drukuj    zapisz    Powrót do listy

6320 Zasiłki celowe i okresowe, Pomoc społeczna, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, Oddalono skargę, II SA/Bk 209/19 - Wyrok WSA w Białymstoku z 2019-06-06, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

II SA/Bk 209/19 - Wyrok WSA w Białymstoku

Data orzeczenia
2019-06-06 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2019-03-29
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku
Sędziowie
Grażyna Gryglaszewska
Małgorzata Roleder /sprawozdawca/
Marek Leszczyński /przewodniczący/
Symbol z opisem
6320 Zasiłki celowe i okresowe
Hasła tematyczne
Pomoc społeczna
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
Oddalono skargę
Powołane przepisy
Dz.U. 2018 poz 1508 art. 8 ust. 1, art. 39 ust. 1 i 2, art. 41 ust. 1
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej - tekst jedn.
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Marek Leszczyński, Sędziowie sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska, sędzia WSA Małgorzata Roleder (spr.), Protokolant sekretarz sądowy Katarzyna Derewońko, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 6 czerwca 2019 r. sprawy ze skargi J. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] lutego 2019 r. nr [...] w przedmiocie zasiłku celowego oddala skargę

Uzasadnienie

Skarga została wywiedziona na tle następujących okoliczności.

Wnioskiem z dnia [...] grudnia 2018 r. J. G. zwrócił się do Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w W. o przyznanie pomocy w formie zasiłku celowego na naprawę uszkodzeń powstałych po gradobiciu, na zakup węgla, na pokrycie kosztów dojazdu do gabinetu rehabilitacji w W., na ocieplenie i remont częściowo spróchniałego i załamanego sufitu, na wymianę dwóch nieszczelnych

i spróchniałych okien, na zakup ubrania i butów na zimę, na wymianę starej aluminiowej instalacji elektrycznej, na wykup leków oraz na dojazdy do lekarzy specjalistów. Skarżący wskazał na trudną sytuację materialną i zdrowotną, której obecnie nie jest w stanie samodzielnie przezwyciężyć.

Decyzją z dnia [...] stycznia 2019 r. nr [...] Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w W. przyznał J. G. specjalny jednorazowy zasiłek celowy na zakup węgla w wysokości 400 zł (punkt 1 decyzji) oraz odmówił J. G. prawa do zasiłku celowego na naprawę uszkodzeń powstałych po gradobiciu, na pokrycie kosztów dojazdu do gabinetu rehabilitacji w W., na ocieplenie i remont częściowo spróchniałego i załamanego sufitu, na wymianę dwóch nieszczelnych i spróchniałych okien, na zakup ubrania i butów na zimę, na wymianę starej aluminiowej instalacji elektrycznej, na wykup leków oraz na dojazdy do lekarzy specjalistów (punkt 2 decyzji). Na mocy punktu 3 decyzji orzeczono, że wypłata zasiłku zostanie dokonana przekazem pocztowym w styczniu 2019 r., zaś w punkcie 4 nadano decyzji rygor natychmiastowej wykonalności.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że na podstawie wywiadu środowiskowego oraz zgromadzonej w aktach dokumentacji ustalono, że J. G. prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, mieszka w drewnianym domu ogrzewanym piecykiem. Jest on osobą niepełnosprawną – tj. z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Źródłem jego dochodu w listopadzie 2018 r. był dochód z gospodarstwa rolnego w kwocie 846,23 zł, który po pomniejszeniu

o składkę KRUS wynosi 713,23 zł. Dochód ten jest wyższy od kryterium dochodowego, które wynosi 701 zł. Z uwagi jednak na nadchodzące wysokie ochłodzenie, organ zdecydował o przyznaniu wnioskodawcy specjalnego zasiłku celowego na zakup węgla w wysokości 400 zł. Z uwagi na przekroczenie kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r.

o pomocy społecznej (Dz.U. 2018, poz. 1508 ze zm., dalej jako: "u.p.s.") odmówiono zaś przyznania zasiłku celowego na naprawę uszkodzeń powstałych po gradobiciu, na pokrycie kosztów dojazdu do gabinetu rehabilitacji w W, na ocieplenie i remont częściowo spróchniałego i załamanego sufitu, na wymianę dwóch nieszczelnych i spróchniałych okien, na zakup ubrania i butów na zimę, na wymianę starej aluminiowej instalacji elektrycznej, na wykup leków oraz na dojazdy do lekarzy specjalistów. Ponadto, wedle ustaleń organu, w październiku 2018 r. wnioskodawca sprzedał trzy sztuki bydła, zaś po gradobiciu, które miało miejsce [...] maja 2018 r. otrzymał zasiłek na naprawę dachu w wysokości 1.977 zł, którego to remontu nie przeprowadził. Organ wskazał, że wnioskodawca posiada własne zasoby w postaci gospodarstwa rolnego, a także, że posiada wyższe wykształcenie i mógłby podjąć pracę aby zapewnić sobie comiesięczny dopływ środków finansowych. Wnioskodawca nie przedłożył również żadnej recepty, ani też nie udzielił informacji, jaką kwotę wydał na zakup lekarstw w miesiącu poprzedzającym, przedkładając jedynie faktury za usługi weterynaryjne. Wnioskodawca nie przyjął także oferowanej pomocy w postaci wypranej odzieży używanej.

Decyzją z dnia [...] lutego 2019 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. utrzymało w mocy ww. decyzję, od której J. G. wniósł odwołanie w takim zakresie, w jakim omówiono mu przyznania zasiłku celowego.

Kolegium powołało podstawę prawną zasiłku celowego, którą jest art. 41 ust. 1 u.p.s., wskazując, że jest to forma pomocy podlegająca uznaniu administracyjnemu, która obejmuje prawo organu do oceny hierarchii zgłaszanych potrzeb, które należy rozważyć w odniesieniu do konkretnej osoby, jak i w kontekście ogólnej liczby osób ubiegających się o pomoc, a także wysokości środków finansowych przeznaczonych na ten cel. W ocenie Kolegium świadczenia z pomocy społecznej mają jedynie charakter pomocniczy, tzn. są przyznawane w zakresie, w jakim osoby ubiegające się o ich przyznanie, nie są w stanie same zapewnić ich sobie we własnym zakresie. Kolegium powołało się na oświadczenie wnioskodawcy z [...] stycznia 2019 r., wedle którego wnioskodawca w październiku 2018 r sprzedał trzy sztuki bydła, a za część uzyskanych pieniędzy kupił pięć małych cieląt do odchowu, zaś cześć przeznaczył na zakup leków, dojazdy do lekarzy specjalistów, zakup paszy, leków dla zwierząt oraz innych wydatków, związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, a także na okoliczność, że otrzymał on już zasiłek w związku z gradobiciem w maju 2018 r.

w wysokości 1977 zł. Kolegium podzieliło ustalenia organu I instancji.

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku na powyższą decyzję wniósł J. G., wskazując w jej treści, że posiada orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności, w związku z czym konstytucyjnym obowiązkiem władzy publicznej jest zapewnienie mu szczególnej opieki zdrowotnej oraz zabezpieczenie egzystencji. Opisał także w sposób szczegółowy swoją sytuację życiową, oceniając krytycznie dotychczasowe postępowanie organów, również w innych sprawach, prowadzonych z jego wniosków.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację powołaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji oraz wskazując na brak zasadności twierdzeń skarżącego.

Pismem procesowym z dnia 6 czerwca 2019 r. pełnomocnik ustanowiony skarżącemu z urzędu doprecyzował, że popiera wywiedzioną osobiście przez skarżącego skargę oraz, że wnosi o uchylenie decyzji obu organów, zaś zaskarżonej decyzji zarzuca:

– naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 41 u.p.s. przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że

w przypadku skarżącego nie wystąpiła szczególnie uzasadniona podstawa, żeby przyznać mu specjalny zasiłek celowy jako osobie, której dochód przekracza kryterium dochodowe, podczas gdy przepis wskazuje na sytuację niecodzienną, której nie można zapobiec lub przewidzieć, a w przypadku skarżącego , przewlekła i długotrwała choroba oraz choroba zawodowa, może być zaliczona do niecodziennej i nadzwyczajnej sytuacji;

– naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na wynik sprawy, tj. art. 7 k.p.a. przez przekroczenie zasady prawdy obiektywnej, art. 8 k.p.a. przez naruszenia zasady pogłębiania zaufania do organów publicznych, art. 11 k.p.a. przez naruszenie zasady przekonywania, art. 77 k.p.a. przez naruszenia zasady oficjalności postępowania dowodowego, a także art. 80 k.p.a. przez dokonanie dowolnej oceny dowodów.

W uzasadnieniu pełnomocnik podał, że skarżący jest osobą niepełnosprawną, ze stwierdzoną chorobą zawodową, którego uszczerbek na zdrowiu został ustalony na 8%. Skarżący jest osobą chorą przewlekle, nie mogącą pracować na gospodarce w sposób pełny. Ponadto kupuje on leki, który to fakt został pominięty przez organy. Pełnomocnik wskazał na art. 7 u.p.s., który wymienia przesłanki, według których przysługuje pomoc z opieki społecznej, w wśród których wymieniono niepełnosprawność oraz długotrwałą i ciężką chorobę. Pełnomocnik podał również, że skarżący żyje na skraju ubóstwa.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga podlegała oddaleniu.

Podstawę materialnoprawną zaskarżonej decyzji stanowiły przepisy ustawy

z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r., poz. 1508 ze zm.). Ustawa powyższa określa przesłanki przyznawania poszczególnych świadczeń

z pomocy społecznej oraz wskazuje na cele instytucji polityki społecznej państwa.

Z art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 1 i 2 ustawy wynika, że pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwianie osobom i rodzinom przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, których osoby i rodziny nie są w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.

Celem pomocy społecznej nie jest wyręczanie strony w zaspakajaniu wszelkich potrzeb życiowych lecz jedynie wspieranie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienia im życia

w warunkach odpowiadających godności człowieka. Celem pomocy społecznej nie może się zatem stać zapewnienie wnioskodawcom stałego źródła dochodów. Odmienna interpretacja przepisów ustawy pozostawałaby w sprzeczności z intencją ustawodawcy, który pomocy społecznej nadał funkcję wspierania własnych wysiłków strony w przezwyciężaniu trudności życiowych, a nie wyręczania jej aktywności. Zgodnie przy tym z art. 3 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny być uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom polityki społecznej państwa i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej.

Co do zasady prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje – jak stanowi art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy - osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty tzw. kryterium dochodowego, które dla osoby samotnie gospodarującej wynosi obecnie 701 zł (zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 11 lipca 2018 r. w sprawie zweryfikowania kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej), przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 pkt 2-15 ustawy o pomocy społecznej lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej. Pojęcie dochodu zostało zdefiniowane w art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej jako suma miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszona o:

1) miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych;

2) składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach;

3) kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.

Stosownie do treści art. 39 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej, zasiłek celowy może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej,

w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków

i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpatrywanej sprawy stwierdzić należy, że organy administracji obu instancji prawidłowo przyjęły, że dochód skarżącego

z miesiąca listopada 2018 r., tj. miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku, przekroczył kwotę ustawowego kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, gdyż wyniósł kwotę 713,23 złotych. Źródłem utrzymania skarżącego jest gospodarstwo rolne o powierzchni 2,7475 hektarów przeliczeniowych. Dochód z posiadanego gospodarstwa rolnego ustala się według reguły wskazanej w art. 8 ust. 9 ustawy o pomocy społecznej, tj. jako iloczyn ilości hektarów przeliczeniowych i normatywnej kwoty dochodu z 1 hektara przeliczeniowego, ustalanej przez Radę Ministrów drogą rozporządzenia. Aktualnie normatywna kwota dochodu z 1 ha przeliczeniowego wynosi 308 złotych (vide: § 1 pkt 3 Rozporządzenia Rady Ministrów z 11 lipca 2018 r. w sprawie zweryfikowania kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej). Po przemnożeniu ilości posiadanych hektarów przeliczeniowych poprzez normatywną wielkość dochodu z 1 hektara przeliczeniowego a następnie zminusowaniu iloczynu o składki KRUS, dochód skarżącego z gospodarstwa rolnego w miesiącu listopadzie 2018 r. wyniósł 713,23 złotych (2,7475 ha x 308 złotych – 131,00 złotych). W związku z tym, że prawidłowo wyliczona kwota dochodu jest wyższa od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, orzekające w sprawie organy nie miały podstaw do przyznania skarżącemu zasiłku celowego we wnioskowanym zakresie.

Jednakże z uwagi na okres zimowy i wysoki spadek temperatury, organy uwzględniły żądanie skarżącego w zakresie przyznania mu pomocy finansowej na zakup węgla, orzekając o przyznaniu mu specjalnego zasiłku celowego w wysokości 400 zł. Organy podkreśliły, że biorąc pod uwagę indywidualną, udokumentowaną sytuację życiową skarżącego, ww. pomoc jest najbardziej pilna i uzasadniona w jego przypadku.

W ocenie Sądu, organy zasadnie przyjęły, że zaistniały przesłanki do przyznania skarżącemu niezależnego od dochodu, specjalnego zasiłku celowego, przewidzianego art. 41 ustawy o pomocy społecznej. Trafnie przy tym dokonały interpretacji pojęcia "szczególnie uzasadnione potrzeby", wskazując, że zasiłek taki może być przyznany w szczególnie uzasadnionych przypadkach w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny. Sformułowanie "może być przyznany" oznacza, że decyzja ma charakter uznaniowy, a brak zdefiniowania "szczególnie uzasadnionych przypadków" wskazuje na uprawnienie organu do oceny in concreto przyczyn wystąpienia z wnioskiem o pomoc w kategoriach szczególnej istotności dla wnioskodawcy.

W tym miejscu powtórzyć należy za organem drugiej instancji, że przyznanie zasiłku celowego, jako pomocy na konkretny cel, podlega uznaniu administracyjnemu, które obejmuje również prawo organu do oceny hierarchii zgłaszanych potrzeb, które należy ustalić w odniesieniu do konkretnej osoby, jak i w kontekście ogólnej liczby osób ubiegających się o pomoc oraz zgłaszanych przez nich żądań, a także wysokości środków finansowych przeznaczonych na świadczenia z zakresu pomocy społecznej. W przedmiotowej sprawie skarżący otrzymał pomoc, jednakże nie na wszystkie wskazane przez niego cele. Uzasadniając swoje stanowisko organy podkreśliły, że świadczenia z pomocy społecznej mają jedynie charakter pomocniczy, tzn. są przyznawane w zakresie,

w jakim osoby ubiegające się o ich przyznanie same we własnym zakresie nie są

w stanie ich zapewnić. A zatem wsparcie przyznawane na gruncie ustawy o pomocy społecznej, bez względu na jego rodzaj, ma charakter jedynie przejściowy i zakłada wykształcenie odpowiednich postaw u osób z niej korzystających, w celu pokonania życiowych trudności. Omawiana pomoc nie może zatem zabezpieczać wszystkich potrzeb osób ubiegających się o pomoc, jak również być przyznana w oczekiwanej przez te osoby wysokości.

Słuszne jest zatem stanowisko organów, że przepis art. 41 ww. ustawy, nie może w żadnym razie prowadzić do powstania sytuacji, w której wnioskodawca uczyni z pomocy społecznej swoje stałe źródło utrzymania. Interpretacja taka byłaby niedopuszczalna jako całkowicie sprzeczna z intencją ustawodawcy, a zwłaszcza

z ustanowioną w art. 2 ust. 1 ustawy, zasadą pomocniczości.

Odnosząc zaś te uwagi do sprawy skarżącego zauważyć należy, że jak wynika to z ustaleń organów, w szczególności oświadczenia skarżącego z dnia [...] stycznia 2019 r. w miesiącu październiku 2018 r. sprzedał on trzy sztuki bydła. Za część uzyskanych pieniędzy kupił pięć sztuk małych cieląt do odchowu,

a część przeznaczył na zakup leków, na dojazdy do lekarzy specjalistów, zakup paszy, leków dla zwierząt oraz innych wydatków związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Zatem skarżący miał środki finansowe by zabezpieczyć częściowo swoje potrzeby, o które wnioskował.

Należy również wspomnieć, że w związku z gradobiciem, które miało miejsce w dniu [...] maja 2018 r. otrzymał już zasiłek w kwocie 1977,00 zł. Wnioskując zaś

o zasiłek na wykup leków skarżący nie przedłożył żadnej aktualnej recepty, którą należy zrealizować, jak również nie udzielił żadnej informacji, co wynika z wywiadu środowiskowego, na temat wydatkowanych środków finansowych na leki w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku. Ponadto Skarżący nie przyjął oferowanej mu pomocy w zakresie odzieży używanej.

Reasumując powyższe, tj. całokształt materiału dowodowego oraz uzasadnienia decyzji organów obu instancji, nie można podzielić zarzutów skargi jakoby organy orzekające w sprawie naruszyły przepisy ustawy o pomocy społecznej. Mające zastosowanie w sprawie przepisy zostały należycie zinterpretowane i użyte. Podnoszone zaś zarzuty o celowym dyskryminowaniu skarżącego uznać należy za gołosłowne i subiektywne, jako nie mające odzwierciedlenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Podobnie za niezasadne uznać również należy zarzuty skarżącego dotyczące naruszenia Konstytucji RP.

W konkretnej sprawie nie uchybiono również przepisom prawa procesowego. Organy obu instancji wyczerpująco zbadały wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktyczne oraz przeprowadziły dowody służące ustaleniu stanu faktycznego zgodnie z zasadami prawdy obiektywnej, dokonując jednocześnie wszechstronnej oceny zebranego w toku postępowania materiału dowodowego, który legł u podstaw zaskarżonych decyzji. Ocena ta - wbrew zarzutom skargi, nie nosi cech dowolności (art. 80 kpa). Organ odwoławczy odniósł się również do argumentów odwołania, przy czym wyrażone w tym zakresie stanowisko, nie może być uznawane za nieprawidłowe z tego jedynie powodu, że pozostaje odmienne od oczekiwań strony skarżącej.

Mając powyższe na uwadze, na mocy art. 151 p.p.s.a., należało orzec jak

w sentencji.



Powered by SoftProdukt