Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Agnieszka Łąpieś-Rosińska (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Krystyna Napiórkowska, Sędzia WSA Tomasz Wykowski, Protokolant sekr. sąd. Agnieszka Olszewska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 października 2011 r. sprawy ze skargi K. F. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] lutego 2010 r. nr [...] w przedmiocie reformy rolnej 1. uchyla zaskarżoną decyzję w części, w jakiej utrzymuje ona w mocy decyzję Wojewody [...] z dnia [...] czerwca 2008 r. nr [...] w zakresie, w jakim decyzja ta orzeka, iż zespół parkowo-pałacowy w R., oznaczony w aktualnej ewidencji gruntów Gminy R. obręb R. jako działki nr [...],[...],[...],[...],[...],[...] o łącznej powierzchni 10,7959 ha podpada pod działanie przepisu art. 2 ust. 1 lit. e dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej; 2. uchyla decyzję Wojewody [...] z dnia [...] czerwca 2008 r. nr [...] w zakresie, w jakim decyzja ta orzeka, iż zespół parkowo-pałacowy w R., oznaczony w aktualnej ewidencji gruntów Gminy R. obręb R. jako działki nr [...],[...],[...],[...],[...],[...] o łącznej powierzchni 10,7959 ha podpada pod działanie przepisu art. 2 ust. 1 lit. e dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej; 3. stwierdza, iż zaskarżona decyzja w zakresie, w jakim mowa w punkcie pierwszym niniejszego wyroku, nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku; 4. zasądza od Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na rzecz skarżącej K. F. kwotę 457 (czterysta pięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] czerwca 2008 r. działając na podstawie § 5 i § 6 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. Nr 10, poz. 51 ze zmianami) w związku z art 2 ust. 1 lit. e dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r. Nr 3 poz. 13 ze zmianami) oraz art. 104 k.p.a. po rozpatrzeniu wniosku K. F. z dnia [...]kwietnia 2007r. oraz [...] kwietnia 2007r. uzupełnionych pismem z dnia [...] września 2007r., orzekł, że nieruchomość określana, jako zespół parkowo-pałacowy w R. oznaczona w aktualnej ewidencji gruntów gminy R., obręb R. jako działki nr: [...],[...],[...],[...],[...],[...]o łącznej pow. [...]ha oraz młyn w R. usytuowany na działce nr [...], o pow. [...] ha, położonej w obrębie R., gmina R., stanowiąca przed przejściem na własność Skarbu Państwa część dóbr ziemskich p.n. R., będących własnością S. F., podpada pod działanie przepisów art. 2 ust.1 lit e dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej.

W uzasadnieniu decyzji Wojewoda wskazał, iż spadkobierczyni byłego właściciela majątku p.n. R. S.F., K.F. (na podstawie postanowienia Sądu Powiatowego dla [...]z dnia [...].10.1960 r., sygn. akt [...]) wnioskiem z dnia [...] lipca 1999 r. wystąpiła do Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej o unieważnienie przejęcia na własność Skarbu Państwa majątku R. Minister przekazał wniosek do rozpatrzenia Wojewodzie [...].

Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] lutego 2001 r. umorzył postępowanie w przedmiotowej sprawie. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi decyzją z dnia [...]grudnia 2006r., działając na podstawie art. 138 § 2 k.p.a., po rozpatrzeniu odwołania, uchylił zaskarżoną decyzję w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji.

Wojewoda wskazał, iż K.F. przedmiotem swego wniosku uczyniła nieruchomości o różnym sposobie użytkowania i przeznaczeniu tj. zespół parkowo-pałacowy, młyn oraz fabrykę szpadli.

Wojewoda [...] uznał, iż jest organem właściwym do zbadania prawidłowości przejęcia na cele reformy rolnej w/w zespołu parkowo-pałacowego, położonego w R. oraz młyna w R.

W odniesieniu do fabryki [...] w M. ustalono, że została ona przejęta na własność Państwa orzeczeniem Ministra Przemysłu Lekkiego Nr [...] z dnia [...] września 1950r. wydanym, na podstawie art. 2 ust. 1 i 7 oraz art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 3 stycznia 1946r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej oraz § 65 ust. 1 pkt. a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1947r. w sprawie trybu postępowania przy przejmowaniu przedsiębiorstw na własność Państwa (Dz.U.R.P. Nr 16, poz. 62 ze zm.). Wobec nacjonalizacji fabryki [...], w drodze ustawy o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej, a nie na podstawie dekretu PKWN o przeprowadzeniu reformy rolnej, uznano iż brak jest podstaw prawnych do badania przez wojewodę prawidłowości nacjonalizacji tej fabryki. W tym też zakresie przekazano sprawę właściwemu do zbadania prawidłowości tej nacjonalizacji, Ministrowi Gospodarki.

Po upływie terminu do wniesienia zażalenia na w/w postanowienie pełnomocnik wnioskodawczyni w pismach z dnia [...] stycznia 2008 r. oraz [...] lutego 2008 r. wystąpił o stwierdzenie przez Wojewodę [...], że działki ewidencyjne nr: [...],[...],[...] i [...], na których posadowiono fabrykę [...]nie podlegały przejęciu na cele reformy rolnej oraz zostały przejęte z naruszeniem przepisów dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. Z uwagi na to, iż żądanie to oparto na wnioskach, które w części dotyczącej zbadania prawidłowości nacjonalizacji fabryki [...]w M. wraz z przynależnym jej terenem zostały przekazane zgodnie z właściwością do rozpoznania Ministrowi Gospodarki, Wojewoda uznał, iż w tej sytuacji nie posiada legitymacji prawnej do podejmowania czynności procesowych w tej części wniosku.

Dążąc do ustalenia stanu faktycznego i prawnego nieruchomości będącej przedmiotem roszczenia na dzień wejścia w życie dekretu PKWN organ przeprowadził postępowanie dowodowe, w celu ustalenia sposobu użytkowania nieruchomości będącej przedmiotem wniosku oraz ustalenia istnienia bądź braku związku funkcjonalnego z pozostałą częścią majątku ziemskiego. W tym celu Wojewoda wystąpił m.in. do Archiwum Państwowego w K., Archiwum Państwowego w Ł., Archiwum Państwowego w P., Starostwa Powiatowego w K., Sądu Rejonowego w K. oraz innych instytucji, o udostępnienie znajdujących się w ich posiadaniu dokumentów, które mogłyby okazać się pomocne w rozpoznaniu wniosku.

W związku z tym, że zebrany materiał dowodowy nie pozwolił na wyczerpujące wyjaśnienie sprawy, Wojewoda wyznaczył na dzień [...]listopada 2007r. rozprawę administracyjną połączoną z przesłuchaniem świadków w osobach: [...],[...],[...]oraz oględzinami przedmiotowej nieruchomości. Pełnomocnik wnioskodawczym podczas rozprawy rozszerzył przedmiot wniosku, poprzez objęcie nim działki nr [...]oraz wniósł o przesłuchanie w charakterze świadków: [...] i [...]na okoliczność funkcjonowania zespołu pałacowo-parkowego w R. Oba wnioski zostały zaakceptowane.

Wojewoda na podstawie akt sprawy ustalił, że do dnia wejścia w życie dekretu PKWN o przeprowadzeniu reformy rolnej tj. dnia 13 września 1944r. majątek ziemski w R., zgodnie z wpisem zawartym w dziale II wykazu hipotecznego gruntów wyłączonych z dóbr [...] pod nazwą "R. " Nr [...], stanowił własność S.F., który dobra te otrzymał w drodze darowizny z dnia [...]października 1937r. od poprzedniej ich właścicielki H. F. Jak wynika z treści działu I w/w księgi wieczystej majątek ten w chwili jej zakładania obejmował tysiąc osiemset dziewięćdziesiąt jeden hektarów osiem tysięcy trzydzieści pięć metrów kwadratowych. Ponadto w dziale tym uczyniono wzmiankę, że w skład dóbr niniejszych wchodzi "Osada fabryczna [...]" zawierająca obszaru 11 morgów 232 pręty, mająca wcześniej urządzoną odrębną księgę wieczystą.

Z treści protokołu w sprawie przejęcia na cele reformy rolnej majątku R. wynika, że w jego skład wchodził m.in.: majątek rolny o po w. 2168 ha, tartak, młyn wodny, fabryka szpadli i gwoździ [...] oraz stacja biologiczna S.G.G.W., obejmująca doświadczalne stawy rybne. Dalej z powierzchni ogólnej majątku wyróżniono m.in.: [...] ha gruntów rolnych, [...] łąk jednokośnych, [...] ha lasów oraz [...]ha stawów. Część gruntów majątku R. zostało rozparcelowanych pomiędzy okolicznych mieszkańców, pozostała między innymi: tzw. resztówka o pow. 396,26 ha, w ramach której znajdowały się zabudowania pałacu wraz z parkiem, sąsiadującymi budynkami folwarcznymi gospodarczymi, znajdującymi się zgodnie z protokołem z dnia [...]kwietnia 1950r. wraz z tartakiem w użytkowaniu Nadleśnictwa Państwowego w R.

W chwili obecnej nieruchomości stanowiące przedmiot wniosku K.F., to działki: nr [...], na której obecnie znajduje się zespół parkowo-pałacowy oraz działka nr [...], obie stanowiące własność Skarbu Państwa, w zarządzie Lasów Państwowych, Nadleśnictwo R,, objęte księgą wieczystą nr [...]. Stanowiące także przedmiot wniosku: działka nr [...]na mocy umowy sprzedaży z dnia [...].12.2005r., [...] jest współwłasnością J i B. K., kolejna działka nr [...] jest także współwłasnością osób fizycznych ([...]). Działka nr [...], na której znajduje się kaplica oraz kościół rzymskokatolicki, na podstawie decyzji Wojewody [...]z dnia [...].04.1999r., znak: [...]stanowi własność Parafii Rzymsko-Katolickiej w R. (KW [...]). Nieruchomość zabudowana (młyn i magazyn) oznaczona numerem ewidencyjnym [...] (Hip [...]) stanowi własność Gminy R., na mocy decyzji komunalizacyjnej Wojewody [...] z dnia [...].07.1997r., znak: [...].

Wojewoda [...]wskazał, iż z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że w dacie przejęcia majątku ziemskiego w R. na rzecz Skarbu Państwa, obszar parku wraz z dworem sam w sobie nie był typową nieruchomością rolną. Z dołączonego przez pełnomocnika wnioskodawczyni do protokołu z rozprawy administracyjnej, opracowania ośrodka dokumentacji zabytków wynika, że budynek dworu wzniesiony najprawdopodobniej w końcu XVIII w. z kamienia i cegły przechodził kolejno w posiadanie poszczególnych właścicieli majątku R. tj. B, J, S. i F., pełniąc funkcje mieszkalne. Tym samym występowała tożsamość pomiędzy właścicielem całego majątku R. a właścicielem pałacu. W momencie wybuchu II wojny światowej w dworze mieszkał właściciel majątku R. S.F. wraz z matką, siostrą, bratem, a następnie żoną K. i córką (zeznania H.G.). W czasie II wojny światowej dwór służył także jako schronienie dla dalszej rodziny S.F., zamieszkiwali go też Niemcy. Świadkowie podczas rozprawy administracyjnej zeznali, ze dwór otoczony był parkiem, A.K. stwierdził:" Wokół (budynku dworu) były piękne klomby, drzewa, woda, korty. W sadzawce były ozdobne ryby, na które mówiono orfy. Za parkiem był ogród warzywny."

Pełnomocnik wnioskodawczyni w swoich oświadczeniach kwestionując prawidłowość przejęcia, wskazywał na brak związku funkcjonalnego pomiędzy zespołem parkowo- dworskim, a pozostałą częścią majątku oraz brak przydatności czy wykorzystania przedmiotowej nieruchomości na cele reformy rolnej.

Zdaniem Wojewody [...] twierdzenia te są bezpodstawne, a zebrane dowody wskazują jednoznacznie, że tzw. zespół pałacowo - parkowy i pozostała część majątku, w dniu ich przejęcia na cele reformy rolnej posiadały tego samego właściciela i były objęte jednym wykazem hipotecznym nr [...], a więc w sensie prawnym stanowiły jedną nieruchomość.

W ocenie Wojewody zgromadzone dowody świadczą o tym, że zespół parkowo- pałacowy w R. nie mógł funkcjonować w oderwaniu od reszty dóbr ziemskich. Budynek dworu położony w otaczającym go parku, to dom mieszkalny właściciela majątku ziemskiego i jego rodziny, w całości wykorzystywany do celów mieszkalnych. Na terenie zespołu pałacowo - parkowego nie prowadzono działalności, która dawałaby dochody pozwalające na jego odrębne, niezależne funkcjonowanie. Utrzymanie rodziny właściciela i ich siedziby było więc ściśle związane z dochodami jakie uzyskiwano z dóbr ziemskich, co świadczy o istnieniu wzajemnej zależności, łączności pomiędzy zespołem parkowo-dworskim a resztą majątku ziemskiego. Związek funkcjonalny był oparty zarówno na powiązaniach podmiotowych, terytorialnych, organizacyjnych jak i finansowych.

Wojewoda [...] wskazał ponadto, iż wnioskodawczyni przedmiotem swego roszczenia uczyniła także działkę nr [...] w R., na której usytuowany był budynek młyna, podnosząc iż nie podlegał on przejęciu na własność Skarbu Państwa, na podstawie dekretu PKWN o przeprowadzeniu reformy rolnej. W ocenie Wojewody analiza wszystkich zebranych w sprawie dowodów pozwala jednoznacznie stwierdzić, iż przedmiotowy młyn stanowił przedsiębiorstwo przemysłu rolnego. Wynika to zarówno z zeznań świadków, jak i znajdujących się w aktach sprawy dokumentów. Omawiany młyn służył wspomaganiu produkcji rolnej tego majątku, pomiędzy nim a pozostałą częścią majątku S.F. istniał niewątpliwie związek funkcjonalny.

Pismem z dnia [...] lipca 2008r. odwołanie od decyzji organu I instancji wniosła wnioskodawczyni K.F. a następnie w dniu [...] lipca 2008r. pełnomocnik wnioskodawczyni W.P.

Decyzją z dnia [...] lutego 2010r. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi działając na podstawie art. 138 § 2 k.p.a. po rozpatrzeniu odwołania K.F. od decyzji Wojewody [...] z dnia [...] czerwca 2008 r., orzekł o utrzymaniu w mocy zaskarżonej decyzji.

Rozpoznając przedmiotową sprawę podzielił stanowisko Wojewody [...], iż w omawianej sprawie istnieje związek funkcjonalny pomiędzy zespołem pałacowo-parkowym, a pozostałym majątkiem ziemskim w R. Przedmiotowy zespół pałacowo-parkowy nie był odrębną częścią nieruchomości ziemskiej - wyodrębnioną w wyniku dokonanego podziału prawnego, lecz stanowił jej integralną część, choć był oddzielony od reszty nieruchomości drogą i murowanym ogrodzeniem. Dla całego majątku R. była prowadzona jedna księga hipoteczna.

Zdaniem Ministra również młyn jako przedsiębiorstwo przemysłu rolnego posadowione na działce, wchodzącej w skład nieruchomości ziemskiej, spełniającej przesłanki art. 2 ust. 1 lit. e. dekretu PKWN, także podlegał przejęciu na cele reformy rolnej.

Pismem z dnia [...] marca 2010r. K.F. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie zarzucając naruszenie:

- przepisów postępowania tj.:art. 7, 8, 77 § 1, 80 i 107 § 3 k.p.a. poprzez nienależyte wyjaśnienie sprawy i dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego;

- przepisów o właściwości Wojewody [...]w zakresie zaniechania zbadania podlegania nieruchomości Fabryki [...]pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e. dekretu PKWN, i przekazanie wniosku w tym zakresie Ministrowi Gospodarki;

- przepisów art. 1 ust. 2 i art. 2 ust. 1 lit. e. dekretu PKWN poprzez brak wykazania na jakie cele reformy rolnej przeznaczony został przedmiotowy zespół pałacowo - parkowy oraz że był on nieruchomością ziemską powiązaną funkcjonalnie z pozostałą częścią majątku ziemskiego.

Wobec powyższych zarzutów skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Wojewody [...]. W uzasadnieniu skargi skarżąca rozwinęła powyższe zarzuty.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle paragrafu drugiego powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Innymi słowy, wchodzi tutaj w grę kontrola aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywana pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów odnoszących się do słuszności rozstrzygnięcia. Ponadto, co wymaga podkreślenia, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Oceniając zaskarżone decyzje w oparciu o wskazane kryteria Sąd doszedł do przekonania, iż skarga w części zasługuje na uwzględnienie. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie organy administracji nie zebrały i nie rozpatrzyły w sposób wyczerpujący całego materiału dowodowego do czego zobowiązane są na podstawie art. 7 i 77 k.p.a., nie wykazując należytej dbałości o dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy. Zebrane natomiast w sprawie dowody oceniły z naruszeniem zasady zawartej w art. 80 k.p.a. tj. swobodnej oceny dowodów. W konsekwencji uzasadnienia wydanych decyzji nie spełniają wymogów określonych w art.107 § 3 k.p.a.

Przedmiotem skargi jest decyzja Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi utrzymująca w mocy decyzję Wojewody [...] stwierdzającą m.in., iż zespół pałacowo - parkowy położony w R. oznaczony, w aktualnej ewidencji gruntów gminy R., obręb R. jako działki o numerach ewidencyjnych: [...],[...],[...],[...],[...] , [...]o łącznej pow. [...]ha, będący własnością S.F., podpada pod działanie przepisów art. 2 ust. 1 lit e dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej.

Organ wskazał, iż w skład przedmiotowego zespołu pałacowo - parkowego położonego w R. wchodzą obecnie działki oznaczone numerami ewidencyjnymi: [...],[...],[...],[...],[...],[...]o łącznej pow. [...]ha,

Z treści zaskarżonych decyzji wynika, iż na działce nr ewidencyjny [...], od strony drogi K. obecnie znajdują się pozostałości dawnego muru, od bramy wjazdowej do budynku kościoła zachował się on w całości, do czasów współczesnych zachował się także słup, element dawnej bramy wjazdowej. Ponadto na działce położony jest budynek pałacu-obecnie siedziba Nadleśnictwa R. Jest to obiekt murowany, otynkowany, pokryty blachą, w stanie dobrym. Przed pałacem od strony bramy wjazdowej znajduje się staw, a sam budynek otoczony jest parkiem z pojedynczymi drzewami pozostałymi z dawnego parku dworskiego. Na tyłach dworu do czasów obecnych zachowały się budynki dawnej chlewni, stajni, stodoły oraz pozostałości dawnego muru łączącego się z budynkiem inwentarskim. Na wschód od pałacu zachował się też budynek dawnej mleczarni, gdzie według świadków mieszkał kierowca samochodu dziedzica. Pierwsze zachowane zabudowania gospodarcze znajdują się w odległości około 50 m. od pałacu. Poza zabudowaniami gospodarczymi zachowały się dawne czworaki, obecnie służące celom mieszkalnym.

Z kolei na działce nr [...] obecnie znajduje się dawna dworska kaplica, w stanie dobrym oraz wybudowany w okresie powojennym kościół.

Organ wskazał również, iż powyższe działki tj. nr [...], na której obecnie znajduje się zespół parkowo-pałacowy oraz działka nr [...], stanowią własność Skarbu Państwa i pozostają w zarządzie Lasów Państwowych, Nadleśnictwo R., objęte są księgą wieczystą nr [...].

Z treści zaskarżonych decyzji wynika także, iż stanowiące przedmiot wniosku: działka nr [...]na mocy umowy sprzedaży z dnia [...].12.2005r., [...] (KW [...]) stała się współwłasnością J. i B. K., a kolejna działka nr [...] współwłasnością osób fizycznych (KW [...]). Natomiast działka nr [...], na której znajduje się kaplica oraz kościół rzymskokatolicki, na podstawie decyzji Wojewody [...] z dnia [...].04.1999r., znak: [...]stanowi własność Parafii Rzymsko-Katolickiej w R.(KW [...]).

Na podstawie powyższych informacji stwierdzić zatem można z całą pewnością, iż na działce nr [...], znajduje się zespół parkowo-pałacowy, a na działce nr [...]dawna dworska kaplica oraz wybudowany w okresie powojennym kościół.

Jak wynika jednak z treści zaskarżonych decyzji w skład przedmiotowego zespołu pałacowo - parkowego wchodziły również działki oznaczone obecnie w ewidencji numerami [...],[...],[...],[...]. Z decyzji nie wynika jednak co na tych działkach znajdowało się w dacie wejścia w życie przepisów dekretu PKWN i czy działki te pomimo, iż włączone w zespół pałacowo - parkowy mogły być wykorzystane na cele związane z reformą rolną.

Pomimo wskazania, iż w skład zespołu pałacowo - parkowego wchodziło kilka działek ewidencyjnych orzekające w sprawie organy ograniczyły swoje rozważania dotyczące związku funkcjonalnego wyłącznie do działki, na której usytuowany jest budynek pałacu.

Mając na uwadze powyższe Sąd doszedł do przekonania, że sprawa wymaga ponownej szczegółowej analizy we wskazanym wyżej kierunku, sąd administracyjny nie czyni bowiem własnych ustaleń w sprawie, a jedynie ocenia zaskarżony akt pod względem jego zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi. Taka kontrola jest jednak możliwa tylko w warunkach wyczerpujących istotę zagadnień ustaleń faktycznych i prawnych dokonanych przez organ administracyjny rozstrzygający sprawę, których w niniejszej sprawie nie poczyniono.

Dlatego też Sąd działając na podstawie art. 145 § 1 pkt c) p. p. s. a. uchylił decyzję Wojewody [...]w części stwierdzającej, iż zespół pałacowo - parkowy podpadał pod działania pod działanie przepisów art. 2 ust.1 lit e dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944r.

o przeprowadzeniu reformy rolnej oraz w tym zakresie decyzję Ministra Rolnictwa

i Rozwoju Wsi.

Rozstrzygając ponownie sprawę w tym zakresie organy szczegółowo wyjaśnią jakie działki wchodziły w skład zespołu pałacowo - parkowego i jakim numerom odpowiadają w obecnej ewidencji. Niezbędne jest także przeprowadzenie szczegółowej analizy w odniesieniu do każdej z działek wchodzących w skład zespołu pałacowo - parkowego pod kątem możliwości jej przeznaczenia na cele

reformy rolnej.

Podkreślić w tym miejscu należy, iż nie jest dopuszczalne odwoływanie się przez organy administracji publicznej właściwe do orzekania w sprawie, do przepisów rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945r. w sprawie wykonania dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, jako aktu wykonawczego do dekretu, w celu rozszerzenia zakresu działania dekretu, co w niniejszej sprawie uczynił zarówno Wojewoda [...] jak i Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Powoływane przez organy w tym zakresie orzecznictwo sądów administracyjnych miało charakter incydentalny, a decydujące jest stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego zawarte w podjętych uchwałach, zgodnie z którym jeżeli występuje rozbieżność pomiędzy postanowieniami art. 2 ust. 1 dekretu a § 44 rozporządzenia, to w tym zakresie postanowienia rozporządzenia są sprzeczne z dekretem. Z postanowień rozporządzenia - aktu niższej rangi nie można wyprowadzać wniosków co do rozumienia postanowień dekretu - aktu wyższej rangi w sposób odbiegający od treści dekretu lub ją modyfikujący, a tym bardziej rozszerzać na tej drodze jego zakresu działania (przedmiotowego, podmiotowego). Jest to podstawowa reguła wykładni prawa i jeśli nawet nie przestrzegał jej ówczesny prawodawca, nie upoważnia to obecnie stosujących to prawo do takiego samego postępowania, zwłaszcza jeżeli miałoby to prowadzić do bardziej rygorystycznego w konsekwencjach rozumienia przepisów dekretu.

Niezależnie od powyższego za zasadne Sąd uznał rozstrzygnięcie organów dotyczące działki nr [...]w R., na której usytuowany był budynek młyna, uznające iż młyn podlegał przejęciu na własność Skarbu Państwa, na podstawie dekretu PKWN o przeprowadzeniu reformy rolnej. Nieruchomość zabudowana (młyn i magazyn) oznaczona numerem ewidencyjnym [...] (Hip [...]) stanowi własność Gminy R., na mocy decyzji komunalizacyjnej Wojewody [...]z dnia [...].07.1997r., znak: [...].

Orzekające w sprawie organy wskazały, iż z analizy zebranego materiału dowodowego wynika, iż nieruchomość młyna była objęta wraz z całym majątkiem R. jednym wykazem hipotecznym nr [...] i posiadała jednego właściciela wpisanego w dziale II tej księgi tj. S. F. W sensie prawnym stanowiła więc jedną nieruchomość i podzieliły losy całego majątku. Zeznania świadków potwierdzają, że przed wojną w R. funkcjonował młyn wodny, stanowiący własność S.F. Według wykazu pracowników majątku R., stanowiącego załącznik do protokołu z dnia [...]-[...]lutego 1945r., w młynie były zatrudnione trzy osoby: młynarz, uczeń młynarza oraz stróż. Świadek H.G., której mąż pracował w młynie zeznała, cyt.: " W młynie zatrudnionych było 3 osoby na stałe. Zboże było mielone z majątku, jak również gospodarzy spoza majątku. Młyn znajdował się niedaleko pałacu. W czasie wojny nadal mielono mąkę (...). Po wojnie nadal mielono mąkę, zarządzał młynem Pan B. Obecnie młyn nie istnieje, został spalony około 5 lat temu. " Młyn wodny w R. stanowiący na podstawie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu PKWN o przeprowadzeniu reformy rolnej własność Skarbu Państwa został przekazany protokołem z dnia [...]-[...].12.1947r w użytkowanie Lasom Państwowym w R. Następnie młyn, jako przedsiębiorstwo przemysłu rolnego protokołem z dnia [...].02.1950r. przekazano w trwałe użytkowanie dzierżawne Gminnej Spółdzielni [...] w R. Decyzją komunalizacyjną z dnia [...].07.1997r., znak: [...] Wojewoda [...] potwierdził nabycie przez Gminę R. prawa własności do tej działki.

Zdaniem Sądu zgodzić należy się z twierdzeniem, iż przedmiotowy młyn stanowił przedsiębiorstwo przemysłu rolnego. Wynika to zarówno z zeznań świadków, jak i znajdujących się w aktach sprawy dokumentów. W protokole przejęcia majątku R. na cele Reformy Rolnej z dnia [...] –[...].02.1945r. młyn ten został wymieniony jako przedsiębiorstwo przemysłowo-rolne, podobnie w piśmie z dnia [...] marca 1947r., został określony jako obiekt przemysłu rolnego. Ponadto należy zauważyć, że zgodnie z rocznikami statystycznymi GUS za lata 1938-39, 1948 młyny były zakwalifikowane do przemysłu przetwórczo-rolnego i spożywczego. Przedmiotem działalności młyna w R., zgodnie z całokształtem materiału dowodowego, od początku jego funkcjonowania, był przemiał zboża i wyrób kaszy. Świadkowie zgodnie zeznali, że w młynie mielono zboże pochodzące zarówno z majątku R. jak i okolicznych rolników. Ponadto z ich zeznań wynika, iż usługa mielenia zboża w młynie przez pracowników folwarcznych stanowiła swoistą formę zapłaty za ich pracę świadczoną w majątku R. W dniu sporządzenia protokołu w sprawie przejęcia majątku R. na cele Reformy Rolnej ([...] -[...].02.1945r), w majątku tym wyszczególniono 87 ha gruntów ornych, w tym 33 ha było obsianych żytem, a 2,24 ha pszenicą. Z wykazu posiadanego inwentarza żywego w przejętych majątkach wynika, że w R. w chwili nacjonalizacji znajdowało się 6 koni oraz 13 krów, a także 250 ha stawów ryb hodowlanych. Niewątpliwie młyn umożliwiał przerób zbieranego w majątku zboża, a także wytwarzanie paszy dla hodowanego w nim inwentarza oraz ryb.

A zatem zasadnie uznali zarówno Wojewoda [...] jak i Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, iż przedmiotowy młyn służył wspomaganiu produkcji rolnej tego majątku oraz że pomiędzy nim a pozostałą częścią majątku S.F. istniał niewątpliwie związek funkcjonalny.

W ocenie Sądu nie było możliwe rozpoznanie wniosku skarżącej domagającej się stwierdzenia przez Wojewodę [...], że fabryka [...] oraz działki ewidencyjne nr nr: [...],[...],[...] i [...], na których posadowiono fabrykę [...] nie podlegały przejęciu na cele reformy rolnej oraz że zostały przejęte z naruszeniem przepisów dekretu PKWN z dnia 6 września 1944r. Wniosek w zakresie zbadania prawidłowości nacjonalizacji fabryki [...]w M. wraz z przynależnym jej terenem został bowiem przekazany zgodnie z właściwością do rozpoznania Ministrowi Gospodarki i tym samym brak było podstaw prawnych do merytorycznego rozponania wniosku w tym zakresie.

Mając na uwadze powyższe Sąd działając na podstawie art. art. 145 § 1 pkt c) p. p. s. a. orzekł jak w punkcie 1 i 2 sentencji. Na podstawie art. 152 Sąd orzekł o niewykonywaniu zaskarżonej decyzji w uchylonej części do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku. Jednocześnie Sąd - działając w oparciu o przepis art. 200 p.p.s.a. - zasądził zwrot kosztów postępowania sądowego, w tym zwrot uiszczonego wpisu sądowego (który w niniejszej sprawie wynosił 200 zł, a także postanowił o zwrocie kosztów zastępstwa procesowego na podstawie przepisu art. 205 § 2 p.p.s.a. oraz § 14 ust.2 pkt 1 lit. c Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 02.163.1349 z późn. zm).