Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący NSA Małgorzata Wolska Sędziowie NSA Anna Lechowska /spr./ WSA Jolanta Ewa Wojtyna Protokolant sekr. sąd. Anna Mazurek-Ferenc po rozpoznaniu w Wydziale II Ogólno-Administracyjnym na rozprawie w dniu 12 lutego 2008 r. sprawy ze skargi M. Ż. i grupy mieszkańców wsi Ż. na uchwałę Rady Miejskiej z dnia [...] kwietnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności wyborów sołtysa wsi Ż. I. stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały; II. stwierdza, że zaskarżona uchwała nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku.

II SA/Rz 412/07

U Z A S A D N I E N I E

Uchwałą z dnia [...] kwietnia 2007r. nr [...] Rada Miejska uznała protest mieszkańców wsi Ż. w sprawie wyborów sołtysa wsi Ż. w dniu 25 marca 2007r, za uzasadniony (§1 uchwały), stwierdziła nieważność wyborów sołtysa wsi Ż. Pana M. Ż. w dniu 25 marca 2007r. i zarządziła ponowne wybory sołtysa wsi Ż. ( §2). Wykonanie uchwały zleciła Burmistrzowi Miasta i Gminy ( §3). W § 4 postanowiła, że uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i podlega ogłoszeniu na tablicy ogłoszeń w Urzędzie Miasta i Gminy oraz sołectwie Ż., w miejscach zwyczajowo przyjętych.

Pismem z dnia 13 kwietnia 2007r. M. Ż. wybrany w unieważnionych tą uchwałą wyborach na sołtysa wsi Ż. zwrócił się do Rady Miejskiej o jej unieważnienie, zarzucając że narusza ona jego interes prawny, jak również interes prawny części mieszkańców, którzy głosowali na niego w wyborach. Podniósł, że został wybrany zgodnie z prawem, co stwierdza stosowny protokół Komisji Wyborczej. Protest został napisany kilka dni później przez grupę zwolenników byłego sołtysa i w swej treści zawiera sprzeczności, bowiem nie ma w nim wskazania, która protestujących osób nie była na wyborach z powodu, na jaki powołuje się w proteście. Nadto brak adresów protestujących. Rada nie uszanowała demokratycznych wyborów kierując się interesem określonej grupy.

Wezwanie skarżącego wpłynęło do Rady 13 kwietnia 2007r. Pismem z dnia 23 kwietnia 2007r. Rada zawiadomiła M. Ż. o braku podstaw do uwzględnienia jego żądania.

Uzasadniając swoje stanowisko podniosła, że zasady i tryb wyborów sołtysa określa Statut Sołectwa, który został uchwalony w dniu [...] lutego 2007r. uchwałą nr [...] Rady Miejskiej. Zgodnie z § 26 pkt 18 tego Statutu o wniesionych protestach wyborczych rozstrzyga Rada Miejska, której decyzja jest ostateczna. Od decyzji zatem zawartej w kwestionowanej uchwale odwołanie nie przysługuje. W piśmie poinformowano skarżącego o możliwości zaskarżenia uchwały do sądu administracyjnego.

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie na tę uchwałę za pośrednictwem Urzędu Miasta i Gminy złożył M. Ż. domagając się jej uchylenia .

W uzasadnieniu skargi wskazał, że zgodnie z obwieszczeniem Burmistrza zarejestrował swoją kandydaturę na sołtysa wsi. Mieszkańcy wsi stosownym obwieszczeniem zostali zawiadomieni o kandydatach na sołtysa. W dniu 25 marca 2007r. odbyły się wybory, które wygrał. Ani w dniu wyborów, ani później nie składano zastrzeżeń do ich przebiegu. Komisja wyborcza na czele z przedstawicielem Urzędu Gminy sporządziła protokół nie zgłaszając doń uwag. Jako wybrany sołtys otrzymał zaproszenie na sesję Rady Miejskiej w dniu 4 kwietnia 2007r. Pod koniec sesji odczytano protest części mieszkańców Ż., którzy wnieśli o unieważnienie wyborów, z uwagi na okoliczność, że zostali wprowadzeni w błąd odnośnie godzin wyborów przez wywieszenie ulotki o bałamutnej treści. Protest napisano trzy dni po wyborach i nie zawiera on żadnych podstaw do ich unieważnienia . Podpisani pod protestem wzięli udział w wyborach w godzinach głosowania , co można sprawdzić na listach wyborczych. W proteście brak adresów mieszkańców i nr PESEL. Na wniosek Burmistrza protest przegłosowano i przyjęto. Rada nie uszanowała demokratycznych wyborów sołtysa. Radni głosowali nad uchwałą, której projektu nie otrzymali na sesji. Naruszono jego interes prawny i interes mieszkańców, którzy na niego głosowali. Uchwała podważa zasadność wyborów, bowiem dowodzi, że grupa radnych może w każdej chwili decyzją polityczną zmienić ich wynik . W piśmie uzupełniającym skargę, skarżący stwierdził że zawiadomienie znajdujące się w aktach sprawy przedstawionych Sadowi przez Radę jest spreparowane. Ogłoszenie o treści zapraszającej na wybory nie kolidowało z treścią ogłoszeń urzędowych , na dowód czego przedłożył takie ogłoszenie.

W odpowiedzi na skargę Rada Miejska wniosła o jej oddalenie z przyczyn, które legły u podstaw zaskarżonej uchwały powołując się na argumentację zawartą w piśmie do skarżącego z dnia 23 kwietnia 2007r. Nadesłała także żądany przez Sąd Statut Miasta i Gminy i poinformowała, że w sesji Rady uczestniczyło 15 Radnych, tj. cały skład Rady.

Na rozprawie sądowej skarżący sprecyzował skargę wyjaśniając , że wnosi ja nie tylko we własnym imieniu ale także imieniem mieszkańców, których podpisy dołączył do skargi. Śąd wezwał go , by doręczył zgodę tychże osób na wniesienia skargi w ich imieniu, wyznaczając po temu termin 7 dni. Jednocześnie sąd zobowiązał Radę Miejską w K. do wyjaśnienia, czy Komisja Wyborcza przeprowadzająca wybory wniosła zastrzeżenia co do ich przebiegu , jak również, czy osoby składające protest uwzględniony zaskarżoną uchwałą brały udział w wyborach sołtysa - pod rygorem orzekania na podstawie akt sprawy.

Skarżący w wykonaniu wezwania nadesłał pismo opatrzone imionami i nazwiskami oraz czytelnymi podpisami 47 wymienionych w nim osób wyrażające ich zgodę na wniesieni skargi na uchwałę w ich imieniu. Rada miejska w K. nie wykonała wezwania sądu.

Wojewódzki Sad Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga została wniesiona w oparciu o art. 101 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym ( tj. Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591, ze zm. ), zwanej dalej ustawą o s.g. Po myśli jego ust. 1, każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej , może - po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia – zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego. Zgodnie z ust. 2a tego przepisu skargę na uchwałę lub zarządzenie , o którym mowa w ust 1, można wnieść do sądu administracyjnego w imieniu własnym lub reprezentując grupę mieszkańców gminy, którzy wyrażą na to pisemną zgodę. Rozpoznawana przez sąd skarga została wniesiona w imieniu własnym skarżącego a także imieniem 47 mieszkańców gminy, którzy na piśmie upoważnili go do jej wniesienia.

W ocenie Sądu użycie w art. 101 ust 2a ustawy o s.g słowa "lub" nie wyklucza wniesienia skargi jednocześnie w imieniu własnym i mieszkańców gminy, pod tym wszakże warunkiem, że wezwanie do usunięcia naruszenia interesu prawnego zostanie złożone nie tylko imieniem własnym ale także grupy mieszkańców gminy , którzy upoważnili skarżącego do wniesienia skargi.

Przedmiotem skargi jest uchwała z dnia [...] kwietnia 2007r. nr [...] Rady Miejskiej w , którą uznała ona protest mieszkańców wsi Ż. w sprawie wyborów sołtysa wsi Ż. w dniu 25 marca 2007r, za uzasadniony (§1 uchwały), stwierdziła nieważność wyborów sołtysa wsi Ż. Pana M. Ż. w dniu 25 marca 2007r. i zarządziła ponowne wyboru sołtysa wsi Ż. ( §2). Wykonanie uchwały zleciła Burmistrzowi Miasta i Gminy ( §3) a w §4 postanowiła, że uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i podlega ogłoszeniu na tablicy ogłoszeń w Urzędzie Miasta i gminy oraz sołectwie Ż., w miejscach zwyczajowo przyjętych.

Została ona wydana w oparciu o przepis § 26 pkt 18 statutu Sołectwa wsi Ż. uchwalonego uchwałą Rady Miejskiej z dnia [...] lutego 2007r. nr [...].

Podstawę prawną do uchwalenia takiego statutu stanowi art. 35 ustawy o s.g, który w ust. 1 upoważnia radę gminy do określenia w tej właśnie formie organizacji i zakresu działania organów jednostki pomocniczej gminy. Ust. 3 określa jaką materię statut winien regulować w szczególności . Należą do niej między innymi zasady i tryb wyborów organów jednostki pomocniczej ( art. 35 ust. 3 pkt 2).

Statut taki jest prawem miejscowym, o czym przesądza art. 40 ust. 2 pkt 1 ustawy o s.g. przewidujący, że na podstawie tej ustawy organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego między innymi w zakresie wewnętrznego ustroju jednostek pomocniczych gminy. Prawo takie zgodnie z art. 87 Konstytucji R.P. jest źródłem prawa powszechnie obowiązującego na obszarze działania organu, który je ustanowił ( patrz; wyrok WSA w Lublinie z dnia 8.11.2007r. III S.A. 266/07).

Podlega ono rygorom wynikającym z hierarchii źródeł prawa ustanowionej tym przepisem , co oznacza, że Statut musi być zgodny z przepisami prawa powszechnie obowiązującego , tj. Konstytucji , ustaw i wydanymi na ich podstawie rozporządzeniami.

Podstawa prawna uchwały wywodząca się z prawa administracyjnego, jej materia, oraz organ , który ją podjął przesądzają o przynależności sprawy, której uchwała dotyczy do zakresu administracji publicznej, co stanowi jedną z przesłanek dopuszczalności skargi w trybie art. 101 ustawy o s.g. Stanowisko to nie budzi kontrowersji w orzecznictwie patrz; wyrok NSA z dnia 3.09.03 II SA524/91, S.T. 1992/4/68 z glosą apr. B. Zawadzkiej, wyrok WSA w Łodzi z dnia 24.06.2004r. II S.A./Łd 1515/03, wyrok NSA z 4.01 2007r II OSK 1590/06.

W sprawie spełniona także została przesłanka formalna zaskarżenia, w postaci bezskutecznego wezwania Rady do usunięcia naruszenia prawa. Wezwania tego skarżący dokonał pismem z dnia 13 kwietnia 2007r. Negatywna odpowiedź Rady na to wezwanie datowana jest na 23 kwietnia 2007r., skarga zaś została nadana w urzędzie pocztowym 10 maja 2007r., tj. przed upływem terminu przewidzianego w art. w art. 53 §2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz.U.nr 153, poz. 1270, ze zm.), zwanej dalej P.p.s.a.

Sąd przyjął, że wobec faktu , iż wezwanie do usunięcia naruszenia prawa wskazywało na naruszenie interesu prawnego skarżącego oraz części mieszkańców wsi Ż. , którzy glosowali nań w wyborach na sołtysa a skarga została uzupełniona na wezwanie sądu o pisemne upoważnienie tychże mieszkańców do jej wniesienia , spełnione zostały przesłanki dopuszczalności skargi, także w takim zakresie, w jakim stanowi ona skargę wniesioną w ich imieniu.

Przesądziwszy dopuszczalność skargi, sąd przystąpił do oceny uchwały w aspekcie naruszenia nią interesu prawnego ( uprawnienia ) skarżącego i reprezentowanych przezeń mieszkańców.

Istotą postępowania ze skargi przewidzianej w art. 101 ustawy o s.g. jest weryfikacja – przy odwołaniu się do kryterium zgodności z prawem - subiektywnego twierdzenia skarżącego , że uchwała naruszyła jego interes prawny lub uprawnienie.

Kategoria naruszenia interesu prawnego uprawnienia ma charakter złożony. Obejmuje ona dwa elementy:

1. negatywny skutek w sferze prawnej skarżącego, poprzez zniesienie, ograniczenie, uniemożliwienie realizacji jego uprawnienia wynikającego z normy prawnej , bądź z aktu stosowania prawa

2. niezgodność z prawem zachowania kompetencyjnego organu gminy, które owe negatywne następstwa w sferze prawnej skarżącego wywołało.

Innymi słowy mówiąc, do naruszenia interesu prawnego lub uprawnienia skarżącego, dającego podstawę od uwzględnienia skargi dochodzi, gdy uchwała skutkująca zniesieniem, ograniczeniem, uniemożliwieniem realizacji uprawnienia skarżącego została wydana z naruszeniem prawa, przy czym to właśnie naruszenie prawa musi pozostawać w związku ograniczeniem lub zniesieniem uprawnienia. Musi być ono przy tym istotne , o czym przesądza art. 91 ustawy o s.g , statuujący zasadę, że tylko istotne naruszenia prawa skutkują nieważnością uchwały prowadzącą do jej eliminacji z obrotu prawnego.

W ocenie sądu zaskarżona uchwała dotyka interesu prawnego skarżącego, bowiem pozbawia go funkcji, którą uzyskał w wyniku unieważnionych wyborów . Dotyka także interesu prawnego mieszkańców wsi , których imieniem skarga została wniesiona i którzy jak twierdzi skarżący głosowali nań w tych wyborach, bowiem ogranicza ich uprawnienie, jako stałych mieszków sołectwa i członków wspólnoty samorządowej do zagwarantowanego art. 36 ust. 2 ustawy o s.g. wyboru sołtysa w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów.

Do rozważenia pozostaje zatem , czy owo pozbawienie (ograniczenie) uprawnień nastąpiło z naruszeniem prawa.

Zgodnie z art. 5 ustawy o s.g. utworzenie sołectwa należy do wyłącznej kompetencji rady gminy, która może a nie musi je utworzyć. Czyni to w drodze uchwały, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich i inicjatywy. Do rady należy także - co sąd zaznaczył wcześniej - uprawnienie do określenia zakresu działania jednostki pomocniczej, w tym także zasad i trybu wyboru organów tej jednostki a zatem i wyborów sołtysa, który jest takim organem z mocy art. 36 ust. 1 ustawy o s.g.

Korzystając z tego upoważnienia Rada Miejska [...] uchwaliła taki Statut dla sołectwa uchwałą z dnia [...] lutego 2007r. Nr [...]. W przepisach rozdziału V Statutu określono zasady i tryb wyborów organów sołectwa . W § 26 zawartym w tymże rozdziale określono związane z wyborami zadania Burmistrza Miasta i Gminy a także skład komisji wyborczych obwodowych i miejskiej, które zgodnie z zapisem pkt 7 działają według zasad określonych w regulaminach i wytycznych stosowanych przy wyborach do rad gmin oraz należące do nich zadania . Po myśli pkt 14 tego przepisu statutu głosowanie odbywa się w lokalu komisji wyborczej od godziny 8 -14. Podług pkt 17 za wybranego sołtysa uważa się kandydata, który uzyskał największą liczbę ważnie oddanych głosów.

W §26 pkt 18 wprowadzono instytucję protestów wyborczych, nie określając jednak ich przedmiotu, procedury ich rozpatrywania i podstaw uwzględnienia a wskazując jedynie na ich adresata, którym jest Burmistrz Miasta i Gminy oraz organ rozstrzygający o protestach i stwierdzający ważność wyborów, którym jest Rada Miejska Z przepisu tego wynika, że Rada Miejska rozstrzyga w tym zakresie "decyzją", która jest ostateczna. Użyte w tym przepisie Statutu słowo "decyzja" należy rozumieć tak , jakie znaczenie posiada ono w języku potocznym a nie jurydycznym. Przepisy bowiem prawa , w tym przepisy ustawy o s.g., z którymi statut winien być zgodny nie przewidują podejmowania przez radę gminy decyzji . Rada podejmuje uchwały (art. 14 ustawy o s.g.), zaś podejmowanie decyzji należy do jej organu wykonawczego , jakim jest wójt, burmistrz lub prezydent (art. 39 ustawy o s.g). Na rzecz poglądu o potocznym znaczeniu słowa "decyzja" przemawia także okoliczność, że zaskarżony akt przybrał formę uchwały.

Do rozważenia pozostaje , czy rada gminy, może, czy nie może wypowiadać się ważności wyborów sołtysa, a więc czy przepis §26 ust . 18 statutu znajduje umocowanie w prawie.

Ustawa o s.g. nie przewiduje instytucji protestów wyborczych przy wyborach organów jednostek pomocniczych ( sołtys , rada sołecka), brak też w niej wyraźnego umocowania do oceny przez radę ważności wyborów tych organów, jednak okoliczność , że zarówno samo powołanie jednostki pomocniczej , jak i określenie zakresu jej działania należy do wyłącznej kompetencji rady gminy, która sprawuje też nadzór nad działalnością jej organów i kontrolę jednostek pomocniczych ( art. 18 a ust 1 ustawy o s.g.) oraz fakt , że art. 35 ust. 3 wylicza jedynie obligatoryjny zakres regulacji statutowej uprawnia pogląd , iż rada realizując swe uprawnienia nadzorcze może wypowiadać się o ważności wyborów sołtysa i może je unieważnić, gdy okaże się , że przeprowadzono je z naruszeniem przepisów tej ustawy, ustanawiających przesłanki ważność wyborów (art., 36 ust.2), pod tym wszakże warunkiem, iż naruszenie to i możliwość jego wpływu na wynik wyborów zostało dowiedzione i znajduje uzasadnienie z zebranym materiale dowodowym.

Przyjęcie stanowiska , że rada pozbawiona byłaby możliwości unieważnienia wyborów sołtysa prowadzić mogłoby do funkcjonowania organu jednostki przez nią powoływanej, podlegającego jej nadzorowi i kontroli a wybranego niezgodnie z prawem. np. przy naruszeniu zasad : tajności głosowania, czy bezpośredniości wyborów, bądź z naruszeniem zasady , iż uprawnieni do glosowania są tylko stali mieszkańcy sołectwa.

Nie jest natomiast możliwe w ocenie sądu zaaprobowanie poglądu, że rada może unieważnić wybory bez dowiedzenia , iż zostały złamane jasno wskazane przepisy prawa powszechnie obowiązującego określającego przesłanki ważności wyborów, bowiem to prowadziłoby to do naruszenia art. 2 Konstytucji R.P. ustanawiającego zasadę państwa prawnego oraz jej art. 7 ustanawiającego zasadę działania wszelkich organów władzy publicznej na podstawie i w granicach prawa a także do naruszenia art. 35 ust. 2 ustawy o s.g., w tej części, w jakim wybór sołtysa powierza on mieszkańcom gminy.

Możliwość unieważnienia wyborów sołtysa nie budziła - co zasady - wątpliwości Naczelnego Sądu Administracyjnego , który w wyroku z dnia 13.04.1999r. sygn. akt II SA 231/99 oddalił skargę na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały Zarządu Miasta, stwierdzającej nieważność wyborów sołtysa, z tej przyczyny, że uczestniczyły w nich osoby mieszkające na terenie sołectwa ale tam nie zameldowane, Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, który w wyroku z dnia 24.06 2004r. sygn. akt II S.A./Łd 1515/03 stwierdził nieważność uchwał rady w sprawie unieważnienia wyborów sołtysa i zarządzenia nowych wyborów, wobec niewyjaśnienia, czy osoba której udział w wyborach stał się przyczyną ich unieważnienia była mieszkańcem sołectwa.

Przesądziwszy, co do zasady możliwość unieważnienia wyborów sołtysa w drodze uchwały rady gminy , sąd poddał zaskarżoną uchwałę ocenie w zakresie zgodności ze standardami wyżej wskazanymi i doszedł do wniosku , że narusza ona prawo a w szczególności wspomniany wyżej art. 2 i 7 Konstytucji RP i art.36 ust. 2 ustawy o s.g., w sposób istotny.

Na podstawie dokumentów nadesłanych przez Radę Miejską , w tym wypisu protokołu nr [...] z sesji tejże Rady z dnia 4 kwietnia 2007r. oraz wyjaśnień skarżącego i Przewodniczącego Rady , która uchwałę podjęła, sąd ustalił , że zgodnie z obwieszczeniem Miejskiej Komisji Wyborczej z dnia [...] marca 2007r. jako kandydaci na sołtysa wsi Ż. zostali zarejestrowani A. S. i M. Ż. Głosowanie odbyło się w dniu 25 marca 2007r. w godzinach od 8.00- 14.00 w lokalu wyborczym w Remizie OSP w Ż. W wyniku tychże wyborów skarżący uzyskał 78 głosów, zaś poprzedni pełniący funkcje sołtysa A. S. uzyskał 76 głosów. Uprawnionych do glosowania był 260 osób.

W dniu 30 marca 2007r. do Urzędu Gminy wpłynęło pismo bez tytułu opatrzone 30 czytelnymi podpisami, bez wskazania adresów podpisujących. Zawiera ono... "protest w sprawie byłych wyborów sołtysa wsi Z."... z zarzutem wprowadzenia w błąd, co do godziny głosowania poprzez wywieszenie ulotki o bałamutnej treści, skutkiem czego około godziny 15 przybyły osoby chcące wziąć udział w wyborach. Pismo zawiera wniosek o powtórzenie glosowania. W aktach znajduje się także oświadczenie z tej samej daty podpisane przez 4 osoby , z którego wynikało, że skarżący rozwoził ulotki o wyborach na sołtysa w godzinach od 8-16. Z ulotkami tymi pojechał do T. B. a ten roznosił je po domach. Przy piśmie znajdują się dwa drukowane zawiadomienia z takimi właśnie godzinami wyborów zapraszające do udziału w wyborach, bez podpisu. Z wyjaśnień stron postępowania złożonych na rozprawie wynika , że ani oświadczenie to, ani ulotki nie zostały przedstawione radnym na sesji , na której podjęto zaskarżoną uchwałę , co oznacza że podjęli oni zaskarżoną uchwałę bez znajomości ich treści. Na sesji tej A. S. podniósł zarzut łamania ciszy wyborczej przez chodzenie po domach i agitowanie. Dodał też że w Ż. były rozwieszone inne obwieszczenia , niż urzędowe, których inicjatorem był skarżący. Skarżący zaprzeczył tym faktom stwierdzając, że wywieszone były ulotki zapraszające do wyborów z właściwymi godzinami glosowania. Sam nie chodził po domach i nikogo nie wysyłał. W toku obrad Rady, po dyskusji, w trakcie której stwierdzono, że nie było zastrzeżeń do pracy Komisji Wyborczej, poddano po głosowanie wniosek "o uznanie" wyborów. W wyniku głosowania za uznaniem wyborów opowiedziało się 5 radnych, przeciw 7 radnych a 3 wstrzymało się od głosu. W trakcie dyskusji jedna z radnych zwróciła uwagę, by nie rozpatrywać protestu na podstawie prywatnych rozgrywek między byłym sołtysem a skarżącym. Na wniosek Przewodniczącego Rady wprowadzono do porządku obrad głosowanie nad przyjęciem uchwały w związku zgłoszonym protestem i wnioskiem o ponowne wybory, dotyczącej uznania tego protestu i stwierdzenia nieważności wyborów sołtysa . Radni jednogłośnie opowiedzieli się za tym wnioskiem. Przewodniczący Rady przedstawił uchwałę w sprawie uznania protestów i stwierdzenia nieważności wyborów sołtysa " pod głosowanie". Do projektu uchwały zgłosiła uwagę jedna z radnych, która "zastanawiała się nad jej uzasadnieniem, ponieważ protest mogło podpisać 4 – 5 rodzin". Z protokołu wynika, że za uchwałą "w sprawie uznania protestu mieszkańców wsi Ż. dotyczącego wyborów sołtysa wsi Ż. w dniu 25 marca 2007r. i stwierdzenia nieważności wyborów" opowiedziało się siedmiu radnych, 5 było przeciw, 3 radnych wstrzymało się od głosu.

Za materiałów tych a w szczególności z wyjaśnień stron złożonych na rozprawie, że Rada przed podjęciem uchwały nie podjęła żadnej próby zweryfikowania zarzutów zawartych w proteście, choćby poprzez wysłuchanie jego autorów np. na zebraniu wiejskim, jak również, by głosowała ponowne zarządzenie wyborów sołtysa , o czym miedzy innymi stanowi § 2 uchwały. Nie dokonano też oceny zarzutów podniesionych w proteście w kontekście przepisu art. 36 ust. 2. ustanawiającego przesłanki ważności wyborów sołtysa.

Już po podjęciu uchwały, w dniu 23 maja 2007r. kontrkandydat skarżącego A. S. złożył oświadczenie na piśmie o zakłóceniu przez skarżącego ciszy wyborczej przez prowadzenie agitacji w sobotę oraz w niedziele w dniu wyborów. Twierdził w nim, że roznoszone były i plakatowane po wsi zawiadomienia inne , niż urzędowe, z zapisem, że głosowanie będzie odbywać się do godziny 16 , co wprowadziło w błąd wielu wyborców , którzy udali się do lokalu po godz. 14. Żaden z takich wyborców nie został jednak w oświadczeniu wskazany. W końcowej części oświadczenia A. S. zarzucił, że różnica tylko dwu głosów miedzy kandydatami oraz wprowadzenie wyborców błąd narusza zasady demokracji i równych szans. W oświadczeniu zawarte zostało stwierdzenie , że złożone je w związku z wystąpieniem autora na sesji Rady i wnioskiem o unieważnienie wyborów. Z okresu po podjęciu uchwały pochodzą także opisane wyżej oświadczenie i dołączone doń egzemplarze ulotek zawierające informację ,iż godzina 16 jest godzina zakończenia wyborów.

Nie podjecie próby weryfikacji złożonego protestu i brak oceny zawartych w nim zarzutów w kontekście przesłanek warunkujących ważność wyborów także jakiegokolwiek uzasadnienia zaskarżonej uchwały dowodzi, że została ona podjęta z istotnym naruszeniem prawa. W prawdzie, co już sąd wcześnie zauważył zapis §26 pkt 18 Statutu wprowadzający instytucję protestu nie określa, czego protest może dotyczyć, nie wskazuje też procedury jego rozpatrywania i nie zawiera wymogu uzasadnienia podjętej w tej kwestii uchwały, jednak wymogi w tym zakresie wywodzą się ze wspomnianych przepisów art. 2 i 7 Konstytucji R.P. W demokratycznym państwie prawa obowiązuje zasada związania organów administracji publicznej prawem wyrażona w art. 7. Rodzi to obowiązek uzasadnienia każdego rozstrzygnięcia organu publicznego poprzez odwołanie się do prawa. Wykładnia wszelkich przepisów prawa musi uwzględniać także wykładnię systemową. W procesie interpretacji uprawnień wszelkiej władzy publicznej przepis art. 7 Konstytucji RP stanowiący, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa wiąże się z zasadą zaufania do Państwa, wynikającą z zasady demokratycznego państwa prawnego ( art. 2 Konstytucji). W świetle tych zasad konstytucyjnych działanie organu władzy publicznej mieszczące się wprawdzie w jego prawem określonych kompetencjach ale noszące znamiona arbitralności i nie poddające się kontroli nie może być uznane za zgodne z prawem. Obowiązek działania na podstawie prawa w połączeniu z zasadą zaufania, wytwarza bowiem po stronie organów władzy publicznej obowiązek uzasadniania jej rozstrzygnięć. Obowiązek taki zaliczany jest do standardów demokratycznego państwa prawnego ( patrz: wyrok NSA z dnia 8 czerwca 2006r. II OSK 410/06 ONSAiwsa 2/2007 poz. 48 - na tle uchwały organu gminy o wyrażeniu zgody na rozwiązanie umowy z pracownikiem samorządowym)

Rada poza wskazaniem w postawie prawnej uchwały art. 36 ust. 2 ustawy o s.g. § 26 pkt 18 uchwale nie podała przesłanek, które przesądziły o uznaniu protestu i unieważnieniu wyborów. Wyborcy, którzy uczestniczyli w wyborach nie uzyskali zatem informacji, jakie przepisy prawa ( ustawy o s.g. ) zostały złamane.

Instytucja protestu wyborczego znana jest ordynacjom wyborczym, których odpowiednik stanowią postanowienia Statutu dotyczące zasad i trybu wyboru organów sołectwa.

W ustawie z dnia 16 lipca 1998r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw ( Dz.U. z 2003r, nr 159, poz.1547, ze zm. ) w art. 58 określono zarówno termin, do którego może być wniesiony protest (14 dni od dnia wyborów) jak i powody protestu, którymi są dopuszczenie się przestępstwa przeciwko wyborom określonego w rozdziale XXXI Kodeksu karnego (art. 58 ust. 1 pkt. 1) a także naruszenia przepisów niniejszej ustawy dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów. O nieważności wyborów orzeka sąd okręgowy, jeśli okoliczności stanowiące podstawę protestu miały wpływ na wyniki wyborów (art. 61 ust 1 i 1 a)

Stosując te przepisy per analogiam protest przeciwko wyborom sołtysa mógłby być oparty na naruszeniu przepisów ustawy o s.g. ustalającej zasady wyborów sołtysa ( art. 36 ust. 2). Zasady ustawowe to zasada tajności głosowania, jego bezpośredniości, nieograniczonej liczby kandydatów i dokonywanie wyboru przez stałych mieszkańców uprawnionych do głosowania. Na naruszenie żadnej z tych zasad nie wskazuje zaskarżona uchwała. Podjęto ją, co wynika z materiałów przesłanych sądowi w sytuacji zakwestionowania zachowania kandydującego skarżącego , który miał prowadzić agitację przedwyborczą oraz zgłoszenia zarzutu wprowadzenia w błąd mieszkańców co do godziny zakończenia glosowania. Ta ostatnia okoliczność , gdyby udowodniono, że protestujący z tego powodu nie uczestniczyli w wyborach, mogłaby być rozważana , jako podstawa unieważnienia wyborów , z uwagi na ograniczenie prawa stałych mieszkańców sołectwa do uczestniczenia w tych wyborach zagwarantowanego art. 36 ust. 2 ustawy o s. g. Brak jednak wykazania przez Radę tych okoliczności, jak również okoliczności , czy zarzuty protestu były prawdziwe a nawet , czy ktokolwiek zgłosił się do Komisji Wyborczej po godzinach glosowania, przy jednoczesnym braku jakiekolwiek uzasadnienia uchwały, czyni ją arbitralną i podjętą z naruszeniem wspomnianych przepisów Konstytucji R.P, i art. 36 ust. 2 ustawy o s.g. a także §26 ust. 17 Statutu Sołectwa , który jak podniesiono wcześniej stanowi , że za wybranego sołtysa uważa się kandydata, który uzyskał największą liczbę ważnie oddanych głosów. Zauważyć przy tym wypadnie , że skarżący przeczy zarzutom swego przeciwnika i osób zgłaszających protest i na dowód, że ogłoszenie zapraszające do wyborów nie podawało innych , niż wskazane w urzędowym obwieszczeniu godzin głosowania przedłożył do akt sądowych ( k. 21) takie ogłoszenie.

Dodatkowo sąd stwierdza, że zaskarżona uchwała w części dotyczącej zarządzenia ponownych wyborów narusza przepis § 26 ust .1 i 19 Statutu, bowiem zarządzenie wyborów sołtysa zarówno na nową kadencję jak i wyborów uzupełniających pozostawiają one w kompetencji Burmistrza Miasta i Gminy.

Z przytoczonych wyżej względów, sąd stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały oparciu o przepis art. art. 147 §1 P.p.s.a, , z którego wynika, że sąd uwzględniając skargę na uchwałę stwierdza nieważność tej uchwały w całości lub części albo stwierdza, że uchwała została wydana z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie jej nieważności. Wyłączenie takie nie zachodzi , bowiem od daty podjęcia uchwały nie minął rok (art.94 ust.1 ustawy o s.g.). Na podstawie art. 152 P.p.s.a. sąd orzekł, iż nie podlega ona wykonaniu do chwili uprawomocnienia się niniejszego wyroku.