Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bożenna Blitek Sędziowie WSA Elżbieta Kremer WSA Barbara Pasternak (spr.) Protokolant Renata Nowak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 lipca 2011 r. sprawy ze skargi G. Ś. na decyzję Wojewody z dnia 27 października 2010 r. nr [...] w przedmiocie wymeldowania I. skargę oddala, II. przyznaje od Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na rzecz adwokata R. N. - Kancelaria Adwokacka [...] tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) podwyższoną o podatek od towarów i usług przewidziany dla tego rodzaju czynności.

Prezydent Miasta decyzją z dnia [...] 2009r. znak: [...], wydaną na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. 2006r. Nr 139, poz. 993 ze zm.) oraz art. 104 kpa, orzekł o wymeldowaniu G. Ś. z pobytu stałego z lokalu mieszkalnego nr [...] przy ul. C w A.

W uzasadnieniu Prezydent wskazał, że decyzją z dnia [...] 2009r. Wojewoda uchylił decyzję Prezydenta Miasta z dnia [...] 2009r. umarzającą postępowanie administracyjne w sprawie o wymeldowanie G. Ś. z pobytu stałego z w/w mieszkania i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 22 kwietnia 2010r., sygn. akt III SA/Kr 746/09 oddalił skargę G. Ś. na decyzję Wojewody z dnia [...] 2009r.

Prezydent wskazał, że M. L., wnosząc o wymeldowanie G. Ś., podał, iż od 6 września 2005r. przebywał on w areszcie śledczym, a następnie wyrokiem z dnia 9 czerwca 2008r. sygn. akt [...] został skazany na karę dwunastu lat pozbawienia wolności. Ponadto wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 19 września 2006r. sygn. akt [...] orzeczono wobec G. Ś. eksmisję z lokalu nr [...] przy ul. C w A bez prawa do lokalu socjalnego. Wnioskodawca podał, że rzeczy G. Ś. z mieszkania nr [...] przy ul. C w A zabrała jego matka. A. L. podkreślił też, iż ani on ani ojciec nie wyobrażają sobie, żeby G. Ś. zamieszkiwał w przedmiotowym lokalu, zaś mieszkanie obciążone zadłużeniem czynszowym ojciec wnioskodawcy zamierza sprzedać. P. B., obecny właściciel lokalu nr [...] przy ul. C w A, wniósł o wymeldowanie G. Ś., zeznając, iż jest w posiadaniu lokalu, który w momencie nabycia był pusty. Natomiast G. Ś. oświadczył, iż nie opuścił lokalu dobrowolnie i trwale, gdyż bez jego zgody zabrało go z mieszkania pogotowie, a po opuszczeniu szpitala, mimo czynionych prób, nie udało się mu powrócić do dotychczasowego miejsca pobytu stałego. Organ l instancji ustalił, że G. Ś. został zatrzymany w dniu 6 września 2005r. w B przy ul. W. Dlatego Prezydent uznał, że zaistniała przesłanka wymeldowania określona w przepisie art. 15 ust. 2 ustawy polegająca na opuszczeniu dotychczasowego miejsca pobytu stałego, ponieważ opuszczenie przez G. Ś. mieszkania było następstwem zawinionego przez niego działania, tj. dokonania zbrodni zabójstwa. Przyjęto także, że spełniona została przesłanka "trwałości" opuszczenia lokalu, gdyż pozostałe strony postępowania odmawiały G. Ś. prawa powrotu do lokalu. Zatem utrzymywanie zameldowania G. Ś. w przedmiotowym lokalu byłoby utrzymywaniem rejestracji fikcyjnej odbiegającej od rzeczywistości.

G. Ś. w odwołaniu od powyższej decyzji zarzucił organowi l instancji przedwczesne wydanie decyzji o jego wymeldowaniu. Podkreślił, iż pismem z dnia 20 lipca 2009r. zwrócił się o zawieszenie postępowania do czasu rozstrzygnięcia przez WSA w Krakowie skargi na decyzję Wojewody z dnia [...] 2009r. Odwołujący się zakwestionował trafność orzeczenia organu l instancji, albowiem w oparciu o ten sam materiał dowodowy organ wydał rozbieżne orzeczenia. Wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania w przedmiocie wymeldowania go z lokalu nr [...] przy ul. C w A. Podkreślił, że nie opuścił przedmiotowego lokalu trwale ani dobrowolnie oraz, że zamierza do niego powrócić i koncentrować tam sprawy życiowe swoje i swoich dzieci.

Wojewoda decyzją z dnia 27 października 2010r. znak: [...], wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpa w związku z art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych, utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.

Zdaniem Wojewody materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wskazywał jednoznacznie, iż w dniu 31 sierpnia 2005r. G. Ś. został zabrany z lokalu nr [...] przy ul. C w A przez zespół pogotowia ratunkowego i umieszczony na oddziale intensywnej opieki medycznej. Następnie G. Ś. nie powrócił do lokalu, w którym zameldowany był na pobyt stały i został zatrzymany przez Policję w dniu 6 września 2005r. w B na ul. W. W ocenie organu odwoławczego brak powrotu po opuszczeniu szpitala do lokalu nr [...] przy ul. C w A nie był przypadkowym działaniem G. Ś., ale wynikiem świadomej i przemyślanej decyzji, mającej na celu uniknięcie zatrzymania i osadzenia w zakładzie penitencjarnym. Skoro zatem opuszczenie przez G. Ś. przedmiotowego lokalu miało charakter dobrowolny, a obecny właściciel lokalu nie widział możliwości ponownego zamieszkania w nim G. Ś., to zgodnie z ustawą o ewidencji ludności i dowodach osobistych należało orzec o wymeldowaniu odwołującego się. Wojewoda uznał też, że G. Ś., ukrywając się przed organami ścigania, sam zrealizował wyrok eksmisyjny nakazujący opuszczenie przedmiotowego lokalu.

Wojewoda za bezpodstawny uznał zarzut G. Ś., iż organ l instancji bezprawnie prowadził postępowanie administracyjne po uchyleniu przez Wojewodę decyzji Prezydenta Miasta z dnia [...] 2009r., w sytuacji, gdy w sądzie administracyjnym rozpatrywano skargę na orzeczenie Wojewody, ponieważ organ l instancji po otrzymaniu od organu odwoławczego akt meldunkowych do ponownego rozpatrzenia, obowiązany był sprawę ponownie rozpatrzeć i rozstrzygnąć co do istoty sprawy. Wojewoda przyznał, że M. L., nie jest już stroną postępowania, gdyż właścicielem nieruchomości jest P. B.

Skargę na decyzję Wojewody wniósł G. Ś., twierdząc, że uzasadnienie zaskarżonej decyzji oparte jest na błędnych domysłach, mających na celu pozbawienie go możliwości mieszkania i opieki nad dziećmi, zarobkowania i normalnego życia. Zdaniem skarżącego organy bezpodstawnie zinterpretowały zaistniałe okoliczności na jego niekorzyść, a opuszczenie przez niego przedmiotowego mieszkania w żadnym razie nie miało charakteru dobrowolnego.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda wniósł o jej oddalenie, w całości podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Referendarz sądowy WSA w Krakowie postanowieniem z dnia 28 stycznia 2011 r. zwolnił skarżącego od kosztów sądowych i ustanowił dla niego adwokata z urzędu.

Pełnomocnik skarżącego podtrzymał skargę, zarzucając zaskarżonej decyzji naruszenie art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz art. 7, 77 §1 i 80 kpa. Zdaniem pełnomocnika organy wadliwie i bez dostatecznego wyjaśnienia okoliczności sprawy przyjęły, iż opuszczenie przez skarżącego przedmiotowego lokalu miało charakter dobrowolny.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 1 ustawy z 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej w skrócie "ppsa", sądy administracyjne powołane są do kontroli działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W ramach swej kognicji sąd bada, czy przy wydaniu zaskarżonego aktu nie doszło do naruszenia prawa materialnego i przepisów postępowania administracyjnego, nie będąc przy tym związanym granicami skargi, stosownie do treści art. 134 § 1 ppsa. Orzekanie - w myśl art. 135 ppsa - następuje w granicach sprawy będącej przedmiotem kontrolowanego postępowania, w której został wydany zaskarżony akt lub czynność i odbywa się z uwzględnieniem wówczas obowiązujących przepisów prawa.

Skarga nie jest zasadna i podlega oddaleniu.

Kontrolowane postępowanie toczyło się na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia 1974r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U z 2006r. Nr 139, poz. 993 ze zm.). Ustawa ta określa pobyt stały jako zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania (art. 6 ust. 1), natomiast pod pojęciem pobytu czasowego należy rozumieć przebywanie bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego w innej miejscowości pod oznaczonym adresem lub w tej samej miejscowości, lecz pod innym adresem (art. 7 ust. 1). Zgodnie z art. 5 ustawy osoba posiadająca obywatelstwo polskie i przebywająca stale na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązana zameldować się w miejscu pobytu stałego, a w tym samym czasie można mieć tylko jedno miejsce pobytu stałego.

Stosownie do art. 2 tej ustawy osoba przebywająca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązana wykonywać obowiązek meldunkowy, zaś obowiązek ten polega m.in. na zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego oraz wymeldowaniu się z miejsca pobytu stałego lub czasowego (art. 4 pkt 1 i 2 ustawy). Wykonywanie obowiązku meldunkowego polegające na wymeldowaniu się reguluje art. 15 ust. 1 ustawy, który nakazuje osobie, która opuszcza miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące wymeldowanie się w organie gminy właściwym ze względu na dotychczasowe miejsce jej pobytu, najpóźniej w dniu opuszczenia tego miejsca. Brak wykonania tego obowiązku uprawnia organy gminy do wydania na wniosek strony lub z urzędu decyzji w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące (art. 15 ust. 2 ustawy). Podkreślić trzeba, że zameldowanie służy wyłącznie celom ewidencyjnym i jest związane z potwierdzeniem faktu zamieszkiwania pod danym adresem. Dlatego opuszczenie dotychczasowego miejsca pobytu stanowi wystarczającą podstawę do wymeldowania. Zatem dla oceny zgodności z prawem zaskarżonej decyzji Wojewody konieczne jest zbadanie, czy organ prawidłowo ustalił, że skarżący nie zamieszkuje pod adresem ul. C w A, a jeśli opuścił ten lokal, czy dopełnił obowiązku wymeldowania się.

Bezspornym jest, że w dniu 31 sierpnia 2005 r. G. Ś. został zabrany z lokalu nr [...] przy ul. C w A przez zespół pogotowia ratunkowego i umieszczony na oddziale intensywnej opieki medycznej. Następnie skarżący nie powrócił do lokalu, w którym zameldowany był na pobyt stały i został zatrzymany przez Policję w dniu 6 września 2005r. w B na ul. W. Ponadto organy prowadzące postępowanie prawidłowo ustaliły, że skarżący od 6 września 2005r. przebywał w areszcie śledczym, a następnie wyrokiem z dnia 9 czerwca 2008r. sygn. akt [...] został skazany na karę dwunastu lat pozbawienia wolności, którą to karę nadal odbywa. Oprócz tego wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 19 września 2006r. sygn. akt [...] orzeczono wobec skarżącego eksmisję z przedmiotowego lokalu bez prawa do lokalu socjalnego. Rzeczy skarżącego zostały zabrane z mieszkania nr [...] przy ul. C przez jego matkę.

Zatem ze zgromadzonego materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że od 31 sierpnia 2005r. skarżący nie przebywał w przedmiotowym lokalu, a w/w wyrok eksmisyjny pozbawił go jakichkolwiek praw do lokalu. W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że skarżący lokal opuścił, zaś w kontrolowanym postępowaniu spór dotyczył tego, czy opuszczenie lokalu miało charakter dobrowolny i mogło stanowić podstawę do wymeldowania.

Pozbawienie wolności w wyniku aresztowania oczywiście nie następuje z woli aresztowanego, lecz jego przymusowy charakter nie przesądza jeszcze o tym, że osoba aresztowana nie może zostać wymeldowana z powodu braku przesłanki dobrowolnego opuszczenia lokalu. W takiej sytuacji konieczne jest uwzględnienie całokształtu okoliczności danej sprawy. W tym miejscu należy przytoczyć wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 września 2009r. sygn. akt II OSK 1396/08, w którym Sąd uznał, że: "Przymusowe opuszczenie lokalu przez osobę w nim zameldowaną nie może stanowić przesłanki wymeldowania jedynie wówczas, gdy było wynikiem bezprawnych działań innych osób, a nie wtedy, gdy osoba jest zmuszona opuścić lokal wskutek zawinionych przez nią zachowań" (Lex Omega nr 597249). Istotne znaczenie ma też to, czy osoba usunięta z lokalu podejmuje działania w celu przywrócenia jej posiadania tego lokalu. Sąd w niniejszej sprawie podziela stanowisko wyrażone przez NSA w wyroku z dnia 12 maja 2010r. sygn. akt II OSK 840/09, że "Jeżeli dana osoba pomimo usunięcia jej z lokalu wbrew jej woli, przez długi czas nie podejmuje kroków prawnych w celu przywrócenia jej posiadania tego lokalu, świadczyć to może o opuszczeniu przez nią miejsca stałego pobytu w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy z 1974r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych" (Lex Omega nr 597903).

Odnosząc powyższe do stanu faktycznego i prawnego kontrolowanej sprawy, stwierdzić należy, że opuszczenie przez skarżącego lokalu nr [...] przy ul. C w A nastąpiło w wyniku zawinionych działań skarżącego, za które został on skazany prawomocnym wyrokiem karnym i nadal odbywa karę pozbawienia wolności. Nie można więc uznać, że skarżący zmuszony był opuścić przedmiotowy lokal w wyniku jakichkolwiek bezprawnych działań osób trzecich względem niego. Dla ustalenia, czy opuszczenie lokalu w konkretnych okolicznościach daje podstawę do wymeldowania, istotne znaczenie ma też, czy dana osoba miała zamiar opuszczenia miejsca dotychczasowego zameldowania. Skarżący nadal deklaruje wolę powrotu do przedmiotowego lokalu oraz podnosi, że nie było jego zamiarem opuszczanie tego lokalu. Jednakże podkreślić trzeba też, że "Przez termin "zamiar" w przypadku opuszczenia miejsca pobytu należy pojmować nie tylko wolę wewnętrzną ale wolę dającą się określić na podstawie obiektywnych, możliwych do stwierdzenia okoliczności. Dla oceny zamiaru istotne znaczenie mieć będzie, czy okoliczności istniejące w sprawie potwierdzają wolę osoby zainteresowanej, czy też pozostają z nią w sprzeczności. Do okoliczności takich należeć będą między innymi sposób opuszczenia lokalu, koncentracja interesów życiowych w danym miejscu, a także obiektywna możliwość realizacji woli przebywania w nim." (tak WSA we Wrocławiu w wyroku z dnia 25 listopada 2009r. sygn. akt III SA/Wr 437/09, Lex Omega nr 589387). Zdaniem Sądu w kontrolowanym postępowaniu zamiar skarżącego pozostania w przedmiotowym lokalu ogranicza się jedynie do deklarowania chęci powrotu do lokalu bez uwzględnienia realnych i prawnych możliwości zamieszkania w lokalu po zakończeniu odbywania przez skarżącego kary pozbawienia wolności. Należy przecież pamiętać, że pozbawienie skarżącego praw do przedmiotowego lokalu w wyniku wydania wyroku eksmisyjnego w praktyce uniemożliwiło skarżącemu powrót do tego lokalu w przyszłości. Zatem utrzymanie zameldowania skarżącego w przedmiotowym lokalu sprawiałoby, że w ewidencji ludności istniałby wpis niezgodny ze stanem obecnym (skarżący nie przebywa w lokalu, lecz odbywa karę pozbawienia wolności), a skoro skarżący nie ma bez realnych perspektyw na powrót do lokalu, odmowa wymeldowania prowadziłaby do trwałej fikcji meldunkowej.

Sąd podziela stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego, że "Na równi z opuszczeniem lokalu w rozumieniu a/f. 15 ust. 2 ustawy z 1974r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych należy traktować wykonanie przez komornika sądowego w drodze postępowania egzekucyjnego prawomocnego orzeczenia sądowego nakazującego eksmisję danej osoby z lokalu." (wyroki z dnia 28 stycznia 2010r. sygn. akt II OSK 195/09, Lex Omega nr 597453 oraz z dnia z dnia 23 marca 2010r. sygn. akt II OSK 579/09, Lex Omega nr 597705). Ponadto "Z sytuacją, kiedy opuszczenie lokalu jest konsekwencją wyroku eksmisyjnego należy zrównać sytuację, kiedy dana osoba opuszcza lokal, a następnie nie może do niego powrócić wskutek przeszkód stawianych przez właściciela, który jednakowoż uzyskał prawomocny wyrok stwierdzający, iż po opuszczeniu lokalu w sposób zgodny z prawem doszło do utraty prawa do lokalu przez osobę, która lokal opuściła." (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 lipca 2009r. sygn. akt II OSK 1113/08, Lex Omega nr 552818).

Mając na uwadze okoliczności ustalone w kontrolowanym postępowaniu, Sąd uznał, że organy zasadnie przyjęły, iż zachodziły przesłanki ustawowe do orzeczenia o wymeldowaniu skarżącego, ponieważ opuścił przedmiotowy lokal w wyniku okoliczności przez siebie zawinionych i brak jest realnych możliwości powrotu skarżącego do tego lokalu. Skoro zaś skarżący nie dopełnił obowiązku wymeldowania się z pobytu stałego, to organy były uprawnione do zastosowania art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych. W związku z tym niezasadne były zarzuty skargi wskazujące na brak przesłanek do wymeldowania ze względu na brak dobrowolnego opuszczenia lokalu. Wyjaśnić trzeba też, że instytucja zameldowania nie służy zapewnieniu prawa do lokalu ani nie ma znaczenia dla kwestii własności i posiadania lokalu, zatem podniesiona w skardze okoliczność, że wymeldowanie pozbawia skarżącego miejsca zamieszkania, nie miała wpływu na ocenę zgodności z prawem zaskarżonej decyzji. Skoro zaś zameldowanie służy jedynie celom ewidencyjnym, to w przypadku stwierdzenia, że stan uwidoczniony w ewidencji nie odpowiada rzeczywistemu, organy ewidencyjne zobowiązane są doprowadzić do zgodności prowadzonej ewidencji ludności ze stanem istniejącym.

W ocenie Sądu zarzuty skargi dotyczące niedokładnego wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy nie znajdują uzasadnienia. Organy prawidłowo ustaliły wszystkie okoliczności towarzyszące opuszczeniu przez skarżącego przedmiotowego lokalu. Dlatego Sąd uznał, że zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem i oddalił skargę na podstawie art. 151 ppsa.

Stosownie zaś do art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982r. Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002r, Nr 123, poz. 1058 ze zm.), koszty nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej przez adwokata z urzędu, ponosi Skarb Państwa. W niniejszej sprawie koszty te nie zostały opłacone w całości ani w części, a pełnomocnik złożył stosowny wniosek. Udzielona pomoc prawna polegała na występowaniu przed sądem pierwszej instancji, za co przysługują koszty w wysokości 240 zł - stosownie do § 18 ust. 1 pkt 1 lit. "c" rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.). Ponadto przyznane koszty adwokackie należy na podstawie § 2 ust. 3 rozporządzenia powiększyć o kwotę podatku od towarów i usług.