drukuj    zapisz    Powrót do listy

6115 Podatki od nieruchomości, w tym podatek rolny, podatek leśny oraz łączne zobowiązanie pieniężne, Podatek od nieruchomości Podatkowe postępowanie, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, Stwierdzono wydanie decyzji I i II instancji z naruszeniem prawa, III SA/Po 459/11 - Wyrok WSA w Poznaniu z 2012-02-08, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

III SA/Po 459/11 - Wyrok WSA w Poznaniu

Data orzeczenia
2012-02-08 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2011-05-25
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu
Sędziowie
Barbara Koś /sprawozdawca/
Marzenna Kosewska /przewodniczący/
Mirella Ławniczak
Symbol z opisem
6115 Podatki od nieruchomości, w tym podatek rolny, podatek leśny oraz łączne zobowiązanie pieniężne
Hasła tematyczne
Podatek od nieruchomości
Podatkowe postępowanie
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
Stwierdzono wydanie decyzji I i II instancji z naruszeniem prawa
Powołane przepisy
Dz.U. 2005 nr 240 poz 2027 art. 21
Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne - tekst jednolity
Dz.U. 2006 nr 121 poz 844 art. 1 a) ust. 3, art. 3 ust. 4
Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych - tekst jednolity
Dz.U. 2005 nr 8 poz 60 art. 133, art. 194, art. 201 par. 1 pkt 2, art. 247 par. 1 pkt 3 i par. 2
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - tekst jedn.
Dz.U. 2002 nr 153 poz 1270 art. 145 par. 1 pkt 3, art. 152, art. 200;
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Sentencja

Dnia 8 lutego 2012 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Marzenna Kosewska Sędziowie WSA Barbara Koś ( spr.) WSA Mirella Ławniczak Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Skrocka - Nerka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 lutego 2012 roku przy udziale sprawy ze skargi T. M., J. M., K. M., T. M., M. M., P. K., M. M., P. M., M. M., E. R. i A. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 23 marca 2011 roku nr [...] w przedmiocie ustalenia podatku od nieruchomości za okres od września do grudnia 2005 roku I. stwierdza wydanie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Prezydenta Miasta z dnia 2 grudnia 2010 roku nr [...] z naruszeniem prawa, II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego solidarnie na rzecz skarżących kwotę [...],- ([...]) złote tytułem zwrotu kosztów postępowania, III. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 2 grudnia 2010 r. nr [...] Prezydent Miasta ustalił A. B., P. K., A. M., K. M., M. M., J. M., M. M., P. M., T. M., T. M., M. M. i E. R. (jako współwłaścicielom) podatek za okres od września do grudnia 2005 roku od nieruchomości położonej w K. przy ul. [...], działki nr 35/10, 35/11 – w kwocie [...] zł.

Po rozpoznaniu odwołania decyzją z dnia 23 marca 2011 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

Organ odwoławczy wskazał, iż zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne podstawę dla wymiaru podatków stanowią dane z ewidencji gruntów i budynków. Podatnicy wskazani w zaskarżonej decyzji byli w okresie, za który zostali obciążeni podatkiem współwłaścicielami nieruchomości. W zakresie zarzutu przedawnienia SKO wskazało natomiast, iż zgodnie z art. 68 § 5 Ordynacji podatkowej bieg terminu przedawnienia zawiesza się, jeżeli wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd, a zawieszenie biegu przedawnienia trwa do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się. W niniejszej sprawie postępowanie podatkowe postanowieniami z dnia 24 i 28 lipca 2006 r. zostało zawieszone z urzędu do czasu prawomocnego orzeczenia przez sąd o prawie własności nieruchomości i zostało podjęte – postanowieniem z dnia 12 listopada 2009 r. po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Rejonowego w K. z dnia 14 lipca 2009 r. (sygn. akt [...]). W ocenie organu zobowiązanie podatkowe za rok 2005 nie przedawniło się z uwagi na zawieszenie biegu przedawnienia na okres 2 lat.

W skardze wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu przez T. M., J. M., K. M., T. M., M. M., P. K., M. M., P. M., M. M., E. R. i A. B., zażądano uchylenia decyzji SKO i umorzenia postępowania oraz zasądzenia kosztów postępowania. Skarżący zarzucili zaskarżonej decyzji w szczególności:

- naruszenie art. 21 ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne w zw. z art. 6 ust. 1 i 5 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i w zw. z art. 194 § 3 i art. 210 § 1 pkt 6 Ordynacji podatkowej przez przyjęcie, że skarżący już w 2005 r. mogli być wpisani do ewidencji gruntów i budynków jako właściciele nieruchomości, pomimo, że wyrok Sądu Rejonowego w K. odnośnie stanu prawnego nieruchomości został wydany w dniu 14 lipca 2009 r., a uprawomocnił się z dniem 10 marca 2010 r.,

- naruszenie art. 201 § 1 pkt 2, § 2 i § 3 w zw. z art. 203 i art. 206 Ordynacji podatkowej w zw. z art. 21 ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne w zw. z art. 6 ust. 1 i 5 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i w zw. z art. 194 § 3 i art. 210 § 1 pkt 6 Ordynacji podatkowej przez przyjęcie, że zaistniała podstawa do zawieszenia postępowania podatkowego do czasu prawomocnego orzeczenia przez Sąd o prawie własności nieruchomości,

- nieuwzględnienie przedawnienia (art. 68 § 1 Ordynacji podatkowej),

- naruszenie art. 156 § 1 pkt 2 kpa,

- obrazę art. 2 Konstytucji RP.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

W piśmie procesowym z dnia 14 stycznia 2012 roku pełnomocnik skarżącej A. B. wniósł o stwierdzenie, że zaskarżona decyzja i poprzedzająca ją decyzja organu I instancji zostały wydane z naruszaniem prawa. Podtrzymał skargę i powołał się na argumentację zawartą w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 3.10.2011 r. sygn. akt 808/11.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje.

Na wstępie wskazać należy, że zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne kontrolują działalność administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, nie są natomiast uprawnione do merytorycznego rozstrzygania o przedmiocie sprawy. Również w myśl art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ze zm.) – dalej p. p. s. a. sądy administracyjne kontrolują zaskarżone akty tylko w zakresie ich zgodności z prawem (legalności) i nie mają uprawnień do merytorycznego rozstrzygania sprawy. Jednocześnie z przepisu art. 134 § 1 ostatnio cytowanej ustawy wynika, że Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Mając na względzie powyższe kryteria Sąd uznał, iż skarga zasługuje na uwzględnienie.

Wskazać należy w kwestii wiążącego charakteru danych z ewidencji gruntów i budynków w zakresie opodatkowania gruntów podatkiem od nieruchomości, iż generalnie do wymiaru podatków, zgodnie z art. 21 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (t. j.: Dz. U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027 ze zm.), powinny być stosowane dane wynikające z tej ewidencji. Na konieczność ustalania charakteru gruntu na potrzeby opodatkowania na podstawie danych wynikających z ewidencji gruntów wskazuje bezpośrednio art. 1a ust. 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych t. j. – Dz. U. Nr 121 z 2006 r., poz. 844 ze zm.), w którym wymienia się tę ewidencję jako dokument rozstrzygający o klasyfikowaniu gruntów. Szczegółowe zasady prowadzenia ewidencji gruntów uregulowane są w rozporządzeniu Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. Nr 38, poz. 454). Dane zawarte w ewidencji mają przy tym walor dokumentu urzędowego, o którym mowa w art. 194 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem, stanowią one dowód tego, co zostało w nich stwierdzone. W związku z tym organ podatkowy nie ma w zasadzie podstaw do pomijania tych danych w postępowaniu podatkowym (zob. m. in. L. Etel, Komentarz do art. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, ABC 2008, LEX).

W niniejszej sprawie podstawą do uznania skarżących za osoby zobowiązane do uiszczenia podatku od nieruchomości za okres od września do grudnia 2005 roku był fakt ich wpisania z dniem 9 lutego 2004 r. do ewidencji gruntów jako współwłaścicieli nieruchomości. Do kręgu tego zaliczono: T. M., J. M., K. M., T. M., M. M., J. K., M. M., P. M., M. M., E. R., A. B. i A. M. J. K. zmarł w dniu 6 sierpnia 2005 r., a jego spadkobiercą został P. K. (postanowienie Sądu Rejonowego dla M. St. Warszawy z 22 grudnia 2005 r., sygn. akt [...] – zob. zał. nr 18 akt administracyjnych), natomiast A. M. zmarła w dniu 8 sierpnia 2007 r. (wyrok Sądu Rejonowego w K. z 14 lipca 2009 r., sygn. akt [...] - zob. zał. nr 16 akt administracyjnych), a w gronie jej spadkobierców znaleźli się: A. B., E. R. i M. M. Podkreślić należy przy tym, iż organy podatkowe obu instancji miały wiedzę o śmierci tych osób oraz o podmiotach będących ich spadkobiercami przed wydaniem swoich decyzji, co wynika z uzasadnienia postanowienia o zawieszeniu postępowania z dnia 24 lipca 2006 r. oraz uzasadnienia decyzji organu II instancji.

W ocenie Sądu organy podatkowe obu instancji trafnie uznały co do zasady konieczność dokonania ustaleń faktycznych w zakresie podmiotów zobowiązanych do uiszczenia podatku na podstawie danych ewidencyjnych. Powinny być one zgodne z zapisami zawartymi w księgach wieczystych, co wynika z uregulowań powyżej cytowanego rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków, jednakże organy podatkowe w pierwszej kolejności zobligowane są do brania pod uwagę danych ewidencyjnych, a rzeczą samych właścicieli nieruchomości jest należyta staranność w zapewnieniu zgodności danych z ewidencji z księgami wieczystymi i rzeczywistym stanem prawnym nieruchomości. Należy przy tym podkreślić tezę podnoszoną wielokrotnie w orzecznictwie i doktrynie, iż organy podatkowe nie są uprawnione do dokonywania jakichkolwiek samodzielnych zmian w zakresie ewidencji, czy tym bardziej do rozstrzygania sporów cywilnych o prawo własności nieruchomości (do czego kompetencję posiadają wyłącznie odpowiednio – organy ewidencyjne i sądy powszechne).

Zdaniem Sądu organy podatkowe przy ustalaniu kręgu podmiotów zobowiązanych do uiszczenia podatku za 2005 r. zobowiązane były uwzględnić skutki prawne decyzji Ministra Gospodarki z dnia 25.01.2002 r. i Ministra Infrastruktury z dnia 21.11.2003 r., stwierdzających nieważność orzeczeń nacjonalizacyjnych – to, że Skarb Państwa nigdy nie nabył własności działek nr 35/10 i 35/11 oraz informacje o spadkobiercach podatników. Z tego też względu zawieszanie postępowania podatkowego do czasu prawomocnego zakończenia sprawy sądowej o usunięcie niezgodności pomiędzy treścią ksiąg wieczystych a rzeczywistym stanem prawnym nieruchomości było bezzasadne, gdyż w sprawie nie zachodziło zagadnienie wstępne w rozumieniu art. 201 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej. W doktrynie podkreśla się, że istotą zagadnienia wstępnego jest bezpośrednia zależność pomiędzy uprzednim rozstrzygnięciem określonego zagadnienia procesowego lub prawnomaterialnego a rozpatrzeniem danej sprawy i wydaniem decyzji (zob. m. in. S. Babiarz i in., Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2007, s. 668-669; G. Łaszczyca, Pojęcie zagadnienia wstępnego w kpa, PiP 2007, nr 7, s. 64).

W rozpatrywanej sprawie wydanie wymiarowej decyzji podatkowej nie było uzależnione od wydania wyroku sądowego, gdyż wyrok taki ma charakter konstytutywny i stanowi podstawę do dokonania odpowiednich zmian w księgach wieczystych i ewidencji gruntów, ale dopiero po dacie uprawomocnienia się tego wyroku, a zmiany tego rodzaju nie mają mocy wstecznej. Z tego też powodu ustalenia związane z wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z dnia 14 lipca 2009 r. (sygn. akt [...]) nie mogły mieć wpływu na ocenę zasadności dokonania przez organy podatkowe ustaleń faktycznych co do osób zobowiązanych do uiszczenia podatku za 2005 r.

Należy też podkreślić, iż pomimo formalnego wydania przez organ podatkowy postanowienia o zawieszeniu postępowania na podstawie art. 201 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej nie doszło do zawieszenia postępowania w niniejszej sprawie, gdyż nie istniała ustawowa przesłanka zawieszenia w postaci zagadnienia wstępnego. Brak istnienia zagadnienia wstępnego podatnik może podnosić nawet wtedy, gdy nie wniósł zażalenia na postanowienie o zawieszeniu postępowania w trybie art. 201 § 3 Ordynacji podatkowej (zob. S. Babiarz i in., Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2011, s. 407).

Niezależnie od tego Sąd stwierdził, iż organy podatkowe obu instancji dokonały błędnego oznaczenia jednego z adresatów zaskarżonych decyzji. Wśród osób zobowiązanych solidarnie za 2005 rok wskazano bowiem A. M. zmarłą w dniu 8 sierpnia 2007 r. Osoba ta żyła w momencie powstania zobowiązania podatkowego za 2005 rok, jednak – jak już wskazano powyżej – zmarła ona przed wydaniem decyzji wymiarowych w obu instancjach w niniejszej sprawie, nie mogła być ona z oczywistych względów ich adresatem. Z akt administracyjnych sprawy wynika, iż organy podatkowe obu instancji miały wiedzę o śmierci tej osoby oraz o podmiotach będących ich spadkobiercami.

Wskazanie nieżyjącego współwłaściciela – A. M. jako podmiotu zobowiązanego i adresata decyzji podatkowych organów obu instancji stanowiło wobec tego rażące naruszenie prawa, stanowiące co do zasady podstawę do stwierdzenia nieważności decyzji wskazaną w art. 247 § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej. Decyzja podatkowa może być bowiem wydana jedynie w wyniku postępowania, w którym istnieje strona – podmiot dysponujący interesem prawnym w rozumieniu art. 133 Ordynacji podatkowej. Skoro w dacie wydawania decyzji jeden jej adresat nie żył, a postępowanie toczyło się wobec osoby zmarłej, to były podstawy do przyjęcia, iż decyzje obu instancji wydano z rażącym naruszeniem prawa, albowiem jest oczywiste, iż wobec osoby zmarłej nie można wydać decyzji administracyjnej, regulującej jej prawa czy obowiązki (zob. m. in. wyrok NSA z 24 listopada 2010 r., sygn. akt I OSK 147/10, lex nr 745035). Rzeczą organu było ustalenie kręgu osób będących stronami tego postępowania, bowiem nie mogła być stroną osoba nieżyjąca, a tylko jej następcy prawni.

Sąd stwierdził zatem, iż niewątpliwie decyzje obu instancji zostały wydane wadliwie i to w całości, gdyż w przypadku współwłasności danej nieruchomości jej wszyscy właściciele są zobowiązani podatkowo - obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na nich wszystkich (art. 3 ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych). Błędne ustalenie części podmiotów zobowiązanych powoduje w przypadku odpowiedzialności na zasadzie solidarnej wadliwość całej podatkowej decyzji wymiarowej.

Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) sąd stwierdza nieważność decyzji przy stwierdzeniu istnienia przyczyn wskazanych w art. 156 kpa lub w innych przepisach (m. in. art. 247 § 1 Ordynacji podatkowej). W myśl natomiast art. 145 § 1 pkt 3 p.p.s.a. Sąd stwierdza wydanie decyzji z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach.

W niniejszej sprawie kwestionowane decyzje były obarczone wadą nieważności wskazaną w art. 247 § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej, jednak nie było możliwości stwierdzenia ich nieważności ze względu na skuteczny upływ terminu do wydania konstytutywnej decyzji podatkowej, przewidziany w art. 68 Ordynacji podatkowej. W takiej sytuacji organ podatkowy jest zobligowany na mocy art. 247 § 2 Ordynacji podatkowej do odmowy stwierdzenia nieważności decyzji, a sąd administracyjny stwierdza wydanie takiej decyzji z naruszeniem prawa.

Odnosząc się do zarzutu strony skarżącej o skutecznym upływie okresu przedawnienia prawa organu do wydania decyzji konstytutywnej (ustalającej zobowiązanie podatkowe), wskazać należy, iż w sprawie nie zachodziła przesłanka z art. 68 § 5 Ordynacji podatkowej dotycząca zawieszenia postępowania z powodu istnienia zagadnienia wstępnego, gdyż jak już szczegółowo wskazano powyżej wydanie decyzji wymiarowej (w oparciu o dane ewidencyjne z 2004 r.) nie było uzależnione od uprzedniego zakończenia postępowania sądowego w zakresie uzgodnienia ksiąg wieczystych ze stanem prawnym nieruchomości. Z tego względu, zdaniem Sądu, bieg przedawnienia prawa do ustalenia zobowiązania podatkowego przez organ w drodze decyzji nie uległ zawieszeniu i – zgodnie z art. 68 § 2 pkt 2 Ordynacji podatkowej (a nie – jak wskazywała skarżąca – art. 68 § 1 Ordynacji podatkowej) upłynął ostatecznie z końcem 2010 roku. Wprawdzie zaskarżone decyzje obu instancji zostały wydane przed upływem 2010 r. i zasługiwałyby na wyeliminowanie z obrotu prawnego ze względu na wydanie ich z rażącym naruszeniem prawa, to jednak w chwili wydawania wyroku w przedmiotowej sprawie nastąpił już skuteczny upływ 5-letniego terminu do ustalenia zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości w drodze nowej decyzji podatkowej, wobec czego nie ma już możliwości stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji II instancji i decyzji wymiarowej I instancji (art. 247 § 2 Ordynacji podatkowej) i wyeliminowania tych decyzji z obrotu prawnego.

Z uwagi na wskazane istotne wady procesowe badanego postępowania podatkowego (dające wystarczającą podstawę do skutecznego zanegowania legalności przedmiotowych decyzji podatkowych), w ocenie Sądu, nie było konieczności odnoszenia się do innych zarzutów podniesionych w skardze.

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd, na podstawie art. 145 § 1 pkt 3 p.p.s.a. w zw. z art. 247 § 1 pkt 3 i § 2 Ordynacji podatkowej, stwierdził wydanie zaskarżonej decyzji oraz decyzji I instancji z naruszeniem prawa.

O zwrocie kosztów sądowych orzeczono na podstawie art. 200 p.p.s.a., a o wykonalności decyzji w oparciu o art. 152 powołanej ustawy.



Powered by SoftProdukt