Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący WSA Krystyna Józefczyk /spr./ Sędziowie NSA Małgorzata Wolska WSA Joanna Zdrzałka Protokolant Sylwia Pacześniak po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 7 listopada 2013 r. sprawy ze skargi J. M. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] lipca 2013 r. nr [...] w przedmiocie wymeldowania z pobytu stałego I. uchyla zaskarżoną decyzję; II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku; III. zasądza od Wojewody [...] na rzecz skarżącego J. M. kwotę 357 zł /słownie: trzysta pięćdziesiąt siedem złotych/ tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

II SA/Rz 790/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia [...] maja 2013r., nr [...] Prezydent Miasta R. po rozpatrzeniu wniosku J.M. z dnia [...] lutego 2013r. orzekł o wymeldowaniu A.M. z pobytu stałego przy ul. [...] 33 w R.

Organ ustalił, że A.M. dobrowolnie opuściła mieszkanie pod adresem j. w. w październiku 2012r. w sposób zupełny i trwały, nie dokonując ciążącego na niej obowiązku wymeldowania się. Spełnione zostały zatem przesłanki określone wart. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą". Organ I instancji ustalił także, że A.M. nie skorzystała z możliwości przeciwdziałania przeszkodom w możliwości korzystania z lokalu stanowiącego miejsce jej stałego pobytu.

A.M. reprezentowana przez pełnomocnika adwokat A.L. złożyła odwołanie od wskazanej wyżej decyzji zarzucając:

- sprzeczne ze stanem faktycznym przyjęcie, że uczestniczka A.M. dobrowolnie opuściła mieszkanie przy ul. [...] 33, podczas gdy faktycznie została z tego mieszkania usunięta i pozbawiona możliwości wejścia do mieszkania i zabrania odzieży i innych przedmiotów osobistego użytku ,

- błędne przyjęcie, że A.M. nie skorzystała z postępowanie prawnego zmierzającego do przeciwdziałania przeszkodom w możliwości korzystania z lokalu stanowiącego miejsce stałego pobytu, w sytuacji gdy uczestniczce nie upłynął jeszcze termin do wniesienia powództwa o przywrócenie utraconego posiadania i w każdej chwili może z takim powództwem wystąpić.

Wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku o wymeldowanie A.M. z pobytu stałego pod adresem j.w., ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia.

Wojewoda zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją z dnia [...] lipca 2013r., nr [...], działając na podstawie art. 138 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r. Nr 267 ze zmianami), dalej "k.p.a." w zw. z art. 15 ust. 2 oraz art. 50 ust. 3 ustawy uchylił decyzję Prezydenta Miasta R. z dnia [...] maja 2013r., nr [...] i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji.

W uzasadnieniu organ II instancji przytoczył treść art. 15 ust. 2 ustawy, który stanowi, że organ gminy wydaje na wniosek strony lub z urzędu decyzję w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się.

Organ przytoczył także treść art. 10 par. 1 k.p.a. wskazując, że organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpatrywanej sprawy wskazał, że z zawartości akt niniejszej sprawy wynika, że organ pierwszej instancji przeprowadził tylko dwa dowody: przesłuchał w dniu 20 lutego 2013r. J.M., a w dniu 22 marca 2013r. przeprowadził oględziny lokalu przy ul. [...] 33 w R. Pierwszy z wymienionych wyżej dowodów został przeprowadzony wadliwie. Organ w szczególności zakwestionował prawidłowość doręczenia A.M. wezwania na rozprawę administracyjną z uwagi na to, że przesyłka zawierająca wezwanie doręczona została na 2 dni przed rozprawą tj. w dniu 18 lutego 2013r., a więc z naruszeniem art. 92 k.p.a., a ponadto skierowana została na adres co do którego istniały wątpliwości, co do tego czy A.M. faktycznie pod nim przebywa, tj. podany przez J.M. we wniosku o wymeldowanie adres: ul. [...] 5A/12 w R. Ponadto przesyłkę odebrał G.M. - osoba upoważniona do odbioru korespondencji w miejscu stałego zatrudnienie adresata, co rodzi wątpliwości, czy jest on osobą uprawnioną do odbioru korespondencji w imieniu A.M. w świetle przepisów k.p.a. Analogiczne wątpliwości budzi doręczenie A.M. zawiadomienia o oględzinach lokalu pod adresem ul. [...] 33 i rozprawie administracyjnej (pismo z dnia [...] lutego 2013r.)

Organ II instancji uznał, że w sprawie nie ma dowodów, które posłużyłyby do ustalenia nie budzącego wątpliwości stanu faktycznego. Organ nie wyczerpał możliwości dowodowych. Nie przesłuchał świadków, na przykład pracowników firmy J.M., zaniechał ponownego przesłuchania stron i ponownego przeprowadzenia oględzin. Organ ponadto wskazał, że nie jest w stanie jednoznacznie ocenić dowodów przedstawionych przez pełnomocnika J.M. w piśmie z dnia [...] czerwca 2013r. tj. nagrania z monitoringu części restauracyjnej lokalu przy ul. [...] 33 w R., dokumentacji fotograficznej mieszkania przy ul. [...] 5A/12 w R. po przeprowadzonym przez J.M. remoncie, decyzji Prezydenta Miasta R. z dnia [...] grudnia 2012r., nr [...] w sprawie zmiany sposobu użytkowania budynku przy ul. [...] 33 w R. Mogłyby być one prawidłowo ocenione dopiero w połączeniu w innymi, właściwie przeprowadzonymi dowodami a takich brakuje w niniejszej sprawie. Za zasadne należy zatem uznać uchylenie decyzji organu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia i przeprowadzenia czynności postępowania dowodowego z zagwarantowaniem wszystkim stronom możliwości udziału w tych czynnościach i z zachowaniem wymogów wynikających z art. 10 par. 1, art. 79 par. 1, art. 86, w związku z art. 79 par. 1, art. 92 k.p.a.

J.M., reprezentowany przez pełnomocnika - adwokata P.W. złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie skargę na wskazaną wyżej decyzję Wojewody z dnia [...] lipca 2013r.

Zaskarżonej decyzji zarzucił:

naruszenie art. 7, 77 § 1 oraz 80 kpa w zw. z art. 10 § 1 kpa, polegające na błędnym i dowolnym przyjęciu, że uczestnikowi postępowania A.M. Organ pierwszej instancji nie zapewnił czynnego udziału w każdym stadium postępowania, gdy tymczasem w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego należało przyjąć, że uczestnikowi A.M. umożliwiono w pełnym zakresie aktywny udział w postępowaniu, z którego to uprawnienia jednak uczestniczka nie skorzystała;

naruszenie art. 7, 77 § 1 oraz 80 kpa w zw. z art. 43 kpa, polegające na błędnym i dowolnym przyjęciu, że istnieją wątpliwości, czy uczestnik A.M. była prawidłowo zawiadamiana o terminach czynności w toczącym się postępowania, a w konsekwencji, że w sprawie nie ma dowodów które posłużyłyby do ustalenia nie budzącego wątpliwości stanu faktycznego, podczas gdy z okoliczności sprawy w sposób oczywisty wynika, że uczestnik A.M. była w sposób należyty informowana o ww. czynnościach, odpowiadając na wezwanie Organu pierwszej instancji i wnosząc o zmianę terminu czynności; a w konsekwencji:

naruszenie art. 15 ust. 2 ustawy poprzez jego niezastosowanie, przejawiające się w stwierdzeniu, że Prezydent Miasta R. w ogóle nie udowodnił, że A.M. opuściła w rozumieniu ww. przepisu ustawy ewidencji ludności i dowodach osobistych miejsce pobytu stałego przy ul. [...] 33 w R., a w konsekwencji:

4) niewłaściwe zastosowanie art. 138 § 2 kpa, tj. wadliwe uchylenie przez Wojewodę decyzji Prezydenta Miasta R. z dnia [...] maja 2013 r. przekazanie sprawy organowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, w sytuacji, gdy w świetle zgromadzonego materiału dowodowego należało utrzymać w mocy decyzję Prezydenta Miasta R., tj. zastosować art, 138 § 1 pkt. 1 kpa.

Wskazując na powyższe zarzuty, wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji Wojewody w całości oraz zasądzenie od Wojewody na rzecz skarżącego kosztów postępowania, obejmujących koszty zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie z przyczyn podniesionych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie zważył, co następuje:

Wojewódzki sąd administracyjny sprawuje w zakresie swej właściwości kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej, co wynika z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269) zwana dalej w skrócie p.u.s.a. Zakres tej kontroli wyznacza przepis art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 - zwana dalej w skrócie p.p.s.a.). Stosownie do tego przepisu Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

W myśl art. 145 p.p.s.a., Sąd zobligowany jest do uchylenia decyzji (bądź postanowienia) lub stwierdzenia nieważności, ewentualnie niezgodności z prawem, gdy dotknięta jest naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania, innym naruszeniem przepisów postępowania, jeśli miało ono istotny wpływ na wynik sprawy, lub zachodzą przyczyny stwierdzenia nieważności decyzji wymienione w art. 156 k.p.a. lub innych przepisach.

Jeżeli w wyniku przeprowadzonej kontroli Sąd nie stwierdzi wskazanych wyżej naruszeń skarga podlega oddaleniu stosownie do treści art. 151 p.p.s.a.

Poddawszy takiej kontroli zaskarżoną decyzję Sąd doszedł do przekonania, że skarga zasługuje na uwzględnienie, a zaskarżona decyzja winna zostać uchylona.

Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego ujęta w art. 15k.p.a, oznacza, ze stronie przysługuje prawo do dwukrotnego rozpatrzenia i rozstrzygnięcia sprawy. Wskazać należy, że wniesienie odwołania przenosi na organ odwoławczy kompetencje do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy. Oznacza to, iż organ ten jest wyposażony przede wszystkim w kompetencje do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy a skoro tak, to jego obowiązkiem jest uwzględnić cały materiał dowodowy jakim dysponuje w chwili orzekania (art. 77 § 1 k.p.a.). Skoro więc organ odwoławczy uchyla się od rozpoznania i dokonania oceny całego materiału dowodowego oraz jego uzupełnienia - to tym samym narusza w sposób istotny art. 77 § 1 k.p.a.

Realizacja tej zasady została ukształtowana w przepisie art. 138 § 1 k.p.a. regulującym postępowanie administracyjne przed organem odwoławczym. Przepis ten wprowadza jako zasadę postępowanie merytoryczne przed organem II instancji, w związku z tym również, taki charakter mają decyzje podejmowane w trybie art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. merytoryczno - reformacyjne ukierunkowane na rozstrzygnięcie, co do istoty sprawy.

Przepis art. 136 k.p.a. stanowi, że organ odwoławczy może przeprowadzić dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie albo może zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję. Jeżeli organ odwoławczy nie ma wątpliwości, co do stanu faktycznego sprawy i prawnego a stwierdził potrzebę przeprowadzenia dowodu ma obowiązek przeprowadzić ten dowód w ramach swoich uprawnień z art. 136 k. p. a.

W ocenie Sądu, przeprowadzone przez organ I instancji postępowanie wykazało i ustalony w sprawie stan faktyczny pozwalał na dokonanie ustaleń, istotnych z punktu widzenia wydania rozstrzygnięcia o wymeldowaniu. Postępowanie wykazało, że A.M. opuściła sporny lokal zabierając z niego swoje rzeczy, a sama zainteresowana tej okoliczności nie kwestionowała. Niewątpliwie też zapoznała się z materiałem dowodowym sprawy i w żaden sposób nie podważyła prawidłowości doręczeń zawiadomień o czynnościach dowodowych, kompetencji do podejmowania korespondencji kierowanej do niej przez G.M. ani też prawidłowości adresu, na który kierowana była korespondencja. Jeżeli organ II instancji uznał, że okoliczności te nie zostały wyjaśnione należycie, to na zasadzie art. 106 § 4 k.p.a. w zw. z art. 136 k.p.a. mógł w tym zakresie przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, bądź sam dokonać stosownej oceny zebranego w prawie materiału dowodowego, okoliczności faktycznych i prawnych przesłanek. Wskazać bowiem należy, że samo naruszenie przepisów postępowania przez organ I instancji, nie daje organowi II instancji uprawnienia do uchylenia decyzji i przekazania jej do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji. Kumulatywnie z przesłanką naruszenia przepisów postępowania musi wystąpić drugi warunek: konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy musi mieć istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. W niniejszej sprawie organ wskazał, jakie przepisy, jego zdaniem zostały naruszone w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, nie wykazał jednak, że konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie . Skoro więc w niniejszej sprawie brak jest wątpliwości co do opuszczenia spornego lokalu przez A.M., skoro z akt jednoznacznie wynika, że zapoznała się z treścią materiału dowodowego, to mając na względzie treść art. 136 k.p.a. stwierdzić należy, że organ odwoławczy powinien był uzupełnić postępowanie wyjaśniające w trybie tego przepisu w zakresie określonym jako wytyczne dla organu I instancji. Zobligowany był zatem we własnym zakresie ustalić dane osobowe A.M. w zakresie ustalenia jej adresu pobytu stałego i aktualnych adresów pobytów czasowych, w zakresie ustalenia tożsamości domowników i najbliższych sąsiadów budynku przy ul. [...] 33, a tym bardziej przeprowadzić dowód z przesłuchania stron czy też przesłuchać dorosłych domowników budynku [...] 33, względnie pracowników firmy J.M. ewentualnie dorosłych sąsiadów tego budynku. Mógł także przeprowadzić ponowne oględziny w ww. budynku. Zobligowany był także do oceny dowodów przestawionych przez pełnomocnika skarżącego.

Brak było więc w przedmiotowej sprawie podstaw do uchylenia decyzji I instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia na podstawie art. 138 § 2 k.p.a. W konsekwencji Sąd uznaje zarzuty skargi w tym zakresie za uzasadnione.

Nie jest rzeczą Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie zastępowanie organów administracji publicznej w wykonywaniu ich kompetencji orzeczniczych, przy czym wskazane wyżej uchybienia proceduralne stwarzają podstawę do uchylenia zaskarżonej decyzji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. "c" P.p.s.a., przy odstąpieniu od dalej idącej kontroli prawidłowości zastosowania w niniejszej sprawie przepisów prawa materialnego. Taka kontrola następuje dopiero po ustaleniu rzeczywistego stanu faktycznego sprawy, w odniesieniu do którego mają znaleźć zastosowanie normy prawa materialnego w niewadliwie przeprowadzonym postępowaniu (por. wyrok NSA z 10.02.1981r, SA 910/80, ONSA 1981, nr 1 , poz. 7 oraz Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Komentarz pod red. T. Wosia, WP LexisNexis Warszawa 2005, str. 145 t. 14 ), zaś w sprawie niniejszej z uprzednio wskazanych przyczyn jest ona niemożliwa i bezprzedmiotowa.

W tym stanie rzeczy, należy stwierdzić, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisów postępowania art. 136 i 138 § 2 k.p.a., które miało istotny wpływ na wynik sprawy.

Mając na uwadze treść art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach orzeczono w oparciu o przepis art. 200 i 205 § 2 p.p.s.a