Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Zbigniew Rudnicki Sędziowie Sędzia WSA Jolanta Królikowska-Przewłoka (spr.) Sędzia WSA Dorota Wdowiak Protokolant st. sekr. sąd. Agnieszka Gajewiak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 maja 2012 r. sprawy ze skargi K. L. na decyzję Głównego Inspektora Transportu Drogowego z dnia [...] listopada 2011 r. nr [...] w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej oddala skargę

Zaskarżoną decyzją Główny Inspektor Transportu Drogowego utrzymał w mocy swoją decyzję z dnia [...] sierpnia 2011 r., o nałożeniu na K. L. (skarżący) kary pieniężnej w wysokości 3 000 złotych, za przejazd po drodze krajowej bez uiszczenia opłaty elektronicznej.

Do powyższych rozstrzygnięć doszło w następującym stanie faktycznym i prawnym.

W dniu [...] sierpnia 2011 r., na drodze krajowej nr [...] w miejscowości S. inspektor Inspekcji Transportu Drogowego zatrzymał do kontroli mobilnej pojazd marki [...] o nr rej. [...] wraz z maszyną budowlaną marki [...] (brak numeru rejestracyjnego). Pojazdem samochodowym kierował skarżący. Dopuszczalna masa całkowita kontrolowanego zespołu pojazdów przekraczała 3,5 t. Skarżący poruszał się po drodze wyszczególnionej w załączniku nr 2 pkt 6 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. w sprawie dróg krajowych lub ich odcinków, na których pobiera się opłatę elektroniczną oraz wysokości stawek opłaty elektronicznej (Dz. U. z 2011 r., Nr 80, poz. 433). Kontrola pojazdu potwierdziła, iż zatrzymany pojazd nie był wyposażony w urządzenie służące do poboru opłat elektronicznych (jednostkę pokładową viaBOX), zaś za przejazd na kontrolowanym odcinku drogi krajowej nie uiszczono opłaty elektronicznej, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych.

Decyzją z dnia [...] sierpnia 2011 r. nr [...] Główny Inspektor Transportu Drogowego na podstawie art. 13k ust. 4 i art. 13l ust. 1 pkt 2 w związku z art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych nałożył na skarżącego karę pieniężną w wysokości 3.000 zł za przejazd po drodze krajowej bez uiszczenia opłaty elektronicznej.

W uzasadnieniu decyzji organ podał, że korzystający z dróg publicznych są obowiązani do ponoszenia opłat za przejazdy po drogach krajowych pojazdów samochodowych, w rozumieniu art. 2 pkt 33 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r., nr 108, poz. 908, ze zm.), za które uważa się także zespół pojazdów składający się z pojazdu samochodowego oraz przyczepy lub naczepy o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony, w tym autobusów niezależnie od ich dopuszczalnej masy całkowitej. Dlatego też skarżący prowadząc zespół pojazdów przekraczający DMC 3,5 tony i wjeżdżając nim na drogę wykazaną w załaczniku nr 1 rozporządzenia, winien uiścić za ten przejazd stosowną opłatę. Brak dopełnienia tego obowiązku spowodował konieczność wymierzenia kary.

Skarżący złożył wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy, w którym wskazał, że na wjeździe na drogę krajową nr [...] brak było oznakowania trasy jako drogi płatnej i tym samym nie miał możliwości wybrania pomiędzy drogą płatna a niepłatną. Ponadto funkcjonariusz Inspekcji Transportu Drogowego nie dokonał staranności podczas kontroli, ponieważ zakwalifikował maszynę budowlaną marki [...] jako przyczepę. Skarżący wskazał, że maszyna ta jest pojazdem wolnobieżnym, nie podlegającym obowizkowi rejestracji i jej uczestnictwo w ruchu drogowym ogranicza się tylko do holowania pomiędzy placami budowy. Zdaniem skarżącego pojazdy załączone w celu holowania nie stanowią zespołu pojazdów i nie można do nich stosować zapisu art. 13 ust. 1 pkt. 3 ustawy o drogach publicznych wobec czego kara staje się bezprzedmiotowa.

Decyzją z dnia [...] listopada 2011 r. nr [...] Główny Inspektor Transportu Drogowego na podstawie art. 127 § 3 k.p.a. w zw. z art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., art. 13 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 13k ust. 1 pkt 1, art. 13k ust. 4 ustawy o drogach publicznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. w sprawie dróg krajowych lub ich odcinków, na których pobiera się opłatę elektroniczną, oraz wysokości stawek opłaty elektronicznej (Dz. U. z 2011 r., Nr 80, poz. 433), art. 50 pkt 1 lit. J, art. 51 ust. 6pkt 1 lit. B, art. 51 ust. 7 ustawyy o transporcie drogowym (Dz.U. z 2007 r. , Nr 125, poz. 874 ze zm.) utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu decyzji organ odwołał się do przepisów regulujących elektroniczny system opłat, podkreślając, że system ten wszedł w życie w dniu 1 lipca 2011 r. Odnosząc się do zarzutów stawianych w odwołaniu organ wskazał że nie mogą one zostać uwzględnione. Zdaniem organu z nadesłanej przez skarżącego dokumentacji technicznej miksokreta marki [...] wynika, że nie jest to pojazd wolnobieżny, bowiem pojazd wolnobieżny to pojazd silnikowy, a silnik jaki posiada miksokret służy do celów budowlanych, a nie napędowych, zatem pojazd ten należy zaszeregować jako przyczepę co oznacza, iż organ I instancji zasadnie uznał, że skarżący poruszał się zespołem pojazdów tj. samochodu ciężarowego oraz przyczepy – pompy do betonu osadzonej na podwoziu kołowym.

Zdaniem organu odwoławczego, zgromadzony materiał dowodowy w sposób pełny odzwierciedla ustalony w rozpatrywanej sprawie stan faktyczny. Z całokształtu materiału dowodowego w sposób nie budzący wątpliwości wynika, że kontrolowany zespół pojazdów poruszał się po drodze wymienionej w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. w sprawie dróg krajowych lub ich odcinków, na których pobiera się opłatę elektroniczną oraz wysokości stawek opłaty elektronicznej (Dz. U. z 2011 r., Nr 80, poz. 433) i za kontrolowany przejazd nie została uiszczona opłata, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy o drogach publicznych. Organ stwierdził, iż okoliczności podniesione przez skarżącego nie mogą stanowić podstawy do umorzenia postępowania administracyjnego w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej za wykonywanie przewozu z naruszeniem obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej. Ustawodawca nie przewidział bowiem okoliczności pozwalających na odstąpienie od nałożenia kary pieniężnej za naruszenie obowiązków określonych w art. 13 k ust. 1 i 2 ustawy o drogach publicznych w przypadku nieuiszczenia opłaty elektronicznej. Z tych względów przyczyny, z powodu których opłata nie została uiszczona nie są okolicznościami istotnymi dla rozpoznania sprawy administracyjnej. Kary pieniężne wynikające z naruszenia przepisów ustawy o drogach publicznych są nakładane na podstawie obiektywnie stwierdzonych naruszeń. Organ, rozstrzygając sprawę, nie ma możliwości wydania decyzji o innej treści niż ta, którą przewidują przepisy prawa, o ile zaistniał określony w tych przepisach stan faktyczny.

Główny Inspektor Transportu Drogowego stwierdził również, że o zaliczeniu do kategorii drogi krajowej, za którą pobiera się opłatę elektroniczną, rozstrzygają wyłącznie przepisy ustawy o drogach publicznych i rozporządzeń wykonawczych, nie zaś znak drogowy. Znaki drogowe w tym przypadku, mają bowiem charakter znaków informujących, a nie znaków zakazu lub nakazu.

Obowiązujący system pozwala na naliczanie i pobieranie opłaty elektronicznej wyłącznie za pośrednictwem zainstalowanego w pojeździe urządzenia, tzw. viaBOX. Brak zainstalowania w pojeździe ww. urządzenia, w toku wykonywania przejazdu po drogach wskazanych w załączniku nr 1 i 2 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r., skutkuje tym, iż opłata elektroniczna nie zostaje uiszczona, zaś organ administracji publicznej obowiązany jest do wymierzenia kierującemu pojazdem samochodowym kary administracyjnej, zgodnie z dyspozycją wyrażoną w art. 13k ust. 1 pkt 1 ustawy o drogach publicznych. Mając na uwadze powyższe kierujący pojazdem, niezaopatrzony w urządzenie viaBOX nie powinien poruszać się po odcinkach dróg krajowych, o których mowa w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. w sprawie dróg krajowych lub ich odcinków, na których pobiera się opłatę elektroniczną oraz wysokości stawek opłaty elektronicznej.

W konsekwencji skarżący wykonując przejazd w ustalonym powyżej stanie faktycznym był obowiązany do uiszczenia opłaty elektronicznej, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy o drogach publicznych. Powyższego obowiązku kierujący pojazdem nie dopełnił, dlatego też organ I instancji prawidłowo ocenił materiał dowodowy i nałożył karę pieniężną w wysokości 3 000 złotych za naruszenie art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy o drogach publicznych.

W skardze na powyższą decyzję skarżący wniósł o jej uchylenie oraz uchylenie decyzji I instancji, a także zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych zarzucając naruszenie art. 13 k ust. 1 ustawy o drogach publicznych w zw. z § 65 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych w zw. z pkt 6.3.7.9. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach, przez ich błędną wykładnię, tj. poprzez przyjęcie, że brak oznaczenia drogi krajowej na której pobiera się opłatę elektroniczną tabliczką T-34 nie ma żadnego znaczenia do wymierzenia kierującemu kary pieniężnej za nieuiszczenie należnej opłaty, gdy prawidłowa wykładnia powyższych przepisów prowadzi do wniosku, że brak takiego oznakowania powoduje, że kierujący nie został właściwie poinformowany o obowiązku uiszczenia opłaty, co uniemożliwia przypisanie kierującemu winy za nieuiszczenie opłaty i powoduje, że nie można mu wymierzyć kary pieniężnej.

Zdaniem skarżącego zarządcy wszystkich dróg na których pobierana jest opłata elektroniczna zobowiązani zostali do umieszczenia tabliczek T-34, które wraz ze znakiem z numerem drogi należą do kategorii znaków kierunku i miejscowości. Znaki te wskazują rodzaj drogi, jej przebieg oraz sygnalizują wjazd na drogę danego rodzaju. Znak E-15a wraz z tabliczką T-34 wskazują, że za przejazd odcinkiem drogi krajowej tak oznaczonym pobiera się opłatę elektroniczną. Wprowadzenie przez prawodawcę kategorii znaków kierunku i miejscowości pozwala sądzić, że kierujący pojazdami samochodowymi nie mają obowiązku znać szczegółowego przebiegu i położenia dróg krajowych. Znaki te umożliwiają kierującym podjęcie decyzji co do wyboru trasy i zapewniają kierującemu wolny wybór pomiędzy drogą płatną, a jej darmowa alternatywą. Treść i znaczenie powyższych znaków drogowych ma zasadnicze znaczenie dla wyznaczenia granic odpowiedzialności z art. 13k ustawy o drogach publicznych za przejazd po drodze krajowej bez uiszczenia opłaty elektronicznej.

Skarżący podkreślił, że brak tabliczki T-34 na znaku E-15a na drodze krajowej, na której pobiera się opłatę elektroniczną powoduje, że kierującemu który nie uiścił należnej opłaty, nie można wymierzyć kary pieniężnej.

W odpowiedzi na skargę Główny Inspektor Transportu Drogowego, wnosząc o jej oddalenie, podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co nstępuje.

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153 z 2002 r. poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu, kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Sąd rozstrzyga przy tym nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną - art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a.

Mając powyższe kryteria na uwadze Sąd uznał, że skarga K. L. nie jest zasadna, albowiem zaskarżona decyzja oraz utrzymana nią w mocy decyzja z dnia [...] sierpnia 2011 r. nie noszą znamion wadliwości w rozumieniu art. 145 § 1 p.p.s.a.

Na wstępie należy podnieść, że w myśl art. 6 k.p.a. "organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa". Ta sformułowana w powyższym przepisie zasada praworządności jest powtórzeniem zasady praworządności przyjętej w art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Działanie na podstawie prawa w postępowaniu administracyjnym obejmuje dwa zasadnicze elementy, a mianowicie ustalenie przez organ administracji publicznej zdolności prawnej do prowadzenia postępowania w danej sprawie oraz zastosowanie przepisów prawa materialnego i przepisów prawa procesowego przy rozpoznaniu i rozstrzygnięciu sprawy.

W niniejszej sprawie, według oceny Sądu, spełnione zostały wszystkie wymienione wyżej elementy tj. w sprawie orzekał organ właściwy oraz działał on na podstawie obowiązujących przepisów prawa. Należy poza tym podkreślić, że odpowiedzialność administracyjna w przeciwieństwie do odpowiedzialności karnej jest odpowiedzialnością obiektywną tzn. powstaje ona w wyniku naruszenia danego przepisu prawa niezależnie od winy i świadomości sprawcy danego wykroczenia administracyjnego.

W niniejszej sprawie Główny Inspektor Transportu Drogowego co do zasady w niespornym stanie faktycznym zastosował właściwe przepisy prawa materialnego. Z protokołu kontroli z dnia [...] sierpnia 2011 r. wynika, że skarżący w momencie zatrzymania poruszał się zespołem pojazdów, składających się z samochodu osobowego i przyczepy (maszyny budowlanej) o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony po odcinku drogi krajowej nr [...] bez uiszczenia wymaganej opłaty elektronicznej. Niniejszy odcinek drogi krajowej został wskazany w załączniku nr 2 do rozporządzenia Rady Ministrów z 22 marca 2011 r. w sprawie dróg krajowych lub ich odcinków, na których pobiera się opłatę elektroniczną oraz wysokość stawek opłaty elektronicznej (Dz. U. z 2011 r. nr 80, poz. 433), a kontrola wykazała, że skarżący nie posiadał w samochodzie zainstalowanego urządzenia służącego do elektronicznego poboru opłat za przejazd odcinkiem płatnym.

W ustalonym prawidłowo stanie faktycznym sprawy, organ prawidłowo uznał, iż istnieje podstawa do nałożenia na skarżącego kary pieniężnej w wysokości 3000 złotych. W myśl bowiem obowiązującego w dacie kontroli art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy o drogach publicznych korzystający z dróg publicznych zobowiązani są do uiszczenia opłat elektronicznych, jeżeli poruszają się po nich m.in. zespołem pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony. Niezbędnym warunkiem do uiszczenia opłaty jest posiadanie w samochodzie urządzenia viaBOX, które służy do poboru tej opłaty. Obowiązek uiszczenia opłaty elektronicznej następuje w przypadku korzystania z drogi krajowej bądź jej odcinka, wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów z 22 marca 2011 r. Z ustaleń poczynionych przez organ wynika, że skarżący wykonujący przejazd w warunkach wyżej opisanych nie uiścił za ten przejazd opłaty elektronicznej. W tym stanie rzeczy nałożenie na niego kary pieniężnej w wysokości 3000 złotych było zgodne z przepisami prawa tj. z art. 13k ust. 1 pkt 1 ustawy o drogach publicznych. Odpowiedzialność przewidziana w tym przepisie obciąża "kierującego pojazdem samochodowym" a więc nie tylko przedsiębiorców ale także osoby prywatne, wykonujące przejazd na użytek własny. Obowiązek uiszczenia opłaty elektronicznej powstaje z cytowanych wyżej uregulowań ustawy o drogach publicznych w przypadku poruszania się do drogach krajowych lub ich odcinkach określonych w rozporządzeniu wykonawczym. Podkreślić trzeba, iż uwagi skarżącego dotyczące braku oznakowania autostrady [...] jako płatnej organ nie zakwestionował lecz uznał, że ta okoliczność pozostaje bez wpływu na wynik sprawy. Sąd podzielił pogląd organu, że brak znaku informacyjnego nie jest przesłanką wyłączającą odpowiedzialność użytkownika za przejazd bez uiszczenia opłaty elektronicznej. Znak informacyjny w przeciwieństwie do znaków nakazu czy zakazu przekazuje kierowcom określone informacje a nie wprowadza dyrektywy określonego zachowania się, której złamanie powoduje nałożenie określonych sankcji finansowych. Obowiązek uiszczenia opłaty elektronicznej wynika z samego prawa i jego powstanie nie jest powiązane bezpośrednio z oznakowaniem drogi. Skarżący przed rozpoczęciem przejazdu winien wybrać odpowiednią trasę, tak aby nie narazić się na sankcje finansowe.

Organy Inspekcji Transportu Drogowego, w toku postępowania administracyjnego, dokonują jedynie stwierdzenia faktów i jeżeli ustalą naruszenie przepisów prawa, mają obowiązek zastosowania ściśle określonych sankcji. Dlatego też bez znaczenia są okoliczności, skutkiem których skarżący dopuścił się nieprawidłowości, albowiem organy administracji nie są upoważnione do ustalania i oceny przyczyn powstałych naruszeń prawa, lecz mają za zadanie jedynie stwierdzenie zaistniałych skutków.

Zdaniem Sądu, organy prawidłowo uznały, że przesłanką odpowiedzialności skarżącego jest stwierdzenie nieprzestrzegania przez niego określonego prawem obowiązku uiszczenia stosownej opłaty za przejazd po drodze publicznej. Obowiązek posiadania urządzenia do poboru opłat elektronicznych jest obowiązkiem o chrakterze bezwzględnym, stąd też inspektor, stwierdzając brak urządzenia do poboru opłat, zobligowany był do nałożenia kary pieniężnej. Nie budzi również jakichkolwiek wątpliwości, iż w niniejszej sprawie podmiotem odpowiedzialnym za przejazd pojazdem bez uiszczenia opłaty elektronicznej był kierujący pojazdem – skarżący.

Zdaniem Sądu o zaliczeniu do kategorii drogi krajowej, za którą pobiera się opłatę elektroniczną, rozstrzygają wyłącznie normy powoływanych wyżej przepisów ustawy o drogach publicznych i rozporządzenia do tej ustawy, nie zaś znak drogowy. Znaki drogowe mają charakter znaków informujących, a nie znaków - zakazu lub nakazu. Jak słusznie podkreślił organ odwoławczy, istotny jest bowiem rodzaj dyrektywy płynącej ze znaku, a mianowicie można się nie stosować tylko do dyrektywy, której uczestnik ruchu jest obowiązany się podporządkować, a taką jest zakaz lub nakaz. Taki obowiązek nie powstaje natomiast w zakresie informacji, wynikającej ze znaku. W tej sytuacji ponownie należy podkreślić, że podstawą wymierzenia kary pieniężnej na podstawie art. 13k ust. 1 u.d.p. było nieuiszczenie opłaty elektronicznej, określonej w ww. przepisach na odcinku dróg wymienionym w rozporządzeniu, a nie niezastosowanie się do znaku drogowego, który w tym zakresie nie kreuje jakiegokolwiek obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej, a jedynie informuje o nim. Zatem brak oznakowania informującego o płatnej drodze, nie mógł mieć żadnego istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Tak więc skarżący nie może skutecznie zwolnić się od obowiązku uiszczenia kary pieniężnej podnosząc, że płatny odcinek drogi krajowej nie był właściwie oznakowany.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał zarzuty skargi za bezzasadne i na podstawie przepisu art. 151 ppsa orzekł, jak w sentencji wyroku.