Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jolanta Sudoł, Sędziowie Sędzia WSA Alina Dominiak (spr.), Sędzia WSA Janina Guść, Protokolant Starszy Sekretarz Sądowy Hanna Tarnawska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 stycznia 2019 r. sprawy ze skargi B. D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego [...] z dnia 6 sierpnia 2018 r. nr [...] w przedmiocie specjalnego zasiłku celowego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta [...] z dnia 4 maja 2018 r. nr [...]

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 6 sierpnia 2018 r. utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta, odmawiającą przyznania B. D. specjalnego zasiłku celowego na zakup leków.

Organ pierwszej instancji odmówił przyznania wnioskowanej pomocy z uwagi na przekroczenie przez skarżącego kryterium dochodowego do uzyskania zasiłku celowego i brak zaistnienia przesłanek z art. 41 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej do uzyskania specjalnego zasiłku celowego.

Organ odwoławczy wskazał, że zgodnie z art. 39 ust. 1 i 2 ustawy, w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej - kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu - może być przyznany zasiłek celowy. Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej co do zasady przysługuje osobie samotnie gospodarującej, której dochód na osobę nie przekracza kwoty 634 zł. Skarżący (lat 83) jest rozwiedziony, bezdzietny, nie ma rodziny. Choruje na wielonaczyniową chorobę wieńcową, nadciśnienie tętnicze, niedomykanie zastawki mitralnej. Jest pod opieką lekarza kardiologa, systematycznie przyjmuje leki. Mieszkanie sprzedał w 2009r., a pieniądze ze sprzedaży przeznaczył na leczenie. Zamieszkuje w Domu Pomocy Społecznej w G.. Od lutego 2017r. otrzymuje emeryturę w wysokości 1.472,90 zł, z której potrącane są należności z tytułu egzekucji administracyjnej w kwocie 368,22 zł oraz z tytułu odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej w kwocie 661,16zł. Wypłacana jest mu kwota 421,80 zł. Dochód skarżącego w wysokości 1.472,90 zł miesięcznie przekracza kryterium dochodowe uprawniające do otrzymania środków z pomocy społecznej. W związku z tym rozważono możliwość przyznania pomocy w oparciu o art. 41 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej.

Organ uznał, iż w sprawie nie zachodziły szczególne okoliczności, które uzasadniałyby przyznanie wnioskowanych świadczeń, mimo braku spełnienia kryterium dochodowego. Strona ma zapewnioną całodobową opiekę wraz z wyżywieniem w domu pomocy społecznej. Posiada własne źródło dochodu w postaci emerytury, z której po potrąceniu kwoty wskazanej w odwołaniu - 981,48 zł, do dyspozycji strony pozostaje kwota 491,42 zł. Z treści decyzji ZUS z dnia 8.03.2018r. wynika, iż emerytura strony wynosi 1.472,90 zł, a potrącenia wynoszą 1029,38 zł (368,22zł + 661,16zł). Po potrąceniach strona otrzymuje do wypłaty świadczenie w wysokości 421,80 zł. W ocenie Kolegium kwota ta, w sytuacji gdy strona ma zapewnione podstawowe potrzeby życiowe, zabezpiecza potrzeby w zakresie zakupu niezbędnych leków.

B. D. wniósł skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, wnosząc o uchylenie decyzji organów obu instancji.

Zarzucił naruszenie art. 7 k.p.a. w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. poprzez brak wyczerpującego, rzetelnego i wszechstronnego rozpatrzenia materiału sprawy, co doprowadziło organy do poczynienia dowolnych i nieuprawnionych ustaleń faktycznych skutkujących ogólnikowym i nieprecyzyjnym stwierdzeniami, że brak jest podstaw uzasadniających zastosowanie art. 41 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej, a także naruszenie art. 41 pkt 1 ustawy poprzez uznanie, że zły stan zdrowia skarżącego i jego podeszły wiek, rzutujący na sytuację życiową, nie stanowią wskazanego w tym przepisie "szczególnie uzasadnionego przypadku".

W uzasadnieniu wskazał, że organy wadliwie ustaliły kwotę, którą dysponuje na swoje wydatki , znacznie ją zawyżając. Jego zobowiązania miesięczne wobec DPS wynoszą nie 661,16 zł, a 981,48 zł, co oznacza , że na pozostałe wydatki, w tym leki, pozostaje mu kwota 101,48 zł. W DPS jest co prawda pod opieką pielęgniarską i lekarską, ale nie otrzymuje żadnych leków kardiologicznych, które musi na bieżąco przyjmować. Jego stan zdrowia należy uznać za szczególnie uzasadniony przypadek. Pogorszeniu się stanu zdrowia nie mógł zapobiec, mimo wyzbycia się wszelkiego majątku i faktycznej bezdomności. Wskazał również na swój podeszły wiek.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

W myśl art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j Dz. U. z 2017 r., poz. 2188), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Zgodnie zaś z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tj.: Dz. U. z 2018 r., poz. 1302) , sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 39 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tj. Dz.U. z 2017 r. poz.1769 ze zm.) , zwanej dalej "ustawą", w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej - w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu - może być przyznany zasiłek celowy.

Przyznanie zasiłku celowego zależne jest od kryterium dochodowego, bowiem – zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy - prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 634 zł.

Skarżący wniósł o przyznanie mu pomocy finansowej na zakup leków.

Organy zasadnie uznały, że skarżący nie spełnia przesłanek do uzyskania zasiłku celowego, bowiem jego dochód przekracza kryterium dochodowe. Zasadnie też rozważyły możliwość udzielenia mu pomocy na podstawie innego przepisu ustawy - art. 41 pkt 1 , który stanowi, że w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie podlega zwrotowi.

Jednak sposób i wynik tych rozważań nie może uzyskać akceptacji Sądu.

O tym, czy mamy do czynienia ze "szczególnie uzasadnionym przypadkiem" w rozumieniu art. 41 pkt 1 ustawy, decydują indywidualne okoliczności każdej sprawy. Dla oceny spełnienia omawianej przesłanki niezbędne jest rozważenie celu, na sfinansowanie którego przeznaczone mają być przyznane środki w kontekście całokształtu sytuacji dochodowej, materialnej, rodzinnej, czy zdrowotnej wnioskodawcy. Organ w tym przypadku orzeka w warunkach uznania administracyjnego, o czym świadczy użyty w przywołanym przepisie zwrot "organ może".

Aby Sąd mógł uznać - dokonując kontroli decyzji wydanych w ramach uznania administracyjnego - że nie są one dowolne, ustalony w nich stan faktyczny nie może budzić wątpliwości, bowiem stanowi on podstawę do dokonania przez organy oceny, czy w sprawie zaszedł szczególnie uzasadniony przypadek, pozwalający na przyznanie specjalnego zasiłku celowego.

W niniejszej sprawie jednym z elementów, które zadecydowały o uznaniu przez organy, że taka sytuacja nie zachodzi, było przyjęcie przez nie, że skarżącemu pozostaje do dyspozycji miesięcznie kwota ponad 400 zł. Skarżący w toku postępowania podawał, że kwota ta niewiele przekracza 100 złotych, a organy stanowiska tego nie zaakceptowały.

Stwierdzenia w tej sytuacji wymaga, że ze znajdującej się w aktach administracyjnych decyzji ZUS z dnia 8 marca 2018 r. wynika, że emerytura skarżącego wynosi od dnia 1 marca 2018 r. 1472,90 zł oraz że przysługuje mu dodatek pielęgnacyjny w wysokości 215, 84 zł. Po odliczeniu kwoty egzekucji administracyjnej -368,22 zł, kwoty 661,16 zł z tytułu odpłatności za pobyt w DPS , zaliczek na podatek i składki na ubezpieczenie zdrowotne( łącznie 237,56 zł) do wypłaty pozostaje 421, 80 zł.

Taką kwotę przyjęły organy, jako pozostającą w dyspozycji skarżącego. Jednak skarżący wskazywał, że kwota potrącana mu z emerytury tytułem odpłatności za DPS nie jest jedyną, którą z tego tytułu uiszcza, bowiem sam płaci jeszcze 320,32 zł (pismo z dnia 12 kwietnia 2018 r., z dnia 17 kwietnia 2018 r., zarzuty odwołania). W aktach administracyjnych znajduje się decyzja Prezydenta Miasta z dnia 8 lutego 2017 r. , z której wynika, że odpłatność ( w wysokości 70 % dochodu) skarżącego za pobyt w DPS wynosi 981,48 zł miesięcznie. Różnica 981,48 zł i 661,16 zł to kwota wskazywana przez skarżącego – 320,32 zł. Po odjęciu tej kwoty od kwoty 421,80 zł pozostaje 101,48 zł.

Wynika z powyższego, że organy nieprawidłowo ustaliły sytuację finansową skarżącego, bowiem nie dostrzegły, że skarżący znaczną część kwoty wypłacanej przez ZUS musi przeznaczyć na koszty pobytu w DPS. Nie można w tej sytuacji podzielić stanowiska organów, że całą kwotą wypłacaną skarżącemu przez ZUS może on swobodnie dysponować. Tak więc organy zarówno zaniżyły kwotę , którą skarżący powinien uiszczać tytułem odpłatności za DPS, jak i kwotę pozostającą faktycznie do jego dyspozycji.

Błędne ustalenie stanu faktycznego nie pozwala na uznanie, że organy mogły w sposób prawidłowy ocenić zaistnienie, bądź nie zaistnienie przesłanek z art. 41 pkt 1 ustawy.

Stwierdzenia ponadto wymaga, że organy rozważyły sytuację życiową skarżącego ( i to wadliwie) jedynie w kontekście kwestii finansowych. Nie dokonały natomiast żadnej analizy kwestii stanu jego zdrowia i konieczności ponoszenia przez niego kosztów leczenia. Nie ustaliły, jakiej wysokości są to koszty, jak często skarżący musi je ponosić. W żaden sposób nie odniosły się też do twierdzeń skarżącego , że uzyskane środki ze sprzedaży mieszkania przeznaczył na leczenie, choć oczywiście niewątpliwe było, że skarżący sprzedał mieszkanie dość dawno. Jednak w sprawie dotyczącej specjalnego zasiłku celowego, w której istotne jest dokonanie oceny, czy nie zachodzi "szczególnie uzasadniony przypadek", konieczne jest rozważenie - i to wszechstronne - wszelkich okoliczności dotyczących sytuacji życiowej strony. Konieczności tej organy obu instancji nie sprostały.

Mając na uwadze powyższe Sąd stwierdzając, że organy obu instancji naruszyły przepisy postępowania w sposób mogący mieć istotny wpływ na wynik sprawy, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c w zw. z art. 135 p.p.s.a. uchylił decyzje organów obu instancji.

Przy ponownym rozpatrzeniu sprawy organy ustalą - przede wszystkim - w sposób prawidłowy sytuację finansową skarżącego, w tym wysokość kwoty, którą dysponować może po uwzględnieniu wszystkich koniecznych , ciążących na nim zobowiązań oraz jego sytuację zdrowotną , w tym kwestię konieczności zakupu leków i wynikające z tego tytułu obciążenia.

Prawidłowo poczynione ustalenia dotyczące całokształtu sytuacji dochodowej, materialnej, rodzinnej, zdrowotnej skarżącego pozwolą organom na dokonanie oceny, czy w niniejszej sprawie można mówić o "szczególnie uzasadnionym przypadku", pozwalającym na przyznanie skarżącemu specjalnego zasiłku celowego na wnioskowany cel.