Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jerzy Siegień po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia J.N. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 3 lutego 2020 r., sygn. akt II SA/Bk 795/19 o odrzuceniu skargi J.N. na działanie [...] Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w [...] w przedmiocie hałasu emitowanego z dzwonów kościelnych postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie.

W dniu 20 listopada 2019 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku wpłynął elektroniczny plik dokumentów przesłany przez [...] Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w [...] (dalej: PWIOŚ). W pliku tym znajdowały się: pismo przewodnie zatytułowane "Skarga do WSA Białystok" – nadawca J.N. - datowane na 18 października 2019 r., drugie pismo stanowiące załącznik do pisma przewodniego zatytułowane "Skarga Na: [...] Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska" datowane na 21 października 2019 r., oraz stanowiące kolejny załącznik pismo PWIOŚ z dnia 19 sierpnia 2019 r., znak [...] kierowane na adres elektroniczny [...]. Pisma te zarejestrowano w Sądzie jako skarga J.N. na działanie PWIOŚ w przedmiocie hałasu emitowanego z dzwonów świątyni.

W dniu 5 grudnia 2019 r. organ, w odpowiedzi na wezwanie, przesłał do Sądu drogą elektroniczną, plik dokumentów zawierających między innymi informację skarżącego, że w dniach 12 listopada 2019 r. – 22 stycznia 2020 r. będzie przebywał poza terenem kraju (k. 27).

W wykonaniu zarządzenia Przewodniczącego Wydziału z 5 grudnia 2019 r., pismem z 6 grudnia 2019 r. skarżący został wezwany za pomocą środków komunikacji elektronicznej do podpisania skargi z 21 października 2019 r. stanowiącej załącznik do pisma przewodniego z 18 października 2019 r. W wezwaniu zawarto wyjaśnienie, w jaki sposób można ten dokument (załącznik) podpisać. Zakreślono też termin 7 dni i rygor odrzucenia skargi (k. 33). Wezwanie doręczono skarżącemu w dniu 7 grudnia 2019 r. (k. 39). W odpowiedzi na wezwanie skarżący wskazał, że nie zrozumiał treści wezwania i sformułował prośbę o poczekanie z rozprawą do jego powrotu do kraju, co miało nastąpić 20 stycznia 2020 r.

Z uwagi na sygnalizowane przez skarżącego niezrozumienie treści wezwania, pismem z 17 stycznia 2020 r. skarżący został ponownie wezwany drogą elektroniczną do uzupełnienia braków formalnych skargi przez podpisanie zawierającego treść skargi załącznika do pisma z 18 października 2019 r. w terminie 7 dni, pod rygorem odrzucenia skargi. W wezwaniu wyjaśniono skarżącemu, że podpisem elektronicznym został opatrzony wyłącznie dokument przewodni, tj. pismo z 18 października 2019 r., natomiast nie został podpisany załącznik do pisma przewodniego zawierający merytoryczną treść skargi, tj. pismo z 21 października 2019 r. Wskazano również w jaki sposób możliwe jest podpisanie załącznika (k. 55).

Wezwanie zostało doręczone skarżącemu w dniu 17 stycznia 2020 r. (k. 56). Termin wypełnienia obowiązku przez skarżącego upływał więc 24 stycznia 2020 r. W odpowiedzi na wezwanie Sądu, skarżący w dniu 17 stycznia 2020 r. nadesłał elektroniczny plik dokumentów, w tym m.in. załącznik zawierający merytoryczną treść skargi, tj. pismo z 21 października 2019 r., które nie zostało jednak podpisane w sposób określony w wezwaniu (k. 63, 64).

Mając zatem na uwadze, że w zakreślonym terminie brak formalny skargi nie został uzupełniony Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zaskarżonym postanowieniem z 3 lutego 2020 r., sygn. akt II SA/Bk 795/19, na podstawie art. 58 § 1 pkt 3 w zw. z art. 57 § 1 i art. 46 § 2a i 2b ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302, z późn. zm.), dalej: "ppsa", odrzucił wniesioną skargę.

Zażalenie na powyższe postanowienie pismem z 5 lutego 2020 r., uzupełnionym co do treści pismami z 7 lutego 2020 r. oraz z 2 i 4 marca 2020 r. złożył J.N. wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia. Skarżący wskazał, że pisma główne i załączniki wysyłane przez EPUAP nie wymagają podpisów w dołączonych załącznikach. W związku z powyższym wskazał, że poprzez podpisanie jedynie pisma przewodniego z 18 października 2019 r. podpisane zostały również złączone do tego pisma załączniki, co potwierdza dodatkowo stanowisko Ministerstwa Cyfryzacji z 28 grudnia 2018 r. przytoczone w piśmie z 4 marca 2020 r. oraz stanowisko Ministerstwa Cyfryzacji z 6 kwietnia 2020 r., będące załącznikiem do pisma skarżącego z 2 maja 2020 r., a także stanowisko zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 23 maja 2019 r., sygn. akt III SA/Wa 2894/18. A zatem zdaniem skarżącego w niniejszej sprawie brak było podstaw do odrzucenia złożonej przez niego skargi.

Rozpoznając zażalenie Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 54 § 1 ppsa skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi. Przy czym skargę w formie dokumentu elektronicznego wnosi się do elektronicznej skrzynki podawczej tego organu (art. 54 § 1a ppsa). Zgodnie natomiast z treścią art. 57 § 1 w zw. z art. 46 § 1 pkt 4 ppsa, skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym w tym m.in. zawierać podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika. Stosownie zaś do art. 12b § 1 ppsa określony w ustawie warunek formy pisemnej uważa się za zachowany, jeżeli dokument elektroniczny został podpisany w sposób, o którym mowa w art. 46 § 2a. Zgodnie z tym przepisem, w przypadku gdy pismo strony jest wnoszone w formie dokumentu elektronicznego, powinno ponadto zawierać adres elektroniczny oraz zostać podpisane przez stronę albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym (art. 46 § 2a ppsa). W przypadku, gdy spełnienie powyższych wymogów dotyczących podpisu nie jest możliwe, wówczas podpis ten powinien być własnoręczny, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 46 § 4 ppsa, które w tej sprawie nie występują.

Przenosząc powyższe regulacje na grunt niniejszej sprawy zauważyć należy, że z akt sprawy wynika, że skarżący w dniu 18 października 2019 r. na adres elektronicznej skrzynki podawczej Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w [...] za pośrednictwem platformy e-PUAP przesłał dokument elektroniczny zawierający pismo przewodnie zatytułowane "Skarga do WSA Białystok" datowane na 18 października 2019 r. oraz dwa załączniki: skarga-do-wsa Białystok.pdf – Skarga do WSA Białystok i PWIOŚ Białystok 19.08.2019 r.pdf. – podstawa złożenia skargi na rażące naruszenie prawa (k. 13 akt sądowych). Z dokumentu tego wynika, że złożony podpis elektroniczny e-PUAP nadawcy – J.N. odnosi się do wszystkich wysłanych elementów. Potwierdza to również dokument UPP – Urzędowe Poświadczenie Przedłożenia ("Lista podpisanych elementów"), generowany automatycznie przez organ, z którego wynika, że zostało podpisane zarówno pismo główne (przewodnie) sporządzone w formularzu platformy e-PUAP, jak i podpisane zostały załącznik (pliki pdf) do tego pisma głównego, zawierające m.in. skargę merytoryczną skarżącego, albowiem przez organ administracji odebrany został jeden dokument elektroniczny (pismo główne z załącznikami), a nie kilka dokumentów elektronicznych (k. 14 akt sądowych).

A zatem stanowisko Sądu pierwszej instancji, że elektroniczne podpisanie pisma głównego sporządzonego w formularzu platformy e-PUAP skutkuje podpisaniem jedynie tekstu tego pisma, a nie skutkuje podpisaniem załączonych do niego plików jest błędne. Zaprzecza mu nie tylko treść dokumentu elektronicznego (k. 13, 2 akt sądowych), treść UPP, ale też oficjalne zasady funkcjonowania (instrukcje i podręczniki dla platformy e-PUAP) i podpisywania pism w platformie e-PUAP oraz mechanizmy wizualizacji dla użytkowania platformy e-PUAP. Pogląd, że elektroniczne podpisanie pisma głównego sporządzonego w formularzu platformy e-PUAP skutkuje podpisaniem tekstu tego pisma oraz załączonych do niego plików wyrażony został również w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 23 maja 2019 r., sygn. akt III SA/Wa 2894/18 oraz w doktrynie (zob. P. Pietrasz, "Informatyzacja polskiego postępowania przed sądami administracyjnymi a jego zasady ogólne", Warszawa 2020, s. 310-311), które to stanowisko sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni podziela. Zauważyć należy, że w dokumencie pomocy zamieszczonym na stronie internetowej www.epuap.gov.pl (w zakładce: Pomoc > Instrukcje i podręczniki > Załatwianie sprawy), w punkcie 3. "Wypełnienie i wysyłanie wniosku", w kilku krokach opisana została droga do prawidłowego sporządzenia, podpisania i wysłania pisma za pośrednictwem platformy e-PUAP. W Kroku 3 dotyczącym wprost przedmiotu niniejszej sprawy wskazuje się, że: "Z rozwijanej listy użytkownik może wybrać Rodzaj pisma [5], jakie chce złożyć do urzędu. Może to być wniosek, skarga, oświadczenie etc. Następnie wypełnia pola wymagane, tj. Tytuł pisma [6] oraz uzupełnia jego Treść [7]. Użytkownik może również pobrać załączniki z dysku i wysłać je wraz z wypełnionym formularzem do urzędu. Jeśli chce dodać załącznik klika na symbol zielonego plusa [8] następnie wybiera ścieżkę do miejsca, w którym umieszczony jest wybrany plik a na końcu wpisuje Opis załącznika". Na końcu opisu Kroku 3 (w ramce z wykrzyknikiem) umieszczono następującą informację i zasadę: "Aby dokument miał moc prawną powinien być podpisany przed wysłaniem. Jest to sytuacja analogiczna jak w przypadku korespondencji drogą tradycyjną – na wnioskach, które składamy w urzędach osobiście, również składamy podpisy. Podpis odnosi się do całej treści formularza wraz z załączonymi do niego plikami". Ta reguła została powtórzona także w zakładce: Pomoc > Instrukcje i podręczniki > Zakładanie konta użytkownika i załatwianie sprawy, w punkcie "Jak wysłać pismo".

Przedstawiony powyższej sposób wnoszenia dokumentu elektronicznego i składania podpisu przez platformę e-PUAP jest również zgodny z przedstawionymi powyżej przepisami ppsa. W art. 12b § 1 i § 2 ppsa mowa jest bowiem o wnoszeniu do sądu administracyjnego dokumentów elektronicznych, a warunek formy pisemnej uważa się za zachowany, jeżeli dokument elektroniczny został podpisany w sposób, o którym mowa w art. 46 § 2a. Natomiast art. 46 § 2a ppsa odnosi się wyłącznie do pism stron wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego. Tak więc podpisanie wymaganym podpisem dokumentu elektronicznego wnoszonego przez platformę e-PUAP, wewnątrz którego przekazywane są inne dokumenty, np. załączniki, skutkuje podpisaniem całego dokumentu elektronicznego, tj. treści formularza wraz z załączonymi do niego plikami. Wykładni tej nie przeczy również treść art. 46a § 2b ppsa, zgodnie z którym zasady podpisywania przewidziane w § 2a dotyczą także załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego. Z przepisu tego wynika bowiem jedynie, że jeżeli strona chce wnieść do sądu załącznik w formie odrębnego dokumentu elektronicznego to ten dokument powinien być również podpisany przez stronę albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Istotne jest zatem odpowiednie podpisanie przekazywanego dokumentu elektronicznego. Formalistyczna wykładnia art. 46a § 2b ppsa, co do wymogu podpisania podpisem elektronicznym odrębnie każdego dokumentu (pliku) w przesyłanym jednym dokumencie elektronicznym przeczy celowi wprowadzenia informatyzacji postępowania sądowoadministracyjnego oraz oficjalnym zasadom funkcjonowania i podpisywania pism w platformie e-PUAP.

W niniejszej sprawie jak wskazano powyżej skarżący przesłał na adres elektronicznej skrzynki podawczej organu za pośrednictwem platformy e-PUAP jeden dokument elektroniczny zawierający pismo przewodnie i załączone do niego pliki, który został podpisany podpisem kwalifikowanym. W związku z tym niezasadne było wzywanie skarżącego do usunięcia braku formalnego poprzez podpisanie skargi, tj. pisma z 21 października 2019 r., stanowiącego załącznik do pisma głównego sporządzonego w formularzu platformy e-PUAP, skoro taką wadą skarga nie była dotknięta, co naruszało art. 49 § 1 ppsa. Powyższe skutkowało z kolei niezasadnym odrzuceniem skargi. Zaskarżone postanowienie wydane zostało więc z naruszeniem art. 58 § 1 pkt 3 w zw. z art. 57 § 1 i art. 46 § 2a i 2b ppsa.

Mając na uwadze powyższe Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 185 § 1 w zw. z art. 197 § 1 i 2 ppsa, postanowił jak w sentencji.