Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Maria Myślińska Sędzia NSA Jan Bała Sędzia del. WSA Inga Gołowska (spr.) Protokolant Szymon Janik po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2014 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej R. w Ł. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 5 czerwca 2013 r. sygn. akt VI SA/Wa 564/13 w sprawie ze skargi R. w Ł. na decyzję Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno - Spożywczych z dnia [...] stycznia 2013 r. nr [...] w przedmiocie kary pieniężnej z tytułu wprowadzenia do obrotu produktu o niewłaściwej jakości handlowej 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od R. w Ł. na rzecz Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno - Spożywczych kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

I.

Wyrokiem z 5 czerwca 2013r. sygn. akt: VI SA/Wa 564/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. oddalił skargę R. K. S. z siedzibą w Ł. na decyzję Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno - Spożywczych z [...] stycznia 2013r. nr [...] w przedmiocie kary pieniężnej za wprowadzenie do obrotu produktu o niewłaściwej jakości handlowej.

Referując stan sprawy, Sąd I instancji podał, że inspektor Wojewódzkiego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w P. (dalej-WIJHARS), działając na podstawie upoważnienia do przeprowadzenia, przeprowadził kontrolę w zakresie jakości handlowej przetworów warzywnych w R. K. S. w Ł. W trakcie czynności kontrolnych pobrano do sprawdzenia oznakowania, a także do badań laboratoryjnych, urzędowe próbki partii artykułu rolno-spożywczego o nazwie Ketchup [...] słoik a’1 kg, wielkości partii produkcyjnej: 546 szt. a’1 kg (546 kg), oznaczenie partii: P12L 16/1 0127, wartość partii 3.843,84 zł. W wyniku przeprowadzonej kontroli oznakowania produktu stwierdzono, że na etykiecie Ketchupu [...] umieszczono zapis "domowy smak", podczas gdy do jego produkcji zastosowano substancje dodatkowe - zagęszczające: E412 i E1422.

Po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, WIJHARS w dniu [...] października 2012r. wydał decyzję administracyjną nr 1 znak: [...] wymierzającą skarżącemu karę pieniężną w wysokości 500,00 zł za wprowadzenie do obrotu następującego produktu o niewłaściwej jakości handlowej: Ketchup [...] słoik a’1 kg, wielkości partii produkcyjnej 546 szt. a 1 kg-546 kg, oznaczenie partii P12L 16/1 0127, wartość partii 3.843,84 zł.

W wyniku rozpoznania odwołania, Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (dalej- GIJHARS) nie podzielił argumentacji odwołania i decyzją z [...] stycznia 201 r. Nr [...], mając za podstawę art. 138§1 pkt 1 k.p.a., art. 3 pkt 5, art. 4 ust. 1, art. 6 ust. 2, art. 40a ust. 1 pkt 3 i ust. 5 ustawy z 21 grudnia 2000r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (tekst jedn. Dz. U. z 2005r. Nr 187, poz. 1577,ze zm.), art. 46 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jedn. Dz. U. z 2010r. Nr 136, poz. 914 ze zm.), a także art. 8 ust. 1, art. 16, art. 17 ust. 1 rozporządzenia (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 28 stycznia 2002r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. WE L 31 z 01.02.2002, str. 1, ze zm., Dz. Urz. polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 463, ze zm.), utrzymał w mocy decyzję organu I instancji. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia, po przedstawieniu dotychczasowego przebiegu postępowania w sprawie i przytoczeniu przepisów stanowiących podstawę prawną decyzji, GIJHARS podniósł, iż w niniejszej sprawie producent na opakowaniu wskazał określenie "domowy smak" w stosunku do wyrobu, który nie posiada takich właściwości. Określenie "domowy smak" sugeruje bowiem, że jest to artykuł produkowany metodą domową, w tradycyjny sposób, przez co może być postrzegany jako atrakcyjniejszy od artykułów otrzymywanych w sposób przemysłowy. Weryfikacja składu zakwestionowanego produktu wykazała, że nie został on wyprodukowany w domowy sposób, jak też nie posiada tradycyjnego, świadczącego o domowym charakterze, składu surowcowego. Surowcami do produkcji artykułu Ketchup [...] są: koncentrat pomidorowy (31%), woda, cukier, cebula, ocet, seler, musztarda (woda, gorczyca, ocet, cukier, sól, przyprawy), sól, substancje zagęszczające: E1422, E412, przyprawy aromatyczno-smakowe. Zatem do produkcji przedmiotowego ketchupu użyto substancji dodatkowych należących do grupy zagęstników (E1422 - acetylowany adypinian diskrobiowy, E412 - guma guar), które niewątpliwie mają wpływ na konsystencję. W ocenie organu odwoławczego, dodatek tych substancji uniemożliwia przedsiębiorcy opatrzenie ketchupu określeniem "domowy smak". Zastosowanie określenia "domowy smak" w odniesieniu do produktu, który nie jest wytworzony metodą domową, jak również nie posiada składu, który został utrwalony zwyczajowo w świadomości konsumentów, jest nieuprawnione. Taka praktyka narusza przepisy w zakresie jakości handlowej żywności oraz wprowadza w błąd konsumentów. Sam przymiotnik "domowy" kojarzy się ze zbiorem pewnych cech oraz właściwości, podobnie jak w przypadku określeń: tradycyjny, swojski. Użyte przez skarżącego sformułowanie wskazuje, iż przedmiotowy produkt odznacza się smakiem szczególnym - smakiem domowym, co budzi skojarzenie, że ów smak jest charakterystyczny dla produktów wytwarzanych samodzielnie w domu. Konsument odczytując to określenie może spodziewać się, że ów smak uzyskano dzięki użyciu specjalnych składników, czy też przy zastosowaniu domowych metod produkcji, podczas gdy w rzeczywistości tak nie jest. Dlatego argument skarżącego, że "domowy" odnosi się tylko i wyłącznie do smaku, jest nieuzasadniony, a organ I instancji prawidłowo wskazał w decyzji, iż oznakowanie takie wprowadza konsumenta w błąd.

Powołując się na art. 5 ust. 1 ustawy z 23 sierpnia 2007r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. Nr 171, poz. 1206) oraz pkt 16 preambuły do rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 20 grudnia 2006r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności, GIJHARS uznał za praktykę wprowadzającą w błąd umieszczenie na zakwestionowanym produkcie określenia "domowy smak" (które w ocenie konsumenta wskazuje na unikalne właściwości ketchupu), w sytuacji gdy inne ketchupy produkowane przez konkurentów posiadają te same bądź podobne właściwości. Takie oznakowanie produktu (jego prezentacja) wykorzystuje z jednej strony brak wiedzy konsumenta w przedmiotowym zakresie, z drugiej zaś strony stanowi treść poszukiwaną (oczekiwaną) przez znaczną grupę współczesnych konsumentów. GIJHARS podkreślił, iż nie istnieją normy regulujące domowy smak jakiegokolwiek produktu, a smak jest właściwością organoleptyczną danego produktu i może być oceniany w sposób subiektywny, co zresztą skarżący podniósł w odwołaniu. Ponadto zaskarżona decyzja została wydana w oparciu o konkretną kontrolę; znakowanie produktów przez inne firmy działające na rynku spożywczym nie ma żadnego wpływu na przebieg postępowania odwoławczego w tej sprawie. Przepisy prawa żywnościowego, w tym przepisy rozporządzenia (WE) nr 178/2002, sprzeciwiają się każdej praktyce, m.in. dotyczącej znakowania artykułów rolno-spożywczych, mogącej w jakikolwiek sposób wprowadzić w błąd konsumenta.

Organ II instancji określił stopień szkodliwość czynu jako nieznaczny ze względu na fakt, iż nieprawidłowość dotyczyła tylko jednego aspektu, tj. zastosowania określenia "domowy smak", co nie stwarzało bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia konsumenta. Przy ocenie stopnia zawinienia GIJHARS wziął pod uwagę, że stwierdzone nieprawidłowości wynikły z zaniedbania i w związku z tym "kryterium to zostało ocenione jako nieznaczne". Przy ocenie zakresu naruszania organ miał na względzie wielkość (546 szt. a' 1 kg, tj.: 546 kg) oraz korzyść majątkową, która została uzyskana z wprowadzenia do obrotu spornej partii (3.843,84 zł). Dodatkowo organ uwzględnił okoliczność, iż skarżący nie był wcześniej karany za niewłaściwą jakość handlową produkowanego asortymentu. Dlatego wymierzono skarżącemu najniższą możliwą karę, jaką można wymierzyć za wprowadzenie do obrotu artykułów rolno-spożywczych o niewłaściwej jakości handlowej, tj. 500,00 zł.

II.

Na powyższą decyzję skarżący złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W., wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji. Zarzucił organowi naruszenie:

1. przepisów postępowania, tj. art. 7, art. 77§1 i art. 80 k.p.a. poprzez błędną ocenę zgormadzonego w sprawie materiału dowodowego, brak rozważenia wszystkich okoliczności mogących mieć znaczenie dla wydanego rozstrzygnięcia oraz ocenę dowodów dokonaną w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania,

2. prawa materialnego, tj. art. 3 pkt 5 w związku z art. 4 ust. 1, art. 6 ust. 2 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w związku z art. 46 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz art. 8 ust. 1, art. 16 i art. 17 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady, a także art. 40a ust. 1 pkt 3 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie wskutek przyjęcia, iż zachowanie skarżącego wypełniło desygnat wprowadzenia do obrotu artykułu rolno-spożywczego o jakości handlowej nieodpowiadającej jakości zadeklarowanej przez producenta na opakowaniu tego produktu, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, bowiem spowodowało wydanie decyzji nakładającej karę pieniężną na skarżącego.

Odpowiadając na skargę organ wniósł o jej oddalenie.

III.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. uznał, że skarga była niezasadna.

W pisemnych motywach wyroku, Sąd I instancji stwierdził, że stosownie do art. 3 pkt 5 ww. ustawy z 21 grudnia 2000r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (dalej ustawa o jakości), jakość handlowa to cechy artykułu rolno-spożywczego dotyczące jego właściwości organoleptycznych, fizykochemicznych i mikrobiologicznych w zakresie technologii produkcji, wielkości lub masy oraz wymagania wynikające ze sposobu produkcji, opakowania, prezentacji i oznakowania, nieobjęte wymaganiami sanitarnymi, weterynaryjnymi lub fitosanitarnymi. W myśl art. 4 ust. 1 tej ustawy, wprowadzane do obrotu artykuły rolno-spożywcze powinny spełniać wymagania w zakresie jakości handlowej, jeżeli w przepisach o jakości handlowej zostały określone takie wymagania, oraz dodatkowe wymagania dotyczące tych artykułów, jeżeli ich spełnienie zostało zadeklarowane przez producenta.

Do znakowania artykułów rolno-spożywczych stosuje się odpowiednio wymagania określone w art. 45 ust. 2, art. 46 ust. 1 pkt 1 i art. 48 ust. 1 ww. ustawy z 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (art. 6 ust. 2 ustawy o jakości). Z kolei zgodnie z art. 45 ust. 2 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia oznakowanie środka spożywczego obejmuje wszelkie informacje w postaci napisów i innych oznaczeń, w tym znaki towarowe, nazwy handlowe, elementy graficzne i symbole, dotyczące środka spożywczego i umieszczone na opakowaniu, etykiecie, obwolucie, ulotce, zawieszce oraz w dokumentach, które są dołączone do tego środka spożywczego lub odnoszą się do niego. Natomiast w myśl 46 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o bezpieczeństwie, oznakowanie środka spożywczego nie może wprowadzać konsumenta w błąd w szczególności co do charakterystyki środka spożywczego, w tym jego nazwy, rodzaju, właściwości, składu, ilości, trwałości, źródła lub miejsca pochodzenia, metod wytwarzania lub produkcji.

Stosownie do art. 8 ww. rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 28 stycznia 2002r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności, (dalej rozporządzenie), prawo żywnościowe ma na celu ochronę interesów konsumentów i powinno stanowić podstawę dokonywania przez konsumentów świadomego wyboru związanego ze spożywaną przez nich żywnością. Ma na celu zapobieganie oszukańczym lub podstępnym praktykom, fałszowaniu żywności oraz wszelkim innym praktykom mogącym wprowadzić konsumenta w błąd. Podmioty działające na rynku spożywczym i pasz zapewniają na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji w przedsiębiorstwach będących pod ich kontrolą, zgodność tej żywności lub pasz z wymogami prawa żywnościowego właściwymi dla ich działalności i kontrolowanie przestrzegania tych wymogów (art. 17 ust. 1 rozporządzenia). Bez uszczerbku dla bardziej szczegółowych przepisów prawa żywnościowego, etykietowanie, reklama i prezentacja żywności lub pasz, z uwzględnieniem ich kształtu, wyglądu lub opakowania, używanych opakowań, sposobu ułożenia i miejsca wystawienia oraz informacji udostępnionych na ich temat w jakikolwiek sposób, nie może wprowadzać konsumentów w błąd (art. 16 rozporządzenia). Przepisy prawa żywnościowego sprzeciwiają się każdej praktyce rynkowej mogącej w jakikolwiek sposób wprowadzić w błąd konsumenta. Zatem dla spełnienia wymagań co do jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych koniecznym jest również spełnienie wymagań co do oznakowania produktu.

Zdaniem Sądu I instancji, organy zasadnie zakwestionowały umieszczenie w oznakowaniu (na etykiecie) produktu Ketchup [...] zapisu/określenia "domowy smak". W sytuacji, gdy do jego wytworzenia użyto składników dozwolonych substancji dodatkowych z grupy zagęstników: E1422 (acetylowany adypinian diskrobiowy-modyfikowana skrobia ziemniaczana) i E412 (guma guar), określenie to wprowadza w błąd konsumenta, stanowiąc naruszenie art. 6 ust. 2 ustawy o jakości w związku z art. 46 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o bezpieczeństwie. Wymienione substancje zawarto w wykazie dozwolonych substancji dodatkowych stosowanych w żywności (E412 pod poz. 140 i E1422 pod poz. 310 załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z 22 listopada 2010r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych-Dz. U. Nr 232, poz. 1525 ze zm.). W myśl §3 tego aktu, dozwolone substancje dodatkowe stosuje się zgodnie z ich funkcjami technologicznymi, w dawkach lub poziomach oraz na warunkach określonych w załącznikach nr 1-5 do rozporządzenia. Nie są to zatem substancje stosowane do wytworzenia/przygotowywania ketchupu w oparciu o tradycyjną domową recepturę; charakterystyczne są natomiast dla wytwarzania tego produktu w warunkach przemysłowych. Określenie "domowy smak" sugeruje zaś, jak prawidłowo wywiódł organ w zaskarżonej decyzji, domową metodę wytworzenia, przez co produkt może być postrzegany jako atrakcyjniejszy od otrzymywanych w sposób przemysłowy, skoro nie zawiera składników używanych przy przemysłowym sposobie produkcji.

Prawo żywnościowe ma na celu ochronę interesów konsumentów, w tym ma przeciwdziałać praktykom mogącym wprowadzić konsumenta w błąd. W rozumieniu art. 5 ust. 1 ww. ustawy z 23 sierpnia 2007r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, praktykę rynkową-do której zaliczyć można oznakowywanie środków spożywczych-uznaje się za działanie wprowadzające w błąd, jeżeli działanie to w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy (w tym także zakupu), której inaczej by nie podjął. Chodzi zatem o wszelkie komunikaty mogące prowadzić do mylnych wyobrażeń o oznaczonych nimi produktach, a w konsekwencji skłonić konsumenta do nabycia produktu, którego w innych okolicznościach (to jest gdyby wiedział o rzeczywistym charakterze produktu) by nie nabył. Jak stanowi natomiast cytowany już wyżej art. 46 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o bezpieczeństwie, oznakowanie środka spożywczego nie może wprowadzać konsumenta w błąd, w szczególności co do charakterystyki środka spożywczego, w tym m.in. jego właściwości, składu, metod wytwarzania lub produkcji. Oznakowanie to (oznaczenie), by mogło być uznane za wprowadzające w błąd, nie musi wprowadzać w błąd faktycznie, wystarczy jedynie, że powstanie ryzyko (potencjalna możliwość) wprowadzenia w błąd. Przesłanką oznakowania wprowadzającego w błąd jest jego (potencjalny) wpływ na decyzję konsumenta co do nabycia towaru; zatem błąd musi mieć charakter istotny, to jest dany przekaz musi mieć zdolność do kierowania zachowaniami rynkowymi konsumentów, przy czym oceny w tym względzie należy dokonywać, kierując się modelem przeciętnego konsumenta. Model ten zakłada, że przeciętny konsument jest osobą należycie poinformowaną, uważną i racjonalną, wykazującą odpowiedni stopień krytycyzmu wobec działań, których jest adresatem. Nawet jednak przyjęcie po stronie przeciętnego konsumenta cech należytego poinformowania, należytej uwagi i racjonalności-przez co powinien on potrafić wykorzystać posiadaną wiedzę do samodzielnej analizy adresowanych do niego przekazów rynkowych -nie upoważnia producenta do stosowania oznaczeń, które wprowadzają/mogą wprowadzać konsumenta w błąd.

Sformułowanie "domowy smak" wprowadza w błąd konsumentów, sugerując niezgodną ze stanem faktycznym właściwość produktu jako ketchupu wytwarzanego w sposób domowy, bez chemicznych dodatków, to jest tradycyjną, domową metodą (recepturą). Użyte przez skarżącego określenie "domowy smak" buduje mylne wyobrażenie o produkcie, gdyż sugeruje, że smak jest pochodną zastosowania tradycyjnej receptury i metody wytwarzania, które wykluczają udział w produkcie/wyrobie substancji dodatkowych, a tym samym ogranicza możliwość swobodnej oceny produktu i może spowodować podjęcie przez konsumenta decyzji o kupnie, której inaczej by nie podjął. Podane obok nazwy produktu określenie nie powinno sugerować innego składu surowcowego, niż jest on w rzeczywistości. Treść informacji (oznakowania) na opakowaniu jest rozpatrywana całościowo, ważnym jest aby opisać środek spożywczy w sposób niebudzący żadnych wątpliwości, który umożliwi konsumentowi dokonanie wyboru zgodnie z jego oczekiwaniami i preferencjami. Podanie w wykazie składników rzeczywistego składu surowcowego produktu nie zwalnia z obowiązku zastosowania oznakowania/określenia produktu odpowiadającego temu składowi, a nie sugerującemu skład inny niż rzeczywisty. Nie ma norm regulujących "domowy smak" jakiegokolwiek produktu, zaś smak jest właściwością organoleptyczną danego produktu i może być oceniony w sposób subiektywny. Sam fakt zastosowania do produkcji danego wyrobu (produktu) substancji dodatkowych uniemożliwia zawarcie w jego oznakowaniu określenia nawiązującego do domowego charakteru tego wyrobu, a takim nawiązaniem jest określenie "domowy smak". W następstwie oznakowania produktu zapisem "domowy smak" można dokonać wyboru produktu skarżącego pozostając w błędnym w przekonaniu, iż tylko jego ketchup, posiadając "domowy smak" zawiera tradycyjne składniki. Oznakowanie to dyskredytuje w oczach przeciętnych konsumentów produkty innych producentów, gdyż sugeruje unikalne właściwości przedmiotowego ketchupu, w sytuacji gdy inne ketchupy produkowane przez konkurentów posiadają te same bądź podobne właściwości, a mianowicie do ich produkcji, oprócz podstawowych składników, również zastosowano dodatkowe substancje chemiczne. Dlatego takie działanie organy prawidłowo oceniły jako praktykę wprowadzającą w błąd. Przemysłowy sposób wytwarzania Ketchupu Łubnickiego czyni niemożliwym spełnienie warunku do opatrzenia go przymiotem "domowy smak".

W ocenie Sądu I instancji, GIJHARS, wyczerpująco zbadał wszystkie istotne okoliczności faktyczne związane z niniejszą sprawą oraz przeprowadził dowody służące ustaleniu stanu faktycznego zgodnie z zasadami prawdy obiektywnej (art. 7 i art. 77§1 k.p.a.). Nadto oparł się na materiale prawidłowo zebranym w toku kontroli, dokonując jego wyczerpującej oceny, a swoje stanowisko uzasadnił zgodnie z wymogami art. 107§3 k.p.a. Uwaga ta odnosi się również do uzasadnienia zaskarżonej decyzji w zakresie wymierzonej kary pieniężnej.

IV.

R. K. S. w Ł. działając przez pełnomocnika radcę prawnego zaskarżył powyższy wyrok w całości. Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w W. zarzuciła:

1.według art. 174 pkt 1 ustawy z 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U z 2012r. poz. 270 ze zm. dalej-p.p.s.a.), naruszenie przepisów prawa materialnego, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a polegające na naruszeniu art. 40a ust. 1 pkt 3, ust. 4 i 5 w zw z art. 3 ust. 5 i art. 4 ust. 1 , art. 6 ust. 2 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w zw z art. 46 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz art. 8 ust. 1 , art. 16 i art. 17 ust. 1 rozporządzenia (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 28 stycznia 2002r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. WE L 31 z 01.02.2002, s. 1, ze zm.)-poprzez błędne przyjęcie, że zachowanie skarżącego wypełniło desygnat wprowadzenia do obrotu artykułu rolno-spożywczego o jakości handlowej nieodpowiadającej jakości zadeklarowanej przez producenta na oznakowaniu tego produktu,

2) według art. 174 pkt 2 p.p.s.a.-przepisów postępowania w takim stopniu, że uchybienie to miało istotny wpływ na wynik sprawy a polegało na naruszeniu następujących przepisów postępowania art. 145§1 p.p.s.a. w zw z art.7, art. 77§1 i art. 80 k.p.a. poprzez błędną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, brak rozważenia wszystkich okoliczności mogących mieć znaczenie dla wydanego rozstrzygnięcia, ocenę dowodów dokonaną w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania.

Wskazując na powyższe wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy WSA w W. do ponownego rozpoznania i zasądzenie od WIJHARS w P. na rzecz skarżącego kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu kasacyjnym wg norm przepisanych.

Uzasadniając skargę kasacyjną skarżący przedstawił uzasadnienie wniesionych zarzutów oraz stanowisko w sprawie.

Odpowiadając na skargę kasacyjną, GIJHARS wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od skarżącego na rzecz strony przeciwnej kosztów postępowania wg norm przepisanych.

V.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ nie ma usprawiedliwionych podstaw (art. 184 p.p.s.a.). Zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania, której przesłanki określone w § 2 art. 183 p.p.s.a. w tej sprawie nie występują.

Badanie zasadności powołanych w skardze kasacyjnej podstaw poprzedzić należy przypomnieniem, że skarga ta jest sformalizowanym środkiem zaskarżenia, którego elementy konstrukcyjne i treściowe wyznaczają granice jej rozpoznania przez Naczelny Sąd Administracyjny. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi Granice skargi kasacyjnej są wyznaczone przez podstawy i wnioski. Związanie podstawami skargi kasacyjnej polega na tym, że wskazanie przez stronę skarżącą naruszenia konkretnego przepisu prawa materialnego, czy też procesowego, określa zakres kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego. Stosownie do art. 176 p.p.s.a. podstawy kasacyjne powinny być również uzasadnione. Uzasadnienie podstaw kasacyjnych jest zatem obligatoryjnym elementem skargi kasacyjnej. Oznacza to, że autor skargi kasacyjnej nie może ograniczyć się tylko do wskazania przepisu prawa, który w jego ocenie został naruszony przez wojewódzki sąd administracyjny. Ma również obowiązek uzasadnić w czym dopatruje się uchybienia temu przepisowi. Sąd II instancji uprawniony jest bowiem jedynie do zbadania, czy podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty polegające na naruszeniu przez Sąd I instancji konkretnych przepisów prawa materialnego, czy też procesowego w rzeczywistości zaistniały. Natomiast Naczelny Sąd Administracyjny nie ma obowiązku, a nawet prawa do badania, czy w sprawie wystąpiły inne naruszenia prawa. Zatem sam autor skargi kasacyjnej wyznacza zakres kontroli instancyjnej wskazując, które normy prawa zostały naruszone, uzasadniając jednocześnie swoje stanowisko.

Przytoczenie podstawy kasacyjnej musi być precyzyjne, gdyż-z uwagi na związanie granicami skargi kasacyjnej-Naczelny Sąd Administracyjny może uwzględnić tylko te przepisy, które zostały wyraźnie wskazane w skardze kasacyjnej jako naruszone. Nie jest natomiast władny badać, czy sąd administracyjny I instancji nie naruszył innych przepisów (postanowienie NSA z 5 sierpnia 2004r. sygn. akt: FSK 299/04, OSP 2005/3/36). Sąd nie może zastępować strony i precyzować czy uzupełniać przytoczone podstawy kasacyjne. Należy przy tym podkreślić, iż przy sporządzaniu skargi kasacyjnej wprowadzono tzw. przymus adwokacki, dotyczący także radców prawnych, a w sprawach obowiązków podatkowych-doradców podatkowych (art. 175§1 i §3 p.p.s.a.), aby nadać temu środkowi odwoławczemu charakter pisma o wysokim stopniu sformalizowania, gdy chodzi o wymagania dotyczące podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia, jako istotnych elementów konstrukcji skargi kasacyjnej (wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 sierpnia 2010r. sygn. akt: I FSK 1353/09; 30 marca 2010r. sygn. akt: II FSK 1961/08; 29 stycznia 2010r., sygn. akt: I FSK 2048/08, http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Do zachowania formy skargi kasacyjnej nie wystarczy powołanie się na przepis wymieniający podstawy skargi kasacyjnej, ale konieczne jest także uzasadnienie podnoszonej podstawy skargi przez wskazanie, które przepisy ustawy zostały naruszone i na czym to naruszenie polegało oraz jaki mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Mimo że przepisy p.p.s.a. nie określają warunków formalnych, jakim powinno odpowiadać uzasadnienie skargi kasacyjnej, to należy przyjąć, że ma ono za zadanie wykazanie trafności (słuszności) zarzutów postawionych w ramach podniesionej podstawy, co oznacza, że musi zawierać argumenty mające na celu "usprawiedliwienie" przytoczonej podstawy kasacyjnej. W związku z tym w uzasadnieniu należy odnieść się nie tylko do poglądu przyjętego przez Sąd, ale również sprecyzować własne stanowisko wobec zaskarżonego wyroku, czyli wskazać właściwe znaczenie interpretowanego przepisu. (wyrok NSA z 26 listopada 2010r. sygn. akt: II GSK 1031/09 http://orzeczenia.nsa.gov.pl). W przeciwnym razie ocena zasadności skargi kasacyjnej nie jest w ogóle możliwa, samo zaś pismo pozostaje namiastką środka odwoławczego (wyrok NSA z 15 września 2010r., sygn. akt: II FSK 719/09 http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Obowiązkiem strony składającej środek odwoławczy jest takie zredagowanie podstaw kasacyjnych skargi, a także ich uzasadnienia, aby nie budziły one wątpliwości interpretacyjnych a w konsekwencji pozwalały na rozpoznanie tego środka odwoławczego.

Przystępując do oceny zawartych w skardze kasacyjnej zarzutów naruszenia przepisów postępowania należy stwierdzić, że nie odpowiada ona wszystkim warunkom wynikającym z art. 176 p.p.s.a. Strona wnosząca skargę kasacyjną, w ramach podstawy kasacyjnej określonej w art. 174 pkt 2 p.p.s.a. zarzuciła naruszenie art. 145§1 p.p.s.a. w zwz art. 7, art.77§1, art. 80 k.p.a, jednakże podniesione uchybienia procesowe nie zostały w ogóle uzasadnione. Podkreślenia wymaga, że w skardze kasacyjnej nie wskazano także wpływu tych uchybień na wynik sprawy.

Oznacza to, że w tej Naczelny Sąd Administracyjny mógł jedynie odnieść się do zarzutów sformułowanych w ramach podstawy kasacyjnej z art. 174 pkt 1 p.p.s.a.

Naczelny Sąd Administracyjny nie podziela zarzutu naruszenia przepisów prawa materialnego tj. art. 40a ust. 1 pkt 3, ust. 4 i 5 w zw z art. 3 ust. 5 i art. 4 ust. 1 , art. 6 ust. 2 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w zw z art. 46 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz art. 8 ust. 1 , art. 16 i art. 17 ust. 1 rozporządzenia (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 28 stycznia 2002r.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o jakości wprowadzane do obrotu artykuły rolno-spożywcze powinny spełniać wymagania w zakresie jakości handlowej, jeżeli w przepisach o jakości handlowej zostały określone takie wymagania, oraz dodatkowe wymagania dotyczące tych artykułów, jeżeli ich spełnienie zostało zadeklarowane przez producenta. Stąd też, wprowadzenie do obrotu artykułów, które nie spełniają wymagań jakościowych rodzi odpowiedzialność przewidzianą w ustawie o jakości. W myśl art. 40a ust. 1 ustawy o jakości ten, kto wprowadza do obrotu artykuły rolno-spożywcze nieodpowiadające jakości handlowej określonej w przepisach o jakości handlowej lub deklarowanej przez producenta w oznakowaniu tych artykułów-podlega karze pieniężnej w wysokości do pięciokrotnej wartości korzyści majątkowej uzyskanej lub która mogłaby zostać uzyskana przez wprowadzenie tych artykułów rolno-spożywczych do obrotu, nie niższej jednak niż 500,00 zł (pkt 3).

Wprowadzona tym przepisem odpowiedzialność, ma charakter administracyjny, a tym samym dla jej ustanowienia ma znaczenia nie tyle to, w jaki sposób doszło do naruszenia prawa, ale to czy został wprowadzony do obrotu, tzw. artykuł zafałszowany czy też artykuł, który nie spełnia innych wymagań jakościowych. Również z art. 3 pkt 10 ustawy o jakości, wprowadzającego definicję zafałszowanego artykułu rolno-spożywczego, nie wynika, aby zakwalifikowanie tego artykułu do artykułów zafałszowanych wymagało wykazania zawinienia. Zgodnie z tym przepisem za taki artykuł uważa się produkt, którego skład jest niezgodny z przepisami dotyczącymi jakości handlowej poszczególnych artykułów rolno-spożywczych, albo produkt, w którym zostały wprowadzone zmiany, w tym zmiany dotyczące oznakowania, mające na celu ukrycie jego rzeczywistego składu lub innych właściwości, jeżeli niezgodności te lub zmiany w istotny sposób naruszają interesy konsumentów, w szczególności jeżeli:

a) dokonano zabiegów, które zmieniły lub ukryły jego rzeczywisty skład lub nadały mu wygląd produktu zgodnego z przepisami dotyczącymi jakości handlowej,

b) w oznakowaniu podano nazwę niezgodną z przepisami dotyczącymi jakości handlowej poszczególnych artykułów rolno-spożywczych albo niezgodną z prawdą,

c) w oznakowaniu podano niezgodne z prawdą dane w zakresie składu, pochodzenia, terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości, zawartości netto lub klasy jakości handlowej.

Zatem, według wskazanej regulacji za środek zafałszowany należy uznać taki środek, w którym dodano substancje zmieniające jego skład lub obniżające jego wartość odżywczą albo dokonano zabiegów, które ukryły jego rzeczywisty skład lub nadały mu wygląd środka spożywczego o należytej jakości, a także, niezgodnie z prawdą podano jego nazwę, skład, datę lub miejsce produkcji, termin przydatności do spożycia, datę minimalnej trwałości lub w inny sposób nieprawidłowo go oznakowano.

Spektrum naruszeń jest więc bardzo szerokie, a to z tego względu, że celem unormowania jest przeciwdziałanie wystąpienia takich działań, które naruszają bezpieczeństwo środka spożywczego. Zgodnie z art. 45 ust. 2, art. 46 ust. 1 pkt 1 i art. 48 ust. 1 ustawy z 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, do których odwołuje art. 6 ust. 2 ustawy o jakości, został wprowadzony ogólny obowiązek oznakowywania wprowadzanych na rynek środków spożywczych, które nie może wprowadzać konsumenta w błąd, w szczególności: co do charakterystyki środka spożywczego, w tym jego nazwy, rodzaju, właściwości, składu, ilości, trwałości, źródła lub miejsca pochodzenia, metod wytwarzania lub produkcji, przez przypisywanie środkowi spożywczemu działania lub właściwości, których nie posiada, przez sugerowanie, że środek spożywczy posiada szczególne właściwości, jeżeli wszystkie podobne środki spożywcze posiadają takie właściwości. Środki spożywcze, jako że są kierowane przede wszystkim do konsumenta, muszą być oznakowane w sposób zrozumiały dla konsumenta, napisy muszą być wyraźne, czytelne i nieusuwalne, umieszczone w widocznym miejscu, a także nie mogą być w żaden sposób ukryte, zasłonięte lub przesłonięte innymi nadrukami lub obrazkami. Tym samym ocena czy oznakowanie tych artykułów mogło go wprowadzić w błąd, powinna być dokonywana z punktu widzenia potencjalnego klienta (a nie podmiotu wprowadzającego taki artykuł do obrotu) i tego czy oceną tą powinny być objęte wszelkie informacje umieszczone na opakowaniu oraz w dokumentach, które są dołączone do tego środka spożywczego i charakteryzujące ten środek spożywczy.

Również prawo europejskie zawiera unormowania zawierające gwarancje spełnienia oczekiwań konsumenta, aby nabywany produkt spełniał wymagania, o których został poinformowany na oznakowaniu produktu. Zgodnie z art. 8 rozporządzenia (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 28 stycznia 2002r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.U.UE sp.15.6.463, dalej rozporządzenie nr 178/2002), prawo żywnościowe ma na celu ochronę konsumentów i powinno stanowić podstawę dokonywania przez konsumentów świadomego wyboru oraz przeciwdziałać wszelkim innym praktykom mogącym wprowadzić konsumenta w błąd. Natomiast stosownie do treści art. 16 rozporządzenia etykietowanie, reklama i prezentacja żywności lub pasz z uwzględnieniem ich kształtu, wyglądu lub opakowania, używanych opakowań sposobu ułożenia i miejsca wystawienia oraz informacji udostępnionych na ich temat w jakikolwiek sposób, nie może wprowadzać konsumentów w błąd. Ponadto z art. 17 ust. 1 rozporządzenia, wynika, że "podmioty działające na rynku spożywczym i pasz zapewniają na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji w przedsiębiorstwach będących pod ich kontrolą, zgodność tej żywności lub pasz z wymogami prawa żywnościowego właściwymi dla ich działalności i kontrolowanie przestrzegania tych wymogów."

Przepisy prawa krajowego, jak i wspólnotowego jednoznacznie sprzeciwiają się każdej praktyce mogącej w jakikolwiek sposób wprowadzić konsumentów w błąd. Konsument ma bowiem prawo nabywać produkty zgodnie z jego własnymi oczekiwaniami, świadomie wybierając artykuły o pożądanych przez niego cechach jakościowych. Naruszanie ww. zasad powoduje naruszenie interesu konsumenta.

Podsumowując, Sąd I instancji dokonał prawidłowej wykładni prawa materialnego, jak też prawidłowo ocenił zastosowanie tego prawa.

Z ustaleń faktycznych sprawy, które nie zostały podważone w skardze kasacyjnej, wynikało, że będące przedmiotem obrotu środki spożywcze, tj. ,,Ketchup [...]" - wielkość partii 546 kg ( 546 sztuk słoików) zawierały substancje zagęszczające E412 i E1422, których co prawda stosowanie jest dopuszczalne ale z uwagi na zamieszczenie na etykiecie opakowania tegoż środka spożywczego napisu ,,domowy smak" zakwalifikowano jako naruszenie cyt. powyżej przepisów prawa. Informacje na opakowaniu wprowadzonych do obrotu artykułów nie odpowiadały prawdzie. Oznakowanie sugerowało bowiem konsumentowi, że artykuł jest wyprodukowany metodą ,,domową" gdy tymczasem do jego składu dodano substancje zagęszczające, które zmieniają zarówno konsystencję jak i smak produktu spożywczego. Oznakowanie na opakowaniu powinno odzwierciedlać w sposób rzetelny deklarowany przez producenta skład artykułu spożywczego i nie pozostawiać żadnych wątpliwości co do jego właściwości.

Wobec powyższego, wprowadzony do obrotu środki spożywcze były artykułem, który nie spełniał wymagań jakości handlowej w rozumieniu art. 3 pkt 5 u, co z kolei obligowało organ do nałożeniem kary pieniężnej, na podstawie art. 40a ust. 1 pkt 3 tej ustawy.

Podsumowując, za niezasadne należało uznać zarzuty skargi kasacyjnej wskazujące na naruszenie prawa materialnego.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 204 pkt 1 i art. 205§2 p.p.s.a. W skład tych kosztów wchodzi 180,00 zł tytułem wynagrodzenie pełnomocnika organu określonego w oparciu o §14 ust. 2 pkt 2 lit. b rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013r. poz. 490 z zm.).