Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Jerzy Krupiński - spr. Sędziowie Sędzia WSA Ewa Janowska Sędzia WSA Elżbieta Naumowicz po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 19 stycznia 2017 r. sprawy ze skargi K. K. na bezczynność Starosty Oleskiego w przedmiocie informacji publicznej 1) umarza postępowanie sądowoadministracyjne w zakresie zobowiązania organu do udzielenia żądanej przez skarżącego informacji, 2) stwierdza, że organ dopuścił się bezczynności, 3) stwierdza, że bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa, 4) zasądza od Starosty Oleskiego na rzecz K. K. kwotę 580 (pięćset osiemdziesiąt) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Pismem z dnia 4 grudnia 2016 r. K. K., reprezentowany przez radcę prawnego A. K., wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu skargę na bezczynność Starosty Powiatu Oleskiego w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej.

W uzasadnieniu wskazał, że wnioskiem z dnia 14 sierpnia 2016 r., za pośrednictwem poczty elektronicznej, zwrócił się do Starosty Powiatu Oleskiego o udzielenie informacji "ile wniosków o dostęp do informacji publicznej zostało skierowanych do Państwa w poszczególnych latach w okresie 2010-2015 oraz w roku 2016 r. – do chwili udzielenia odpowiedzi na niniejszy wniosek". Dodał, że żądana informacja ma charakter informacji publicznej, a organ jest podmiotem zobowiązanym do jej udzielenia, przy czym do chwili wystąpienia ze skargą nie otrzymał odpowiedzi na złożony wniosek.

Skarżący wniósł na tej podstawie o:

1) nakazanie organowi udostępnienia informacji objętej wnioskiem;

2) stwierdzenie, że organ dopuścił się bezczynności;

3) przyznanie od organu na rzecz skarżącego sumy pieniężnej w wysokości połowy przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa GUS na podstawie odrębnych przepisów;

4) zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wskazał, że wniosek o zasądzenie na rzecz skarżącego sumy pieniężnej w wysokości 1/10 maksymalnej jest z kolei uzasadniony krótkim okresem bezczynności z jednej strony, a z drugiej strony brakiem jakiejkolwiek reakcji na wniosek skarżącego.

W odpowiedzi na skargę Starosta Powiatu Oleskiego wniósł o jej odrzucenie lub ewentualnie o jej oddalenie.

Organ wyjaśnił, że wniosek skarżącego został umiejscowiony w systemie informatycznym organu, w katalogu SPAM i dopiero w związku ze złożeniem skargi przeprowadzono czynności dodatkowe poszukiwawcze. Niezwłocznie po odnalezieniu wniosku strony, w dniu 13 grudnia 2016 r. udzielono stosownej odpowiedzi na złożone zapytanie. Dodatkowo organ wyjaśnił, że w zakresie obsługi informatycznej korzysta z usług podmiotów zewnętrznych, natomiast jeśli chodzi o pisma kierowane drogą elektroniczną, to pewne są doręczenia za potwierdzeniem odbioru lub z wykorzystaniem sytemu ePUAP.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Właściwość sądów administracyjnych w sprawach wniosków o udzielenie informacji publicznej wynika z przepisu art. 21 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1764 ze zm.) stanowiącego, że do skarg rozpatrywanych w postępowaniach o udostępnienie informacji publicznej stosuje się przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j.t. Dz.U. z 2016 r., poz. 718 ze zm. – przywoływanej dalej jako: P.p.s.a.). Stosownie do treści art. 3 § 1 P.p.s.a., sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje m.in. orzekanie w sprawach skarg na bezczynność organów w przypadkach niepodejmowania przez organy administracji nakazanych prawem aktów lub czynności w sprawach indywidualnych (art. 3 § 2 pkt 8 P.p.s.a.).

Odnosząc się w pierwszej kolejności do kwestii formalnych, a to w związku z wnioskiem organu o odrzucenie skargi (czego jednak organ w żaden sposób nie uzasadnił), wskazać należy, że stosownie do treści art. 52 § 1 P.p.s.a. skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. W przypadku skargi na bezczynność organu w zakresie udostępnienia informacji publicznej nie jest jednak konieczne uprzednie wzywanie do usunięcia naruszenia prawa (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 listopada 2011 r., sygn. akt I OSK 1991/12 i z dnia 24 maja 2006 r., sygn. akt I OSK 601/05 oraz postanowienie z dnia 23 kwietnia 2010 r., sygn. akt I OSK 646/10 dostępne na stronie internetowej: www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

Wobec powyższego skarga jest dopuszczalna i podlega merytorycznemu rozpoznaniu.

Przedmiotem niniejszego postępowania jest bezczynność Starosty Oleskiego w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej, o którą wnioskiem z dnia 14 sierpnia 2016 r. wystąpił skarżący.

Przystępując do merytorycznych rozważań wskazać należy, iż stosownie do regulacji art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega udostępnieniu oraz ponownemu wykorzystywaniu na zasadach i w trybie określonych w ustawie. Przykładowe wyliczenie, jakie dane stanowiące informację publiczną, podlegają udostępnieniu, zawiera przepis art. 6 ustawy, który w ust. 1 pkt 1 wskazuje, że udostępnieniu podlegają informacje publiczne, w szczególności o polityce wewnętrznej i zagranicznej, w tym o zamierzeniach działań władzy ustawodawczej oraz wykonawczej (lit. "a"), projektowaniu aktów normatywnych (lit. "b") oraz programach w zakresie realizacji zadań publicznych, sposobie ich realizacji, wykonywaniu i skutkach realizacji tych zadań (lit. "c"). Prawo do informacji publicznej obejmuje w szczególności uprawnienie do uzyskania informacji publicznej oraz wglądu do dokumentów urzędowych (art. 3 ust. 1 ustawy).

W przedmiotowej sprawie skarżący wnioskował o udostępnienie informacji publicznej poprzez wskazanie ile wniosków o udostępnienie informacji publicznej wpłynęło do organu w latach 2010 – 2015 i oraz w roku 2016 do chwili udzielenia odpowiedzi na wniosek. Z powyższego wynika, że wnioskowane przez skarżącego informacje niewątpliwie stanowiły informację publiczną w rozumieniu powoływanej ustawy, co nie jest objęte sporem między skarżącym, a organem administracji.

Do udostępniania informacji publicznej zobowiązane są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności organy władzy publicznej, (art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej), a więc i Starosta Oleski, co w sprawie nie jest kwestionowane.

Wobec stwierdzenia, że organ był zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej, a wnioskowane przez skarżącego dane stanowią taką informację, przystąpić należy do oceny, czy Starosta jako podmiot zobowiązany do udzielenia informacji, pozostaje w bezczynności.

Bezczynność organu na gruncie powołanej ustawy o dostępie do informacji publicznej polega na tym, że organ zobowiązany do podjęcia czynności materialno – technicznej, czyli do udostępnienia informacji publicznej, takiej czynności nie podejmuje, nie wydaje także decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej, ani na piśmie nie udziela odpowiedzi, że żądanej informacji publicznej nie posiada. Celem skargi na bezczynność jest z kolei zobligowanie organu do wydania aktu lub dokonania wynikającej z przepisów prawa czynności w sprawie wszczętej żądaniem strony. Badając zasadność skargi na bezczynność sąd czyni to według stanu prawnego i na podstawie akt sprawy, istniejących w dniu wydania orzeczenia.

W przedmiotowej sprawie skarżący w dniu 14 sierpnia 2016 r. zwrócił się do organu w formie zwykłej wiadomości mailowej z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej.

Organ wskazał natomiast, że wspomniany wniosek otrzymał dopiero wraz ze skargą na bezczynność. Wyjaśnił, że system obsługujący pocztę organu automatycznie uznał przesłaną wiadomość za SPAM i tym samym nie dotarł on do adresata. W ocenie sądu nie można uznać tego wyjaśnienia organu za usprawiedliwiające brak właściwej reakcji, bowiem skarżący skierował swój wniosek na adres starostwo@powiatoleski.pl, wskazany na stronie urzędowej organu oraz na oficjalnej stronie BIP Starostwa Oleskiego. Skoro organ wskazuje tenże adres i na ten adres obywatele przesyłają zapytania, to mają prawo oczekiwać, iż zapytania te zostaną odczytane i zostanie im udzielona odpowiedź. Rolą organu jest zatem takie zorganizowanie pracy systemu, aby zapytania obywateli nie były kwalifikowane jako SPAM oraz okresowe kontrolowanie SPAM-u. Każdy petent, jeżeli skierował wniosek o udostępnienie informacji publicznej na adres wskazany przez sam organ, ma prawo oczekiwać na odpowiedź.

Powyższe nie ma jednak podstawowego znaczenia dla merytorycznego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, gdyż Starosta pismem przesłanym drogą elektroniczną w dniu 13 grudnia 2016 r. udzielił skarżącemu wnioskowanej informacji. Ustalenie w tym zakresie skutkuje uznaniem, iż cel skargi na bezczynność został zrealizowany, bowiem organ udzielił skarżącemu wnioskowanej informacji publicznej. Okoliczność ta przesądza o konieczności umorzenia postępowania na podstawie art. 161 § 1 pkt 1 w zw. z art. 60 P.p.s.a.

Likwidacja stanu bezczynności w toku postępowania sądowego nie zwalnia jednakże sądu administracyjnego z obowiązku rozpoznania skargi wniesionej na podstawie art. 3 § 2 pkt 8 P.p.s.a. w zakresie oceny, czy bezczynność miała miejsce i czy miała ona charakter kwalifikowany (z rażącym naruszeniem prawa). Sąd zobligowany jest także do rozważenia ewentualnej zasadności wymierzenia organowi grzywny w trybie art. 149 § 2 P.p.s.a. lub zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na rzecz skarżącego.

W pierwszym rzędzie należy podkreślić, w ślad za wstępnym wywodem uzasadnienia, że bezczynność po stronie organu miała miejsce, gdyż do chwili wniesienia skargi upłynął dwutygodniowy termin do jej udzielenia przewidziany w art. 13 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, a ponadto organ nie skorzystał z możliwości jego przedłużenia na podstawie ust. 2 tego przepisu.

Przystąpić zatem należało do oceny, czy bezczynność organu miała charakter rażący. Pojęcie to nie jest zdefiniowane ustawowo, natomiast w orzecznictwie za rażące naruszenie prawa uznawany jest stan, w którym bez żadnej wątpliwości i wahań można stwierdzić, że naruszono prawo w sposób oczywisty. Kwalifikacja naruszenia jako rażące musi posiadać pewne dodatkowe cechy w stosunku do stanu określanego jako zwykłe naruszenie. Podkreśla się także, iż dla uznania rażącego naruszenia prawa nie jest wystarczające samo przekroczenie przez organ ustawowych obowiązków, czyli także terminów załatwienia sprawy. Wspomniane przekroczenie musi być znaczne i niezaprzeczalne. Rażące opóźnienie w podejmowanych przez organ czynnościach ma być oczywiście pozbawione jakiegokolwiek racjonalnego uzasadnienia (por. wyrok NSA z dnia 21 czerwca 2012 r., sygn. akt. I OSK 675/12; postanowienie NSA z dnia 27 marca 2013 r., sygn. akt. II OSK 468/13, dostępne na www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

W ocenie Sądu zaistniała w sprawie bezczynność nie miała charakteru rażącego naruszenia prawa. Okres bezczynności w udostępnieniu informacji publicznej nie był bowiem znaczny. Skarżący wniosek o udostępnienie informacji publicznej skierował do organu drogą mailową dnia 14 sierpnia 2016 r., zaś wnioskowana informacja została mu udostępniona w dniu 13 grudnia 2016 r., tj. niezwłocznie po wniesieniu skargi i rzeczywistym powzięciu przez organ wiadomości o treści skierowanego do niego zapytania. Okoliczność ta nie pozwala na zakwalifikowanie zaistniałej bezczynności jako rażącego naruszenia prawa i wymierzenie organowi grzywny. Brak jest też podstaw do zasądzenia na rzecz skarżącego wnioskowanej sumy pieniężnej na podstawie art.149 § 2 P.p.s.a., gdyż w istocie skarżący nie wykazał, że żądana informacja miała dla niego istotne znaczenie, a ponadto nie skorzystał z możliwości monitowania organu na piśmie lub drogą telefoniczną.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 149 § 1a P.p.s.a., stwierdził, że bezczynność miała miejsce bez rażącego naruszenia prawa.

Sąd orzekł nadto o umorzeniu postępowania w zakresie zobowiązania organu do udzielenia informacji publicznej i zasądzenia na rzecz skarżącego sumy pieniężnej, o której mowa w art. 149 § 2 P.p.s.a. - w oparciu o treść art. 161 § 1 pkt 1 w zw. z art. 60 P.p.s.a.

O zwrocie kosztów postępowania Sąd postanowił na mocy art. 201 § 1 i art. 205 § 2 P.p.s.a.