Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Kwiecińska, Sędziowie WSA Andrzej Góraj (spr.), Ewa Grochowska – Jung, Protokolant spec. Marek Kozłowski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 lutego 2012 r. sprawy ze skargi M. W. na decyzję Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] kwietnia 2011 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w zakresie ochrony danych osobowych – oddala skargę –

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, decyzją z dnia [...] stycznia 2011 r. nr [...], wydaną na podstawie art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) - dalej: kpa, art. 22, art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie skargi M. W. na przetwarzanie jego danych osobowych przez Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej pod wezwaniem [...] ([...]), umorzył postępowanie.

Pismem z dnia 02 lutego 2011 r. M. W. złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, po rozpatrzeniu przedmiotowego wniosku, działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpa oraz art. 12 pkt 2, art. 22 i art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.), decyzją z dnia [...] kwietnia 2011 r. nr [...], utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu ww. decyzji Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych wyjaśnił, że M. W. w dniu 04 października 2010 r. wniósł do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych skargę na przetwarzanie jego danych osobowych przez Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej pod wezwaniem [...] (dalej: Proboszcz). Wymieniony zarzucił Proboszczowi, iż mimo złożenia przez niego oświadczenia o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego nie została o tym fakcie zamieszczona stosowna adnotacja w księdze chrztu. W związku z powyższym strona wniosła o wydanie decyzji administracyjnej zobowiązującej Proboszcza [...] do sprostowania jej nieaktualnych danych osobowych przechowywanych w Kościele na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 6.

Organ odwoławczy ustalił, że M. W. skierował do Proboszcza pismo, którym zwrócił się o dokonanie adnotacji przy informacji o jego chrzcie o treści: "Dnia [...] września 2010 r. formalnym aktem wystąpił z Kościoła Katolickiego", oczekując w ciągu 14 dni na odpis aktu chrztu ze stwierdzeniem zgodności z księgą chrztów. W odpowiedzi na powyższe Proboszcz pismem z dnia [...] września 2010 r. poinformował stronę, że Papieska Rada do spraw tekstów prawnych dnia 13 marca 2006 r. opublikowała list okólny z wyjaśnieniami odnośnie do aktu formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego oraz że dla ułatwienia jednolitego stosowania powyższych wskazań Konferencja Episkopatu Polski wydała w dniu 27 września 2008 r. "Zasady postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła". Następnie, w toku postępowania, do Biura GIODO wpłynęły wyjaśnienia Proboszcza, z których wynikało, że skarżący nie należy do Parafii pod wezwaniem [...] i że nie została wobec niego wszczęta procedura w sprawie wystąpienia z Kościoła Katolickiego zgodnie z "Zasadami postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła" z dnia 27 września 2008 r. W tym stanie faktycznym Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych w dniu [...] stycznia 2011 r. wydał decyzję o umorzeniu postępowania w przedmiotowej, po otrzymaniu której M. W. złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych po powtórnym rozpatrzeniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i przeanalizowaniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wskazał, że przepis art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych stanowi, że w odniesieniu do zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 3 oraz zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1a, przetwarzanych przez Agencje Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego oraz Centralne Biuro Antykorupcyjne, Generalnemu Inspektorowi nie przysługują uprawnienia określone w art. 12 pkt 2, art. 14 pkt 1 i 3 i 3-5 oraz art. 15-18. Z kolei z art. 43 ust. 1 pkt 3 wynika, że z obowiązku rejestracji zbioru danych zwolnieni są administratorzy danych dotyczących osób należących do kościoła lub innego związku wyznaniowego, o uregulowanej sytuacji prawnej, przetwarzanych na potrzeby tego kościoła lub związku wyznaniowego. W związku z powyższym wyjaśnił, że Generalny Inspektor ma w stosunku do powyższych instytucji prawo kontroli zgodności danych z przepisami o ochronie danych osobowych, nie ma jednak prawa wydawania decyzji administracyjnych, ani rozpatrywania skarg w sprawach wykonywania przez nie przepisów o ochronie danych osobowych.

Organ II instancji podniósł, iż Kościół Rzymsko-Katolicki należy do instytucji o uregulowanej sytuacji prawnej, bowiem jest instytucją, której funkcjonowanie zostało unormowane w Konstytucji RP, ustawach, umowie międzynarodowej - Konkordacie. Generalny Inspektor wyjaśnił, że z treści art. 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w RP (Dz. U. z 1989 r. Nr 29, poz. 154 ze zm.), określającej zasady stosunku Państwa do Kościoła, w tym jego sytuację prawną i majątkową, wynika, że Kościół rządzi się w swoich sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchową i jurysdykcyjną oraz zarządza własnymi sprawami. Natomiast w sprawach odnoszących się do Kościoła nieuregulowanych przedmiotową ustawą stosuje się powszechnie obowiązujące przepisy prawa, o ile nie są sprzeczne z wynikającymi z niej zasadami (art. 3 ust. 2).

Organ odwoławczy zauważył, że treść ww. przepisów wskazuje, iż Kościół Katolicki oraz inne związki wyznaniowe o uregulowanej sytuacji prawnej w zakresie swojej działalności są niezależne i przy wykonywaniu władzy duchowej posługują się swoim wewnętrznym prawem.

W związku z treścią art. 43 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych, GIODO uznał, iż w rozpoznawanej sprawie nie może prowadzić postępowania wyjaśniającego, ukierunkowanego na wydanie merytorycznej decyzji administracyjnej, ani przeprowadzać czynności kontrolnych, z wyłączeniem prawa żądania złożenia pisemnych lub ustnych wyjaśnień oraz wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego.

W związku z powyższym organ odwoławczy stwierdził, że na podstawie dokonanych ustaleń brak jest jego kognicji do wydania merytorycznej decyzji w sprawie, co determinuje zasadność uznania, że spełnione zostały przesłanki umorzenia postępowania, przewidziane przepisem art. 105 § 1 kpa, w myśl którego gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ administracji wydaje decyzję o umorzeniu postępowania.

Pismem z dnia 10 maja 2011 r. M. W. złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na ww. decyzję GIODO z dnia [...] kwietnia 2011 r. nr [...].

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Pismem z dnia 02 listopada 2011 r. skarżący wniósł o uwzględnienie przez Sąd przy rozpoznawaniu sprawy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 95/46/WE z 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią przepisu art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem skarżonej decyzji administracyjnej. Jest więc to kontrola legalności rozstrzygnięcia zapadłego w postępowaniu administracyjnym z punktu widzenia jego zgodności z prawem materialnym i procesowym.

Oceniając przedmiotową decyzję według powyższych kryteriów, uznać należy, iż nie narusza ona prawa.

W myśl treści art. 12 ustawy z dnia 25 lipca 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926) do zadań Generalnego Inspektora Danych Osobowych należy:

- kontrola zgodności przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych osobowych,

- wydawanie decyzji administracyjnych i rozpatrywanie skarg w sprawach wykonania przepisów o ochronie danych osobowych,

- zapewnienie wykonania przez zobowiązanych obowiązków o charakterze niepieniężnym wynikających z decyzji, o których mowa w pkt 2, przez stosowanie środków egzekucyjnych przewidzianych w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji,

- prowadzenie rejestru zbioru danych oraz udzielanie informacji o zarejestrowanych zbiorach,

- opiniowanie projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących ochrony danych osobowych,

- inicjowanie i podejmowanie przedsięwzięć w zakresie doskonalenia ochrony danych osobowych,

- uczestniczenie w pracach międzynarodowych organizacji i instytucji zajmujących się problematyką ochrony danych osobowych.

Powyższy przepis statuuje główne zadania i kompetencje Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, który pełni funkcję zarówno organu kontrolującego poprawność przetwarzania danych osobowych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz rzecznika interesu poszczególnych osób i interesów publicznych, jak i organu wyposażonego we władcze kompetencje wydawania decyzji administracyjnych i rozpatrywania skarg w sprawach wykonania przepisów o ochronie danych osobowych. W celu wykonania zadań, o których mowa w przytoczonej normie prawnej, Generalny Inspektor ma prawo żądać złożenia pisemnych lub ustnych wyjaśnień oraz wzywać i przesłuchiwać osoby w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego (art. 14 pkt 2 omawianej ustawy).

Przedmiotowe uprawnienia organu mogą być jednak ograniczane, a nawet wyłączane w odniesieniu do określonych podmiotów. Wyłączenie takie przewiduje

m. in. art. 43 ust. 2 powyższej ustawy, zgodnie z którym, w odniesieniu do zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 3 oraz zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1a przetwarzanych przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego oraz Centralne Biuro Antykorupcyjne, Generalnemu Inspektorowi nie przysługują uprawnienia określone w art. 12 pkt 2; art. 14 pkt 1 i 3-5; art. 15-18. Zbiory, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 1, 1a i 3, są to zbiory zawierające informacje niejawne, które uzyskane zostały w wyniku czynności operacyjno-rozpoznawczych przez funkcjonariuszy organów uprawnionych do tych czynności oraz zbiory dotyczące osób należących do kościoła lub innego związku wyznaniowego, o uregulowanej sytuacji prawnej, przetwarzanych na potrzeby tego kościoła lub związku wyznaniowego. Wobec więc regulacji przepisu art. 43 ust. 1 pkt 3 omawianej ustawy, nie zgłasza się zbiorów osób ochrzczonych w danej parafii czy duchownych przynależnych do danej diecezji czy zakonu.

Przechodząc do realiów niniejszej sprawy wskazać należy, iż bezspornym jest, że dane osobowe skarżącego umieszczone są w zbiorze, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie danych osobowych, tj. w zbiorze dotyczącym osób należących do kościoła lub innego związku wyznaniowego. Dlatego też należy uznać za prawidłowe działanie organu, który ograniczył swoją aktywność jedynie do czynności na jaką pozwalała mu ustawa – czyli czynności wskazanych w art. 14 ust. 2 przedmiotowej ustawy. Organ wezwał bowiem Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej pod wezwaniem [...] w B. do złożenia pisemnych wyjaśnień odnośnie skargi M. W. w zakresie przetwarzania jego danych osobowych. W odpowiedzi uzyskał wyjaśnienia Proboszcza, iż skarżący nie należy do jego Parafii, oraz że Proboszcz nie posiada wiedzy o tym, aby skarżący wszczął procedurę wystąpienia z Kościoła Katolickiego, zgodnie z zasadami ustalonymi przez Konferencję Episkopatu Polski.

Wobec powyższego organ poprawnie uznał, iż w sprawie ma zastosowanie art. 43 ust. 2 omawianej ustawy, a tym samym prawidłowo stwierdził brak swojej właściwości w zakresie wydania decyzji administracyjnej, o jakiej mowa w art. 12 ust. 2 ustawy.

Nadto podkreślenia wymaga okoliczność, iż wbrew twierdzeniom podniesionym przez stronę na rozprawie w dniu 13 lutego 2012 r., bez wpływu na omawiane wyłączenie kompetencji Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, o jakim mowa w art. 43 ust. 2 przedmiotowej ustawy, pozostaje to, czy skarżący w sposób skuteczny wystąpił z Kościoła Katolickiego. Tworząc ww. przepis ustawodawca posłużył się sformułowaniem "zbiór danych". Sposób rozumienia tego zwrotu wyjaśnił zaś w art. 7 pkt 1 ustawy, stwierdzając, że przez zbiór danych rozumie się każdy – posiadający strukturę zestaw danych o charakterze osobowym, dostępnych według określonych kryteriów, niezależnie od tego, czy zestaw ten jest rozproszony lub podzielony funkcjonalnie.

Treść powyższych norm prawnych wskazuje w sposób niebudzący wątpliwości na to, że zbiór danych obejmuje swoim zasięgiem wiele danych, tj. wiele danych należących do wielu osób. Tym samym, bez związku z przedmiotem wyłączenia, o jakim mowa w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy, pozostaje ewentualna skuteczność wystąpienia strony z Kościoła. Ustawa w omawianym przepisie nie odnosi się bowiem do danych jednostkowych, a do zbioru danych. Stąd więc, badanie w niniejszym postępowaniu skuteczności wystąpienia skarżącego z Kościoła pozostaje w oderwaniu od istoty przedmiotowej sprawy.

Nawet zaś hipotetycznie przyjmując, iż kwestia wystąpienia z Kościoła ma wpływ na stosowanie normy art. 43 ust. 2 ustawy, to wskazać należy, iż skarżący nie wykazał, aby wystąpił z Kościoła w sposób skuteczny. Powoływanie się w tym zakresie przez skarżącego na złożenie oświadczenia woli, o jakim mowa w art. 60 i następnych kodeksu cywilnego, jest niewystarczające. Sposób działania osób, które zamierzają formalnie wystąpić z Kościoła Katolickiego określiła Konferencja Episkopatu Polski wydając w dniu 27 września 2008 r. "Zasady postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła". Skoro więc skarżący należy do Kościoła, to aby z niego skutecznie wystąpić musi zastosować się do kościelnych zasad regulujących tę kwestię. Są to bowiem wewnętrzne unormowania organizacji, do której należy skarżący, regulujące wzajemne relacje między organizacją, a jej członkami.

Co się tyczy sposobu zakończenia postępowania administracyjnego, w ocenie tutejszego Sądu, stan faktyczny sprawy umożliwiał organowi wydanie skarżonej decyzji. Przepis art. 105 ust. 1 kpa, na którym zostało oparte rozstrzygnięcie organu, jako przesłankę obligatoryjną umorzenia postępowania, uznaje bezprzedmiotowość tego postępowania. Przywołany przepis zezwala organom administracji na wydanie decyzji o umorzeniu postępowania w sytuacji, gdy w świetle przepisów prawa materialnego i ustalonego stanu faktycznego, brak jest sprawy administracyjnej mogącej być przedmiotem postępowania. Sprawa administracyjna jest bowiem konsekwencją istnienia stosunku administracyjno-prawnego, czyli takiej sytuacji prawnej, w której strona ma prawo żądać od organu administracyjnego skonkretyzowania jej indywidualnych uprawnień wynikających z prawa materialnego (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09 listopada 1995 r. sygn. akt III ARN 50/59 - OSNP 11/96/150).

W orzecznictwie i judykaturze przyjmuje się zgodnie, że bezprzedmiotowość postępowania administracyjnego, o której stanowi art. 105 § 1 kpa, oznacza, że brak jest któregoś z elementów materialnego stosunku prawnego, a wobec tego nie można wydać decyzji załatwiającej sprawę przez rozstrzygnięcie co do jej istoty.

Taka też sytuacja zaistniała w sprawie niniejszej. Organ po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego doszedł do przekonania, iż nie ma uprawnień do załatwienia przedmiotowej sprawy, poprzez wydanie decyzji w zakresie ochrony danych osobowych, zgodnie z żądaniem strony – do zobowiązania Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej pod wezwaniem [...] w B., do sprostowania danych osobowych skarżącego.

Analizując przedmiotową skargę tutejszy Sąd nie podzielił również zarzutu skarżącego, iż działanie organu było niezgodne z zapisami Dyrektywy Europejskiej 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych, oraz niezgodne z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Przepisy wyżej powołanej dyrektywy mają charakter ogólny. Stąd nie sposób na ich podstawie wywieść, iż działanie organu było z nimi niezgodne, w szczególności w sytuacji, gdy sporna materia dotycząca kompetencji Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych w sprawach dotyczących kościołów i związków wyznaniowych, została w sposób wyraźny uregulowana w obowiązującej ustawie o ochronie danych osobowych. Co zaś się tyczy powołanego przez skarżącego wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 06 listopada 2003 r. sygn. akt C – 101/01, to został on wydany w innym stanie faktycznym i nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie.

Co się tyczy zarzutu skargi sprowadzającego się do stwierdzenia, iż ustawa o ochronie danych osobowych została uchwalona w wyniku matactwa, tutejszy Sąd nie odnosił się do niego. Sąd Administracyjny nie posiada bowiem uprawnień do badania prawidłowości stanowienia prawa przez władzę ustawodawczą.

W tym stanie sprawy, nie podzielając argumentów zawartych w złożonej skardze oraz uznając, iż organ w sposób prawidłowy zebrał i ocenił materiał dowodowy, jak również, że przy wykonywaniu tych czynności nie naruszył przepisów prawa, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł, jak w sentencji wyroku na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).