i pojazdu szynowego. Czterokołowiec lekki, w rozumieniu ustawy o kierujących pojazdami, to nic innego jak kategoria samochodu osobowego z ograniczeniami w zakresie dopuszczalnej masy i prędkości jazdy. W myśl regulacji art. 88 p.r.d. w brzmieniu sprzed 2013 r. posiadanie uprawnień kategorii B uprawniało m.in. do kierowania pojazdami samochodowymi o dmc do 3,5 t. W związku z powyższym również i w wypadku tych pojazdów bezsprzecznie stwierdzić należy, zdaniem skarżącej, że nabyła uprawnienia do ich kierowania wraz z nabyciem uprawnienia kategorii B w 2004 r., a więc przed datą wejścia w życie przepisów.

Skarżąca ponadto podniosła, że kategorie określane są dużymi literami arabskimi i wyróżnia się, z wyjątkiem kategorii T i AM, kategorie podstawowe, tj. A, B, C, D i subkategorie (podkategorie), tj. A1, B1, C1, D1. Kategoria podstawowa określa maksymalne uprawnienie przewidziane dla danej kategorii, a subkategoria - uprawnienie o ograniczonym zakresie w ramach podstawowej. Wobec powyższego uzyskanie przez nią kategorii B oznaczało tym samym uzyskanie kategorii B1. Stosownie do brzmienia § 29 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami w przypadku osób, które posiadały w dniu wejścia w życie ustawy uprawnienia do kierowania pojazdami, których data ważności nie była ograniczona orzeczeniem lekarskim lub psychologicznym, w pozycji "data ważności uprawnienia" umieszcza się symbol jako informację, że dana kategoria prawa jazdy jest ważna bezterminowo. W świetle powyższego skarżąca podkreśliła, że uprawnienia do kierowania pojazdami wyszczególnionymi w kategoriach B, B1 oraz AM nabyła bezterminowo przed dniem wejścia w życie ustawy o kierujących pojazdami, co obliguje organ do zastosowania § 29 ww. rozporządzenia.

W odpowiedzi na skargę Starosta wniósł o jej oddalenie. Organ wyjaśnił, że wnioskiem z dnia 14 sierpnia 2019 r. skarżąca zwróciła się do Starosty o wydanie prawa jazdy z powodu zmiany danych z uwagi na zmianę nazwiska z M. na M. - Ć. Do wniosku załączyła: fotografię, kopię posiadanego prawa jazdy kategorii B wydanego w dniu 30 września 2004 r. przez Starostę ważnego bezterminowo oraz dowód uiszczenia opłaty za wydanie prawa jazdy oraz opłaty ewidencyjnej (100,50 zł). W wyniku pozytywnej weryfikacji przedłożonych dokumentów, Starosta w dniu 19 sierpnia 2019 r. wydał prawo jazdy na rzecz skarżącej z uwzględnieniem zmiany, o którą wnioskowała. Ponadto w wydanym dokumencie zgodnie z § 10 ust. 6 pkt 1 lit. e rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami organ nadał uprawnienia w zakresie prawa jazdy kategorii B1 i AM oraz w związku z tym, iż uprawnienia kategorii B wydane na rzecz skarżącej były bezterminowe to zgodnie z § 29 cyt. rozporządzenia w rubryce 11 dotyczącej ważności prawa jazdy dokonano odpowiednio wpisu: kategoria AM "19.08.2034", kategorii B1 "-", kategorii B "-" Następnie w dniu 10 września 2019 r. A. M. – Ć. pokwitowała odbiór prawa jazdy, a dotychczasowy blankiet prawa jazdy wydany w dniu 30 września 2004 r. został unieważniony przez pracownika urzędu, a dane o tym fakcie zostały uzupełnione we wniosku oraz w systemie teleinformatycznym.

Następnie organ wskazał, że wraz z wejściem w życie przepisów ustawy o kierujących pojazdami, tj. 19 stycznia 2013 r. wprowadzono terminowość wydawanych praw jazdy. Te regulacje są bezpośrednio związane z wdrożeniem do prawa polskiego dyrektywy 2006/126AVE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie praw jazdy (przekształcenie), w wyniku której w ustawie o kierujących pojazdami m.in. wprowadzono: nowy wzór prawa jazdy oraz obowiązek wymiany krajowych praw jazdy na prawa jazdy wydane zgodnie z tym wzorem, nowe kategorie prawa jazdy: AM, A2 oraz administracyjny okres ważności wydawanych praw jazdy.

W przedmiotowej sprawie w wyniku złożonego przez skarżącą wniosku o wymianę prawa jazdy w związku ze zmianą nazwiska wydano dokument prawa jazdy kategorii AM, B1, B ważny na 15 lat, tj. do 19 sierpnia 2034 r. W nowym dokumencie prawa jazdy wydanym na rzecz skarżącej wpisano ograniczenie dotyczące daty ważności w zakresie uprawnienia kategorii AM. Data ważności wynika z faktu, iż uprawnienia wydane po dniu 18 stycznia 2019 r., zgodnie z brzmieniem art. 13 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o kierujących pojazdami, w przypadku kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T wydaje się na okres 15 lat, z tym że okres może być krótszy, o ile wynika to z orzeczenia lekarskiego. W myśl § 10 ust. 3 pkt 9 lit, c rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz. U z 2016 r. poz. 231), w przypadku kategorii AM organ wpisuje datę uzyskania 19 stycznia 2013 r. lub i datę uzyskania po dniu 19 stycznia 2013 r. Z kolei uprawnienia w zakresie prawa jazdy kategorii B, B1 (data uzyskania kategorii B1 §10 ust. 3 pkt 9 lit. d cyt. rozporządzenia) skarżąca uzyskała przed 19 stycznia 2013 r,. tj. przed wejściem w życie ustawy o kierujących pojazdami i uprawnienia te posiada bezterminowo zgodnie z wydanym orzeczeniem lekarskim w 2004 r. zalegającym w aktach. Dlatego organ ustalił w dokumencie prawa jazdy dla kategorii B, B1 ważność bezterminowo. W myśl § 29 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami osoby, które posiądą w dniu wejścia w życie ustawy uprawnienia do kierowania pojazdami, których data ważności nie była ograniczona orzeczeniem lekarskim lub psychologicznym, w pozycji "data ważności uprawnienia" umieszcza się symbol jako informację, że dana kategoria prawa jazdy jest ważna bezterminowo. Mimo posiadanego orzeczenia lekarskiego ważnego bezterminowo, w zakresie kategorii AM ważność uprawnienia organ mógł określić tylko na 15 lat z uwagi na określenie daty uzyskania uprawnienia przez ustawodawcę, tj. 19 stycznia 2013 r. Organ wskazał, że opracowany na gruncie ustawy o kierujących pojazdami system informatyczny - aplikacja KIEROWCA służący do zamawiania praw jazdy w taki właśnie sposób generuje prawa jazdy.

Odnosząc się do dopisania kategorii AM i B1 organ wskazał, że § 10 ust. 6 pkt 2 cyt. rozporządzenia stanowi, że prawo jazdy w przypadkach, o których mowa w § 9 (w tym m.in. w przypadku złożenia wymaganych dokumentów przez osobę ubiegającą się o wydanie prawa jazdy lub pozwolenia ze względu na zmianę danych w nim umieszczonych lub zmianę terminu ważności prawa jazdy) wydaje się odpowiednio w zakresie kategorii posiadanych w dotychczasowym prawie i jazdy lub w zakresie kategorii równoważnych w posiadanym prawie jazdy oraz kategorii niższych. Zatem mając na uwadze powyższe, automatycznie uzupełniono prawo jazdy o kategorie AM i B1.

Starosta przechodząc do zarzutu, iż skarżąca utraci uprawnienie kategorii AM z datą "19.08.2034" wyjaśnił, że zgodnie z przepisami przy wymianie prawa jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T nie trzeba ponownie zdawać egzaminu, ani przechodzić dodatkowych badań lekarskich, chyba, że prawo jazdy zostało wydane na czas określony ze względu na ograniczenia zdrowotne. W przypadku prawa jazdy skarżącej, jedynie sam dokument prawa jazdy straci ważność po upływie 15 lat i wówczas nastąpi konieczność jego wymiany. Poza tym, osoby, które mają tzw. bezterminowe prawa jazdy, czyli bez określonej w dokumencie daty ważności uprawnień, będą musiały wyrobić nowy dokument najwcześniej w 2028 r., a najpóźniej do 2033 r. ponieważ w tym okresie będzie przeprowadzana obowiązkowa wymiana dokumentów z nowym, 15-letnim okresem ważności. Nie będzie już bezterminowych praw jazdy.

Nadto organ wskazał, że obecnie obowiązująca ustawa o kierujących pojazdami w art. 6 ust. 1 wprowadziła nową kategorię prawa jazdy, a mianowicie kategorię AM, która uprawnia zarówno do kierowania motorowerami, jak i czterokołowcem lekkim. Zatem, nie można się zgodzić ze skarżącą, iż kategoria AM to karta motorowerowa uzyskana przed dniem 19 stycznia 2013 r. Aby uzyskać prawo jazdy kategorii AM trzeba ukończyć kurs w ośrodku szkolenia kierowców, a następnie zdać egzamin państwowy w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego. Niemniej jednak ustawa przewiduje, że osoba, która przed dniem wejścia w życie ustawy ukończyła 18 lat (a tak jest w przypadku skarżącej) uznana zostanie za uprawnioną do kierowania motorowerem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wobec tej osoby nie stosuje się obowiązku uzyskania dokumentu potwierdzającego to uprawnienie. Dlatego dokonana w tym trybie wymiana prawa jazdy, zdaniem organu, nie wpływa w żaden sposób na zakres uprawnień lub obowiązków wnioskodawcy. Podkreślił, że w przypadku skarżącej jedynie sam dokument prawa jazdy straci ważność po upływie 15 lat i wówczas nastąpi konieczność jego wymiany, ale nie będzie obowiązku przechodzenia stosownych badań potwierdzających prawo do kierowania pojazdami kategorii AM.

Na rozprawie skarżąca podtrzymała skargę.

O jej uwzględnienie wniósł również prokurator, który przystąpił do nin. sprawy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Stosownie do art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2017 r., poz. 2188) w zw. z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2018 r., poz. 1302, dalej P.p.s.a.), sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej, stosując środki określone w ustawie. Zgodnie z art. 3 § 2 P.p.s.a. kontrola działalności administracji publicznej przez sądy obejmuje m.in. orzekanie w sprawach skarg na inne niż określone w art. 3 § 2 pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, z wyłączeniem aktów lub czynności podjętych w ramach postępowania administracyjnego określonego w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1257 oraz z 2018 r. poz. 149 i 650), postępowań określonych w działach IV, V i VI ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.), postępowań, o których mowa w dziale V w rozdziale 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2018 r. poz. 508, 650, 723, 1000 i 1039), oraz postępowań, do których mają zastosowanie przepisy powołanych ustaw (pkt 4). W myśl art. 146 § 1 P.p.s.a. w razie uwzględnienia skargi na akt lub czynność, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4, sąd uchyla ten akt albo stwierdza bezskuteczność czynności, natomiast art. 146 § 2 P.p.s.a. stanowi, że w sprawie skarg na akt lub czynność, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4, sąd może w wyroku uznać uprawnienie lub obowiązek wynikające z przepisów prawa. Sąd nie jest przy tym związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, zgodnie z dyspozycją art. 134 § 1 P.p.s.a.

Skarga jest zasadna. Jej zarzuty, z wyjątkiem zarzutu naruszenia art. 7, art. 77, art. 80 k.p.a., są zasadne. Wskutek bowiem nieprawidłowej wykładni przepisów prawa, a nie - brak dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, który jest prosty i bezsporny, czynność organu polegająca na wpisie daty ważności uprawnień kategorii AM w rubryce nr 11 dokumentu prawa jazdy skarżącej dokonana została niezgodnie z prawem.

W zakresie formy załatwienia wniosku skarżącej o wydanie nowego dokumentu prawa jazdy stanowisko prezentowane w orzecznictwie sądów administracyjnych jest jednolite - wymiana dokumentu prawa jazdy realizowana przez wydanie nowego dokumentu w oparciu o przepis art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. z 2019 r., poz. 341; powoływanej dalej jako "u.k.p.") stanowi czynność z zakresu administracji publicznej - czynność materialno-techniczną dotyczącą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisu prawa, która na mocy art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. objęta jest kognicją sądów administracyjnych. Wynika to z charakteru tej czynności - skoro wydanie nowego dokumentu następuje z powodu zmiany stanu faktycznego wymagającego zmiany danych, to skutkiem takiej czynności organu nie jest powstanie lub odjęcie po stronie osoby wnioskującej o wymianę dokumentu jakichkolwiek uprawnień, czy też czasowe ich ograniczenie (wyrok NSA z dnia 30 stycznia 2018 r., sygn. akt. I OSK 585/16, wyrok z dnia 5 listopada 2013 r., sygn. akt III SA/Po 848/13).

Skarżąca domagała się wydania nowego dokumentu prawa jazdy w związku ze zmianą nazwiska.

Dokumentem stwierdzającym posiadanie uprawnienia do kierowania motorowerem, pojazdem silnikowym lub zespołem pojazdów składającym się z pojazdu silnikowego i przyczepy lub naczepy jest wydane w kraju prawo jazdy (art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. a) u.k.p. Przepis ten określa zatem, że prawo jazdy jest dokumentem, który zaświadcza i potwierdza uprawnienie do kierowania pojazdami określonej kategorii. Uprawnienie do kierowania pojazdem jest natomiast prawem podmiotowym przyznanym konkretnej osobie upoważniającym do kierowania danego rodzaju pojazdem.

W przedmiotowej sprawie, jak słusznie podniósł prokurator, doszło natomiast do pomieszania pojęć ważności dokumentu, jakim jest prawo jazdy, z ważnością uprawnienia do kierowania pojazdami kategorii AM.

Bezsporne jest, że skarżąca posiada uprawnienie do kierowania pojazdami kat. B ważne bezterminowo. Posiadanie uprawnienia do kierowania pojazdami kat. B oznacza posiadanie uprawnia do kierowania pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii kat. AM i B1.

Zgodnie bowiem z art. 6 ust. 1 pkt 6 u.k.p. prawo jazdy stwierdza posiadanie uprawnienia do kierowania kategorii B:

a) pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t, z wyjątkiem autobusu i motocykla,

b) zespołem pojazdów złożonym z pojazdu, o którym mowa w lit. a, oraz z przyczepy lekkiej,

c) zespołem pojazdów złożonym z pojazdu, o którym mowa w lit. a, oraz z przyczepy innej niż lekka, o ile łączna dopuszczalna masa całkowita zespołu tych pojazdów nie przekracza 4250 kg, z zastrzeżeniem ust. 2,

d) pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM.

Z kolei zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 u.k.p. prawo jazdy stwierdza posiadanie uprawnienia do kierowania kategorii AM:

a) motorowerem,

b) czterokołowcem lekkim.

Natomiast art. 6 ust. 1 pkt 1 u.k.p. stanowi, że prawo jazdy stwierdza posiadanie uprawnienia do kierowania kategorii B1:

a) czterokołowcem,

b) pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM.

Trafnie skarżąca wskazała, że źródłem uprawnień do kierowania pojazdami kategorii AM i B1 jest nabycie przez nią uprawnień do kierowania pojazdami kategorii B oraz przepisy prawa.

Fakt posiadania przez skarżącą uprawnienia do kierowania pojazdami kat. B oznaczający tym samym, na podstawie ww. przepisów ustawy, posiadanie uprawnienia do kierowania pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii kat. AM i B1, nie był kwestionowany przez organ, skoro ujawnił ww. uprawnienia, powołując się na przepisy rozporządzenia wykonawczego do ustawy (choć nie powołał § 10 ust. 6 pkt 1 lit. e rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 24 lutego 2016 r.). Co więcej, organ wskazał, że wydane uprawnienia były bezterminowe, przy czym dokonana w tym trybie wymiana prawa jazdy, nie wpływa w żaden sposób na zakres uprawnień lub obowiązków skarżącej ponieważ w jej przypadku jedynie sam dokument prawa jazdy straci ważność po upływie 15 lat i wówczas nastąpi konieczność jego wymiany, ale nie będzie obowiązku przechodzenia stosownych badań potwierdzających prawo do kierowania pojazdami kategorii AM. Pomimo zajęcia takiego stanowiska, organ nie uznał skargi za zasadną, ale usprawiedliwiał wpis w rubryce 11 ograniczającej termin ważności uprawnienia do kierowania pojazdami kat. AM.

Sporne zatem pozostaje, czy wymiana dokumentu prawa jazdy ze względu na zmianę nazwiska, na podstawie ww. art. 18 ust. 1 i 2 u.k.p., uprawniała organ do wpisania do nowego dokumentu ograniczenia ważności uprawnienia kat. AM.

Wobec powyższego wskazać należy, że zgodnie z art. 18 ust. 1 u.k.p. osoba posiadająca prawo jazdy lub pozwolenie na kierowanie tramwajem jest obowiązana zawiadomić starostę o utracie tego dokumentu, jego zniszczeniu w stopniu powodującym nieczytelność, a także o zmianie stanu faktycznego wymagającego zmiany danych w nim zawartych, w terminie 30 dni od dnia zaistnienia tego zdarzenia. Stosownie do ust. 2 ww. przepisu, na wniosek osoby uprawnionej w przypadkach, o których mowa w ust. 1, starosta wydaje (podkreślenie Sądu), za opłatą, o której mowa w art. 10 ust. 1 lub w art. 16 ust. 1, oraz po uiszczeniu opłaty ewidencyjnej nowy dokument pod warunkiem zwrotu dokumentu wymagającego zmiany danych.

Skarżącej prawidłowo wskazała, że dla oceny ważności uprawnień kategorii AM i B1 prawnie relewantne winno być orzeczenie lekarskie znajdujące się w aktach sprawy kierowcy oraz decyzja przyznająca uprawnienie kategorii B, podczas gdy z żadnego z ww. dokumentów nie wynika, aby skarżąca miała ograniczone czasowo jakiekolwiek uprawnienie. Skoro uzyskała uprawnienie do kierowania pojazdami kategorii B jeszcze przed dniem wejścia w życie ustawy z 5 stycznia 2011 r., a tym samym również uprawnienia do kierowania pojazdami w obecnej kategorii B1 i AM – na podstawie ww. ustawy, to organ winien dokonać wpisu stosownie do § 29 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz. U. 2016 r. poz. 231), zgodnie z którym w przypadku osób, które posiadały w dniu wejścia w życie ustawy uprawnienia do kierowania pojazdami, których data ważności nie była ograniczona orzeczeniem lekarskim lub psychologicznym, w pozycji "data ważności uprawnienia" umieszcza się symbol jako informację, że dana kategoria prawa jazdy jest ważna bezterminowo .

Natomiast stanowisko organu nie jest konsekwentne. Jego zdaniem, uprawnienia w zakresie prawa jazdy kategorii B i B1 skarżąca uzyskała przed 19 stycznia 2013 r., tj. przed wejściem w życie ustawy o kierujących pojazdami i uprawnienia te posiada bezterminowo zgodnie z wydanym orzeczeniem lekarskim w 2004 r. zalegającym w aktach, dlatego organ ustalił w dokumencie prawa jazdy dla kategorii B, B1 - ważność bezterminowo. Podstawą natomiast wpisu czasowego ograniczenia uprawnienia kategorii AM jest, zdaniem organu, przepis art. 13 ust. 1 pkt 1 lit. a u.k.p. ponieważ uprawnienia wydane po dniu 18 stycznia 2019 r. w przypadku kategorii m. in. AM wydaje się na okres 15 lat, z tym że okres może być krótszy, o ile wynika to z orzeczenia lekarskiego, a w myśl § 10 ust. 3 pkt 9 lit. c rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami, w przypadku kategorii AM organ wpisuje datę uzyskania 19 stycznia 2013 r. lub datę uzyskania po dniu 19 stycznia 2013 r. Organ uznał zatem, że pomimo posiadania przez skarżącą orzeczenia lekarskiego ważnego bezterminowo, w zakresie kategorii AM ważność uprawnienia organ mógł określić tylko na 15 lat z uwagi na ww. przepis, a jednocześnie określenie przez ustawodawcę daty uzyskania uprawnienia, tj. 19 stycznia 2013 r. Zdaniem organu, co podniósł w jednym miejscu odpowiedzi na skargę, datą uzyskania uprawnienia kat. AM przez skarżącą, określoną przez ustawodawcę jest data wejścia w życie ustawy o kierujących pojazdami, tj. 19 stycznia 2013 r. Natomiast w dalszej jednak części odpowiedzi na skargę organ stwierdził, że wpisane ograniczenie czasowe oznacza jedynie, że jedynie sam dokument prawa jazdy straci ważność po upływie 15 lat i nastąpi wówczas konieczność jego wymiany, a ustawa przewiduje, że osoba, która przed dniem wejścia w życie ustawy ukończyła 18 lat (a tak jest w przypadku skarżącej) uznana zostanie za uprawnioną do kierowania motorowerem na terytorium RP i wobec tej osoby nie stosuje się obowiązku uzyskania dokumentu potwierdzającego to uprawnienie.

Wobec powyższego wskazać należy, że w myśl art. 13 ust. 1 pkt 1 lit. a u.k.p. prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T wydaje się na okres 15 lat, z tym że okres ten może być krótszy, o ile wynika to z orzeczenia lekarskiego. Przepis ten oznacza jedynie, że dokumenty praw jazdy według nowego wzoru, wydane na podstawie aktualnie obowiązującej ustawy, mają ściśle określony termin ważności. Nie reguluje jednak samego uprawnienia do kierowania pojazdami. Nie może być zatem podstawą wpisu takiego ograniczenia.

W myśl z kolei § 10 ust. 3 pkt 9 lit. c, d Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz. U. z 2016, poz. 231) wniosek oraz prawo jazdy lub pozwolenie wypełnia się w przypadku określonym w ust. 1 pkt 5, w następujący sposób: data uzyskania uprawnienia – data wydania prawa jazdy określonej kategorii po raz pierwszy oraz w przypadku prawa jazdy kategorii: AM lub A2 – data 19 stycznia 2013 r. lub data uzyskania po dniu 19 stycznia 2013 r. uprawnienia w zakresie prawa jazdy tej kategorii lub prawa jazdy kategorii, na podstawie której wpisano tę kategorię; A1, B1, C1, D1, C1+E lub D1+E – data 1 lipca 1999 r. lub data uzyskania po dniu 1 lipca 1999 r. uprawnienia w zakresie prawa jazdy tej kategorii lub prawa jazdy kategorii, na podstawie której wpisano tę kategorię.

Zdaniem Sądu z obowiązku wpisania na podstawie ww. przepisu jako daty uzyskania uprawnienia w przypadku prawa jazdy kategorii AM - daty 19 stycznia 2013 r. nie wynika w żaden sposób prawo do czasowego ograniczenia tego uprawnienia (określenia ważności uprawnienia) i jego wpisu do dokumentu nowego prawa jazdy. Ww. przepis aktu wykonawczego należy odczytywać w zgodzie z ustawą o kierujących pojazdami. Skoro zgodnie z przepisami ustawy:

1) art. 4 ust.1 pkt 1 a u.k.p. - dokumentem stwierdzającym posiadanie uprawnienia do kierowania motorowerem, pojazdem silnikowym lub zespołem pojazdów składającym się z pojazdu silnikowego i przyczepy lub naczepy jest wydane w kraju prawo jazdy,

2) art. 5 ust. 1 pkt 1 u.k.p. - prawo jazdy, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. a - stwierdza posiadanie uprawnienia do kierowania odpowiednio motorowerem, pojazdem silnikowym lub zespołem pojazdów na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

3) art. 6 ust.1 pkt 6 i 1 u.k.p. - prawo jazdy stwierdza posiadanie uprawnienia do kierowania kategorii B i AM,

to niedopuszczalne jest uznanie, na podstawie przepisu podustawowego, że datą uzyskania uprawnienia kat. AM jest data wejścia w życie ustawy o kierujących pojazdami, tj. 19 stycznia 2013 r. Właśnie ww. przepisy ustawy, szczególnie jej art. 6 ust. 1 pkt 6 i 1 stanowią, że prawo jazdy jest dokumentem jedynie stwierdzającym posiadane już uprawnienia, co oznacza, że prawo jazdy kat. B uzyskane przez skarżącą w 2004 r. potwierdza jedynie posiadanie przez nią uprawnienia do kierowania pojazdami, także kategorii AM, wprowadzonej przez ww. ustawę. Przepis art. 13 ust. 1 pkt 1 lit. a u.k.p dotyczący "wydania" prawa jazdy kategorii AM nie oznacza, że uprawnienia skarżącej do kierowania pojazdami nabyte pod rządami poprzednich przepisów tracą bezterminowy charakter.

Zgodnie natomiast z § 29 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami w przypadku osób, które posiadały w dniu wejścia w życie ustawy uprawnienia do kierowania pojazdami, których data ważności nie była ograniczona orzeczeniem lekarskim lub psychologicznym, w pozycji "data ważności uprawnienia" umieszcza się symbol "-" jako informację, że dana kategoria prawa jazdy jest ważna bezterminowo. Ust 2. stanowi, że w przypadku osób, o których mowa w ust. 1, data ważności prawa jazdy, o której mowa w § 10 ust. 3 pkt 4 lit. a, nie może być dłuższa niż 15 lat.

Wobec faktu, że skarżąca posiada uprawnienia do kierowania pojazdami kat.: AM, B i B1 nabyte przed wejściem w życie ustawy o kierujących pojazdami, organ nie miał żadnych podstaw do czasowego ograniczenia ww. uprawnień.

Jak już wskazano wyżej, stosownie do treści art. 18 ust. 1 u.k.p. osoba posiadająca prawo jazdy jest obowiązana zawiadomić starostę m.in. o zmianie stanu faktycznego wymagającego zmiany danych w nim zawartych, w terminie 30 dni od dnia zaistnienia tego zdarzenia. Zgodnie z ust. 2 pkt 2 powyższego przepisu na wniosek osoby uprawnionej w przypadkach, o których mowa w ust. 1, starosta wydaje, za opłatą, o której mowa w art. 10 ust. 1 lub w art. 16 ust. 1 oraz po uiszczeniu opłaty ewidencyjnej nowy dokument pod warunkiem zwrotu dokumentu wymagającego zmiany danych. Zgodnie zatem z procedurą określoną powyższym przepisem organ powinien wydać osobie uprawnionej do kierowania pojazdami nowy dokument prawa jazdy z uaktualnionymi danymi objętymi zmianą. Powyższa regulacja ma na celu zapewnienie aktualności danych ujętych w dokumencie prawa jazdy. Potwierdza to również przepis § 9 ust. 1 pkt 15 w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami. Nowo wydany dokument, o jakim mowa w art. 18 ust. 2 pkt 2 u.k.p., udostępniany osobie wnioskującej o jego wydanie z powodu zmiany stanu faktycznego wymagającego zmiany danych w nim zawartych powinien poza uzasadnioną zmianą jedynie powtarzać zapisy zawarte w dokumencie poprzednim. Dokonane zmiany nie mogą dotyczyć w żadnym wypadku posiadanych już uprawnień do kierowania pojazdami.

Zwrócić też należy uwagę, że przepisy prawa, szczególnie wyżej powołany § 29 rozporządzenia w sprawie wydawania dokumentów rozróżnia pojęcia "daty ważności prawa jazdy" i "daty ważności uprawnienia". Zgodnie z § 29 ust. 1 w przypadku osób, które posiadały w dniu wejścia w życie ustawy uprawnienia do kierowania pojazdami, których data ważności nie była ograniczona orzeczeniem lekarskim lub psychologicznym, w pozycji "data ważności uprawnienia" umieszcza się symbol "-" jako informację, że dana kategoria prawa jazdy jest ważna bezterminowo. Natomiast o ważności prawa jazdy mówi ust. 2, według którego w przypadku osób, o których mowa w ust. 1, data ważności prawa jazdy, o której mowa w § 10 ust. 3 pkt 4 lit. a, nie może być dłuższa niż 15 lat. Przepis ten wyraźnie odnosi się do uregulowań zawartych w ustawie o kierujących pojazdami rozróżniających przysługujące stronie prawo podmiotowe – uprawnienie do kierowania danego rodzajami pojazdem, od samego dokumentu prawa jazdy – blankietu, który jedynie potwierdza posiadanie przez daną osobę tego uprawnienia. Na blankiecie prawa jazdy ujawnieniu winny podlegać odrębnie – data ważności dokumentu prawa jazdy oraz data ważności samego uprawnienia do kierowania pojazdami. Utrata prawa jazdy z jakichkolwiek powodów, w tym również z powodu utraty jego ważności, nie jest tożsama z utratą uprawnień do kierowania pojazdami. Zgodnie z art. 13 ust. 1 u.k.p. dokumenty praw jazdy według nowego wzoru mają ściśle określony termin ważności, ale nie tracą przez to bezterminowego charakteru uprawnienia do kierowania pojazdami nabytego przez osoby pod rządami poprzednich przepisów dotyczących nabywania takich uprawnień. Przy ubieganiu się o nowe prawo jazdy osoby takie nie muszą zatem ubiegać się jednocześnie o ponowne nabycie uprawnień do kierowania pojazdami (zobacz wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2013 r., sygn. akt K 5/13, OTK-A 2013/9/137; wyrok WSA w Szczecinie z dnia 23 stycznia 2014 r., sygn. akt II SA/Sz 897/13, wyroki WSA w Krakowie o sygn. akt III SA/Kr 351/18, III SA/Kr 380/18, III SA/Kr 572/19 (wszystkie powołane orzeczenia dostępne w internetowej Centralnej Bazie Orzeczeń i Informacji o Sprawach pod adresem orzeczenia.nsa.gov.pl).

Skoro skarżąca złożyła wniosek o wydanie dokumentu prawa jazdy w związku ze zmianą nazwiska, to organ winien dokonać jedynie tej zmiany. Jeżeli zdecydował się ujawnić w dokumencie prawa jazdy przysługujące skarżącej uprawnienia do kierowania pojazdami kat. AM i B1, tak, aby brak było jakichkolwiek wątpliwości co do tego, jakie konkretnie kategorie uprawnienia do kierowania pojazdem posiada, nie miał prawa ograniczać ich czasowo.

Przyjęcie za poprawne stanowiska organu doprowadziłoby do sytuacji, w której złożenie wniosku o wymianę dokumentu prawa jazdy z powodu zmiany danych, o którym mowa w art. 18 u.k.p., stwarzałoby podstawę do prowadzenia powtórnej weryfikacji posiadanych przez osobę uprawnień, w tym uprawnień nabytych bezterminowo, a ponadto podstawę prawną do ograniczenia uprawnień nabytych z mocy decyzji ostatecznej stanowiłyby przepisy rozporządzenia wykonawczego do ustawy, co pozostaje w sprzeczności z zasadą trwałości ostatecznych decyzji administracyjnych wyrażoną w art. 16 § 1 zd. 2 k.p.a. (por. wyrok NSA z dnia 16 stycznia 2006 r. sygn. akt I OSK 5/05, czy wyrok WSA z dnia 13 września 2019 r. III SA/Kr 572/19).

Należy zatem stwierdzić, że organ dokonując w nowym dokumencie prawa jazdy wpisu daty ważności uprawnienia do kierowania pojazdami wskazanej wyżej kategorii zamiast wpisu dotychczasowej kreski oznaczającej bezterminową ważność tego uprawnienia, uczynił to bez jakiejkolwiek podstawy prawnej. Doszło przez to do naruszenia art. 18 ust.2 pkt 2 w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 1a u.k.p. oraz § 29 rozporządzenia w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami.

Ponownie rozpatrując sprawę organ winien uwzględnić powyższe rozważania oraz przyjętą przez Sąd wykładnię przepisów.

W tym stanie rzeczy Sąd, na podstawie art. 146 § 1 p.p.s.a, stwierdził bezskuteczność wpisu daty ważności uprawnień skarżącego w pozycji 11 dokumentu prawa jazdy wydanego przez Starostę Powiatu z dnia 19 sierpnia 2019 r.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto na mocy art. 200 p.p.s.a.

| |

| |