drukuj    zapisz    Powrót do listy

6209 Inne o symbolu podstawowym 620 638 Sprawy egzekucji administracyjnej;  egzekucja obowiązków o charakterze niepieniężnym, Inspekcja sanitarna, Inspektor Sanitarny, Stwierdzono nieważność postanowienia I i II instancji, III SA/Łd 545/13 - Wyrok WSA w Łodzi z 2013-09-11, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

III SA/Łd 545/13 - Wyrok WSA w Łodzi

Data orzeczenia
2013-09-11 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2013-05-17
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi
Sędziowie
Arkadiusz Blewązka /sprawozdawca/
Ewa Alberciak
Janusz Furmanek /przewodniczący/
Symbol z opisem
6209 Inne o symbolu podstawowym 620
638 Sprawy egzekucji administracyjnej;  egzekucja obowiązków o charakterze niepieniężnym
Hasła tematyczne
Inspekcja sanitarna
Skarżony organ
Inspektor Sanitarny
Treść wyniku
Stwierdzono nieważność postanowienia I i II instancji
Powołane przepisy
Dz.U. 2012 poz 270 art. 145 par. 1 pkt 2, art. 152, art. 200
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jednolity.
Dz.U. 2000 nr 98 poz 1071 art. 156 par. 1 pkt 1
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r.- Kodeks postępowania administracyjnego - tekst jednolity
Dz.U. 2005 nr 229 poz 1954 art. 18
Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - tekst jedn.
Sentencja

Dnia 11 września 2013 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział III w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Janusz Furmanek, Sędziowie Sędzia WSA Ewa Alberciak, Sędzia WSA Arkadiusz Blewązka (spr.), , Protokolant Specjalista Aneta Brzezińska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 września 2013 roku sprawy ze skargi M. R. na postanowienie Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia 1. stwierdza nieważność zaskarżonego postanowienia oraz poprzedzającego postanowienia Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w R. z dnia [...] nr [...]; 2. stwierdza, że zaskarżone postanowienie nie podlega wykonaniu do dnia uprawomocnienia się w wyroku; 3. zasądza od Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Ł. na rzecz M. R. kwotę 100 (sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia [...], znak: [...] Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Ł. na podstawie art. 12 ust. 1, ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2011r., nr 212, poz. 1263 ze zm.), art. 119 i art. 122 ustawy z dnia 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005r., Nr 229, poz. 1954 ze zm.), art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000r., Nr 98, poz. 1071 ze zm., w dalszej części uzasadnienia, jako K.p.a.), po rozpatrzeniu zażalenia M.R. na postanowienia Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w R. z dnia [...] w sprawie nałożenia grzywny w celu przymuszenia w wysokości 500 zł. – utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.

Ze zgromadzanych akt administracyjnych wynika, iż Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w R. upomnieniem z dnia 12 marca 2012r., wezwał M.R. do wykonania obowiązku poddania dzieci – Ma.R. i K.R. – obowiązkowym szczepieniom ochronnym w terminie 7 dni od daty doręczenia upomnienia. W odpowiedzi na powyższe M.R. oświadczyła, iż jej decyzja o nie poddaniu dzieci szczepieniom ochronnym wynika z obawy o skutki uboczne i powikłania zdrowotne, jakie mogą wywołać szczepienia. Wskazała, że przymuszanie do wykonania obowiązku poddania się szczepieniom łamie podstawowe prawa człowieka i prawa pacjenta do wyrażenia zgodny na zabieg medyczny.

W dniu 29 marca 2012r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w R. wystawił wobec M.R. tytuł wykonawczy nr [...], wskazując jako podstawę prawną egzekwowanego obowiązku przepis art. 20 § 1 pkt 4 oraz art. 26 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Jednocześnie w tej samej dacie Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w R. wydał postanowienie nr [...], którym nałożył na M.R. grzywnę w wysokości 500 zł w celu przymuszenia do wykonania obowiązku poddania dzieci szczepieniom ochronnym. Oba dokumenty zostały skutecznie doręczone zobowiązanej w dniu 2 kwietnia 2012r.

W dniu 5 kwietnia 2012r. M.R. wniosła do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Ł. pismo zatytułowane "kasacja od postanowienia o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia do wykonania obowiązku szczepienia". Zarzucając naruszenie art. 31 ust. 2 Konstytucji RP wskazała, iż w świetle obowiązujących przepisów prawa brak jest podstaw do przymuszenia jej do wykonania obowiązku doprowadzenia dzieci do punktu szczepień. Podniosła, iż wiek, w którym należy przeprowadzić szczepienie, rodzaj choroby i szczepionki określone zostały w komunikacie Głównego Inspektora Sanitarnego, który nie stanowi źródła prawa powszechnie obowiązującego. Ponadto skarżąca wskazała, iż art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. nr 234, poz. 1570 ze zm.) stanowi o Narodowym Programie Szczepień Ochronnych, natomiast organ powołuje się na Program Szczepień Ochronnych. Żaden przepis ustawy nie stanowi również podstawy do wskazania określonego zakładu opieki zdrowotnej, w którym obowiązek poddania szczepieniom miałby zostać wykonany.

Postanowieniem z dnia [...], znak [...] Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Ł. utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie. W uzasadnieniu postanowienia organ wskazał, że zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane do poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym w ramach Narodowego Programu Szczepień Ochronnych. Obowiązkowe szczepienia ochronne wykonywane są w oparciu o Program Szczepień Ochronnych na dany rok ogłaszany w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Ministra Zdrowia przez Głównego Inspektora Sanitarnego (art. 17 ust. 11 tejże ustawy). Wykaz natomiast chorób zakaźnych objętych obowiązkiem szczepień ochronnych oraz grupy osób i ich wiek, które zobowiązane są do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym określone zostały w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. nr 182, poz. 1086). Zgodnie z § 3 rozporządzenia, obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi, ostremu zapaleniu rogów przednich rdzenia kręgowego (chorobie Heinego – Medina) obejmuje dzieci i młodzież do ukończenia 19 roku życia. Odporność po szczepieniach przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi, ostremu zapaleniu rogów przednich rdzenia kręgowego, poliomyelitis (chorobie Heinego – Medina) jest krótkotrwała i wymaga podawania dawek przypominających w określonych odstępach czasu. Zgodnie natomiast art. 18 ust. 1 omawianej ustawy obowiązkowe szczepienia ochronne i poprzedzające ich wykonanie lekarskie badanie kwalifikacyjne, a także konsultacje specjalistyczne, przeprowadzają świadczeniodawcy, z którymi Narodowy Fundusz Zdrowia zawarł umowy o udzielanie tych świadczeń. W niniejszej sprawie zgłoszenia faktu nie wykonania obowiązkowych szczepień ochronnych dzieci nastąpiło od Gminnego Ośrodka Zdrowia w Ła. w związku z pozostawaniem dzieci pod opieką profilaktyczną tej placówki medycznej.

Na powyższe postanowienie strona złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, który wyrokiem z dnia 13 września 2012r. uchylił zaskarżone postanowienie, wskazując na niezbędność rozstrzygnięcia charakteru prawnego jej pisma z dnia 4 kwietnia 2012r.. Sąd podkreślił, iż nie wyjaśniono, czy przedmiotowe pismo to zażalenie na postanowienie organu I instancji o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia, czy też zarzuty, o których mowa w art. 33 ustawy, czy też może są to oba środki zaskarżenia zawarte w jednym piśmie.

Czyniąc zadość wytycznym Sądu organ wezwał stronę do sprecyzowania jak należy odczytywać pismo z dnia 4 kwietnia 2012r.. W odpowiedzi, w piśmie z dnia 25 stycznia 2013r. strona oświadczyła, iż pismo z dnia 4 kwietnia 2012r. należy traktować jako zażalenie na postanowienie o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia.

Organ uwzględniając oświadczenie strony przystąpił do własnej analizy materiałów sprawy ustalając, iż w związku ze zgłoszeniem przez Gminny Ośrodek Zdrowia w Ła. faktu niewykonywania obowiązkowych szczepień ochronnych organ I instancji wszczął postępowania w celu wykonania obowiązku wynikającego z przepisów ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. W dniu 29 marca 2012r. wystawił tytuł wykonawczy i przystąpił do egzekucji obowiązku wykonania szczepień, wydając postanowienie o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia.

W piśmie z dnia 4 kwietnia 2012r. (data wpływu do organu 6 kwietnia 2012r.) strona oświadczyła, iż jej odmowa szczepienia dzieci wynika z obawy o skutki uboczne i powikłania zdrowotne, jakie mogą wywołać szczepienia i wniosła o kasację postanowienia o nałożeniu grzywny. Strona wskazała na brak podstawy prawnej nakazującej stawienie się w określonym czasie i miejscu na szczepienie, a Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego nie stanowi źródła prawa powszechnie obowiązującego.

Ustosunkowując się do zarzutów zażalenia organ odwoławczy wyjaśnił, iż działania organów sanitarnych mają umocowanie w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, który przewiduje, iż osoby przebywające na terytorium państwa polskiego są obowiązane do poddawania się szczepieniom ochronnym. Obowiązkowe szczepienia ochronne są wykonywane w oparciu o Program Szczepień Ochronnych na dany rok ogłaszany w formie komunikatu w dzienniku urzędowym Ministra Zdrowia przez Głównego Inspektora Sanitarnego (art. 17 ust. 11 tejże ustawy). Dalej wskazano, iż wykaz chorób zakaźnych objętych obowiązkiem szczepień ochronnych oraz grupy osób i ich wiek, które zobowiązane są do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym określone zostały w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. nr 182, poz. 1086). Zgodnie z § 3 rozporządzenia, obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi, ostremu zapaleniu rogów przednich rdzenia kręgowego (chorobie Heinego – Medina) obejmuje dzieci i młodzież do ukończenia 19 roku życia. Odporność po szczepieniach przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi, ostremu zapaleniu rogów przednich rdzenia kręgowego, poliomyelitis (chorobie Heinego – Medina) jest krótkotrwała i wymaga podawania dawek przypominających w określonych odstępach czasu. Wskazywany w Programie Szczepień Ochronnych wiek dzieci, w którym powinny być wykonywane określone obowiązkowe szczepienia ochronne wynika z czasu utrzymywania się odporności nabytej przez dziecko od matki, odporności po poprzednich dawkach szczepionek, konieczności zachowania określonych odstępów pomiędzy szczepieniami, a także podyktowany jest wiedzą na temat epidemiologii tych chorób, zwłaszcza znajomości wieku, w którym najczęściej dochodzi do zachorowań na daną chorobę.

W ocenie organu nie znajduje uzasadnienia zarzut strony, iż działania organów inspekcji sanitarnej nie mają umocowania w prawie. Podobnie nie znajduje argumentów zarzut, iż w Polsce nie występuje stan epidemii, który mógłby uzasadniać nałożenie obowiązku szczepień, ponieważ to właśnie z uwagi na wprowadzenie przed wielu laty obowiązkowych szczepień ochronnych epidemia chorób zakaźnych, co do których obowiązek wprowadzono, nie występuje stan epidemii i aby ten stan utrzymać konieczne jest kontynuowanie szczepień ochronnych. Organ dodał, iż częściej występują powikłania po przebytych chorobach zakaźnych, niż niepożądana odczyny poszczepienne po szczepieniach obowiązkowych.

Organ podkreślił, iż nietrafny jest zarzut braku podstawy prawnej wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Na stronę nie został nałożony obowiązek wykonania szczepień ochronnych u dzieci decyzją organów inspekcji sanitarnej w oparciu o ustawę z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, lecz zostało wszczęte postępowanie administracyjne zgodnie z ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Dalej stwierdził, iż argumenty strony przedstawione w piśmie z dnia 4 kwietnia 2012r. mają charakter zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania administracyjnego, o których mowa w art. 33 ustawy. Strona kwestionuje istnienia obowiązku szczepień ochronnych i dopuszczalność stosowania przez państwo przymusu w razie ich niezrealizowania. Natomiast w wezwaniu do sprecyzowania charakteru pisma z 4 kwietnia 2012r. strona została poinformowana, że w zażaleniu na postanowienie o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia można podnosić jedynie te okoliczności, które nie stanowią przedmiotu zarzutów. Na koniec organ zauważył, iż strona nie kwestionuje wysokości nałożonej grzywny ani nie stawia zarzutów uchybień procesowych.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi MR. zarzuciła naruszenie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. poprzez utrzymanie w mocy postanowienia organu I instancji i bezpodstawne przyjęcie, że nie podlega ono uchyleniu pomimo, iż zostało wydane z naruszeniem prawa. Nadto naruszenie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, poprzez jego błędną wykładnię i bezpodstawne przyjęcie, że przepis ten jest podstawą prawną umożliwiającą nałożenie obowiązku poddania małoletnich obowiązkowym szczepieniom ochronnym. Zarzuciła także naruszenie przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych, poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, iż stanowi podstawę do orzeczenia o obowiązku poddania szczepieniom ochronnym; oraz art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U 2009r., nr 52, poz. 417 ze zm.) poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji nie dostrzeżenie, iż strona jako przedstawicielka ustawowa małoletnich ma prawo do wyrażenia zgody lub odmowy tej zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych jej dzieciom. Skarżąca zarzuciła także naruszenie art. 31 ust. 2 i ust. 3 i art. 87 ust. 1 Konstytucji RP poprzez utrzymanie w mocy postanowienia nakazującego poddanie małoletnich zabiegowi nieokreślonemu przepisem prawa i zabiegowi określonemu aktem znajdującym się poza katalogiem konstytucyjnych źródeł prawa, oraz przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010r. w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz kryteriów ich rozpoznawania (Dz. U. Nr 254, po. 1711) poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji nie dostrzeżenie, iż wykonania obowiązku polegającego na konieczności przeprowadzenia szczepień ochronnych małoletnich może spowodować wystąpienie u nich niepożądanych odczynów poszczepiennych, które stanowiłoby zagrożenie dla ich zdrowia i życia.

Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego i poprzedzającego go postanowienia organu I instancji oraz zasadzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W odpowiedzi na skargę Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Ł. podtrzymując dotychczasowe stanowisko wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości m.in. przez kontrolę administracji publicznej. Kontrola działalności organów administracyjnych, o której mowa, sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Oznacza to, iż sądy administracyjne nie orzekają merytorycznie, tj. nie wydają orzeczeń co do istoty sprawy, lecz badają zgodność zaskarżonego aktu administracyjnego z obowiązującymi w dacie jego podjęcia przepisami prawa materialnego, określającymi prawa i obowiązki stron oraz przepisami procedury administracyjnej, normującymi zasady postępowania przed organami administracji publicznej.

Stosownie do art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012r., nr 270, powoływana dalej jako P.p.s.a.) sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną. Oznacza to, że bierze pod uwagę wszelkie naruszenia prawa, a także wszystkie przepisy, które powinny znaleźć zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, niezależnie od żądań i wniosków podniesionych w skardze – w granicach sprawy, wyznaczonych przede wszystkim rodzajem i treścią zaskarżonego aktu. Kontrola sądu nie obejmuje natomiast zasadniczo oceny wypełniania przez organy administracji tzw. pozasystemowych kryteriów słusznościowych, w szczególności kierowania się zasadami współżycia społecznego, ani kryteriów celowościowych, takich jak realizacja określonej polityki stosowania prawa administracyjnego (vide: wyrok NSA z dnia 25 września 2009r., w sprawie sygn. akt I OSK 1403/08, http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Przedmiotem tak rozumianej kontroli Sądu było w niniejszym postępowaniu postanowienie organów inspekcji sanitarnej, na podstawie których na skarżącą nałożona została grzywna w celu przymuszenia do wykonania obowiązku szczepień ochronnych małoletnich dzieci określonego w tytule wykonawczym z dnia 29 marca 2012r.

Przystępując do rozpoznania niniejszej sprawy Sąd w pierwszej kolejności poddał analizie właściwość rzeczową organu egzekucyjnego do prowadzenia postępowania egzekucyjnego w zakresie obowiązkowych szczepień ochronnych. Jak trafnie podkreślono w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 21 marca 2013r. w sprawie sygn. akt II SA/Po 96/13 (http://orzeczenia.nsa.gov.pl), zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym w ramach Narodowego Programu Szczepień Ochronnych. Analiza tego przepisu wskazuje, że obowiązek poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym wynika z mocy prawa (ex lege), nie ma zatem podstawy prawnej do jego konkretyzacji w formie decyzji administracyjnej. Tak też stanowi art. 17 ust. 1 powyższej ustawy, wskazując, że osoby określone na podstawie ust. 10 pkt 2, są obowiązane do poddawania się szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym określonym na podstawie ust. 10 pkt 1, zwanym dalej "obowiązkowymi szczepieniami ochronnymi". Wykonanie tego obowiązku jest zabezpieczone przymusem administracyjnym oraz odpowiedzialnością regulowaną przepisami ustawy z dnia 20 maja 1971r. – Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2010r. Nr 46, poz. 275 ze zm.). Oznacza to, że wynikający wprost z przepisów prawa obowiązek poddania dziecka szczepieniu ochronnemu jest bezpośrednio wykonalny. Jego niewypełnienie aktualizuje po stronie właściwego organu obowiązek wszczęcia postępowania egzekucyjnego, którego rezultatem będzie poddanie dziecka szczepieniu ochronnemu (vide: wyrok NSA z dnia 6 kwietnia 2011r., w sprawie sygn. akt II OSK 32/11, http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Wskazanie, że poddanie małoletniego dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym stanowi obowiązek wynikający z mocy prawa nakazuje zastanowić się nad tym, jaki organ jest właściwy do prowadzenia postępowania egzekucyjnego w zakresie przymusowego wykonania tego obowiązku. Zgodnie z art. 20 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, organem egzekucyjnym w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym jest:

1). wojewoda;

2). właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych, zadań zleconych i zadań z zakresu administracji rządowej oraz obowiązków wynikających z decyzji i postanowień z zakresu administracji publicznej wydawanych przez samorządowe jednostki organizacyjne;

3). kierownik wojewódzkiej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w imieniu własnym lub wojewody decyzji i postanowień;

4). kierownik powiatowej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w zakresie swojej właściwości decyzji i postanowień.

Analiza powyższej regulacji wskazuje, że kierownicy wojewódzkich i powiatowych służb, inspekcji i straży – do których niewątpliwie należy zaliczyć organy inspekcji sanitarnej – są organami egzekucyjnymi jedynie w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydanych przez te organy decyzji i postanowień. Tego rodzaju ograniczenie nie dotyczy natomiast wojewody. Należy więc przyjąć, że wojewoda jest organem ogólnie właściwym do prowadzenia egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym, wynikających zarówno z wydanych przezeń rozstrzygnięć indywidualnych (decyzji, postanowień), jak i wprost z mocy przepisów prawa. Podobne stanowisko zajmuje doktryna, której przedstawiciele podkreślają, że art. 20 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji wprowadza "ogólną zasadę właściwości rzeczowej wojewody do prowadzenia postępowania egzekucyjnego zarówno w przypadku obowiązków wynikających z aktów indywidualnych, jak i obowiązków wynikających wprost z aktów normatywnych" (vide: W. Piątek, A. Skoczylas; Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, pod red. R. Hausera i A. Skoczylasa, Warszawa 2012, uwagi do art. 20), albo też, że stwarza "domniemanie właściwości wojewody do prowadzenia egzekucji" w opisanym wyżej zakresie (vide: P. Przybysz; Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Warszawa 2011, uwagi do art. 20, oraz D. Jankowiak, Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym, Wrocław 2011, s. 315).

W konsekwencji możliwość prowadzenia postępowania egzekucyjnego co do określonego obowiązku o charakterze niepieniężnym przez organy inspekcji sanitarnej musiałby wynikać bezpośrednio z przepisów szczególnych. Rozważenia więc wymagało, czy organy powyższe są wyraźnie umocowane do prowadzenia egzekucji dotyczącej obowiązku poddania małoletniej szczepieniu ochronnemu.

Zgodnie z przepisami ustawy o Państwowej inspekcji Sanitarnej organy tej inspekcji zostały powołane do sprawowania kontroli przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne (art. 4 ust. 1 tejże ustawy). W ramach przysługujących im kompetencji są one również uprawnione do wydawania zarządzeń i decyzji lub występowania do innych organów o ich wydanie – w wypadkach określonych w przepisach o zwalczaniu chorób zakaźnych (art. 5 pkt 4 tejże ustawy).

Zgodnie z przepisami ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych, powiatowy inspektor sanitarny jest uprawniony do wydania decyzji nakładającej obowiązki na osobę zakażoną lub chorą na chorobę zakaźną albo osobę podejrzaną o zakażenie lub chorobę zakaźną, lub osobę, która miała styczność ze źródłem biologicznego czynnika chorobotwórczego (art. 33 ust. 1 tej ustawy). Powyższa ustawa nie przewiduje natomiast możliwości wydania decyzji dotyczących szczepień ochronnych. Wynika to z faktu, że obowiązek poddania dziecka szczepieniu ochronnemu jest bezpośrednio wykonalny – wynika wprost z przepisów prawa. Brak jest więc władczego rozstrzygnięcia organu inspekcji sanitarnej w formie decyzji administracyjnej, która nakazywałaby poddać małoletnie dziecko szczepieniu ochronnemu. Wobec powyższego brak jest też podstaw do uznania, aby organem właściwym do prowadzenia egzekucji powyższego obowiązku niepieniężnego w rozumieniu art. 20 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – a tym samym do nakładania grzywny w celu przymuszenia – był powiatowy inspektor sanitarny. Organem posiadającym ogólną właściwość do prowadzenia postępowania egzekucyjnego w zakresie obowiązków niepieniężnych jest wojewoda. Stąd też toczące się przed organami inspekcji sanitarnej postępowanie w przedmiocie przymusowego wykonania obowiązku poddania małoletnich szczepieniu ochronnemu, w tym co do nałożenia grzywny w celu przymuszenia, toczyło się przed organami niewłaściwymi (vide: wyrok WSA w Poznaniu z dnia 21 marca 2013r., w sprawie sygn. akt II SA/Po 96/13, http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Zgodnie z art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, jeżeli przepisy tej ustawy nie stanowią inaczej, w postępowaniu egzekucyjnym odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy K.p.a. W ramach postępowania egzekucyjnego ustawodawca dozwala w szczególności na wykorzystanie instytucji stwierdzenia nieważności decyzji. Przy czym, na zasadzie "odpowiedniego stosowania", zamiast decyzji, na gruncie postępowania egzekucyjnego stwierdzeniu nieważności mogą podlegać wydawane w toku takiego postępowania postanowienia (vide: K. Sobieralski, Stosowanie procedury administracyjnej w postępowaniu egzekucyjnym w administracji w orzecznictwie sądów administracyjnych [w:] Aktualne problemy postępowania egzekucyjnego w administracji, pod red. A. Skoczylasa i J. Stankowskiego, Wrocław 2013, s. 46 – 47).

Z tego względu należy stwierdzić, że kontrolowane w niniejszym postępowaniu postanowienie Państwowego Wojewódzkiego inspektora Sanitarnego w Ł. oraz poprzedzające je postanowienie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w R., jako wydane z naruszeniem przepisów o właściwości rzeczowej, obarczone były wadą nieważności na mocy art. 156 § 1 pkt 1 K.p.a., w związku z art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Mając na uwadze charakter dostrzeżonych nieprawidłowości Sąd nie może się odnieść do zarzutów podniesionych w skardze, gdyż z istoty kontroli sprawowanej przez sądy administracyjne wynika, że stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu czyni zbędną, a wręcz niedopuszczalną, bo przedwczesną, merytoryczną ocenę zarzutów podniesionych w skardze (vide: J.P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2010, uwaga 12 do art. 145).

W tym stanie rzeczy – na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 P.p.s.a., w związku z art. 156 § 1 pkt 1 K.p.a. i art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – należało stwierdzić nieważność kwestionowanych postanowień.

Na podstawie art. 152 P.p.s.a. orzeczono, że zaskarżone postanowienie nie może zostać wykonane.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 200 P.p.s.a..

W świetle powyższych uwag, po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku organ I instancji będzie zobowiązany do niezwłocznego przekazania sprawy egzekucji obowiązku szczepień ochronnych do organu właściwego.

D.Cz.



Powered by SoftProdukt