drukuj    zapisz    Powrót do listy

6203 Prowadzenie aptek i hurtowni farmaceutycznych 6411 Rozstrzygnięcia nadzorcze dotyczące gminy; skargi organów gminy na czynności nadzorcze, Inne, Wojewoda, Oddalono skargę, III SA/Łd 187/14 - Wyrok WSA w Łodzi z 2014-04-11, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

III SA/Łd 187/14 - Wyrok WSA w Łodzi

Data orzeczenia
2014-04-11 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2014-02-19
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi
Sędziowie
Krzysztof Szczygielski
Małgorzata Łuczyńska /przewodniczący/
Teresa Rutkowska /sprawozdawca/
Symbol z opisem
6203 Prowadzenie aptek i hurtowni farmaceutycznych
6411 Rozstrzygnięcia nadzorcze dotyczące gminy; skargi organów gminy na czynności nadzorcze
Hasła tematyczne
Inne
Sygn. powiązane
II GSK 1765/14 - Wyrok NSA z 2015-04-14
Skarżony organ
Wojewoda
Treść wyniku
Oddalono skargę
Powołane przepisy
Dz.U. 2012 poz 270 art. 151
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jednolity.
Dz.U. 2008 nr 45 poz 271 art. 86, art. 94 ust. 1 , ust. 2
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne - tekst jednolity.
Dz.U. 2013 poz 595 art. 79 ust.1
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym - tekst jednolity.
Sentencja

Dnia 11 kwietnia 2014 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział III w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia WSA Małgorzata Łuczyńska Sędziowie Sędzia NSA Teresa Rutkowska (spr.) Sędzia WSA Krzysztof Szczygielski Protokolant specjalista Aneta Brzezińska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2014 roku sprawy ze skargi Powiatu Sieradzkiego na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Łódzkiego z dnia 2 stycznia 2014 r. nr PNK-I.4131.1330.2013 w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały Nr XXXVIII/276/2013 Rady Powiatu Sieradzkiego z dnia 29 listopada 2013 r. w sprawie rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych z terenu powiatu sieradzkiego na rok 2014 oddala skargę.

Uzasadnienie

Rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia 2 stycznia 2014 r. nr PNK-I.4131.1330.2013 Wojewoda Łódzki, na podstawie art. 79 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2013 r. poz. 595 ze zm.), stwierdził nieważność uchwały Nr XXXVIII/276/2013 Rady Powiatu Sieradzkiego z dnia 29 listopada 2013 r. w sprawie rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych z terenu powiatu sieradzkiego na rok 2014.

W stanie faktycznym sprawy, wskazaną uchwałą Rada Powiatu Sieradzkiego, na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym w związku z art. 94 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o prawie farmaceutycznym (Dz. U. z 2008 r. nr 45, poz. 271 ze zm.), po zasięgnięciu opinii Wójtów, Burmistrzów i Prezydenta Miasta z terenu powiatu sieradzkiego i samorządu aptekarskiego ustaliła rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych z terenu powiatu sieradzkiego na rok 2014, zgodnie z załącznikiem do uchwały. W załączniku zaś ustalono, że na terenie Miasta Sieradz całodobowo będzie czynna Apteka "A" – lp. 11 –, natomiast Apteka "B" – lp. 19 – będzie czynna całodobowo we wskazanych w załączniku dniach. Na terenie powiatu sieradzkiego nie wskazano żadnej apteki, która byłaby czynna całodobowo.

Pismem z dnia 16 grudnia 2013 r. Wojewoda Łódzki zawiadomił o wszczęciu z urzędu postępowania w celu kontroli legalności uchwały Nr XXXVIII/276/2013 i wezwał Radę Powiatu do złożenia wyjaśnień. Organ nadzoru powziął wątpliwości, czy Rada Powiatu Sieradzkiego wypełniła w całości delegację ustawową wynikającą z art. 94 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne ( tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 ze zm.). Analiza załącznika do uchwały wskazywała bowiem, że tylko mieszkańcy Miasta Sieradza mają zapewnioną dostępność świadczeń aptek w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne wolne dni od pracy, natomiast żadna apteka z terenu Powiatu Sieradzkiego nie pracuje w porze nocnej, niedzielę, święta i dni wolne od pracy.

W odpowiedzi Przewodniczący Rady Powiatu Sieradzkiego wskazał, że Powiat Sieradzki wypełnił należycie obowiązek wynikający z art. 94 ust. 1 i ust. 2 ustawy Prawo farmaceutyczne. Rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie Powiatu Sieradzkiego dostosowany jest do potrzeb ludności i zapewnia dostępność świadczeń również w porze nocnej, niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy. Przewodniczący wyjaśnił także, że przeprowadzono konsultacje z przedstawicielami aptek działających na terenie gmin miejskich – Warta, Błaszki i Złoczew, z których wynika, że zainteresowanie świadczeniami udzielanymi przez apteki w wyżej wymienione dni jest znikome do tego stopnia, że "dyżury" są bezprzedmiotowe i ekonomicznie nieuzasadnione. W stanach nagłego zagrożenia życia i zdrowia pacjenci jadą na pogotowie ratunkowe, które znajduje się w Sieradzu, gdzie otrzymane recepty realizują apteki znajdujące się w Sieradzu. Aptekarze na spotkaniu z przedstawicielami Starostwa Powiatowego zadeklarowali się przekazać nr telefonów aptek z gmin miejskich lekarzom z powiatu sieradzkiego, co pozwoli na szybką i fachową komunikację pomiędzy lekarzem a kierownikiem apteki.. Ludność miejscowa wie ponadto, że można się do nich zgłaszać i otrzymać pomoc poza czasem pracy aptek. W stanach nagłego zagrożenia życia i zdrowia recepty realizują apteki znajdujące się w Sieradzu, a inne leki obecnie można nabyć także na stacjach benzynowych, w sklepach spożywczych, w kioskach i supermarketach.

Zdaniem Przewodniczącego Rady, jeżeli na danym terenie praktyka wskazuje na brak zainteresowania ludności funkcjonowaniem aptek w porze nocnej czy w dni wolne od pracy, wtedy nie ma uzasadnienia na takie wyznaczanie czasu pracy aptek.

Do odpowiedzi załączono pisma wójtów i burmistrzów z terenu Powiatu Sieradzkiego oraz Prezydenta Miasta Sieradza pozytywnie opiniujące projekt uchwały oraz pismo Okręgowej Izby Aptekarskiej w Łodzi z 20.11.2013 r.

Nie zgadzając się z tym stanowiskiem Wojewoda Łódzki zaskarżonym rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia 2 stycznia 2014 r. stwierdził nieważność uchwały nr XXXVIII/276/2013 z dnia 29 listopada 2013 r. W ocenie organu nadzoru ww. uchwała została podjęta z istotnym naruszeniem art. 94 ust. 1 i ust. 2 ustawy Prawo farmaceutyczne. Dokonując analizy załącznika do przedmiotowej uchwały organ nadzoru doszedł do wniosku, że zapewnienie dostępności świadczeń aptek na terenie Powiatu Sieradzkiego w porze nocnej, w niedziele, święta i inne wolne do od pracy poprzez jedną aptekę wymienioną pod pozycją 11 oraz w niektóre dni dodatkowo przez drugą aptekę wymienioną pod poz. 19 załącznika, które to obie apteki mieszczą się w Sieradzu, tylko częściowo czyni zadość obowiązkowi wskazanemu w art. 94 ust. 1 i ust. 2 ustawy. Odnosząc się do wyjaśnień Przewodniczącego Rady organ nadzoru wskazał, że przy ustalaniu rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych w porze nocnej i dni wolne od pracy nie sposób uwzględniać potrzeb ludności, gdyż nie można przewidzieć prawdopodobieństwa pojawienia się zdarzeń zagrażających życiu lub zdrowiu człowieka. Organ wskazał, ze w tym wypadku chodzi o ustalenie takiego rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych, który będzie stwarzał możliwość jak najlepszego i najszybszego skorzystania z niezbędnej pomocy wówczas, gdy nie obowiązuje powszedni czas pracy aptek, a zaistnieje nadzwyczajna, trudna do przewidzenia potrzeba podania leku. To, czy i w jakim zakresie możliwość ta będzie wykorzystywana nie może mieć tutaj istotnego znaczenia. Wojewoda powołał się przy tym m.in. na wyrok NSA z dnia 13 sierpni 2013 r. sygn. II GSK585/12.

Wojewoda Łódzki tym samym nie zgodził się ze stanowiskiem Przewodniczącego Rady, że przepisy ustawy dają Radzie Powiatu możliwość do ustalania czasu pracy aptek tak, żeby ludność mogła zaspokoić swoje faktyczne potrzeby z zakresu usług farmaceutycznych. Ustalony rozkład pracy aptek uniemożliwia skorzystanie przez mieszkańców powiatu sieradzkiego ( poza mieszkańcami Miasta Sieradza) w sposób najlepszy i najszybszy z pomocy świadczonej przez apteki. Zdaniem organu nadzoru Rada Powiatu Sieradzkiego nie wypełniła więc w pełni delegacji ustawowej z art. 94 ust. 1 i ust. 2 Prawa farmaceutycznego, ale także § 119 ust. 1 w związku z § 143 załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie zasad techniki prawodawczej (Dz. U. nr 100, poz. 908), zgodnie, z którym na podstawie jednego upoważnienia ustawowego wydaje się jeden akt prawa miejscowego, który wyczerpująco reguluje sprawy przekazane do unormowania w tym upoważnieniu. Każdorazowe niekompletne wypełnienie kompetencji do podejmowania uchwał powinno być traktowane jako istotne naruszenie prawa, skutkujące nieważnością uchwały.

W skardze z dnia 30 stycznia 2014 r. Powiat Sieradzki zarzucił naruszenie art. 94 ust. 1 i ust. 2 ustawy Prawo farmaceutyczne oraz wniósł o uchylenie powyższego rozstrzygnięcia. W uzasadnieniu skargi wskazano, że organ bardzo wnikliwie podszedł do zadania określonego w art. 94 ust. 1 i ust. 2 ustawy do tego stopnia, że planowana zmiana obowiązującej na 2014 rok uchwały została zdjęta z porządku obrad na skutek niezakończonej dyskusji w sprawie całodobowego świadczenia usług przez niektóre apteki, które do tej pory usług takich nie świadczyły. Powiat wyjaśnił, że przy podejmowaniu kwestionowanej uchwały zasięgnięto opinii samorządów lokalnych oraz Okręgowej Rady Aptekarskiej. Mieszkańcy Powiatu Sieradzkiego od wielu lat mają utrwaloną wiedzę, że na terenie powiatu sieradzkiego funkcjonują apteki ogólnodostępne zlokalizowane w 10 gminach, z których od wielu lat pracę w niedzielę i święta świadczą wyłącznie apteki na terenie gminy miasta Sieradz. Strona wskazała, że taki stan utrzymuje się bez zakłóceń i skarg co najmniej od 10 lat. Ponadto wskazano, że aptekarze z rejonu powiatu sieradzkiego potwierdzili okoliczność braku zainteresowania usługami aptecznymi w świątecznych okresach. Zdaniem organu zapobieganie stanom nagłego zagrożenia życia i zdrowia następuje poprzez usługi świadczone przez pogotowie ratunkowe, a nie przez wykupywanie leków. Powiat uwzględnił także fakt, że w niektórych sytuacjach aptekarze mogą realizować leki specjalistyczne bez recepty, jeżeli wymaga tego stan zdrowia pacjenta. Jednak tego rodzaju sytuacje zdarzają się niezwykle rzadko, natomiast leki o charakterze zwykłym dostępne są na stacjach benzynowych, kioskach, sklepach, supermarketach. W ocenie strony, biorąc pod uwagę powyższą argumentację, organ nadzoru niesłusznie zarzucił niewypełnienie obowiązku z art. 94 ust. 1 i ust. 2 ustawy. Podejmując uchwałę Powiat przyjął taki rozkład godzin pracy apteki jaki wynika z bieżących codziennych potrzeb ludności na powszechne wykonywane przez apteki ogólnodostępne usługi, świadczone zwykłych warunkach, a także nie pominął sytuacji nadzwyczajnych. Wzięto pod uwagę aspekt świadczenia przez apteki usług w sytuacjach nadzwyczajnych, których częstotliwości występowania nie sposób przewidzieć uznając, że ustalenie całodobowej pracy aptek w okresie świat pracy tylko na terenie miasta Sieradz jest optymalne. Strona zarzuciła Wojewodzie Łódzkiemu niewskazanie w rozstrzygnięciu kryteriów jakie powinny towarzyszyć uznaniu, która z aptek rozwiąże problem sprzedaży leków w trudnej do przewidzenia potrzebie podania leku. Ponadto podkreślono również, że uchwała z dnia 29 listopada 2013 r. podjęta została po uzyskaniu opinii samorządów lokalnych, które to opinie organu nadzoru pomija. Co prawda, opinie te nie są wiążące dla Rady Powiatu, jednak dają duży pogląd na całość sprawy.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda Łódzki z dnia 19 lutego 2014 r. wniósł o jej odrzucenie, ewentualnie o jej oddalenie. Uzasadniając wniosek o odrzucenie skargi Wojewoda powołał się na uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. sygn. I OPS 3/12 i wskazał, że skarga podpisana została przez Przewodniczącego Rady Powiatu Sieradzkiego. Zdaniem organu skarga winna zostać podpisana przez starostę, gdyż jest reprezentantem powiatu zarówno w sferze publicznoprawnej jak i cywilnoprawnej. Uzasadniając natomiast wniosek o oddalenie skargi podtrzymał stanowisko zawarte w rozstrzygnięciu nadzorczym. Podkreślił, że ustalony w uchwale rozkład czasu pracy aptek z powiatu sieradzkiego uniemożliwia w sytuacjach nadzwyczajnych, których częstotliwości występowania nie sposób przewidzieć, skorzystanie w sposób najlepszy i najszybszy z pomocy świadczonej przez apteki pozostałym mieszkańcom powiatu sieradzkiego, a zwłaszcza gmin takich jak Błaszki, Złoczew czy Warta, które znajdują się w znacznej odległości od apteki funkcjonującej całodobowo na terenie Miasta Sieradza. Do odpowiedzi na skargę załączono pisma radnych Rady Powiatu Sieradzkiego ( ze Złoczewa i Błaszek) skierowane do Wojewody Łódzkiego o sprawdzenie legalności uchwały

W odpowiedzi na zarządzenie Przewodniczącego Wydziału wzywające do uzupełnienia braków formalnych skargi ( doręczone 24 lutego 2014 r.), w dniu 27 lutego 2014 r. do Sądu wpłynęła skarga podpisana przez Starostę Sieradzkiego.

Na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2014 r. pełnomocnik Powiatu Sieradzkiego poparł skargę oraz złożył do akt kserokopię pisma z Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego w Łodzi wraz z 12 informacjami z aptek, z których wynikało, że na terenie Warty, Złoczewa i Błaszek nie stwierdzono sporządzania recept farmaceutycznych. . Natomiast pełnomocnik Wojewody Łódzkiego wniósł o oddalenie skargi oraz złożył do akt wydruki map wykazujących odległości między poszczególnymi miejscowościami w powiecie sieradzkim do aptek w Sieradzu oraz załączniki do pisma skierowanego przez Radę Powiatu Sieradzkiego do Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego w dniu 18 grudnia 2013 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga Powiatu Sieradzkiego jest niezasadna.

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę administracji publicznej. W myśl zaś § 2 art. 1 cyt. ustawy kontrola, o której mowa w § 1 sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Stosownie do treści art. 3 § 2 pkt 7 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) [dalej ustawa p.p.s.a.] kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawie skarg na akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego. Aktem nadzoru jest m.in. rozstrzygnięcie nadzorcze

Przedmiotem kontroli w niniejszej sprawie jest rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Łódzkiego z dnia 2 stycznia 2014 r., którym stwierdzono nieważność uchwały Nr XXXVIII/276/2013 Rady Powiatu Sieradzkiego z dnia 29 listopada 2013 r. w sprawie rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych z terenu powiatu sieradzkiego na rok 2014.

W pierwszej kolejności należy się odnieść do wniosku Wojewody Łódzkiego o odrzucenie skargi na podstawie art. 58 § 1 pkt 5 p.p.s.a. zawartego w odpowiedzi na skargę. W ocenie Sądu, wniosek o odrzucenie skargi nie jest zasadny, bowiem brak formalny skargi został w terminie przez stronę skarżącą uzupełniony. W dniu 27 lutego 2014 r. do Sądu wpłynął egzemplarz skargi podpisany przez Starostę Sieradzkiego (k. 58-68), który z mocy art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym ( tekst jednolity Dz. U. 2013, poz. 595 ze zm.) [dalej u.s.p.] reprezentuje powiat na zewnątrz.

Oceniając następnie wymogi formalne do wydania przedmiotowego rozstrzygnięcia przez Wojewodę Łódzkiego stwierdzić należy, że zostało wydane z zachowaniem terminu określonego w przepisie art. 79 ust. 1 zdanie 2 u.s.p. W myśl bowiem powołanego przepisu, o nieważności uchwały w całości lub w części orzeka organ nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia jej doręczenia organowi nadzoru. Uchwała Nr XXXVIII/276/2013 z dnia 29 listopada 2013 r. została doręczona Wojewodzie Łódzkiemu w dniu 6 grudnia 2013 r. (k. 75 – zwrotne potwierdzenie odbioru), zatem rozstrzygnięcie nadzorcze z dnia 2 stycznia 2014 r. wydane zostało z zachowaniem ustawowego terminu. Skarga jako dopuszczalna podlegała więc rozpatrzeniu przez sąd.

Przechodząc do merytorycznego rozpoznania skargi wskazać należy, że obowiązkiem sądu rozpoznającego skargę na rozstrzygnięcie nadzorcze jest najpierw zbadanie zgodności z prawem samej uchwały organu samorządu terytorialnego lub zarządzenia, a dopiero w następnej kolejności badanie legalności rozstrzygnięcia nadzorczego, mocą którego stwierdzono nieważność tej uchwały (J. Zimmerman: Elementy procesowe nadzoru i kontroli NSA nad samorządem terytorialnym, PiP 1991, Nr 10, s.48 ).

Przesłanki nieważności aktu organu powiatu określone zostały w treści art. 79 ust. 1 zdanie 1 ustawy o samorządzie powiatowym, zgodnie z którym uchwała organu powiatu sprzeczna z prawem jest nieważna.

W przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza nieważności uchwały, ograniczając się do wskazania, iż uchwałę wydano z naruszeniem prawa, co wynika z treści art. 70 ust. 4.

Powyższe oznacza, że jedynie istotne naruszenie prawa może być podstawą rozstrzygnięcia nadzorczego stwierdzającego nieważność uchwały organu powiatu.

Za istotne naruszenie prawa w doktrynie i orzecznictwie sądów administracyjnych uznaje się uchybienie prowadzące do takich skutków, które nie mogą zostać zaakceptowane w demokratycznym państwie prawnym, które wpływają na treść uchwały lub zarządzenia (por. np. wyrok NSA z 11 lutego 1998 r. II SA/Wr 1459/97, wyrok NSA z dnia 8 lutego 1996 r. SA/Gd 327/95, wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 13 kwietnia 2012 r. IV SA/Wr 625/11). Takim uchybieniem jest między innymi naruszenie przepisów prawa wyznaczających kompetencje do wydania aktu lub podstawę prawną, przepisów prawa ustrojowego, przepisów prawa materialnego – przez wadliwą ich wykładnię – oraz przepisów regulujących procedurę podejmowania uchwał, jeżeli na skutek tego naruszenia zapadła uchwała innej treści, niż gdyby naruszenie nie nastąpiło (M. Stahl, Z. Kmieciak. Akty nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego w świetle orzecznictwa NSA i poglądów doktryny. Samorząd terytorialny 2001, z.1-2 ).

W ocenie Sądu, w zaskarżonej uchwale wystąpiły uchybienia stwierdzone w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Łódzkiego, a zatem skarga podlegała oddaleniu

W przedmiotowej sprawie uchwała Rady Powiatu Sieradzkiego z dnia 29 listopada 2013 r. wydana została na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym w związku z art. 94 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o prawie farmaceutycznym (Dz. U. z 2008 r. nr 45 poz. 271 ze zm.). W § 1 uchwały, po zasięgnięciu opinii Wójtów, Burmistrzów i Prezydenta Miasta Sieradza i samorządu aptekarskiego, ustalono rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych z terenu powiatu sieradzkiego na rok 2014, zgodnie z załącznikiem do uchwały. Z załącznika do uchwały wynika, że na terenie Miasta Sieradz i całego Powiatu Sieradzkiego tylko jedna apteka – "A" położona przy A 11 w Sieradzu jest czynna całodobowo. Natomiast Aptece "B" ul. B 2 w Sieradzu wyznaczono pracę w systemie całodobowym we wskazanych dniach.

Wojewoda Łódzki zaskarżonym rozstrzygnięciem nadzorczym stwierdził nieważność uchwały, uznając, że narusza ona przepis art. 94 ust. 1 i 2 ustawy Prawo farmaceutyczne poprzez brak ustalenia godzin pracy aptek ogólnodostępnych w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy na terenie całego powiatu, uznając że ustalenie całodobowego dyżuru tylko jednej apteki na terenie całego powiatu nie realizuje w pełni obowiązku zapewnienia dostępności tych świadczeń w tym czasie. Natomiast w skardze Powiat Sieradzki stoi na stanowisku, że rozkład pracy aptek na terenie Powiatu i Miasta Sieradz został dostosowany do potrzeb ludności. Istota sporu w przedmiotowej sprawie sprowadza się zatem do interpretacji treści przepisu art. 94 ust. 1 i 2 ustawy Prawo farmaceutyczne oraz pojęć w nim zawartych.

W tej sytuacji przypomnieć należy, że stosownie do treści art. 94 ust. 1 i 2 ustawy Prawo farmaceutyczne rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych powinien być dostosowany do potrzeb ludności i zapewniać dostępność świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy. Rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych na danym terenie ustala rada powiatu po zasięgnięciu opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu powiatu i samorządu aptekarskiego.

W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjęto, że w rozumieniu art. 94 ust. 1 ustawy rozkład godzin pracy aptek powinien być dostosowany do potrzeb ludności i zarazem zapewniać dostępność świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy. Redakcja art. 94 ust. 1 ustawy Prawo farmaceutyczne wskazuje, że rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych powinien "być dostosowany do potrzeb ludności" oraz "zapewniać dostępność świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy" (por. wyrok NSA z dnia 9 grudnia 2011 r., sygn. akt II GSK 1338/10, wyrok WSA we Wrocławiu z 3 października 2006 r., sygn. akt III SA/Wr 185/06, wyrok WSA w Kielcach z 30 września 2008 r., sygn. akt II SA/Ke 388/08, wyrok WSA w Gdańsku z 9 września 2010 r., sygn. akt III SA/Gd 254/10, wyrok WSA we Wrocławiu z 20 kwietnia 2011 r., sygn. akt IV SA/Wr 342/10, publ. Baza orzeczeń CBOIS). Oznacza to, że rozkład godzin pracy powinien być zarówno dostosowany do bieżących, codziennych potrzeb ludności na powszechne wykonywane przez apteki ogólnodostępne usługi, świadczone w zwykłych warunkach jak i nie może pomijać sytuacji nadzwyczajnych, których częstotliwości występowania nie sposób przewidzieć. Wspomniany rozkład powinien uwzględniać także przypadki szczególne, niezwiązane bezpośrednio z zaspokajaniem zwykłych, codziennych potrzeb w zakresie zaopatrzenia w leki, w tym zapewniać jak najlepszą dostępność świadczeń aptecznych w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy, gdy nie funkcjonują ogólnodostępne apteki. Przy ustalaniu rozkładu pracy aptek w porze nocnej i dni wolne od pracy nie jest możliwe uwzględnienie kryterium potrzeb ludności, bowiem nie sposób przewidzieć prawdopodobieństwa pojawienia się zdarzeń zagrażających zdrowiu lub życiu człowieka. Podzielić należy pogląd wyrażony w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 sierpnia 2013 r. sygn. II GSK 585/12 (publ. Lex nr 1383033), że w tym wypadku chodzi o ustalenie takiego rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych, który będzie stwarzał możliwość jak najlepszego i najszybszego skorzystania z niezbędnej pomocy wówczas, gdy nie obowiązuje powszedni czas pracy aptek, a zaistnieje nadzwyczajna, trudna do przewidzenia potrzeba podania leku.

Warto również zauważyć, że ustawodawca posłużył się pojęciem "również w porze nocnej" zmierzając tym samym do zapewnienia dostępności tych usług przez cały czas, a więc całodobowo. Dostępność powinna być całodobowa, bowiem jedynie wówczas powstanie pożądany z punktu widzenia społecznego stan najlepszego i najszybszego skorzystania z niezbędnej pomocy, gdy nie obowiązuje powszedni czas pracy aptek, a zaistnieje nadzwyczajna, trudna do przewidzenia potrzeba podania leku.

Sąd podziela stanowisko organu nadzoru zawarte w zaskarżonym rozstrzygnięciu nadzorczym, że ustalony w załączniku do uchwały z dnia 29 listopada 2013 r. rozkład czasu pracy aptek narusza treść art. 94 ust. 1 i ust. 2 ustawy Prawo farmaceutyczne. Ustalenie bowiem, że tylko jedna apteka na terenie całego Powiatu czynna będzie całodobowo, a druga tylko we wskazane dni, nie zapewnia odpowiedniej dostępności do usług świadczonych w porze nocnej, święta i dni wolne dla mieszkańców całego Powiatu Sieradzkiego i nie przewiduje, że mogą zaistnieć sytuacje nadzwyczajne, kiedy potrzebny będzie możliwie najszybszy dostęp do leków i usługi fachowego farmaceuty. W świetle uchwały jedynie mieszkańcy Miasta Sieradza i miejscowości położonych w jego pobliżu mają zapewnioną dostępność do usług aptecznych we wskazanych okresach, natomiast mieszkańcy pozostałych dalej położonych miejscowości w powiecie w sytuacjach nadzwyczajnych zmuszeni są do przebycia znacznych odległości w celu zakupu leków. Na rozprawie pełnomocnik Wojewody Łódzkiego przedłożył na tę okoliczność wydruki z internetowego serwisu obrazujące odległości, które mają do przebycia mieszkańcy Skalmierza, Złoczewa, Wiertelaków, Woli Tłomakowej, Światek do Apteki położnej przyl. A w Sieradzu (k. 110-116). Wynoszą one od 22 km ( ze Złoczewa) do 38,8 km ( z Woli Tłomakowej). Odległości te są więc znaczne

Odnosząc się do argumentu skargi, że uchwała z dnia 29 listopada 2013 r. podjęta została po konsultacjach z aptekarzami, którzy jednoznacznie wykazali brak zainteresowania ich usługami w porze nocnej i święta, jeśli chodzi o aptekarzy spoza terenu Miasta Sieradz, Sąd uznał, że nie zasługuje on na uwzględnienie. Stosownie bowiem do treści art. 86 ust. 1 ustawy Prawo farmaceutyczne rolą aptek jest świadczenie pełnego zakresu usług farmaceutycznych wymienionych w art. 86 ustawy. Nie ogranicza się ona jedynie do wydawania leków na receptę. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 3 października 2006 r. sygn. III SA/Wr 185/06 wskazał, że traktując dyżury nocne i świąteczne aptek jako realizację ustawowego obowiązku zapewnienia dostępności usług farmaceutycznych w wyjątkowych, nadzwyczajnych warunkach, nie powinno się pomijać także szczególnego unormowania zawartego w art. 96 ust. 2 u.p.f., według którego w przypadku nagłego zagrożenia zdrowia lub życia farmaceuta może wydać bez recepty lekarskiej produkt leczniczy zastrzeżony do wydawania na receptę w najmniejszym terapeutycznym opakowaniu, z wyłączeniem środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów grupy I-R (publ. Baza orzeczeń CBOIS). W tym zakresie strona skarżąca na rozprawie złożyła informacje z aptek z terenu Powiatu, że w latach 2012-2013 takie recepty nie były realizowane (k. 97-109). Nie stanowi to jednak podstawy do przyjęcia, że taka potrzeba realizacji tej recepty nie zaistnieje. W tym zakresie właśnie przepis art. 94 ustawy wskazuje na sytuacje nadzwyczajne i w ten sposób zabezpiecza kryterium dostępności do usług świadczonych przez apteki w porze nocnej, świata czy też w dni wolne. Jednocześnie zauważyć należy, że w przypadku aptek całodobowych w sytuacjach nie do przewidzenia istotne znaczenie ma również możliwość uzyskania szybkiej porady farmaceuty, który dysponuje fachową i praktyczną wiedzą. Warto również zauważyć, że ustalając rozkład czasu pracy aptek w porze nocnej powiat powinien wziąć pod uwagę, że pomoc medyczna świadczona jest nie tylko przez pogotowie ratunkowe z Sieradza, ale również przez lekarzy, którzy prowadzą indywidualne praktyki, zatem nie mają zaplecza w postaci odpowiednich leków. Również przekazanie nr telefonu do kierownika apteki, gdy deklaruje on udzielenie świadczenia poza godzinami pracy apteki, nie stanowi realizacji ustawowego obowiązku.

Odnosząc się do stanowiska strony skarżącej o braku zainteresowania usługami aptecznymi i jednocześnie brakiem możliwości zapewniania odpowiedniej obsady w aptece czynnej całodobowo podkreślenia wymaga, że prowadzenie apteki ogólnodostępnej, będącej placówką ochrony zdrowia publicznego, z istoty rzeczy związane jest z pewnymi ograniczeniami. Wspomniane ograniczenia, dotyczące określenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych, ustanowione zostały w drodze ustawy (art. 94 ust. 1 ustawy Prawo farmaceutyczne) i były konieczne dla ochrony zdrowia publicznego. Niewątpliwie zapewnienie dostępności świadczenia usług farmaceutycznych, w tym także w porze nocnej i dni wolne od pracy mieści się w pojęciu ochrony zdrowia publicznego. Ograniczenie swobody działalności gospodarczej polegające na ustaleniu harmonogramu godzin pracy apteki ogólnodostępnej nie narusza istoty tej wolności. Podmiot prowadzący taką aptekę w godzinach określonych w rozkładzie uchwalonym przez radę powiatu nie jest pozbawiony możliwości prowadzenia działalności gospodarczej, a jedynie dotykają go pewne ograniczenia w zakresie czasu funkcjonowania apteki (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 grudnia 2011 r. sygn. II GSK 1338/10, publ. Lex nr 1151642). Z obowiązku tego nie mogą również zwolnić szczególne warunki pracy konkretnej apteki, np. liczba zatrudnionych w niej pracowników. Warto bowiem pamiętać, że odpowiednia organizacja pracy w aptece, w tym zatrudnienie takiej liczby osób, która umożliwia świadczenie usług farmaceutycznych poprzez zaopatrywanie ludności w produkty lecznicze zgodnie z istniejącym zapotrzebowaniem, jest - w myśl art. 88 ust. 5 ustawy - obowiązkiem kierownika apteki. Podkreślić zatem należy, że prowadzenie apteki jest na tyle specyficzną działalnością, że wiąże się z pewnymi ograniczeniami. Apteki są placówkami ochrony zdrowia publicznego, w których świadczone są szczególne usługi, wobec czego zapewnienie dostępności tych świadczeń nie powinno być też uzależnione od możliwości uzyskania pomocy w omawianym czasie w palcówkach służby zdrowia.

Z powyższych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł o oddaleniu skargi.

b.a.



Powered by SoftProdukt