Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Beata Jezielska Sędziowie Sędzia WSA Marzenna Glabas Sędzia WSA Piotr Chybicki (spr.) Protokolant specjalista Karolina Hrymowicz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 grudnia 2014 r. sprawy ze skargi M. Ł. na orzeczenie dyscyplinarne Dyrektora Izby Celnej z dnia "[...]", nr "[...]", "[...]" w przedmiocie kary dyscyplinarnej zakazu awansowania na wyższe stanowisko I. uchyla zaskarżone orzeczenie dyscyplinarne oraz utrzymane nim w mocy orzeczenie dyscyplinarne organu I instancji; II. orzeka, że zaskarżone orzeczenie dyscyplinarne nie podlega wykonaniu; III. zasądza od Dyrektora Izby Celnej na rzecz skarżącego M. Ł. kwotę 240 zł (słownie: dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Orzeczeniem dyscyplinarnym z dnia "[...]", znak: "[...]" Dyrektor Izby Celnej utrzymał w mocy orzeczenie dyscyplinarne Naczelnika Urzędu Celnego w "[...]" z dnia "[...]", znak: "[...]" o wymierzeniu rewidentowi celnemu M. Ł. kary dyscyplinarnej zakazu awansowania na wyższe stanowisko przez dwa lata.

Stan faktyczny i prawny sprawy przedstawiał się następująco:

Postanowieniem z dnia "[...]" Naczelnik Urzędu Celnego w "[...]" wszczął postępowanie dyscyplinarne przeciwko M. Ł. o naruszenie obowiązków służbowych polegające na tym, że pełniąc służbę w Oddziale Celnym w "[...]" Urzędu Celnego w "[...]" w dniu "[...]" przy rewizji samochodu o nr rej. "[...]" w Budynku Kontroli Szczegółowej nie dochował należytej staranności związanej z wykonywaniem powierzonych obowiązków służbowych, w wyniku czego po wykonaniu powtórnej kontroli w.w. pojazdu przez funkcjonariuszy z Wydziału Zwalczania Przestępczości Izby Celne ujawniono 7000 sztuk papierosów, co stanowi naruszenie ustawowego obowiązku określonego w art. 122 pkt 2 w zw. z art. 166 pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. o Służbie Celnej – dalej jako u.s.c.

Naczelnik Urzędu Celnego w "[...]" orzeczeniem z dnia "[...]" uznał M. Ł. za winnego popełnienia przewinienia dyscyplinarnego polegającego na tym, że pełniąc służbę w Oddziale Celnym w "[...]" w dniu "[...]" przy rewizji samochodu o nr rej. "[...]" nie dochował należytej staranności związanej z wykonywaniem powierzonych obowiązków służbowych, czym naruszył obowiązki wynikające z art. 122 pkt 2 w zw. z art. 166 pkt 4 u.s.c., tj. wykonał czynność służbową w sposób niedbały lub nieprawidłowy. Jednocześnie orzekł wobec młodszego rewidenta celnego M. Ł. pełniącego służbę w Urzędzie Celnym w "[...]" na stanowisku Specjalisty Służby Celnej karę dyscyplinarną określoną w art. 167 ust. 1 pkt 5 u.s.c. – zakaz awansowania na wyższe stanowisko przez dwa lata. Organ ustalił, iż na zmianie w dniu "[...]" M. Ł. wespół z M. H. pełnili funkcję odpowiedzialnych w Budynku Kontroli Szczegółowej – dalej jako BKS. Telefoniczna informacja o prześwietleniu pojazdu "[...]" o nr rej. "[...]" za pomocą RTG została przekazana M. H., który udał się do pomieszczenia z RTG po pojazd i dokumenty. Jednocześnie M. H. przez kontrolera RTG przekazana została ustnie informacja o prawdopodobnych miejscach ukrycia papierosów oraz wskazany obraz na monitorze. Pojazd wraz z dokumentami odebrał M. H. Ustalono, iż pojazd "[...]" wjechał do BKS o godz. 2.49., o 2.51 M. H. wchodzi do kanału rewizyjnego w BKS, zaś M. Ł. zaczyna rewidować pojazd- bagażnik, prawe drzwi, o 2.52 M. H. wychodzi z kanału. Podróżny kierujący pojazdem "[...]" o nr rej. "[...]" B. S. wchodzi do kanału, zaś M. H. i M. Ł. kontrolują tył pojazdu. O 2.54 M. H. rozpoczyna kontrolę drugiego pojazdu, M. Ł. nadal rewiduje "[...]" – tylną część pojazdu, a następnie o 2.56 – jego wnętrze. W międzyczasie podróżny przebywając w kanale rewizyjnym wyjmuje papierosy i wykłada na podłogę przy tylnej części pojazdu. O 2.58 podróżny wychodzi z kanału, zaś M. Ł. wyjęte papierosy zanosi do biura BKS. M. Ł., ani M. H. nie schodzą ponownie do kanału. Organ opierając się na materiale filmowym uznał, że kontrola szczegółowa nie została przeprowadzona rzetelnie, gdyż obwiniony nie zszedł po podróżnym do kanału, nie sprawdził, czy wszystkie papierosy zostały wyjęte, podczas kontroli nie używał żadnego specjalistycznego sprzętu, poza latarką ( M. H.). Sprzęt nie został pobrany, ani też nie odnotowano przyczyny jego niepobrania. Opierając się o konkluzję biegłego organ przyjął, że kontrola nie wyczerpała znamion kontroli szczegółowej, tj. nie została przeprowadzona z należytą starannością. W wyniku przeprowadzonej przez M. H. i M. Ł. kontroli ujawniono 3800 sztuk papierosów. O godz. 3.00 M. Ł. przystępuje do kontroli drugiego pojazdu, kontrolowanego już przez M. H. O.3.02 podróżny wkłada z powrotem rzeczy do bagażnika, a o godz. 3.05 "[...]" opuszcza BKS i udaje się na parking spedycji. Kontrolujący funkcjonariusze nie informują o zakończeniu kontroli, ani też nie następuje " zamknięcie " kontroli w systemie SOC-O. Funkcjonariusze grupy mobilnej, na podstawie obrazu z kamer stwierdzają, że kontrola nie została przeprowadzona w miejscach wskazanych przez RTG. O 3.08 pojazd "[...]" opuszcza parking i o 3.09 wjeżdża do BKS grupy mobilnej do powtórnej kontroli. W momencie rozpoczęcia przez funkcjonariuszy grupy mobilnej powtórnej kontroli, tj. o 3.36 M. Ł. informuje kierownika zmiany R. B. o zabraniu pojazdu "[...]" na powtórną kontrolę, pomimo, że pierwotna kontrola nie została jeszcze zakończona. O powyższym fakcie R. B. i M. H. poinformowali funkcjonariuszy grupy mobilnej, tj. Ł. P. i K. G., jednak nie spowodowało to przerwania powtórnej kontroli. W wyniku powtórnej kontroli ujawniono 7000 sztuk papierosów ukrytych w zbiornika paliwa, podwoziu i tylnych podłużnicach. Uznając za winnego przewinienia dyscyplinarnego M. Ł. organ pierwszej instancji uznał, że M. Ł. nie dokonał kontroli w miejscach pojazdu wskazanych przy prześwietleniu RTG, tj. w tylnym zderzaku, podwoziu i zbiorniku paliwa, pomimo, że wiedział o prześwietleniu pojazdu. Organ za niewystarczające uznał wyjaśnienia obwinionego o braku dostępu do systemu, gdyż komputery ( dwa ) były zajęte, a skorzystanie z nich wprowadziło by dysfunkcję w Oddziale i że M. H. nie poinformował go o miejscach prawdopodobnego ukrycia papierosów. Powyższe jednak nie zwalnia obwinionego M. Ł. z odpowiedzialności, gdyż dysponując telefonem mógł, dzwoniąc do operatorów RTG, uzyskać wiedzę co do miejsc ukrycia kontrabandy. Za wybieg procesowy organ uznał także twierdzenie o niezakończenie odprawy, pomimo zeznań w tej mierze R. K. - kierownika Oddziału Celnego w "[...]". Świadek ów zeznał, że powtórna kontrola następuje po wyjeździe pojazdu z BKS, ale w praktyce niekoniecznie po nadaniu zezwolenia na wyjazd, gdyż – jak dodał – zdarzają się przypadki, że zezwolenie wyjazdu jest nadawane z opóźnieniem, gdy pojazdu nie ma już na przejściu. Jest to niezgodne z instrukcją SOC-O i w takich przypadkach przeprowadzenie powtórnej kontroli nie jest możliwe. Odnosząc się do kwestii zawinienia organ podał, iż wprawdzie nie udowodniono, że M. Ł. był w posiadaniu informacji o domniemanych miejscach ukrycia papierosów, jednak nie stwierdził przeszkód w uzyskaniu takowych. Mianowicie obwiniony nie sprawdził, po wyjęciu przez podróżnego papierosów z tylnego zderzaka, czy wszystkie papierosy zostały wyjęte, pomimo, że z kanału rewizyjnego były widoczne w podłużnicach, nie skontrolował tez zbiornika paliwa. W rezultacie uznał, że kontrola została zakończona, mimo, że formalnie nie została zamknięta w systemie SOC-O. Powołując się na opinię przełożonego organ uznał, że obwiniony posiada duże umiejętności fachowe, które pozwalają na dokonanie ujawnień kontrabandy w miejscach nietypowych – np. w zbiornikach paliwa. W konkluzji organ podał, że nie znalazł okoliczności, o których mowa w art. 167 ust. 6 u.s.c. uzasadniających złagodzenie kary, wziął jednak pod uwagę dotychczasowy przebieg służby obwinionego.

W odwołaniu pełnomocnik M. Ł. adw. T. S. rozstrzygnięciu zarzucił:

1/ obrazę prawa procesowego, a mianowicie art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k., art. 10 k.p.k. i art. 187 u.s.c. polegającą na:

- dokonaniu dowolnej, jednostronnej i wybiórczej oceny materiału dowodowego, w szczególności wyjaśnień obwinionego i zeznań świadków,

- pominięciu istotnych okoliczności ujawnionych w toku postępowania dotyczących warunków wykonywania kontroli w BKS, posiadanego wyszkolenia, wiedzy obwinionego, organizacji pracy, jak również nieprzestrzegania przez innych funkcjonariuszy zasad określonych np. w SOC-O, a przemawiających na korzyść obwinionego.

2/ błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, polegający na przyjęciu, że obwiniony:

- nie sprawdził po wyjęciu przez podróżnego papierosów z tylnego zderzaka, czy wszystkie papierosy zostały wyjęte,

- zakończył kontrolowanie przedmiotowego pojazdu,

- przechodził szereg szkoleń z zakresu budowy pojazdów, które umożliwiały mu kontrolę zbiornika paliwa, jak również kontrole pojazdu w 100% i że

- zbiornik paliwa był pusty i nie było zagrożenia dla bezpieczeństwa funkcjonariuszy, podczas, gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał na przyjęcie za udowodnione powyższych okoliczności.

Ewentualnie orzeczeniu zarzucił rażącą niewspółmierność orzeczonej kary dyscyplinarnej, brak uzasadnienia jej zastosowanej oraz nieuwzględnienie przy jej wymierzaniu:

- wzorowego przebiegu służby obwinionego,

- bardzo dobrej opinii służbowej,

- dotychczasowych wyników jako funkcjonariusza celnego.

Podnosząc powyższe zarzuty wniósł o:

- zmianę zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie obwinionego, względnie przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi I instancji,

- ewentualnie o zmianę orzeczenia i wymierzenie obwinionemu kary dyscyplinarnej w postaci upomnienia. Uzasadniając podał, że M. L. rozdzielił z M. H. obowiązki w zakresie kontroli pojazdu "[...]" w ten sposób, że obwiniony dokonał rewizji tylnego zderzaka pojazdu, jego wnętrza oraz komory silnika, zaś M. H. zrewidował podwozie, w tym m.in. podłużnice oraz okolice braku paliwa. Wspólne wykonywanie rewizji przez funkcjonariuszy celnych nie jest zabronione i ma na celu przyśpieszenie kontroli pojazdu. W tej sytuacji, tj. w ramach wewnętrznego rozdziału zakresu kontroli, funkcjonariusze nie dokonują po sobie tzw. ponownego sprawdzania kierując się zasadą wzajemnego zaufania, tym bardziej, iż przy tak dużej ilości sprawdzanych pojazdów byłoby to niewskazane ze względu na tempo pracy. Obwiniony nie posiadał także żadnego przeszkolenia w zakresie budowy pojazdów oraz kontroli zbiorników paliwa, zarówno z silnikiem diesla, jak i benzynowym. Zakwestionował przyjętą przez organ pierwszej instancji okoliczność, iż zbiornik paliwa był pusty, skoro samochody diesla nie są wyposażone w instalację gazową, a zatem mógł się poruszać bez odpowiedniej ilości paliwa w zbiorniku. Obwinionemu nie zostały przekazane przez tzw. grupę mobilną jakiekolwiek informacje o ewentualnych miejscach ukrycia papierosów. Nadto z praktyki funkcjonariuszy celnych wynika, ze obrazy RTG i ich interpretacja wielokrotnie prowadziła do wskazywania miejsc, gdzie nie odnaleziona żadnych towarów. Dodatkowo obwiniony nie miał możliwości zapoznania się z komunikatami z systemu SOC-O ze względu na brak dostępu do komputera, tzn. nie miał on możliwości zalogowania się do systemu, bez przerwania pracy funkcjonariuszom zajmującym się prowadzeniem postępowań karnych. Dodał, że sam fakt opuszczenia BKS przez podróżnych, bez zwrócenia im dokumentów pojazdu oraz paszportów nie stanowi rzeczywistego zakończenia kontroli, a podróżni nie mogli w tym czasie opuścić przejścia granicznego i wjechać do Polski. W jego ocenie postępowanie funkcjonariuszy grupy mobilnej nie był prawidłowe, gdyż rozpoczęli kontrole " powtórną ", zanim została zakończona kontrola pierwotna. W rezultacie uniemożliwili obwinionemu przeprowadzenie kontroli w pełnym zakresie, czego dowodem jest " interwencja " m. in. kierownika zmiany. Reasumując uznał, iż wszystkie okoliczności, które powinny budzić uzasadnione wątpliwości organu orzekającego zostały rozstrzygane na niekorzyść obwinionego, co narusza art. 5 k.p.k. Dodał, iż nie jest także możliwa w 100% kontrola pojazdów w BKS z uwagi na ilość aut poddawanych rewizji w tychże budynkach. Obwinionemu nie można zarzucić wykonywania czynności służbowych w sposób niedbały lub nieprawidłowy, albowiem rewizja pojazdów nie wchodziła w zakres jego obowiązków, tj. rewizji może dokonać tylko rewident, a nie " odpowiedzialny za BKS ". Naczelnik Urzędu Celnego – w ocenie pełnomocnika – winien rozważyć nieumyślność ewentualnego przewinienia dyscyplinarnego, co winno mieć wpływ na rodzaj kary.

Dyrektor Izby Celnej , po wysłuchaniu Rzecznika Dyscyplinarnego w Izbie Celnej oraz obwinionego, orzeczeniem z dnia "[...]" utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie dyscyplinarne stwierdzając, że ustalenia organu I instancji są prawidłowe, wyprowadzone wnioski wynikają z właściwie zebranego i ocenionego materiału dowodowego, natomiast zastosowana kara jest adekwatna do popełnionego czynu. W zakresie ustaleń faktycznych organ II instancji podzielił ustalenia Naczelnika Urzędu Celnego, z tą różnicą, iż przyjął, iż w czasie kontroli samochodu w BKS-sie, tj. od 2.49 do 3.05 to M. Ł. schodził do kanału rewizyjnego. ( k. 3 orzeczenia ). Organ potwierdził, iż w praktyce celnej zdarzają się odstępstwa od instrukcji SOC-O spowodowane spiętrzeniem kontroli celnej. Tytułem przykładu wskazał na uzupełnianie zapisów w Systemie już po zakończeniu czynności np. " zezwolenia wyjazdu". Uznał jednak owe odstępstwa za nie mające wpływu na ocenę postępowania obwinionego, gdyż w świetle ujawnionego przez niego przemytu i wcześniejszych wskazań RTG do kontroli innych miejsc ukrycia towaru, jego zachowanie także należałoby ocenić jako rażące naruszenie obowiązków służbowych i zasad kontroli, bowiem na nieokreślony czas organ celny pozbawiony był możliwości dozoru nad pojazdem. W ocenie organu II instancji w sytuacji ujawnienia przemytu przerwanie kontroli jest niedopuszczalne, wręcz należy podejmować kolejne czynności wykorzystując sprzęt specjalistyczny do kontroli. W ocenie organu II instancji kontrolujący M. Ł., poza kanałem najazdowym, miał także inne narzędzia pozwalające spenetrować niedostępne elementy konstrukcyjne pojazdu, miejsca potencjalnej kontrabandy, najczęściej papierosów. W tej sytuacji interwencję funkcjonariuszy grupy mobilnej ocenił pozytywnie, którzy zareagowali na rażące naruszenie obowiązków funkcjonariusza. Jakkolwiek –jak uznał organ II instancji – ze strony funkcjonariuszy grupy mobilnej nastąpiło odstępstwo od procedury " powtórnej kontroli " ( pkt 7.6. Instrukcji SOC-O ), to jednak zostało ono uznane za dopuszczalne i konieczne. Organ stwierdził, że brak szkoleń z zakresu budowy pojazdów przez obwinionego nie ma znaczenia, gdyż większość funkcjonariuszy celnych nie posiada wykształcenia z zakresu mechaniki pojazdowej, a umiejętności w tym zakresie nabywa w trakcie pełnienia służby na stanowisku kontroli. Zaniechanie obwinionego polegało na tym, że miał potwierdzić lub zaprzeczyć ustaleniom operatorów RTG, czego nie uczynił. Rażące zaniedbanie obowiązków przez obwinionego M. Ł. przejawia się w nieprzeprowadzeniu szczegółowej kontroli pojazdu, pomimo dysponowania informacją o prawdopodobnym miejscu ukrycia papierosów, możności dysponowania narzędziami oraz pomocą innych funkcjonariuszy. Powyższe stanowi naruszenie art. 166 pkt 4 u.s.c. statuującego odpowiedzialność funkcjonariusza celnego za zaniechanie czynności służbowej albo wykonywanie jej w sposób niedbały lub nieprawidłowy. Natomiast kara zakazu awansowania na wyższe stanowisko przez dwa lata ma oparcie w art. 167 ust. 1 pkt 5 u.s.c. Organ podał, iż żadna z okoliczności wskazanych w art. 167 ust. 6 u.s.c. wpływająca na złagodzenie wymiaru kary w przypadku obwinionego M. Ł. nie zaszła. W tej mierze Dyrektor Izby Celnej podał, że obwiniony w sposób rozmyślny nie zastosował się do wyników kontroli, zakończył kontrolę umożliwiając podróżnemu nielegalne wprowadzenie towaru na obszar celny Unii Europejskiej i uniknięcie odpowiedzialności z tego tytułu. Kontrolę wykonaną przez obwinionego organu II instancji nazwał czynnościami proforma, czyli takimi, które są wykonywane tylko pobieżnie, powierzchownie. Organ także nie uznał za zasadny zarzut o rażącej niewspółmierności kary dyscyplinarnej twierdząc, że mieści się on w katalogu rzeczonych kar.

Skargę na powyższe rozstrzygnięcie dyscyplinarne złożył do sądu administracyjnego pełnomocnik M. Ł. adw. T. S. zarzucając orzeczeniu naruszenie:

1/ art. 4 k.p.k. nakazującego badanie i uwzględnienie wszelkich okoliczności sprawy przemawiających na korzyść, jak i niekorzyść skarżącego, art. 5 § 2 k.p.k. statuującego zasadę rozstrzygania niedających się usunąć wątpliwości na korzyść skarżącego i art. 77 § 1 k.p.a. zobowiązującego organ administracji do wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego,

- co skutkowało przyjęciem błędnego stanu faktycznego i miało istotny wpływ na wynik sprawy, a polegający na uznaniu, iż:

- skarżący wchodził w czasie kontroli do kanału rewizyjnego wraz z funkcjonariuszem M. H., pomimo odmiennych zeznań świadków oraz zabezpieczonego materiału video,

- odstępstwa od wypełnienia obowiązków przez grupę mobilną zgodnie z instrukcją SOC-O nie miały wpływu na ocenę postępowania skarżącego,

- skarżący zakończył kontrolę "[...]", pomimo, że co innego wynika z analizy zapisów systemu SOC-O oraz zeznań świadka M. H. i M. J.,

- zgoda na czasowe opuszczenie budynku kontroli szczegółowej przez pojazd kontrolowany stanowiła rażące naruszenie obowiązków i zasad kontroli, gdyż organ celny pozbawiony był możności kontroli nad pojazdem, pomimo funkcjonującego monitoringu na przejściu granicznym w "[...]",

- skarżący jako pełniący funkcję odpowiedzialnego BKS winien dokonywać przeszukania środków transportu, pomimo, że co innego wynika z Regulaminu Organizacyjnego Oddziału Celnego w "[...]",

- obwiniony posiadał wiedzę w przedmiocie wskazań funkcjonariuszy grupy mobilnej odnośnie ukrycia papierosów w baku paliwa pojazdu "[...]", podczas, gdy takie informacje nie zostały mu przekazane przez M. H.,

- skarżący wypełniał swoje obowiązki z pominięcie wskazań RTG, pomimo, że nie miał wiedzy o innych miejscach ukrycia wyrobów tytoniowych, aniżeli te, których sprawdzenia dokonał zgodnie z sugestią M. H..

2/ art. 107 & 3 k.p.a. poprzez brak:

a/ wskazania przyczyn, z powodu których organy I i II instancji odmówiły mocy dowodowej postanowieniu Prokuratora Rejonowego o umorzeniu śledztwa przeciwko podejrzanemu M. Ł. wobec niepopełnienia zarzucanego mu przestępstwa,

b/ wskazania fatów, które organ uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł ( brak chociażby jakiegokolwiek odniesienia do dowodu w postaci zeznań świadków) oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności,

c/ należytego wyjaśnienia podstawy prawnej decyzji, a jedynie przytoczenie treści przepisów bez odniesienia do stanu faktycznego.

3/ art. 167 u.s.c. poprzez wymierzenie kary dyscyplinarnej niewspółmiernej do przewinienia dyscyplinarnego i stopnia zawinienia skarżącego wskutek przyjęcia, że nie zachodziły żadne przesłanki mogące mieć wpływ na złagodzenie orzeczenia dyscyplinarnego i nieuwzględnienie skutków, jakie dla skarżącego w sferze uprawnień oraz w zakresie przebiegu służby będzie miała orzeczona kara.

Wniósł o przeprowadzenie dowodu z postępowania dyscyplinarnego z dnia "[...]" na okoliczność wpływu przez Naczelnika Urzędu Celnego w ‘[...]" T. M. na Rzecznika Dyscyplinarnego Urzędu Celnego w "[...]" odnośnie sposobu zakończenia postępowania dyscyplinarnego.

Podnosząc powyższe zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia oraz poprzedzającego go orzeczenia Naczelnika Urzędu Celnego w "[...]" i umorzenie postępowania.

Uzasadniając podał, iż w sprawie wszystkie okoliczności były interpretowane na niekorzyść obwinionego, pod z góry założona tezę, iż dopuścił się on przewinienia dyscyplinarnego i winien za to zostać ukarany karą zakazu awansowania na wyższe stanowisko ( vide ręczne adnotacje sporządzone na sprawozdaniu Rzecznika Dyscyplinarnego Urzędu Celnego w "[...]" z dnia "[...]"), pomimo, że rzecznik wnosił o umorzenie postępowania, to jednak na skutek zachowania Naczelnika Urzędu Celnego w "[...]" zmuszony był podjąć działania zmierzające do ukarania skarżącego. Podał, iż obwiniony w toku postępowania wskazywał, że na jakość dokonanej przez niego kontroli miały wpływ takie okoliczności, jak: duża ilość kontrolowanych pojazdów, brak dostępu do komputera celem sprawdzenia pojazdów w SOC-O oraz brak pełnej informacji odnośnie możliwych miejsc ukrycia papierosów ( wytypowanych przez grupę mobilną za pomocą skanera RTG m.in. zbiornika paliwa ) na skutek nieprzekazania takiej informacji przez M. H. Na powyższe okoliczności skarżący nie miał wpływu i nie wynikały one z jego dobrej, bądź złej woli. W ocenie pełnomocnika obwinionego wywody organu II instancji zawarte w uzasadnieniu orzeczenia odnośnie umyślności lub jej braku, jak również stanu świadomości i woli działania skarżącego są jedynie wyciętymi z kontekstu fragmentami orzeczeń sądowych, komentarzy oraz przepisów ustawy. Dyrektor Izby Celnej – jak wywodził dalej – zawarł je w uzasadnieniu orzeczenia, beż żadnego logicznego nawiązania do przedmiotowej sprawy, gdyż samo powoływanie się na orzecznictwo bądź też stosowanie fragmentów orzeczeń sądowych nie spełnia wymogów stawianych uzasadnieniu decyzji zgodnie z art. 107 k.p.a. oraz art. 424 k.p.k. Zastrzeżenia budzi także zasadność wymierzenia piątej z dziesięciu możliwych kar dyscyplinarnych. Uzasadnienie decyzji nie wskazuje w żadnym zakresie, w jakim stopniu okoliczności wymienione w art. 167 ust. 5 pkt 1 u.s.c. zostały wzięte pod uwagę przy wymiarze kary, zwłaszcza, że obwinionemu nie zarzucono działania umyślnego. Do skargi dołączył sprawozdanie z postępowania dyscyplinarnego Rzecznika Dyscyplinarnego Urzędu Celnego w "[...]" z dnia "[...]", znak: "[...]" ( niepodpisane ) z odręcznym skreśleniem zapisu " (...) o umorzenie postępowania. " i odręcznym zapisem " wymierzenie kary dyscyplinarnej – zakazu podwyższania stopnia służbowego przez dwa lata. ".

W odpowiedzi na skargę Zastępca Dyrektora Izby Celnej przyznał, że na skutek błędu pisarskiego mylnie wskazano, że to obwiniony schodził do kanału rewizyjnego, a nie inny kontrolujący M. H. Błąd ten wynikał – jak dodał – z posłużenia się do sporządzenia uzasadnienia orzeczenia sprawozdaniem z przeglądu materiału filmowego, w którym jako kontrolera z kanału rewizyjnego wskazano M. H. Jednak w ocenie organu II instancji nie miało to wpływu na ocenę całokształtu materiału dowodowego. Kontrolerem w kanale rewizyjnym był M. H. Co do przedłożonego przez pełnomocnika skarżącego pisma z dnia "[...]", to podał, że jest to kopia ( nieznana wcześniej organowi II instancji ) sporządzona na etapie przygotowania sprawozdania rzecznika dyscyplinarnego. Skreślenia były dokonane przez rzecznika, skreślone zapisy pochodzą ze sprawozdania w innej sprawie.

Na rozprawie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Olsztynie w dniu 17 grudnia 2014r. pełnomocnik skarżącego cofnął wniosek o dopuszczenie dowodu z akt postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową.

Pełnomocnik organu podał, że sprawozdanie z postępowania dyscyplinarnego z dnia "[...]" było wstępnym projektem do oficjalnych dwóch sprawozdań rzecznika dyscyplinarnego – było kopią roboczą do oficjalnych sprawozdań. Nie był w stanie podań autora odręcznych zapisów na projekcie tegoż sprawozdania. Dodał, że M. H. nie był obwiniony do zdarzenia z dnia "[...]" dotyczącego kontroli pojazdu "[...]".

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga jako zasadna podlega uwzględnieniu.

W myśl art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Z kolei z mocy art. 3 § 1 i § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm. - zwana dalej p.p.s.a.), sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie; kontrola działalności administracji publicznej obejmuje orzekanie w sprawach skarg m.in. na decyzje administracyjne. Stosownie do art. 134 § 1 p.p.s.a. Sąd rozpoznając skargę rozstrzyga w granicach danej sprawy, jednakże nie jest związany zarzutami i wnioskami tej skargi oraz powołaną podstawą prawną. Sąd może w związku z powyższym, wychodząc poza granice skargi, stwierdzić określone naruszenie prawa materialnego bądź przepisów postępowania nawet wówczas, gdy skarżący takiego naruszenia nie dostrzegł i nie zgłosił odpowiednich zarzutów we wniesionej skardze.

Zadaniem sądu administracyjnego, w sprawach związanych z postępowaniem dyscyplinarnym, jest sprawdzenie zgodności tegoż postępowania z obowiązującymi przepisami prawa, tj. czy postępowanie zostało wszczęte i toczyło się zgodnie z przepisami Rozdziału 11 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323 z późn. zm.), a także czy zastosowana wobec funkcjonariusza kara mieści się w katalogu kar dyscyplinarnych określonych w art. 167 ust. 1 tej ustawy.

Skarżone orzeczenie wydane zostało na podstawie art. 169 ust. 1, art. 187 u.s.c. i § 12 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego w stosunku do funkcjonariuszy celnych z dnia 11 lutego 2010r. ( Dz. U. Nr 89, poz. 555 ). Przywołany art. 169 ust. 1 u.s.c. normuje właściwość rzeczową organów dyscyplinarnych, zaś art. 187 tej ustawy stanowi, iż w sprawach nieunormowanych w niniejszym rozdziale, tj. 11 u.s.c. stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania karnego. Z uzasadnienia skarżonego orzeczenia wynika jednak, iż zarzucone obwinionemu przewinienie dyscyplinarne oparto na art. 166 pkt 4 u.s.c., zaś karę dyscyplinarną na art. 167 ust. 1 pkt 5 przedmiotowej ustawy. W art. 166 pt 4 rzeczonej ustawy przewidziano odpowiedzialność dyscyplinarną funkcjonariusza celnego za zaniechanie czynności służbowej albo niewykonanie jej w sposób niedbały lub nieprawidłowy.

W ocenie organu II instancji niedbałość/nieprawidłowość czynności służbowej przypisanej obwinionemu M. Ł. przejawiała się w niedochowaniu należytej staranności przy rewizji w dniu "[...]" pojazdu nr "[...]", czym naruszył art. 122 pkt 2 w zw. z art. 166 pkt 4 u.s.c. Z kolei art. 122 pkt 2 tej ustawy stanowi, iż funkcjonariusz jest obowiązany do rzetelnego i terminowego wykonywania powierzonych zadań. Owa niedbałość/nieprawidłowość przy kontroli wspominanego pojazdu przejawiała się w nieujawnieniu części kontrabandy ( papierosów ) ukrytych w przedmiotowym samochodzie.

Sąd dokonując kontroli zaskarżonej decyzji podzielił zarzut skargi i stwierdził naruszenie prawa, to jest art. 178 ust. 3 pkt 6 u.s.c. Zgodnie z tym przepisem orzeczenie dyscyplinarne powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne. Powołana ustawa o Służbie Celnej nie określa precyzyjnie, w jaki sposób powinno zostać sporządzone uzasadnienie. Jednakże w ocenie sądu lakoniczność sformułowania ustawy nie może zwalniać organu z obowiązku wnikliwego i starannego wyjaśnienia, czym kierował się wydając orzeczenie dyscyplinarne o ukaraniu funkcjonariusza celnego. Osoba ukarana ma prawo poznać motywy, którym organ kierował się uznając, że naruszyła ona obowiązki służbowe. Zatem wydaje się oczywistym, iż uzasadnienie winno wskazywać fakty uznane za udowodnione i dowody, na których w tej mierze oparł się organ orzekający oraz przyczyn, dlaczego innym dowodom, zwłaszcza tym prezentowanym przez obwinionego, odmówił wiarygodności. Powyższe okoliczności, które rzutują na wynik sprawy, powinny zostać poparte wnikliwym wyjaśnieniem, dlaczego postępowanie funkcjonariusza celnego było niewłaściwe, a jego wina nie budzi wątpliwości. ( por. wyrok WSA w Łodzi z dnia 20 grudnia 2011r., III SA/Łd 1085/11, LEX Nr 1154690 ). Brak spełnienia powyższych elementów czyni weryfikację legalności orzeczenia przez pryzmat motywów jego uzasadnienia co najmniej utrudnioną, jeśli nie niemożliwą. Normatywnym potwierdzeniem powyższego stanowiska jest art. 424 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. kodeks postępowania karnego ( Dz. U. z 1997r., Nr 89, poz. 555 ze zm. ) - stosowany odpowiednio w uwagi na art. 187 u.s.c. – stanowiący, iż uzasadnienie winno zawierać wskazanie, jakie fakty zostały uznane za udowodnione lub nie udowodnione, na jakich w tej mierze organ oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych. Takiej wnikliwej oceny materiału dowodowego zabrakło w uzasadnieniu orzeczenia Dyrektora Izby Celnej w skarżonym orzeczeniu.

Skarżone orzeczenie dyscyplinarne o ukaraniu karą zakazu awansowania na wyższe stanowisko służbowe przez dwa lata zasadza się na stwierdzeniu, iż obwiniony M. Ł. w sposób nienależyty ( niedbały/nieprawidłowy ) dokonał rewizji szczegółowej pojazdu w BKS, pomimo, iż taka powinność na nim ciążyła. Jednakże analiza akt postępowania wykazuje, iż to organ nie wywiązał się w sposób należyty z dowodowego wykazania zawinienia obwinionego przy wykonywaniu powierzonych mu obowiązków służbowych.

Po pierwsze organ powinność dokonania przez M. Ł. szczegółowej kontroli pojazdu wywodzi z karty opisu stanowiska nr "[...]", stanowiącej załącznik do ww. karty zakresu obowiązków i uprawnień. Jednocześnie tytułem przykładu wskazał na powinności wynikające z owych dokumentów, lecz wśród nie ma obowiązku przeszukania środków transportu, łącznie z częściowym demontażem środków transportu przy wykorzystaniu urządzeń i narzędzi specjalistycznych, a właśnie zaniechanie powyższego w kwestionowanym orzeczeniu zarzuca się obwinionemu. Co więcej takowe obowiązki M. Ł. nie wynikają z jego karty zakresu obowiązków i uprawnień stanowiącej załącznik nr 3 do decyzji nr "[...]" Dyrektora Izby Celnej z dnia "[...]", ( podpisanej przez obwinionego w dniu "[...]"), ani tym bardziej z zakresu stanowiska służbowego "[...]" - kontrola szczegółowa w BKS ( również podpisanego przez obwinionego w tym samym dniu ). Nadto z Regulaminu organizacyjnego Oddziału Celnego w "[...]" wynika, iż za przeszukanie środków transportu, łącznie z częściowym demontażem pojazdów, dokonywanie przeszukań osobistych, a w przypadku ujawnienia przemytu zabezpieczenie niezbędnych dowodów dla prawidłowego postępowania, sporządzenie notatki oraz – co niezmiernie istotne – rejestracja wyników kontroli w systemie SOC-o ( lp. 5,6, i 8 ) odpowiedzialny jest rewident BKS. Tymczasem niekwestionowanym pozostaje, iż obwiniony M. Ł. w dniu "[...]" pełnił służbę jako " odpowiedzialny BKS. ". Z tytułu pełnionej funkcji był zobowiązany m. in. – jak przywołał organ – do poinformowania podróżnych o zakresie i sposobie przeprowadzenia przeszukania pojazdu lub przeszukania osobistego, ( lp. 3 w.w regulaminu organizacyjnego ). Z obowiązku tego – identycznie, jak z pozostałych wyszczególnionym w regulaminie organizacyjnym - nie sposób wywieść powinności odpowiedzialnego BKS do dokonania czynności, której niedbałe/nieprawidłowe wykonanie jest przedmiotem zarzutu obwinionego. Obowiązywanie prezentowanego powyżej regulaminu organizacyjnego potwierdził słuchany w charakterze świadka R. B., w/z kierownik zmiany w dniu "[...]" w Oddziale Celnym w "[...]" oraz kierownik tegoż Oddziału R. K. Obydwaj zgodnie zeznali, że regulamin organizacyjny dla odpowiedzialnego BKS nie statuuje obowiązku dokonywania szczegółowej kontroli pojazdu, ani podróżnych w BKS. Wprawdzie dostrzec wypada, iż pierwszy z nich zeznał, iż " praktyka mija się z procedurami ", zaś kierownik oświadczył, że " Odpowiedzialny w BKS koordynuje pracą i dokonuje rewizji. Jest to przyjęte z wytycznych Naczelnika, z poleceń wcześniejszych kierowników. Jest to przyjęty zwyczaj. ". W ocenie Sądu tego rodzaju dowód jest nieprzydatny dla stwierdzenia zakresu obowiązków funkcjonariusza służby celnej, gdyż wprowadza co najmniej nieokreśloność w tym zakresie, a w konsekwencji brak jednoznacznych kryteriów odpowiedzialności za owe - nie przewidziane w regulaminie organizacyjnym, karcie zakresu uprawnień i obowiązków oraz w karcie opisu stanowiska - obowiązki funkcjonariusza celnego. W tym też zakresie organy przedsięwezmą inicjatywę ukierunkowaną na precyzyjne i jednoznaczne ustalenie zakresu obowiązków służbowych obwinionego M. Ł., zwłaszcza w kontekście czynności, których zaniechanie zostało mu zarzucone.

Po wtóre uznanie przez organ I instancji, iż kontrola szczegółowa została zakończona w oparciu tylko i wyłącznie o sam fakt opuszczenia przez pojazd BKS pozostaje w oczywistej sprzeczności z ujawnionym materiałem dowodowym w sprawie. Organ nie kwestionuje, iż pojazd opuścił BKS, pomimo braku zezwolenia wyjazdu zgodnie z instrukcją i procedurą użytkowania systemu odpraw celnych osobowych ( SOC-O ) stanowiącej załącznik nr 1 do decyzji nr "[...]" Dyrektora Izby Celnej z dnia "[...]". Nikt nie podważą także faktu, iż po opuszczeniu przez pojazd BKS jego dokumentacja wraz z paszportem nie zostały podróżnemu wydane. W świetle powyższego przekonywująco brzmi teza obwinionego o zgodzie tylko na czasowe opuszczenie BKS przez kontrolowany pojazd, tym bardziej, iż tego rodzaju praktyka – acz niezgodna z instrukcją SOC-O – nie była wyjątkowa w tym Oddziale. Okoliczność wyrażenia zgody tylko na czasowe opuszczenie BKS przez kontrolowany pojazd potwierdza m. in. w/z kierownik zmiany R. B., zaś praktykę nadawania w powyższym systemie zezwolenia wyjazdy z opóźnieniem, tj. po faktycznym opuszczeniu BKS przez pojazd, kierownik Oddziału R. K. W tej mierze nie sposób także pominąć zeznać M. J., według której obie kontrole, tj. ta wykonywania m. in. przez obwinionego, jak i " powtórna " były prowadzone równolegle, co w sposób jednoznaczny obrazuje materiał filmowy z Systemu Cyfrowej Telewizji Dozorowej Oddziału. Zeznaniom tychże świadków – w ocenie Sądu - nie sposób odmówić wiarygodności, mając na uwadze zwłaszcza pełnione przez nich funkcje w Oddziale oraz fakt, iż relacjonują o pragmatyce funkcjonowania Oddziału, która nie w pełni dostosowuje się do obowiązujących w tej materii przepisów. Jednakże – w ocenie Sądu – inicjatywa dowodowa organu w bezspornym ustaleniu okoliczności zakończenia ( względnie jej braku ) kontroli, pomimo opuszczenia BKS przez kontrolowany pojazd, nie została w pełni przedsięwzięta. Kontynuując postępowanie organ zweryfikowanie przyczyny: - powtórnej kontroli ( przesłuchanie w charakterze świadka P. P. – dotychczas nieprzesłuchany oraz Ł. P. i K. G. na okoliczność motywu zarządzenia ponownej kontroli, pomimo posiadania potwierdzonej informacji, iż kontrola pierwotna nie została zakończona ) – anulowania zezwolenia wyjazdu ( przesłuchanie świadka M. N. – dotychczas nieprzesłuchanej ) – opóźnienia w wprowadzeniu do SOC-O faktu dokonania powtórnej kontroli ( św. Ł. P. ).

W kontynuowanym postępowaniu niezbędnym będzie także ponowne wysłuchanie rzecznika dyscyplinarnego na okoliczność przyczyny nieprzedstawienia organowi dyscyplinarnego wniosku o umorzenie postępowania – art. 177 ust. 3 pkt 3 lit. d) u.s.c. - wobec obwinionego, skoro w sprawozdaniu z postępowania dyscyplinarnego z dnia ‘[...]", jak i w wysłuchaniu w dniu "[...]" stwierdził, że kontrola nie została formalnie zakończona, względnie wniosku o uniewinnienie – art. 177 ust. 3 pkt 3 lit. a u.s.c. ) - skarżącego, skoro uznał, że nie udowodniono, aby M. Ł. był w posiadaniu informacji o domniemanych miejscach ukrycia papierosów. Tym bardziej - jak uznał - iż z decyzji Nr "[...]" Dyrektora Izby Celnej z dnia "[...]" wynika, że w sytuacji, gdy używając dostępnych środków kontroli stwierdzono niezgłoszone towary w zbiorniku paliwa, należy - w przypadku odmowy wydania towaru przez podróżnego – zabezpieczyć pojazd, a dalsze czynności ( kontrola ) wykonywać w zakładzie specjalistycznym. Rolą rzecznika będzie wykazanie, iż złożony przez niego wniosek jest logiczną konsekwencją poczynionych przez niego w postępowaniu dyscyplinarnym ustaleń dowodowych, a nie stanowi ich zaprzeczenia.

Powyższe ma tym bardziej istotne znaczenie w kontekście zarzutu skargi tj. o domniemanym wpływie Naczelnika Urzędu Celnego w "[...]" na rzecznika dyscyplinarnego co do sposobu zakończenia postępowania dyscyplinarnego, czego dowodem ma być załączona do skargi kserokopia sprawozdania rzecznika dyscyplinarnego z postępowania z dnia "[...]". Wyjaśnienia w szczególności wymaga ustalenie przyczyny skreślenia wniosku " (...) o umorzenie postępowania. " oraz dokonania odręcznego zapisu " wymierzenia kary dyscyplinarnej zakazu podwyższania stopnia służbowego przez 2 lata ", a przed wszystkim ustalenie autora owego skreślenia, a tym bardziej cytowanego dopisku.

W konsekwencji powyższego zarzut skargi o zinterpretowaniu wszystkim wątpliwości dowodowych na niekorzyść obwinionego, aktualnie jest co najmniej przedwczesny, skoro inicjatywa dowodowa organów w weryfikacji okoliczności istotnych w kwestii deliktu dyscyplinarnego nie została w pełni, w zakresie powyżej prezentowanym, przedsięwzięta.

Abstrahując od przyszłych ustaleń dowodowych w sprawie, aktualnie skarżone orzeczenie nie spełnia wymogu art. 167 ust. 5 u.s.c., gdyż nie wskazuje, która z okoliczności tam wskazanych wpłynęła za zaostrzenie wymiaru kary, piątej w gradacji ich wymiaru. Kwestionowane orzeczenie tym bardziej nie daje odpowiedzi, z jakiego powodu fakt nieposiadania przez obwinionego informacji o domniemanych miejscach ukrycia papierosów i faktycznej niemożności ( co najmniej utrudniony dostęp do komputerów ) weryfikacji owych miejsc ewentualnej kontrabandy nie był rozważany przez organy orzekające w sprawie jako okoliczności, przynajmniej co do zasady, mogące potencjalnie świadczyć o nieumyślnym popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego ( art. 167 ust. 6 pkt 1 u.s.c. ). Kontynuując postępowanie organy uwzględnią wyłożoną ocenę prawną oraz wskazania co do dalszego postępowania.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 c) p.p.s.a. uchylił zaskarżone orzeczenia. Na podstawie art. 152 p.p.s.a. orzekł, ze zaskarżone orzeczenie nie podlega wykonaniu. O kosztach postępowania postanowiono na podstawie art. 200, 205 § 2 i 209 p.p.s.a.