Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

W wypadku stwierdzenia przez Sąd naruszenia przez organ administracyjny określonego przepisu procedury administracyjnej i błędnego uznania, że naruszenie to nie miało istotnego wpływu na wynik sprawy. Sąd nie dopuszcza się naruszenia tego przepisu, lecz właściwego przepisu procedury sądowoadministracyjnej, przewidującego dokonywania przez Sąd oceny stwierdzonych uchybień proceduralnych organów administracyjnych z punktu widzenia ich wpływ na wynik sprawy - w stanie prawnym obowiązującym w 2003 r. był to przepis art. 22 ust. 2 pkt 3 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym z dnia 11 maja 1995 r. /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Jan Zając Sędziowie NSA Juliusz Antosik (spr.) Artur Mudrecki Protokolant Ewa Głowacka po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2005 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Jakuba Ś. od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie – Ośrodek Zamiejscowy w Łodzi z dnia 4 grudnia 2003 r. sygn. akt I SA/Łd 42/02 w sprawie ze skargi Jakuba Ś. na decyzję Izby Skarbowej w Ł. z dnia 30 listopada 2001 r. (...) w przedmiocie podatku od towarów i usług za sierpień 1998 r. 1. oddala skargę kasacyjną, 2. zasądza od Jakuba Ś. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. kwotę 450 /czterysta pięćdziesiąt/ złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

FSK 1197/04

U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 4 grudnia 2003 r., I SA/Łd 43/02, Naczelny Sąd Administracyjny - Ośrodek Zamiejscowy w Łodzi oddalił skargę Jakuba Ś. na decyzję Izby Skarbowej w Ł. z dnia 30 listopada 2001 r. w przedmiocie podatku od towarów i usług za sierpień 1998 r.

W uzasadnieniu wyroku podano, że Izba Skarbowa wskazała, iż podatnik obniżył podatek należny o podatek naliczony wynikający z faktury dokumentującej zakup towarów niesłużących osiągnięciu przychodu /odzież/ oraz z faktury stwierdzającej zakup środków trwałych, które nie znajdowały się w siedzibie firmy podatnika. Ponadto strona dokonała odliczenia podatku naliczonego wynikającego z transakcji, która nie służyła osiągnięciu przychodu.

W skardze do sądu administracyjnego podatnik zarzucił naruszenie art. 122 Ordynacji podatkowej, podnosząc, że organy podatkowe przyjęły wywodzącą się z prawa cywilnego, a niedopuszczalną w postępowaniu administracyjnym, zasadę, zgodnie z którą ciężar udowodnienia faktu obciąża podatnika. Podniósł także, że organ kontroli skarbowej nie dokonał oględzin lokali, w których znajdowały się kwestionowane rzeczy, a Izba Skarbowa bezpodstawnie odmówiła zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych z tytułu zakupu usług pośrednictwa i akwizycji w firmie FHU "V.". Ponadto zarzucił, że wbrew art. 200 Ordynacji podatkowej Izba Skarbowa nie wyznaczyła 3-dniowego terminu na wypowiedzenie się w sprawie zebranego materiału dowodowego.

Sąd administracyjny uznał zarzuty skargi za niezasadne. Na wstępie swoich rozważań przytoczył przepis art. 23 ust. 1 pkt 49 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych i podał, że w toku postępowania podatkowego dokonano oględzin pomieszczeń zajmowanych przez skarżącego na cele działalności gospodarczej w K. przy ul. K. 23, stwierdzając brak sprzętu, którego zakup został udokumentowany fakturami, w tym fotela i dywanu. Podatnik brał udział w tych czynnościach i przyznał, że w siedzibie firmy w P. nie znajdują się żadne urządzenia służące do prowadzenia działalności gospodarczej. Dopiero w postępowaniu odwoławczym podniósł, że w trakcie przeprowadzania oględzin fotel i dywan znajdował się w K. przy ul. M. 43. Organy skarbowe ustosunkowały się do tego dowodu i po konfrontacji z innymi dowodami uznały, że wymienione środki trwałe nie były używane na potrzeby związane z działalnością gospodarcza, gdyż nie znajdowały się w miejscu prowadzenia tej działalności. Oparły się przy tym na fakcie, że umowę użyczenia lokalu przy ul. M. 43 zawarto na czas określony 2.03. - 31.12.1998 r., a zatem w dacie przeprowadzenia oględzin /23 lutego 2000 r./ zakupione środki trwałe nie mogły tam się znajdować. Następnie Sąd stwierdził, że postępowanie podatkowe dało organom podatkowym pełną podstawę do zakwestionowania prawa skarżącego do pomniejszenie podatku należnego o podatek naliczony wynikający z zakwestionowanych faktur. Natomiast za zasadny Sąd uznał zarzut naruszenia art. 200 Ordynacji podatkowej przez Izbę Skarbową poprzez odstąpienie od zapoznania pełnomocnika strony przed wydaniem decyzji z zebranym materiałem dowodowym /organ I instancji zapoznał pełnomocnika strony z całością materiału dowodowego/. Jednakże, w ocenie Sądu, stwierdzone uchybienie nie miało wpływu na treść rozstrzygnięcia. Sąd za bezzasadny uznał wniosek strony skarżącej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków, ponieważ z literalnego brzmienia przepisu art. 52 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym wynika, że w postępowaniu przed tym Sądem jest niedopuszczalne przesłuchiwanie świadków.

W skardze kasacyjnej od tego wyroku, wniesionej w trybie art. 101 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1271 ze zm./, podatnik zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 52 oraz art. 59 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym w związku z art. 122, 187 par. 3 oraz art. 200 Ordynacji podatkowej, co miało wpływ na treść rozstrzygnięcia.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej za niekonsekwentne uznano stanowisko Sądu pierwszej instancji dotyczące związania go wyrokiem w przedmiocie podatku dochodowego, gdyż najpierw Sąd zawiesił postępowanie w trybie art. 201 par. 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej, by potem podjąć je na nowo, przy czym w czasie pomiędzy zawieszeniem a podjęciem postępowania nie zaszły żadne istotne okoliczności; przyczyną zawieszenia była zapowiedziana możliwość złożenia rewizji nadzwyczajnej. W efekcie, zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną, zostały naruszone wymienione na wstępie przepisy proceduralne, które miały istotny wpływ na wynik sprawy, bo nie przesądzono o faktycznym związku poniesionych i zakwestionowanych wydatków z przychodami. Dalej, wskazując na rażące naruszenie przez organ administracyjny II instancji art. 200 Ordynacji podatkowej, nie zgodzono się ze stanowiskiem Sądu, że uchybienie to nie miało wpływu na treść rozstrzygnięcia. W ocenie wnoszącego skargę kasacyjną, przez takie stwierdzenie Sąd de facto uznał, że jakiekolwiek kwestie, które zostałyby podniesione przez stronę w trybie art. 200 nie miałyby wpływu na treść rozstrzygnięcia. Skarżący nie zgodził się także z interpretacją art. 52 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, w szczególności z poglądem, że niedopuszczalność przesłuchiwania świadków wynika rzekomo z literalnego brzmienia tego przepisu. Sąd, w ocenie skargi kasacyjnej, nie zwrócił uwagi, że w stosunku do art. 52 ustawy o NSA przepisem szczególnym jest art. 59 tej ustawy, który nakazuje odpowiednio stosować przepisy dotyczące postępowania dowodowego w sprawach podatkowych.

Odpowiadając na skargę kasacyjną, Dyrektor Izby Skarbowej w Ł., wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.

Rozpatrując skargę kasacyjną, Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw.

Za niezasadny należy uznać zarzut naruszenia art. 52 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./, obowiązującej w dniu wydania zaskarżonego wyroku. Przede wszystkim należy zauważyć, że w skardze kasacyjnej nie wskazano, o który z dwóch paragrafów tego artykułu chodzi wnoszącemu skargę kasacyjną. Dopiero z uzasadnienia skargi kasacyjnej wynika, że chodzi o par. 2, gdyż skarżący kwestionuje stanowisko sądu pierwszej instancji co do odmowy dopuszczenia w postępowaniu przed tym sądem dowodu z zeznań świadków. Stosownie do tego przepisu sąd może z urzędu lub na wniosek uczestnika postępowania przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie. Z przepisu tego wyraźnie wynika, że przed sądem administracyjnym jest dopuszczalne jedynie uzupełniające postępowanie dowodowe, ograniczone do możliwości przeprowadzenia dowodu z dokumentu; przeprowadzenie innych środków dowodowych jest niedopuszczalne /por. wyrok składu siedmiu sędziów NSA z dnia 25 września 2000 r., FSA 1/00 - ONSA 2001 Nr 1 poz. 1, a także wyrok z dnia 20 lipca 2004 r., GSK 589/04 - ONSAiWSA 2004 Nr 3 poz. 56/. Błędny jest przy tym zaprezentowany w skardze kasacyjnej pogląd, jakoby możliwość przeprowadzenia innych środków dowodowych przez sąd administracyjny wynikała z art. 59 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Przepis ten odsyłał jedynie w zakresie nienormowanym w wymienionej ustawie do przepisów innych ustaw, w tym w sprawach z zakresu prawa podatkowego - do określonych przepisów Ordynacji podatkowej, zastrzegając, że stosuje się je w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym odpowiednio. A zatem nie można zgodzić się z autorem skargi kasacyjnej, że przepis ten miał charakter przepisu szczególnego do art. 52 omawianej ustawy. Odesłanie w art. 59 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym do przepisów art. 180-200 Ordynacji podatkowej /czyli przepisów o dowodach, zawartych w rozdziale 11 działu IV/ oznaczało jedynie tyle, że w razie przeprowadzenia uzupełniającego dowodu z dokumentu, sąd administracyjny odpowiednio stosuje przepisy o dowodach zawarte w Ordynacji podatkowej. Nie wynika natomiast z niego, że dopuszczalne było - wbrew brzmieniu przepisu art. 52 ust. 2 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym - przeprowadzenie w postępowaniu przed tym sądem innych dowodów niż dowód z dokumentów.

Jeżeli chodzi o zarzut naruszenia przez sąd administracyjny przepisów art. 59 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym w związku z art. 122 i 187 par. 3 Ordynacji podatkowej, to nie został on w ogóle uzasadniony; samo zaś wskazanie w skardze kasacyjnej przepisu, który miał zostać naruszony przez zaskarżony wyrok, bez podania w tym zakresie uzasadnienia nie spełnia wymagań przewidzianych w art. 176 ustawy z dnia 30 sierpnia 2000 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./, por. wyrok NSA z dnia 30 czerwca 2004 r., FSK 208/04 /ONSAiWSA 2004 Nr 3 poz. 55/. W rozpatrywanej skardze kasacyjnej w ogóle nie wskazano, na czym miałoby polegać naruszenie podanych przepisów Ordynacji podatkowej, z których pierwszy - art. 122 - statuuje zasadę prawdy obiektywnej, a drugi - art. 187 par. 3 - dotyczy faktów powszechnie znanych i faktów znanych organowi podatkowemu z urzędu. W żadnym razie za umotywowanie naruszenia tych przepisów nie można uznać wskazanej w uzasadnieniu skargi kasacyjnej niekonsekwencji sądu administracyjnego, który najpierw zawiesił postępowanie w związku z zapowiedzią złożenia przez skarżącego wniosku o złożenie rewizji nadzwyczajnej od wyroku w sprawie podatku dochodowego, a następnie podjął zawieszone postępowanie, chociaż - jak to podano - nie zaszły żadne istotne okoliczności. Tego rodzaju motywacja mogłaby, co najwyżej, być wskazywana jako uzasadnienie zarzutu naruszenia odpowiednich przepisów dotyczących zawieszenia postępowania sądowego, jednakże taki zarzut w rozpatrywanej skardze kasacyjnej nie został postawiony, zaś sąd kasacyjny jest związany granicami skargi kasacyjnej /art. 183 par. 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi/.

Natomiast odnośnie do zarzutu naruszenia art. 200 Ordynacji podatkowej należy zauważyć, że sąd administracyjny pierwszej instancji, stwierdzając naruszenie przez podatkowy organ odwoławczy tego przepisu /a ściślej mówiąc par. 1 wskazanego artykułu przez niewyznaczenie stronie trzydniowego terminu do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego/, jednocześnie uznał, że naruszenie to nie miało wpływu na wynik sprawy. Wobec tego nie można mówić o naruszeniu przez sąd wymienionego przepisu. Zresztą sam wnoszący skargę kasacyjną wskazuje, że naruszenia art. 200 Ordynacji podatkowej dopuścił się organ podatkowy, a nie sąd administracyjny, który uznał, że naruszenie to miało miejsce. Zatem sformułowany w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia wskazanego przepisu art. 200 Ordynacji podatkowej nie może być uznany za skuteczny.

W wypadku stwierdzenia przez sąd naruszenia przez organ administracyjny określonego przepisu procedury administracyjnej i błędnego uznania, że naruszenie to nie miało istotnego wpływu na wynik sprawy, sąd nie dopuszcza się naruszenia tego przepisu, lecz właściwego przepisu procedury sądowoadministracyjnej, przewidującego dokonywanie przez sąd oceny stwierdzonych uchybień proceduralnych organów administracyjnych z punktu widzenia ich wpływu na wynik sprawy - w stanie prawnym obowiązującym w 2003 r. był to przepis art. 22 ust. 2 pkt 3 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /stanowiący, że decyzja lub postanowienie podlega uchyleniu, jeżeli Sąd stwierdzi inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy/. I właśnie w uzasadnieniu rozpatrywanej skargi kasacyjnej zakwestionowano stanowisko sądu o braku wpływu naruszenia przepisu postępowania, jakim jest art. 200 Ordynacji podatkowej, na wynik sprawy. Jednakże nie wskazano właściwego przepisu procedury sądowoadministracyjnej, którego mógł się dopuścić sąd, dokonując takiej właśnie oceny stwierdzonego naruszenia procedury podatkowej. Wobec tego, związanie sądu kasacyjnego granicami skargi kasacyjnej /art. 183 par. 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi/ uniemożliwia temu sądowi rozpatrzenie kwestii wpływu stwierdzonego przez sąd pierwszej instancji naruszenia przez podatkowy organ odwoławczy przepisu art. 200 Ordynacji podatkowej na wynik sprawy.

Z powyższych względów skarga kasacyjna, jako niemająca usprawiedliwionych podstaw, podlega oddaleniu na podstawie art. 184 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm./. O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono zgodnie z art. 204 pkt 1 tej ustawy.