Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Małgorzata Pocztarek Sędziowie: Sędzia NSA Aleksandra Łaskarzewska (spr.) Sędzia del. WSA Ewa Kwiecińska Protokolant starszy asystent sędziego Marcin Rączka po rozpoznaniu w dniu 12 maja 2017r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 18 sierpnia 2015 r. sygn. akt II SA/Bd 699/15 w sprawie ze skargi M. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] kwietnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego 1. uchyla zaskarżony wyrok i zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta B. z dnia [...] lutego 2015 r. nr [...]; 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. na rzecz M. B. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 18 sierpnia 2015 r., sygn. akt III SA/Bd 699/15 oddalił skargę M. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] kwietnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego.

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Decyzją z dnia [...] lutego 2015 r. Prezydent Miasta B. odmówił M. B. przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym bratem I. B.

Orzekający organ ustalił, że wnioskodawczyni jest siostrą I. B., a więc osobą spokrewnioną w stopniu drugim w linii bocznej. I. B. orzeczeniem Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności z dnia [...] listopada 2013 r. został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności do 30 listopada 2018 r.; z treści tego orzeczenia wynika, iż niepełnosprawność powstała przed 16 rokiem życia, co oznacza, iż spełnione są warunki zawarte w art. 17 ust. 1b ustawy. Matka wnioskodawczyni oraz I. B. jest osobą legitymującą się na stałe orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Ponadto jest osobą częściowo ubezwłasnowolnioną. Postanowieniem Sądu Rejonowego w B. z dnia [...] listopada 1990 r., sygn. akt. [...] rodzicom wnioskodawczyni oraz brata tj. B. B. oraz B. S. została ograniczona władza rodzicielska poprzez ustanowienie rodziny zastępczej.

W oświadczeniu złożonym przez wnioskodawczynię w dniu 11 grudnia 2014 r. zainteresowana stwierdziła, iż nie jest jej znane miejsce pobytu ojca, jak również nie posiada informacji dotyczących pozbawienia go władzy rodzicielskiej. Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w G. w piśmie z dnia 12 lutego 2015 r. poinformował, że "(...) B. S., zam. P., oświadczył, iż nie posiada wiedzy, aby kiedykolwiek był pozbawiony władzy rodzicielskiej oraz, że nigdy nie ubiegał się o ustalenie mu grupy inwalidzkiej". Powyższe zdaniem organu, wskazywało, iż żyje osoba zobowiązana do alimentacji w stopniu pierwszym, a jej obowiązek alimentacyjny wyprzedza zgodnie z art. 129 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek alimentacyjny zainteresowanej względem brata. Zważywszy na fakt, iż ojciec I. B. nie posiada orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności, jak również nie posiada wiedzy na okoliczności pozbawienia go władzy rodzicielskiej, to on w pierwszej kolejności w świetle prawa obciążony jest obowiązkiem alimentacyjnym względem syna. Z uwagi na powyższe organ stwierdził, iż nie zostały spełnione wszystkie przesłanki określone w art. 17 ust 1-1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, niezbędne do przyznania siostrze wnioskowanego świadczenia.

W odwołaniu od powyższej decyzji M. B. zarzuciła, iż organ nie wziął pod uwagę, że w wyroku orzekającym rozwód jej rodziców, została orzeczona eksmisja B. S. Faktycznie zaś B. S. nie mieszka z odwołującą się i jej bratem znacznie wcześniej, niż orzeczono rozwód, bo co najmniej od okresu orzeczenia ograniczenia władzy rodzicielskiej w 1990 r. i faktycznie od tego okresu nie sprawował nad nimi władzy rodzicielskiej, ani się nimi nie interesował. Ponadto, zdaniem odwołującej się, B. S. nie nadaje się do sprawowania opieki nad jej chorym bratem, gdyż był osobą nadużywającą alkoholu i zapewne nic w tym zakresie się nie zmieniło.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. po rozpatrzeniu odwołania, decyzją z dnia [...] kwietnia 2015 r. nr [...] utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Kolegium podzieliło stanowisko organu I instancji, iż w sytuacji gdy żyje ojciec osoby wymagającej opieki, który nie został pozbawiony praw rodzicielskich i który nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, brak jest podstaw do przyznania wnioskodawczyni świadczenia pielęgnacyjnego na brata.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy M. B., decyzji organu odwoławczego zarzuciła:

1) naruszenie prawa materialnego w postaci art. 17 ust. 1a pkt 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, poprzez błędne przyjęcie, że pozbawienie praw rodzicielskich jest tożsame z pojęciem pozbawienia władzy rodzicielskiej i tym samym uznanie przez organ, że ojciec pełnoletniej (29 letniej) osoby wymagającej opieki, faktycznie niesprawujący opieki nad osobą tego wymagającą od 1990 r., mający ograniczoną władzę rodzicielską, a także wobec którego Sąd orzekający rozwód zarządził eksmisję ze wspólnego mieszkania, może nabyć prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, jeżeli nie został pozbawiony praw rodzicielskich, podczas gdy prawidłowa wykładnia tego artykułu nie daje podstaw do takiej interpretacji, a formalnie, nie istnieje w polskim porządku prawnym możliwość pozbawienia praw rodzicielskich, a jedynie możliwość pozbawienia władzy rodzicielskiej i to jedynie w okresie jej sprawowania, a więc do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności,

2) naruszenie prawa materialnego w postaci art. 27 ust. 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych, poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy wniosek o świadczenie pielęgnacyjne złożyła tylko i wyłącznie siostra osoby wymagającej opieki, a zastosowanie przepisu i dokonanie jego wykładni poprzez uznanie, że skoro w przypadku zbiegu uprawnienia do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, przyznaje się tylko jedno świadczenie pielęgnacyjne, osobie, która pierwsza złożyła wniosek, to tym bardziej należałoby przyznać świadczenie osobie uprawnionej, która jako jedyna wniosek złożyła,

3) naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 K.p.a., polegające na zaniechaniu podjęcia wszelkich kroków niezbędnych do wyjaśnienia stanu faktycznego przedmiotowej sprawy i zaniechaniu zebrania i rozpatrzenia w sposób wyczerpujący całego materiału dowodowego na okoliczność możności wykonywania przez ojca opieki nad wymagającym opieki w sytuacji, gdy ten nadużywa alkoholu, nie ma warunków do sprawowania opieki, a także posiada zadłużenie alimentacyjne wobec wierzycieli tj. skarżącej, jej matki oraz wymagającego opieki w kwocie 53.285,43 zł - należność główna oraz 51.606,13 zł odsetek i zaniechanie zbadania indywidualnej sytuacji skarżącej w tym zakresie.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd wskazał, iż istotą sporu było rozstrzygnięcie, czy w świetle przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych osobie, którą obciąża obowiązek alimentacyjny w dalszej kolejności, względem pełnoletniego członka rodziny, legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym, i która nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad tym niepełnosprawnym członkiem rodziny, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne na podstawie przepisów art. 17 ust. 1 i ust. 1a u.ś.r. w sytuacji gdy jedno z rodziców – matka - żyje i legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, w związku z powyższym nie może sprawować opieki nad synem Ireneuszem, natomiast ojciec - B. S. żyje i nie posiada orzeczenia o niepełnosprawności, a orzeczono w stosunku do niego jedynie ograniczenie władzy rodzicielskiej.

Sąd wskazał, że materialnoprawną podstawę dla wydania przedmiotowych decyzji stanowiły przepisy ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 114), w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2012 r., poz. 1548), zmieniającą tę ustawę. W wyniku powołanej nowelizacji doszło też do istotnej zmiany kryteriów przyznawania dotychczasowego świadczenia pielęgnacyjnego w stosunku do stanu prawnego, który obowiązywał do dnia 31 grudnia 2012 r. Nowe brzmienie przepisów art. 17 ust. 1 i ust. 1a ustawy porządkuje grupy osób uprawnionych do świadczenia. Przepisy te, w konfrontacji z przepisami art. 23, art. 27, art. 128, art. 129 § 1 i art. 617 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jednoznacznie wskazują katalog osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, ograniczając go do osób zobowiązanych do alimentacji, w określonej kolejności. Sąd I instancji podzielił stanowisko orzekających w sprawie organów administracji, że skoro żyje ojciec osoby wymagającej opieki, który nie został pozbawiony praw rodzicielskich i który nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, brak było podstaw do przyznania wnioskodawczyni świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad bratem w rozumieniu powyższych przepisów. WSA wskazał, że nawet pozbawienie władzy rodzicielskiej nie oznacza pozbawienia praw i obowiązków nie wchodzących w zakres władzy rodzicielskiej; tym samym nie zostaje zniesiony obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka, mogą po nim dziedziczyć i np. mają prawo do kontaktowania się z nim. Oznacza to, że uzyskanie pełnoletniości przez uprawnionego do alimentacji nie ma bezpośredniego wpływu na zakres tego obowiązku. Jednak z mocy przepisu szczególnego – art. 17 ust. 1a ustawy, pozbawienie praw rodzicielskich rodziców wpływa na ustalenie przesłanek do nabycia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego przez osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 4 tego przepisu, co miało miejsce w rozpatrywanej sprawie wobec ustalenia, że żyje ojciec osoby wymagającej opieki, który nie został pozbawiony praw rodzicielskich i który nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, dlatego też brak było podstaw do przyznania wnioskodawczyni świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad bratem.

Odnosząc się zaś do podnoszonego zarzutu zbiegu uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego, przysługującego więcej niż jednej osobie sprawującej opiekę nad osobą lub osobami wymagającymi opieki, kiedy to przyznaje się tylko jedno świadczenie pielęgnacyjne osobie, która pierwsza złożyła wniosek, Sąd zwrócił uwagę, że zbieg uprawnień następuje wtedy, gdy jednocześnie w danej sprawie jest kilku uprawnionych do określonego świadczenia, podczas gdy w niniejszej sprawie jasno występuje określona przepisem kolejność uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego, uwarunkowana określonymi okolicznościami stanu faktycznego.

W konkluzji Sąd uznał, że zaskarżona decyzja nie narusza prawa i działając na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł o oddaleniu skargi.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wywiodła M. B. wnosząc o jego uchylenie i rozpoznanie skargi, orzekając przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na czas nieokreślony (...), ewentualnie - uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. W każdym z przypadków skarżąca kasacyjnie wniosła o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła naruszenie prawa materialnego, tj.:

1) art. 17 ust. 1a pkt 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że nawet pozbawienie władzy rodzicielskiej nie oznacza pozbawienia praw i obowiązków nie wchodzących w zakres władzy rodzicielskiej, gdy tymczasem taka wykładnia prowadziłaby do wniosku, że osobom o których mowa w art. 17 ust 1 pkt 4 ww. ustawy tj. innych niż spokrewnione w pierwszym stopniu, a na których ciąży obowiązek alimentacyjny, w przypadku, gdy rodzice żyją i nie legitymują się orzeczeniem o niepełnosprawności, a zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej, nie będzie przysługiwało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, gdy tymczasem właściwa interpretacja przepisu prowadziłaby do wniosku, że już nawet ograniczenie władzy rodzicielskiej, orzeczone w niniejszej sprawie przez Sąd wobec ojca osoby wymagającej opieki, powoduje że faktycznie doszło do pozbawienia praw rodzicielskich i tym samym istnieje podstawa do przyznania świadczenia skarżącej,

2) art. 17 ust. 1 pkt 1 oraz pkt 4 w zw. z art. 17 ust. 1a pkt 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, poprzez błędną wykładnię prowadzącą do odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego osobie spełniającej kryteria z art. 17 ust. 1 pkt 4 u.ś.r., w sytuacji, gdy osoba wymieniona w art. 17 ust. 1a pkt 1 nie może takiej opieki sprawować, podczas gdy zastosowanie właściwej wykładni prowadziłoby do uznania, że skarżącej, która faktycznie opiekuje się bratem, przysługuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego,

3) art. 27 ust. 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych poprzez uznanie, że zastosowanie tego przepisu może mieć miejsce jedynie w sytuacji gdy jednocześnie w danej sprawie nastąpi zbieg uprawnień wywołany złożeniem wniosku przez kilka osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego, gdy tymczasem właściwa wykładnia przepisu i mające miejsce w niniejszej sprawie złożenie wniosku przez jedną osobę uprawnioną do świadczenia prowadziłoby do zastosowania tego przepisu i przyznania świadczenia skarżącej, jak tej osobie, która wniosek złożyła.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Stosownie do art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm., dalej jako "P.p.s.a."), Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania. W niniejszej sprawie nie wystąpiły wyliczone w art. 183 § 2 P.p.s.a. przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego, dlatego też Naczelny Sąd Administracyjny ograniczył rozpoznanie sprawy do zbadania zasadności zarzutów podniesionych w skardze kasacyjnej.

Skarga kasacyjna ma usprawiedliwione podstawy, dlatego podlega uwzględnieniu. Istota sporu sprowadza się do kwestii materialnoprawnej dotyczącej interpretacji art. 17 ust.1 pkt 4 w zw. z art. 17 ust. 1 a ustawy o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 114).

Rozważania nad tą kwestią należy rozpocząć od wskazania, że w myśl art. 17 ust. 1 ww. ustawy, świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje: 1) matce lub ojcu 2) opiekunowi faktycznemu dziecka 3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej 4) innym osobom na których zgodnie z przepisami ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności jeśli rezygnują lub nie podejmują zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad bliskimi osobami (...). Zgodnie zaś z ust. 1a powołanego przepisu świadczenie to przysługuje osobom, o których mowa w ust. 1 pkt 4, innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

1) rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;

2) nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, są małoletnie lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;

3) nie ma osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Skład orzekający w niniejszej sprawie podziela pogląd wyrażany w orzecznictwie tut. Sądu, iż wskazane regulacje należy odczytywać przez pryzmat zasad i wartości wyrażonych w Konstytucji RP, z uwzględnieniem celu tych unormowań, którym jest przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego osobom, które rzeczywiście sprawują opiekę nad bliskimi osobami niepełnosprawnymi i wymagającymi takiego wsparcia (por. wyrok NSA z dnia 5 listopada 2015 r., sygn. akt I OSK 1062/14, z dnia 13 listopada 2015 r., sygn. akt I OSK 1286/14). W art.17 ust.1 pkt 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych ustawodawca nawiązuje wprost do obowiązku alimentacyjnego, o którym mowa w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Nie można zatem pominąć treści art. 132 K.r.o., zgodnie z którym: "Obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami". W tym kontekście wybranie przez ustawodawcę z kręgu osób zobowiązanych do alimentacji wyłącznie rodzica i umożliwienie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego innym osobom zobowiązanym do alimentacji wyłącznie w sytuacji, gdy rodzice nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności narusza konstytucyjną zasadę równości, sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP), a także godzi w konstytucyjne nakazy ochrony i opieki nad rodziną (art. 18 Konstytucji RP). W sytuacji gdy jak w niniejszej sprawie matka osoby niepełnosprawnej legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności w związku z czym nie może sprawować opieki nad synem, zaś ojciec rozwiedziony z matką miał ograniczoną władzę rodzicielską i od lat nie utrzymuje żadnych kontaktów z pełnoletnimi już dziećmi, opiekę nad chorym bratem sprawuje skarżąca, która nadto postanowieniem Sądu Rejonowego w B. została ustanowiona opiekunem całkowicie ubezwłasnowolnionego I. B. Z akt sprawy wynika także, iż postanowieniem Sądu Rejonowego w B. z dnia [...] listopada 1990 r. skarżąca i jej brat zostali umieszczeni w rodzinie zastępczej u dziadków. W styczniu 1993 r. ojciec wyprowadził się z mieszkania zajmowanego przez rodzinę i od tego czasu nie interesował się jej losem. W wyroku rozwodowym z [...] października 1995 r. orzeczono jego eksmisję ze wspólnego mieszkania. Według oświadczenia skarżącej kasacyjnie, był osobą nadużywającą alkoholu, nie ma warunków do sprawowania opieki nad chorym synem. Nigdy dobrowolnie nie płacił alimentów na dzieci i żonę. Z pisma Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w W., przedłożonego wraz ze skargą, wynika, że na dzień 13 maja 2015 r. zadłużenie z tego tytułu wynosiło 53.285,43 zł należności głównej i 51.606,13 zł odsetek. Okoliczności te w sposób oczywisty wskazują, iż B. S. w aktualnym stanie sprawy nie sprawuje w żadnym zakresie opieki nad niepełnosprawnym synem. Uzyskanie od niego na czas środków utrzymania dla syna okazało się praktycznie niemożliwe. Z tego też względu mając na względzie art. 132 K.r.o. należało przyjąć, że zaktualizował się obowiązek alimentacyjny zobowiązanej w dalszej kolejności M. B., co czyni ją osobą uprawnioną do żądanego świadczenia.

Odmienna wykładnia omawianych przepisów, w okolicznościach rozpoznawanej sprawy prowadziłaby do pozbawienia osoby faktycznie sprawującej opiekę, prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Akceptacja takiej wykładni naruszałaby wspomniane wyżej konstytucyjne zasady sprawiedliwości społecznej, nakaz ochrony i opieki nad rodziną, jak również wynikający z art.71 ust.1 Konstytucji, nakaz szczególnej pomocy władz publicznych rodzinom w trudnej sytuacji materialnej i społecznej.

Wykładnia art.17 ust.1 pkt 4 w zw. z art.17 ust. 1a uwzględniająca wskazane zasady konstytucyjne ma także oparcie w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Wypada jedynie przypomnieć, że w wyroku z 15 listopada 2006 r., sygn. P 23/05 (pub. OTK ZU nr 10/A/2006, poz. 151) Trybunał stwierdził, że: " Choć zasiłek stały nominalnie przysługiwał opiekunowi, to korzyść czerpał z niego podopieczny, który dzięki zasiłkowi miał zapewnioną opiekę osoby bliskiej. Takie rozwiązanie było też korzystne dla państwa, które zapewniając osobie potrzebującej pomocy opiekę członka rodziny, nie musiało organizować tejże opieki w innych formach. Skoro członek najbliższej rodziny wywiązuje się ze swych obowiązków wobec chorego krewnego, a wymaga to od niego rezygnacji z zarobkowania, to powinien w tych działaniach otrzymać odpowiednie wsparcie państwa. Przyznanie tylko rodzicom naturalnym prawa do zasiłku stałego narusza konstytucyjną zasadę równości, a także zasadę sprawiedliwości społecznej (pojmowaną nie w aspekcie socjalno-ekonomicznym), lecz odnoszoną również do społecznego poczucia sprawiedliwości, które w demokratycznym państwie prawnym nie powinno być przez ustawodawcę ignorowane (art. 2 Konstytucji)." Trybunał Konstytucyjny uznał, że taka regulacja godzi też w konstytucyjne nakazy ochrony rodziny i opieki nad rodziną w ogólności (art. 18 Konstytucji) oraz szczególnej pomocy władz publicznych rodzinom w trudnej sytuacji materialnej i społecznej (art. 71 Konstytucji). Trzeba mieć na uwadze, że świadczenie pielęgnacyjne zastąpiło zasiłek stały przewidziany w ustawie o pomocy społecznej z 1990 r. Podobne wnioski można wywieść z wyroków Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lipca 2008 r., sygn. P 27/2007, pub. OTK-A 2008/6/107 oraz z dnia 22 lipca 2008 r., sygn. P 41/2007, pub. OTK-A 2008/6/109.

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należy, iż w okolicznościach tej sprawy Sąd I instancji dokonał nieprawidłowej wykładni 17 ust.1 pkt 4 i 1a ustawy o świadczeniach rodzinnych. Wyłożenie tych przepisów w oderwaniu od całej regulacji tej ustawy i wartości przyjętych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej stanowiło naruszenie prawa materialnego mające wpływ na treść decyzji.

Ze wskazanych wyżej względów Naczelny Sąd Administracyjny, działając na podstawie art. 188 P.p.s.a. uznał, że skargę kasacyjną należało uwzględnić poprzez uchylenie zaskarżonego wyroku. Korzystając z uprawnień przewidzianych w tym przepisie Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a P.p.s.a., uchylił również decyzje organów obu instancji, które zostały oparte, tak jak wyrok Sądu I instancji, na błędnej wykładni przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych, nieprzystającej do stanu faktycznego i prawnego niniejszej sprawy. O kosztach orzeczono na postawie art. 203 pkt 1 P.p.s.a.