Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Andrzej Matan (spr.), Sędziowie Sędzia NSA Łucja Franiczek,, Sędzia WSA Elżbieta Kaznowska, Protokolant specjalista Ewa Jędrasik, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 lutego 2018 r. sprawy ze skargi E. B. i H. B. na postanowienie Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Katowicach z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w przedmiocie usytuowania obiektu budowlanego 1. uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w D. z dnia [...] r. nr [...]; 2. zasądza od Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Katowicach na rzecz skarżących solidarnie kwotę 614 (sześćset czternaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Przedmiotem kontroli jest postanowienie Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego (ŚWINB) z [...] r. nr [...], utrzymujące w mocy postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w D. (PINB) z [...] r. w sprawie odmowy wszczęcia postępowania dotyczącego samowolnego usytuowania na działce nr 1 km. 12, położonej przy ul. [...] w D., kabiny sanitarnej typu toi-toi, dwóch przyczep gastronomicznych oraz obiektu typu "A".

Zaskarżone orzeczenie zapadło w następującym stanie faktycznym i prawnym.

W dniu 17.05.2017 r. do PINB wpłynęło pismo pełnomocnika E. i H. B., będących współwłaścicielami działki nr 2 km. 12 przy ul. [...]w D., w którym wnosili o wszczęcie postępowania administracyjnego w przedmiocie samowoli budowlanej. Chodziło o usytuowanea przez K. Z. na sąsiedniej działce nr 1 km 12 obiektów budowlanych w postaci kabiny sanitarnej typu toi-toi (obiekt małej architektury), dwóch przyczep gastronomicznych oraz obiektu typu " A" (tymczasowe obiekty budowlane).

W dniu 12.06.2017 r. Wydział Urbanistyki i Architektury Urzędu Miejskiego w D., pismem znak [...] z dnia 09.06.2017 r., przekazał PINB akta dotyczące działki nr 1, w których brak jest dokumentów dotyczących obiektów, o jakich mowa w piśmie pełnomocnika E. i H. B. z dnia 17.05.2017 r.

Następnie w dniu 14.07.2017 r, po wcześniejszym zawiadomieniu K. Z., E. i H. B. oraz Centrum Sportu i Rekreacji w D. (zarządcę działki nr 3) PINB przeprowadził kontrolę na działce nr 1 w zakresie przestrzegania przepisów prawa budowlanego. W wyniku kontroli ustalono, iż zaparkowane na niej zostały dwie przyczepy (lekka i specjalna). Zlokalizowano je w odległości ok. 10 do 20 cm od ogrodzenia (usytuowanego zgodnie z oświadczeniem H. B. w granicy działek nr 2 i 1). Przewód wentylacyjny wychodzący z przyczepy o numerze rejestracyjnym [...] wyprowadzono ponad jej dach, skierowany jest on do góry, ma nasadę kominową i znajduje się w odległości do 1 m od ogrodzenia z działką nr 2. Do przedmiotowych przyczep w trakcie kontroli nie udało się wejść, bowiem były zamknięte (brak kluczy). Ww. przyczepy są wyposażone w tablice rejestracyjne i stoją na kołach. Nie stwierdzono, aby zostały one wykonane z użyciem materiałów budowlanych. W trakcie kontroli nie były użytkowane. Ponadto na działce nr 1 zlokalizowana jest kabina sanitarna typu toi-toi. Podczas kontroli na przedmiotowej działce nie stwierdzono usytuowania obiekt typu "A". R. B. oświadczył, że na działce nr 1 pomiędzy przyczepami znajduje się punkt czerpania wody z sieci miejskiej, (co potwierdziła Z. Z. - żona K. Z.), ponadto brak jest odpływu nieczystości, a przyczepy te użytkowane są wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej (handlu). Z. Z. oświadczyła, że punkt czerpania wody służy celom prywatnym (podlewanie działki). K. Z. - właścicielka przedmiotowych przyczep, oświadczyła, że przyczepy te są zarejestrowane, poddane są okresowym przeglądom (jedna z nich ma przegląd bezterminowy, druga przechodzi przeglądy coroczne). Przyczepy wyposażone są w system wody i posiadają zatwierdzenie organów sanepidu, dopuszczające je do prowadzenia działalność gospodarczej w systemie ruchomym.

W dniu 27.07.2017 r. R. B. skierował do PINB pismo, załączając do niego cztery zdjęcia przedstawiające prowadzenie handlu z przedmiotowych przyczep. W treści pisma wskazuje, iż prowadzona jest tam działalność gastronomiczno-handlowa.

Zdaniem organu I instancji, kabiny sanitarnej typu toi-toi, kabiny tego typu nie podlegają reglamentacji Prawa budowlanego. Nie można bowiem tego typu obiektu zakwalifikować jako obiektu małej architektury, nie jest to także inny obiekt budowlany zatem nie można w stosunku do niego stosować zapisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim odpowiadać powinny budynki i ich usytuowanie, a szczególności zapisów § 12 czy § 36. tego rozporządzenia"(wyrok WSA w Gliwicach z dnia 17.08.2016 r., sygn. akt II SA/G1 382/16, ,EX). W związku z czym na usytuowanie kabiny sanitarnej typu toi-toi nie ma obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę czy też dokonania stosownego zgłoszenia.

Odnośnie przyczep gastronomicznych nie było także konieczne uzyskanie przez inwestora pozwolenia na budowę czy dokonanie zgłoszenia. Obiekty te nie pełnią funkcji obiektów stacjonarnych (np. mieszkalnych czy gospodarczych), mają charakter mobilny. Właściciel ustawia przedmiotowe pojazdy w konkretnym miejscu w celu sprzedaży artykułów spożywczych. Koreluje z tą funkcją fakt zarejestrowania tych obiektów jako pojazdów, a to powoduje, że czasowe zlokalizowanie takiego obiektu na nieruchomości nie wymagało od właściciela uprzedniego uzyskania pozwolenia na budowę czy dokonania zgłoszenia. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym przytaczanym w uzasadnieniu. W szczególności podkreśla się w nim, że w świetle art. 2 pkt 31 ustawy Prawo o ruchu drogowym, pojazd to środek transportu przeznaczony do poruszania się po drogach oraz maszyna lub urządzenia do tego przystosowanie. Z punktu 50 tego przepisu wynika zaś, że przyczepa to pojazd bez silnika, przystosowany do łączenia go z innym pojazdem. Przyczepa nie jest więc obiektem budowlanym, ani też jego częścią, lecz jest pojazdem. Nie można zatem uznać, że przedmiotowe przyczepy są obiektami tymczasowymi. Nakaz rozbiórki może być orzeczony łącznie w odniesieniu do obiektów budowlanych lub ich części. Na przyczepy wystawione są dowody rejestracyjne, a ponadto poddawane są one okresowym przeglądom.

Wobec tego, skoro do kabin sanitarnych typu toi-toi oraz do przyczep gastronomicznych nie znajdują zastosowania przepisy prawa budowlanego, to brak było podstaw do wszczęcia postępowania w sprawie samowolnego ich usytuowania na działce nr 1 km. 12.

W odwołaniu z dnia 11 września 2017 r. pełnomocnik E. B. i H. B. kwestionuje stanowisko PINB, przedstawiając argumenty na rzecz uznania kabiny sanitarnej typu toi-toi za obiekt małej architektury w rozumieniu art. 3 pk.4 Prawa budowlanego, zaś przyczep gastronomicznych za tymczasowe obiekty budowlane.

ŚWINB podzielił stanowisko organu I instancji i wspomnianym na wstępie postanowieniem z dnia [...] r. utrzymał jego rozstrzygnięcie w mocy.

W uzasadnieniu stwierdził m.in., że przyczepy te nie stanowią obiektów budowlanych w rozumieniu art. 3 pkt 1 Prawa budowlanego, nie będąc budynkami, budowlami ani też obiektami małej architektury. Nie można uznać je także za tymczasowe obiekty budowlane, pojęcie "tymczasowego obiektu budowlanego" w rozumieniu art. 3 pkt 5 Prawa budowlanego nie stanowi odrębnej kategorii obiektu budowlanego (niż budynek, budowla czy też obiekt małej architektury), ale dotyczy dalszej klasyfikacji konkretnego rodzaju obiektów. Pojęcie "obiektu budowlanego", zawarte w art. 3 pkt 1 Prawa budowlanego jest w tym wypadku szersze znaczeniowo, w związku z czym należałoby przyjąć, że każdy tymczasowy obiekt budowlany w rozumieniu art. 3 pkt 5 Prawa budowlanego winien być równocześnie także obiektem budowlanym w rozumieniu art. 3 pkt 1 tej ustawy. Taka sytuacja nie ma miejsca w odniesieniu do przyczep, które nie są wykonane z materiałów budowlanych, mają rejestracje, przeglądy, usytuowane są na kołach i w każdej chwili mogą zostać przeniesione w inne miejsce, bez wykonywania jakichkolwiek czynności, które mogłyby stanowić roboty budowlane. Przy dokonywaniu kwalifikacji obiektów budowlanych organy nadzoru budowlanego winny kierować się celami regulacji Prawa budowlanego, mając na względzie m. in. art. 5 ust. 1 Prawa budowlanego, który wskazuje m. in., że obiekty budowlane winny być wznoszone w sposób zapewniający m. in. bezpieczeństwo konstrukcji, bezpieczeństwo pożarowe oraz bezpieczeństwo użytkowania. Trudno uznać, że przesunięcie przyczepy posadowionej na kołach stanowi "wznoszenie obiektu budowlanego". Trudno także przyjąć, że w istocie każde takie przesunięcie przyczepy, nawet w obrębie tej samej nieruchomości, stanowić miałoby realizację nowego (bo o innym miejscu posadowienia) obiektu budowlanego.

W skardze z dnia 13 listopada 2017 r., podobnie jak w odwołaniu, pełnomocnik E. B. i H. B. kwestionuje stanowisko organów nadzoru budowlanego orzekających w przedmiotowej sprawie. W jego ocenie zachodzą podstawy do uznania kabiny sanitarnej typu toi-toi za obiekt małej architektury oraz przyczep gastronomicznych za tymczasowe obiekty budowlane. Podnosi w związku z tym zarzut naruszenia art. 3 pkt. 4 oraz art. 3 pkt. 5 Prawa budowlanego, oraz art. 50 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 51 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego poprzez ich niezastosowanie, podczas gdy spełnione zostały przesłanki wskazane w tych przepisach. Ponadto podnosi zarzuty natury procesowej związane z wadliwymi ustaleniami stanu faktycznego (7, 77 i 80 k.p.a.), a także wskazuje na naruszenie art. 138 § 1 pkt. 1 w zw. z art. 61a § 1 k.p.a. ze względu na utrzymanie przez ŚWINB postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania pomimo braku ku temu wystarczających podstaw.

W oparciu o te zarzuty wnosi o uchylenie kwestionowanego postanowienia oraz postanowienia organu I instancji, zobowiązanie organu do wydania postanowienia o wszczęciu postępowania w określonym terminie oraz o zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu skargi, argumentując na rzecz uznania kabiny sanitarnej za obiekt małej architektury, zwraca uwagę na wnioski wynikające z art. 3 pkt. 4 Prawa budowlanego co do kryteriów uznawania za tego rodzaju obiekty, w tym na niewielkie gabaryty oraz funkcję "porządkową". Służy ona zachowaniu porządku w związku z tym, że gromadzone są w niej nieczystości ciekłe w zbiorniku o pojemności ok. 240 litrów. Tym samym, zdaniem skarżących, stosuje się do niego przepisy § 36 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki| ich usytuowanie, dotyczące m.in. odległości pokryw i wlotów wentylacji od granicy z działka sąsiednią.

Jeśli chodzi o przyczepy handlowe przeznaczone na cele gastronomiczne, to spełniają one pod względem konstrukcyjnym i funkcjonalnym warunki do uznania ich za tymczasowe obiekty budowlane zgodnie z definicją ustawową zawartą w art. 3 pkt 5 Prawa budowlanego, co znajduje potwierdzenie w szeregu orzeczeń sądowych, w tym w wyroku WSA w Gliwicach z dnia 17 sierpnia 2016 r. sygn. akt II SA/Gl 382/16 zapadłym w tej samej sprawie.

W odpowiedzi na skargę ŚWINB, podtrzymując swoje stanowisko prezentowane w zaskarżonej decyzji, wniósł o oddalenie złożonej skargi.

Na rozprawie w dniu 14 lutego 2018 r. pełnomocnik skarżących podtrzymał skargę oraz zawartą w niej argumentację, dodatkowo wnosząc o zasądzenie kosztów postępowania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny W Gliwicach rozpatrując sprawę zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie, jak również poprzedzające je postanowienie organu pierwszej instancji zostały wydane z naruszeniem prawa procesowego, mającym istotny wpływ na wynik sprawy.

Przepis art. 61a § 1 k.p.a. dopuszcza możliwość odmowy wszczęcia postępowania administracyjnego ogólnego, gdy żądanie, o którym mowa w art. 61, zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. W przedmiotowej sprawie organ II instancji, w ślad za organem I instancji uznał, iż postępowanie w sprawie samowolnego usytuowania obiektów na działce nr 1 nie może zostać wszczęte ze względu na fakt, iż sporne obiekty nie podlegają reglamentacji prawa budowlanego. To jest, zdaniem organów, ta uzasadniona inna przyczyna odmowy zawiązania postępowania jurysdykcyjnego.

Przystępując do oceny zgodności z prawem zaskarżonego postanowienia przypomnieć trzeba, iż w takiej samej sprawie toczyło się wcześniej postępowanie zakończone decyzją umarzającą, zaakceptowaną przez tut. Sąd wyrokiem z dnia 17 sierpnia 2016 r. sygn. akt II SA/Gl 382/16. Umorzenie prowadzonego postępowania było uzasadnione z tej przyczyny, że w dacie orzekania przez organy nadzoru budowlanego na ww. działce nie było spornych obiektów. Natomiast, co uszło uwadze organów orzekających w kolejnym postępowaniu, stanowiącym obecnie przedmiot kontroli sądowej, w uzasadnieniu tego wyroku została sformułowana ocena prawna w kwestii tak traktowania kabin sanitarnych typu toi-toi, jak i przyczep gastronomicznych, jako obiektów małej architektury (toi-toi) i tymczasowych obiektów budowlanych (przyczepy). W pierwszym przypadku Sąd uznał, iż kabiny sanitarne tego typu (rodzaju) nie są obiektami małej architektury w rozumieniu art. 3 pkt. 4 Prawa budowlanego i nie stosuje się do nich przepisów tej ustawy m.in. w zakresie samowolnej lokalizacji, zaś w odniesieniu do przyczep gastronomicznych ocena Sądu była inna. Jego zdaniem, co zostało szczegółowo uzasadnione, przyczepy takie mimo tego, iż mają charakter mobilny i są zarejestrowane jako pojazdy, powinny być traktowane jako tymczasowe obiekty budowlane w rozumieniu art. 3 pkt. 5 Prawa budowlanego. Jak stwierdza Sąd, analiza cech funkcjonalnych przedmiotowych przyczep (konstrukcja i przeznaczenie) jak i sposobu faktycznego wykorzystywania wskazuje, że przyczepy te pełnią funkcję obiektów małej gastronomii . Faktu tego nie zmienia to, że przyczepy są zarejestrowane, posiadają aktualne dokumenty rejestracyjne. Fakt zarejestrowania przyczepy stanowi jedynie dodatkową cechę istniejącą z woli właściciela, która umożliwia legalne poruszanie się pod drogach publicznych. Cecha ta nie wpływa jednak na realizację podstawowej funkcji, jaką jest działalność gastronomiczna. Dlatego też nie można podzielić stanowiska organów, iż przedmiotowych przyczep nie należy uznać za tymczasowe obiekty budowlane w rozumieniu art. 3 pkt. 5 Prawa budowlanego. W ocenie składu orzekającego przyczepa, zarejestrowana jako pojazd bez silnika w rozumieniu przepisów Prawa o ruchu drogowym, może być jednocześnie traktowana jako tymczasowy obiekt budowlany w rozumieniu przepisów ustawy Prawo budowlane.

Wobec tego, zważywszy na postanowienia art. 153 p.p.s.a., ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w ww. orzeczeniu Sądu wiązały w rozpatrywanej sprawie organy, a także Sąd rozpatrujący wniesioną skargę. Tym samym organ I instancji winien był wszcząć postępowanie administracyjne na podstawie przepisów Prawa budowlanego w związku z samowolnym usytuowaniem przyczep gastronomicznych na działce nr 1 i po jego przeprowadzeniu wydać stosowną decyzję.

Z tego względu, działając na podstawie art. 145 § 1 pkt. 1 c w zw. z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1369). O kosztach orzeczono na podstawie art. 200 tej ustawy.