Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Henryk Dolecki, Sędziowie Sędzia WSA Katarzyna Grzegorczyk-Meder (spr.), Sędzia WSA Marzena Iwankiewicz, Protokolant Anita Jałoszyńska, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 19 kwietnia 2012 r. sprawy ze skargi K. M. na decyzję Dyrektora Izby Celnej z dnia [...] nr [...] w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej I. uchyla zaskarżoną decyzję, II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia niniejszego wyroku

Dyrektor Izby Celnej decyzją z dnia [... ] r., [...] na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w związku z art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr 98 , poz. 1071 ze zm.) zwanej dalej "K.p.a.", art. 5 ustawy z dnia 21marca 1985r. o drogach publicznych (Dz. U. Nr 204 z 2004r., poz. 2086 ze zm.), art. 42, art. 87 ust. 1 i ust. 3, art. 92 ust. 1 i 4 , art.93 ust. 7 ustawy z dnia 6 września 2001r. o transporcie drogowym (Dz. U. 007r. Nr 125, poz. 874 ze zm.), zwanej dalej "ustawą o transporcie drogowym", § 3 ust. 1, 3, 4 i 5 oraz § 4 ust. 1, 2 i 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 5 czerwca 2009r. w sprawie opłat za przejazd po drogach krajowych (Dz. U. Nr 86, poz. 721 ), po rozpatrzeniu odwołania K. M. od decyzji Naczelnika Urzędu Celnego nr [...] z dnia [...] r., utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy przedstawił stan faktyczny sprawy,

z którego wynikało, że w dniu [...] r. na drodze krajowej nr [...] w miejscowości [...] w gminie [...] , funkcjonariusze Referatu Kontrolna Grupa Mobilna Wydziału Zwalczania Przestępczości Izby Celnej , przeprowadzili kontrolę ciągnika samochodowego marki [...] o nr rejestracyjnym [...] wraz z naczepą ciężarową o nr rejestracyjnym [...] . Wspomnianym pojazdem przewożony był papier.

Kierujący pojazdem, A. O., okazał do kontroli:

- dowód osobisty nr [...] ,

- dowód rejestracyjny ciągnika samochodowego marki [...] o nr rej. [...] , potwierdzający zarejestrowanie pojazdu na Bankowy Fundusz Leasingowy S.A.

[...] ,

- dowód rejestracyjny naczepy ciężarowej o nr rej. [...] potwierdzający zarejestrowanie naczepy na K. M.,

- wypis z licencji nr [...] na wykonywanie międzynarodowego zarobkowego przewozu drogowego rzeczy, wydanej K. M. - M. ,[...] , ul. [...] , z terminem ważności do dnia [...] r.,

- zaświadczenie z dnia [..] r. o ubezpieczeniu pojazdu nr rejestracyjny [...] ,

- zaświadczenie poświadczające zatrudnienie kierowcy A. O. i spełnienie przez niego wymagań określonych ustawą o transporcie drogowym,

- faktury dotyczące przewożonego towaru z dnia [..] r.

Z przeprowadzonej kontroli został sporządzony protokół kontroli z dnia [...] r. wraz z załącznikiem oraz protokół przesłuchania osoby podejrzanej

o popełnienie wykroczenia z dnia [...] r.

Z protokołu kontroli wynikało, że w jej trakcie stwierdzono brak karty opłaty drogowej.

Podczas przesłuchania w trakcie kontroli kierowca ww. pojazdu, A. O. wyjaśnił, że jest zatrudniony w firmie K. M. - M. i na zlecenie właściciela firmy przewoził ładunek w postaci papieru z miejsca załadunku we [...] do[...] , miejscowości[...] . Granicę państwa przekroczył w dniu [...] r. w [...] h natomiast do kontroli został zatrzymany na drodze krajowej nr [..] w miejscowości [...] .

Kierowca na wezwanie funkcjonariusza o okazanie ważnej karty opłaty drogowej stwierdził, że jej nie posiada ponieważ nie miał możliwości zakupu dobowej karty opłaty drogowej. W punktach sprzedaży, w których się zatrzymywał jadąc od granicy państwa w [...] , [...] , takich kart w sprzedaży nie było. W sprzedaży dostępne były jedynie miesięczne karty opłaty drogowej.

A. O. wyjaśnił również, że środki finansowe na zakup kart opłat drogowych otrzymuje od swojego pracodawcy K. M..

Postanowieniem z dnia [...] r. organ I instancji wszczął postępowanie w sprawie ustalenia, czy w dniu[...] ., w trakcie wykonywania przewozu drogowego ciągnikiem samochodowym marki [...] o nr rej. [...] wraz z naczepą o nr rej. [...] zostały naruszone przepisy ustawy o transporcie drogowym.

W toku postępowania organ I instancji na podstawie informacji uzyskanej z biura ds. Transportu Międzynarodowego ustalił, że pojazd o nr rej. [...] był zgłoszony do licencji nr[...] , udzielonej przedsiębiorcy K. M. z [...] .

K. M. w piśmie skierowanym do organu z dnia r. wyjaśnił, że kierowcy zatrudnieni w jego firmie częściej dokonują przewozu towarów poza granicami Polski niż w kraju, a w związku z powyższym nie opłaca mu się kupować miesięcznych kart opłat drogowych. Wyjaśnił również, że kierowcy w dniu wyjazdu z bazy byli zaopatrywani w dobowe karty opłat drogowych, jednak pod koniec [...] r. w punktach sprzedaży [...] kart tych nie było. K. M. wyjaśnił nadto, że zatrudniony w jego firmie kierowca A. O. po wjeździe do [...] chciał zakupić dobową kartę opłaty, jednak w mijanych punktach sprzedaży nie były one dostępne.

Decyzją nr [...] z dnia [...] r. Naczelnik Urzędu Celnego nałożył na K. M., prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą: M. M. K., karę pieniężną w wysokości [...] zł za wykonywanie przewozu drogowego bez uiszczenia opłaty za przejazd po drogach krajowych (wymaganej na podstawie art. 42 ust.1 ustawy z dnia [...] r. o transporcie drogowym).

K. M. wniósł odwołanie od ww. decyzji domagając się o uchylenia decyzji organu I instancji i umorzenia postępowania w sprawie.

Odwołujący się wyjaśniał, że dniu kontroli [...] r. kierowca A. O. poruszał się po drodze krajowej nr [...] jadąc z transportem z Włoch do miejscowości[...] . Po wjeździe do kraju kierowca chciał kupić dobową kartę opłaty drogowej, ale po przekroczeniu granicy w [...] oraz w najbliższych punktach sprzedaży takich kart nie było. O powyższym poinformował funkcjonariuszy celnych, którzy zatrzymali kierowcę do kontroli w miejscowości [...] . Podniósł również, że nie może odpowiadać za system zorganizowania poboru opłat za przejazd drogą krajową natomiast wobec niego powinien być zastosowany art. 93 ust. 7 ustawy o transporcie drogowym, w myśl którego kary pieniężnej nie nakłada się jeżeli stwierdzone zostanie, że naruszenie przepisów nastąpiło wskutek zdarzeń lub okoliczności, których podmiot wykonujący przewozy nie mógł przewidzieć.

Organ II instancji ponownie rozpatrując sprawę w pierwszej kolejności zajął się wyjaśnieniem kwestii, czy odwołujący się był zobowiązany do uiszczenia opłaty, o której mowa w art. 42 ww. ustawy, a więc, czy jest podmiotem, który wykonywał po drodze krajowej przewóz drogowy podlegający obowiązkowi uiszczenia opłaty.

Zgodnie z art. 4 pkt 6a ustawy o transporcie drogowym, przewóz drogowy jest transportem drogowym lub niezarobkowym przewozem drogowym, a także innym przewozem drogowym w rozumieniu przepisów rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz. Urz. UE L 102 z 11.04.2006, str. 1). W myśl art. 4 pkt 3 ww. ustawy transport drogowy obejmuje swym zakresem krajowy transport drogowy lub międzynarodowy transport drogowy. Określenie to obejmuje również: każdy przejazd drogowy wykonywany przez przedsiębiorcę pomocniczo w stosunku do działalności gospodarczej, niespełniający warunków, o których mowa w pkt 4 ww. artykułu, jak i działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa przy przewozie rzeczy.

Definicję krajowego transportu drogowego zawiera art. 4 pkt 1 ustawy

o transporcie drogowym, zgodnie z którym krajowy transport drogowy to podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi zarejestrowanymi w kraju, za które uważa się również zespoły pojazdów składające się z pojazdu samochodowego i przyczepy lub naczepy, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przy czym jazda pojazdu, miejsce rozpoczęcia lub zakończenia podróży i przejazdu oraz droga znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie natomiast z art. 4 pkt 2 ww. ustawy, międzynarodowy transport drogowy jest podejmowaniem i wykonywaniem działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi, za które uważa się również zespoły pojazdów składające się z pojazdu samochodowego i przyczepy lub naczepy, przy czym jazda pojazdu między miejscem początkowym i docelowym odbywa się z przekroczeniem granicy Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z art. 4 pkt 4 ustawy o transporcie drogowym, niezarobkowym przewozem drogowym - przewozem na potrzeby własne – jest każdy przejazd pojazdu po drogach publicznych z pasażerami lub bez, załadowanego lub bez ładunku, przeznaczonego do nieodpłatnego krajowego i międzynarodowego przewozu drogowego osób lub rzeczy, wykonywany przez przedsiębiorcę pomocniczo w stosunku do jego podstawowej działalności gospodarczej, spełniający łącznie następujące warunki:

a) pojazdy samochodowe używane do przewozu są prowadzone przez przedsiębiorcę lub jego pracowników,

b) przedsiębiorca legitymuje się tytułem prawnym do dysponowania pojazdami samochodowymi,

c) w przypadku przejazdu pojazdu załadowanego - rzeczy przewożone są własnością przedsiębiorcy łub zostały przez niego sprzedane, kupione, wynajęte, wydzierżawione, wyprodukowane, wydobyte, przetworzone lub naprawione albo celem przejazdu jest przewóz osób lub rzeczy z przedsiębiorstwa lub do przedsiębiorstwa na jego własne potrzeby, a także przewóz pracowników i ich rodzin,

d) nie jest przewozem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie usług turystycznych.

Organ odwoławczy w oparciu o stan faktyczny i prawny sprawy ustalił, że w dniu [...] r. przedsiębiorca posiadający licencję nr [...] na wykonywanie międzynarodowego zarobkowego przewozu drogowego rzeczy, przewożąc towar na rzecz osoby trzeciej wykonywał międzynarodowy transport drogowy zespołem pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony na drodze krajowej nr [...] . W trakcie kontroli kierowca nie okazał ważnej karty opłaty drogowej.

Organ II instancji stwierdził, że obowiązek uiszczania opłaty za przejazd pojazdu samochodowego po drogach krajowych wynika z art. 42 ustawy o transporcie drogowym, natomiast zwolnienie z obowiązku uiszczenia opłaty za przejazd pojazdu samochodowego po drogach krajowych uzależnione jest od spełnienia przesłanek wymienionych w pkt. 1-5 tego przepisu. Z akt niniejszej sprawy nie wynika jednak , aby w dniu kontroli odwołujący się wykonywał którykolwiek z przewozów enumeratywnie wymienionych w art. 42 ust. 1 pkt 1-5, w związku z czym nie podlegał zwolnieniu z obowiązku uiszczenia opłaty określonej ww. przepisie.

Dyrektor Izby Celnej wyjaśnił nadto, że chociaż art. 42 ustawy o transporcie drogowym utracił moc z dniem 30 czerwca 2011 r., na podstawie art. 8 ustawy z dnia

7 listopada 2008r. o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U z 2008 r. Nr 218, poz. 1391), to brak jest podstaw do uchylenia decyzji Naczelnika Urzędu Celnego .

Ustawa zmieniająca nie zawierała przepisów przejściowych i stąd też organ rozważał, czy do zdarzeń, które miały miejsce przed dniem 1 lipca 2011r., organ celny winien po dniu 30 czerwca 2011r., orzekać na podstawie art. 42 ustawy o transporcie drogowym.

Za okoliczność bezsporną organ uznał, brak podczas kontroli drogowej w dniu

[...] r. opłaty za przejazd po drogach krajowych w związku z wykonywaniem przewozu drogowego, za które to naruszenie ustawodawca (wg stanu prawnego na dzień [...] r.) przewidywał karę pieniężną.

Organ II instancji wyjaśniając kwestię zasad stosowania prawa w sytuacji, gdy podczas jego zmiany ustawodawca nie przewidział przepisów przejściowych powołał się na orzecznictwo sądów administracyjnych, w tym na uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 kwietnia 2006r., sygn. akt I OPS 1/06, w której został wyrażony pogląd, że: "w sytuacji gdy nowa ustawa nie reguluje kwestii intertemporalnych, "lukę" tę powinny wypełnić w drodze wykładni organy stosujące prawo".

Z uzasadnienia uchwały wynika, że dopuszczalne jest przyjęcie jednej

z następujących zasad: "zasady bezpośredniego działania nowego prawa, według której nowe prawo od momentu wejścia w życie reguluje wtedy także wszelkie zdarzenia z przeszłości, zasady dalszego obowiązywania dawnego prawa, zgodnie

z którą prawo to, mimo wejścia w życie nowych regulacji, ma zastosowanie do zdarzeń, które wystąpiły w przeszłości oraz zasady wyboru prawa, która wybór reżimu prawnego mającego zastosowanie do zdarzeń sprzed wejścia w życie nowego prawa pozostawia zainteresowanym podmiotom".

Organ odwoławczy przyjął zatem, że w sytuacji, gdy ustawodawca nie określa przepisów przejściowych, dopuszczalne jest przyjęcie jednej z ww. zasad, przy czym wyboru dokonuje organ stosujący to prawo. Nie musi to być automatyczne przyjęcie stosowania przepisów nowej ustawy do zdarzeń mających miejsce i zakończonych przed datą wejścia w życie nowej ustawy.

Dyrektor Izby Celnej powołał się również na pogląd wyrażony przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 28 czerwca 2011 r., sygn. akt II GSK 674/10 zgodnie z z którym: "W sytuacjach, kiedy ustawodawca nie wypowiada się wyraźnie w kwestii przepisów przejściowych, należy przyjąć, że nowa ustawa ma zastosowanie do zdarzeń prawnych powstałych po jej wejściu w życie, jak również do zdarzeń, które miały miejsce wcześniej, lecz trwają dalej, po wejściu w życie nowej ustawy."

Ze stanu faktycznego sprawy wynika, że w przedmiotowej sprawie naruszenie miało charakter jednorazowy, bowiem brak karty opłaty drogowej został ujawniony podczas kontroli rozpoczętej i zakończonej w dniu [...] r. Nie można zatem przyjąć, że zdarzenie to trwało również po zmianie stanu prawnego.

W tej sytuacji zdarzenie, które miało miejsce w czasie gdy obowiązywał określony stan prawny, powinno być oceniane według stanu prawnego z dnia zdarzenia.

W przekonaniu organu II instancji, przedsiębiorca prowadzący działalność

w zakresie transportu drogowego powinien dostosować swe działania do stanu prawnego obowiązującego w chwili przeprowadzania kontroli drogowej.

Organ I instancji prawidłowo zatem nałożył karę pieniężną w wysokości [...] zł za wykonywanie przewozu drogowego bez uiszczenia opłaty za przejazd po drogach krajowych.

Organ odwoławczy nie miał wątpliwości, że przejazd pojazdu należącego do K. M. następował po drogach krajowych, wyjaśniając tę kwestię na podstawie przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych (Dz. U.

z 2007 Nr 19,poz. 115 ze zm.), rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 24 marca 2010r. w sprawie ustalenia przebiegu dróg krajowych w województwach dolnośląskim, kujawsko-pomorski, lubelskim, lubuskim, łódzkim, małopolskim, mazowieckim, opolskim, podkarpackim, podlaskim, pomorskim, śląskim, świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim, wielkopolskim, zachodniopomorskim (Dz. U. Nr 59, poz. 371).

Zgodnie z poz. 1 załącznika nr 16 do ww. rozporządzenia, droga krajowa nr 23, którą odbywał się przejazd, przebiega m.in. przez miejscowość [...] w powiecie myśliborskim, w gminie [...] .

Organ odwoławczy przytoczył również przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 5 czerwca 2009r. w sprawie opłat za przejazd po drogach krajowych (Dz. U. Nr 86, poz. 721 ze zm.). Z przepisu § 3 ust. 1 ww. rozporządzenia wynika, że uiszczenie opłaty następuje poprzez nabycie, przez podmiot wykonujący

na terenie Rzeczypospolitej Polskiej przewóz drogowy, karty opłaty w jednostce upoważnionej do poboru opłat. Dowodem potwierdzającym uiszczenie opłaty drogowej za przejazd pojazdu po drodze krajowej jest posiadanie prawidłowo wypełnionej karty opłaty drogowej przy sobie i okazanie na żądanie uprawnionego organu kontroli, bądź dostarczenie w postępowaniu wyjaśniającym jednej z długoterminowych kart opłaty drogowej (miesięcznej lub rocznej), wykupionej co najmniej na dzień przed kontrolą

(art. 87 ust. 1 ustawy o transporcie drogowym oraz pkt 4.1 załącznika do ustawy).

W dniu kontroli, tj. [...] r. kierujący pojazdem A. O., podczas kontroli nie okazał funkcjonariuszom ważnej na dzień kontroli karty opłaty drogowej. Również w terminie późniejszym nie została przedstawiona karta opłaty uprawniająca organ celny do przyjęcia, że opłata drogowa za przedmiotowy przejazd została uiszczona.

W związku z powyższym organ celny I instancji był zobligowany do nałożenia

na stronę kary w wysokości 3.000 zł, zgodnie z pkt 4.1 załącznika do ustawy

o transporcie drogowym.

Odnosząc się do zarzutu odwołania, że kierowca nie mógł nabyć dobowej karty opłaty drogowej z powodu braku tych kart w punktach dystrybucji oraz konieczności zastosowania art. 93 ust. 7 ustawy o transporcie drogowym, który stanowi, że kary pieniężnej nie nakłada się jeżeli stwierdzone zostanie, że naruszenie przepisów nastąpiło wskutek zdarzeń lub okoliczności , których podmiot wykonujący przewozy nie mógł przewidzieć, organ zarzuty te uznał za nieuzasadnione.

Odnosząc się do zarzutu dotyczącego braku możliwości zakupu karty opłaty drogowej w punktach sprzedaży, a co za tym idzie brakiem wpływu przedsiębiorcy

na powstałe naruszenie i zastosowaniem art. 93. ust. 7 ustawy o transporcie drogowym wyjaśniał, że zgodnie z art. 42 ust. 3 ustawy o transporcie drogowym jest wiele podmiotów uprawnionych do sprzedaży kart opłaty drogowej. Są to: urzędy celne wewnętrzne, urzędy celne graniczne, stacje benzynowe, polskie organizacje skupiające międzynarodowych przewoźników drogowych oraz inne upoważnione przez Ministra Infrastruktury jednostki. Odwołujący się miał możliwość wcześniejszego - przed rozpoczęciem transportu - zakupu jednej z kart krótko- lub długoterminowych w wyżej wskazanych punktach oraz wyposażenia w nią kierowcy.

Zdaniem organu, odpowiedzialność przedsiębiorcy wykonującego transport drogowy, wynikająca z art. 92 ust. 1 ustawy o transporcie drogowym, obejmuje zarówno odpowiedzialność za jego własne działania i zaniechania, jak i za działania

i zaniechania osób, z pomocą których wykonuje zobowiązanie, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Praca przedsiębiorstwa powinna być w taki sposób zorganizowana przez przedsiębiorcę, aby jego działalność odbywała się zgodnie z obowiązującym prawem. Sprawą przedsiębiorcy jest zawarcie takich umów

i wypracowanie takich rozwiązań organizacyjnych, które będą dyscyplinować osoby wykonujące pracę na jego rzecz.

Odnosząc się z kolei do zarzutu K. M., że nie miał wpływu na powstałe zdarzenia, organ wskazał na przepis art. 92a ust. 4 ustawy o transporcie drogowym, w którym ustawodawca zawarł generalną klauzulę wyłączającą odpowiedzialność podmiotu wykonującego przewóz, jeżeli okoliczności sprawy

i dowody jednoznacznie wskazują, że nie miał on wpływu na powstanie naruszenia. Zgodnie z ww. przepisem, jeżeli stwierdzone zostanie, że podmiot wykonujący przewóz nie miał wpływu na powstanie naruszenia, to nie wszczyna się wobec niego postępowania.

Z kolei art. 93 ust. 7 ustawy o transporcie drogowym wyłącza odpowiedzialność podmiotu wykonującego przewozy, jeżeli zostanie stwierdzone, że naruszenie przepisów nastąpiło w sytuacjach, których ten podmiot nie mógł przewidzieć (mimo,

że ogólna zasadą jest, że ujemne konsekwencje prawo wiąże z faktem obiektywnego naruszenia prawa, niezależnie od winy podmiotu, por.: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, sygn. akt. II SA/Bk 442/07 z dnia 23.08.2007r.).

Powołując się na poglądy piśmiennictwa (R. Strachowska, Ustawa o transporcie drogowym. Komentarz, ABC, 2010), organ podkreślał, że przedsiębiorca będzie zwolniony z odpowiedzialności, jeżeli zostanie stwierdzone, że dołożył należytej staranności (uczynił wszystko, czego można było od niego rozsądnie wymagać) organizując przewóz, a jedynie wskutek jakichś nadzwyczajnych "okoliczności"

lub "zdarzeń" doszło do naruszenia.

Zdaniem organu, to na pracodawcy spoczywa obowiązek nadzorowania pracy kierowcy oraz takie zorganizowanie mu pracy, żeby mógł się ze swoich obowiązków należycie wywiązywać. Fakt, że A. O. kontynuował przewóz bez ważnej karty opłaty drogowej może świadczyć o braku odpowiednich rozwiązań dyscyplinujących kierowców w firmie odwołującego się. To K. M. jest odpowiedzialny za nadzór nad pracą zatrudnionych pracowników i nie może na nich przerzucać odpowiedzialności za zgodne z przepisami prawa prowadzenie działalności gospodarczej. Strona powinna była dołożyć maksimum staranności, aby zadbać

o zabezpieczenie swoich interesów, a więc również o to, aby kierowca w trakcie wykonywania zadania przewozowego posiadał wymagane prawem dokumenty.

A zatem, to przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za nieprzedstawienie przez A. O. w trakcie kontroli ważnej karty opłaty drogowej.

Działanie odwołującego się, polegające na przekazaniu kierowcy pieniędzy

na zakup kart opłaty drogowej wskazuje, że bierze on na siebie ryzyko związane

z naruszeniem przez niego obowiązków w tym, tj. niewykupieniem przez kierowcę karty opłaty drogowej. Zatem niewykupienie karty opłaty drogowej przez kierowcę nie jest zdarzeniem, którego strona nie mogła obiektywnie przewidzieć, bowiem miała przecież świadomość, że przed wyruszeniem w trasę kierowca takiej karty nie posiada.

Zdaniem Dyrektora Izby Celnej, w niniejszej sprawie organ I instancji zasadnie nie odstąpił od wszczęcia postępowania (art. 92a ust. 4) oraz zasadnie nie wydał decyzji o umorzeniu postępowania (art. 93 ust. 7).

W postępowaniu odwoławczym organ II instancji nie znalazł podstaw

do zastosowania art. 93 ust. 7 ustawy o transporcie drogowym.

K. M. wniósł skargę na decyzję Dyrektora Izby Celnej

z dnia [..] r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego . Decyzji tej zarzucał wydanie jej z naruszeniem art. 93 ust. 7 ustawy o transporcie drogowym.

Skarżący wnosił o jej uchylenie i umorzenie postępowania.

W uzasadnieniu skargi K. M. podnosił, że kierowca po wjeździe

do kraju, znając wymogi prawne, chciał kupić dobową kartę opłaty drogowej, ale

w kolejnych mijanych punktach sprzedaży, po przejechaniu ponad 20 kilometrów, kart tych nie było. W tej sytuacji kontynuował przejazd z zamiarem zatrzymania się przy kolejnym punkcie, w którym karty opłaty drogowej mogły być sprzedawane.

Skarżący twierdził, że zaistniała sytuacja byłą od niego niezależna, bowiem nie może odpowiadać za zorganizowanie systemu poboru opłat za przejazd drogą krajową.

K. M. wskazał nadto, że w jego sprawie organy winny były zastosować art. 93 ust. 7 ustawy o transporcie drogowym. Przekonywał, że prowadzi uczciwą firmę transportową, przestrzega przepisów prawa i nie był w [...] r. karany przez Inspekcję Transportu Drogowego. Okoliczności te przemawiają za tym,

że wystąpiła sytuacja obiektywna i zaskakującą dla kierowcy w postaci braku kart drogowych w miejscach, w których spodziewał się i planował je nabyć - a nie z próbą uniknięcia opłacenia przejazdu drogą krajową.

Dyrektor Izby Celnej w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie.

Na rozprawie w dniu 19 kwietnia 2012 r. skarżący wyjaśniał, że od początku [...] r. brakowało w sprzedaży winiet jednorazowych i tygodniowych, natomiast miesięczne nie są dla przedsiębiorcy opłacalne, bowiem nie można przewidzieć, kiedy kierowca wróci z podróży zagranicznej. Kierowca wracał z [...] do kraju po dwóch tygodniach i był wyposażony w pieniądze na zakup karty opłaty drogowej. Nie mógł jej jednak kupić w pierwszym punkcie po wjeździe do kraju, albowiem nie było ich w sprzedaży. Został zatrzymany do kontroli w drodze do następnego punktu sprzedaży,

Pełnomocnik organu T. K. oświadczył natomiast na rozprawie,

że Grupy Mobilne nie są uprawnione do sprzedaży winiet, natomiast ich brak

w sprzedaży nie był organowi znany. Dowiedział się o tym fakcie z odwołania, natomiast nigdzie tej wiedzy nie sprawdzał.

Wojewódzki Sąd Administracyjny z w a ż y ł, co następuje:

Sądowa kontrola działalności administracji publicznej ogranicza się do oceny zgodności zaskarżonego aktu lub czynności z prawem. Wynika to z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U Nr 153, poz.1269 ze zm.). Sąd administracyjny, kontrolując zgodność zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem, orzeka na podstawie materiału sprawy zgromadzonego w postępowaniu administracyjnym. Obowiązek dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz zebrania i wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego spoczywa na organie orzekającym, a sąd administracyjny nie może zastąpić organu administracji w wypełnieniu tego obowiązku, ponieważ do jego kompetencji należy wyłącznie kontrola legalności rozstrzygnięcia administracyjnego. Oznacza to, że sąd administracyjny nie rozstrzyga merytorycznie o zgłoszonych przez stronę żądaniach, a jedynie w przypadku stwierdzenia, iż zaskarżony akt został wydany z naruszeniem prawa, o którym mowa w art. 145 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U z 2012 r. poz.270) zwanej w dalszej części uzasadnienia "P.p.s.a.", uchyla go lub stwierdza jego nieważność. Sąd orzeka na podstawie akt sprawy (art. 133 § 1 P.p.s.a.), nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 P.p.s.a.).

Rozpoznając sprawę w świetle powołanych wyżej kryteriów Sąd doszedł do przekonania, że skarga zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaskarżona decyzja oraz poprzedzająca ją decyzja organu I instancji zostały podjęte z naruszeniem przepisów prawa, w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy.

W ocenie Sądu organy nie wyjaśniły wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności, przez co naraziły się na zarzut arbitralnego podjęcia własnych rozstrzygnięć.

W sprawie będącej przedmiotem rozpoznania przez Sąd kwestią, której organy nie wyjaśniły, jest nałożenie kary pieniężnej na przedsiębiorcę za brak opłaty za przejazd pojazdu samochodowego po drogach krajowych w sytuacji, gdy po zakończeniu podróży zagranicznej, kierowca nie miał możliwości zakupu dobowej lub tygodniowej karty opłaty drogowej w pierwszym punkcie po przekroczeniu granicy, a został zatrzymany do kontroli przez funkcjonariuszy Referatu Kontrolna Grupa Mobilna Wydziału Zwalczania Przestępczości Izby Celnej .

Organy odmówiły zastosowania art. 93 ust. 7 ustawy o transporcie drogowym

(w brzmieniu wg stanu prawnego obowiązującego w dniu kontroli), wskazując

(z powołaniem się na poglądy piśmiennictwa oraz obowiązujące w tym zakresie orzecznictwo sądów administracyjnych), że przedsiębiorca będzie zwolniony

z odpowiedzialności, jeżeli zostanie stwierdzone, że dołożył należytej staranności (uczynił wszystko, czego można było od niego rozsądnie wymagać) organizując przewóz, a jedynie wskutek jakichś nadzwyczajnych "okoliczności" lub "zdarzeń" doszło do naruszenia.

Kontrola pojazdu należącego do skarżącego przedsiębiorcy miała miejsce w dniu [...] r.

Zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy o transporcie drogowym, w brzmieniu obowiązującym według stanu prawnego na dzień [...] r., podmioty wykonujące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przewóz drogowy zobowiązane są do uiszczania opłaty za przejazd pojazdu samochodowego po drogach krajowych, której maksymalna wysokość nie może być wyższa niż równowartość 1.800 euro rocznie, z wyłączeniem:

1) przedsiębiorców wykonujących transport drogowy taksówką;

2) pojazdów transportu kombinowanego;

3) pojazdów realizujących komunikację miejską;

4) zakładów pracy chronionej lub zakładów aktywności zawodowej, w przypadku wykonywania przewozów na potrzeby własne;

5) pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej poniżej 12 ton.

Okolicznością w sprawie bezsporną, której skarżący nie kwestionował, był obowiązek uiszczenia za pojazd, którym wykonywany był przewóz drogowy w dniu

[...] r. opłaty drogowej. Przesądzał o tym charakter przewozu, parametry pojazdu oraz wykonywanie przewozu na drodze krajowej.

Skarżący nie kwestionował również, że w dacie kontroli kierowca wykonujący przewóz nie zakupił karty opłaty drogowej ze względu na brak dobowych i tygodniowych kart opłaty w punkcie ich sprzedaży, tuż po przekroczeniu granicy. Skarżący wyjaśniał nadto, że kart tych nie było również w [...] - mieście będącym siedzibą firmy M., przed rozpoczęciem przez kierowcę podróży zagranicznej.

Z powyższych względów K. M. domagał się zastosowania w jego sprawie art. 93 ust. 7 ustawy o transporcie drogowym, wskazując, że nie mógł przewidzieć, iż w pomimo posiadania przez kierowcę środków pieniężnych na zakup karty opłaty drogowej, ze względu na ich brak w sprzedaży nie mógł wywiązać się

z obowiązku uiszczenia opłaty. Uzasadniało to, jego zdaniem, wydanie decyzji

o umorzeniu postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej.

Zgodnie z art. 93 ust. 7 ustawy o transporcie drogowym wg stanu prawnego z dnia kontroli, przepisów ust. 1-3, dotyczących nałożenia kary pieniężnej za brak opłaty drogowej, nie stosuje się, jeżeli stwierdzone zostanie, że naruszenie przepisów nastąpiło wskutek zdarzeń lub okoliczności, których podmiot wykonujący przewozy nie mógł przewidzieć. W takiej sytuacji, właściwy ze względu na miejsce przeprowadzanej kontroli organ wydaje decyzję o umorzeniu postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej. Przepis ust. 5 stosuje się odpowiednio.

Analizując akta postępowania administracyjnego stwierdzić należy, że jakkolwiek organ prawidłowo wyłożył zasady i tryb nakładania kary pieniężnej, to jednak nie ustalił prawidłowo stanu faktycznego sprawy, w tym zarzutów strony dotyczących braku dostępności dobowych i tygodniowych kart opłaty drogowej w punktach ich sprzedaży po przekroczeniu granicy, tj. w [...] , w [...] , czy w siedzibie przedsiębiorcy w [...] .

W myśl art. 42 ust. 3, 3a i ust. 3b ustawy o transporcie drogowym, opłata za przejazd pojazdu samochodowego po drogach krajowych może być w szczególności wnoszona w: urzędach Inspekcji Transportu Drogowego, granicznych urzędach celnych, urzędach celnych wewnątrz kraju, stacjach benzynowych, z zastrzeżeniem ust. 4, polskich organizacjach zrzeszających przewoźników drogowych o zasięgu ogólnokrajowym, z zastrzeżeniem ust. 5 (ust. 3). Podmiot, o którym mowa w ust. 1, uiszcza opłatę roczną, miesięczną, siedmiodniową albo dobową (ust. 3a). Zgodnie

z ust. 3b, karta opłaty dobowej i siedmiodniowej może być wypełniona przez podmiot, o którym mowa w ust. 1, w terminie:

1) 7 dni - od wydania karty opłaty dobowej;

2) 14 dni - od wydania karty opłaty siedmiodniowej.

Ze względu na to, że opłatę drogową jako rodzaj daniny publicznej, ma obowiązek uiszczać podmiot wymieniony w art. 42 ust. 1 ustawy o transporcie drogowym, by następnie móc wylegitymować się jej wniesieniem przed organami uprawnionymi do kontroli, możliwość jej wniesienia nie powinna być niczym ograniczona, co należy rozumieć w ten sposób, że karty opłaty drogowej (wszystkie jej rodzaje, tj. dobowa, tygodniowa i roczna) powinny być nieprzerwanie dostępne w punktach sprzedaży wymienionych w powołanym wyżej przepisie.

Przedsiębiorca ma obowiązek uiszczania opłaty, ale ma również prawo domagać się stworzenia warunków pełnej dostępności jej wnoszenia, tak by planując dłuższą podróż zagraniczną, przy jednoczesnym krótkim terminie wypełniania kart dobowej i tygodniowej od daty zakupu, po powrocie do kraju miał niczym nie skrępowaną możliwość nabycia karty, niezbędnej na przejazd drogą krajową, od granicy do siedziby firmy.

W ocenie Sądu, dopiero w sytuacji pełnej dostępności kart opłaty drogowej, organ może powoływać się na brak staranności po stronie przedsiębiorcy. Nie do przyjęcia jest natomiast sytuacja, sprzeczna z zasadami demokratycznego państwa prawa, w której organ wskazuje na konieczność przewidzenia przez przedsiębiorcę, że na skutek zaniedbań organizacyjnych po stronie uprawnionych do pobierania opłaty, opłaty tej nie będzie można uiścić.

Organ odmawiając zastosowania art. 93 ust. 7 ustawy o transporcie drogowym miał obowiązek odnieść się do zarzutu strony co do braku możliwości nabycia kart opłaty drogowej, przeprowadzić dowód na okoliczność ich dostępności w punktach sprzedaży znajdujących się na trasie przejazdu pojazdu skarżącego, a następnie

po dokonaniu tych ustaleń wydać zgodną ze stanem faktycznym i prawnym decyzję administracyjną. Pełnomocnik organu przyznał na rozprawie w dniu [...] r., że organ nie przeprowadzał dowodu na okoliczność dostępności kart opłaty drogowej w [...] r. i możliwości wnoszenia w tym czasie opłaty za przejazd.

Nie wyjaśniając wskazanych powyżej okoliczności, istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, organ naruszył art. 7 i art. 77 K.p.a. Zgodnie z treścią art. 7 K.p.a., w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Zasada prawdy obiektywnej jest naczelną zasadą postępowania administracyjnego. Wynika z niej obowiązek organu administracji publicznej wyczerpującego zbadania wszystkich okoliczności faktycznych związanych z określoną sprawą. Realizacja zasady prawdy obiektywnej ma ścisły związek z realizacją zasady praworządności, ustalenie stanu faktycznego sprawy jest bowiem niezbędnym elementem prawidłowego zastosowania normy prawa materialnego. Stosownie do art. 77 § 1 K.p.a. organy administracji publicznej są obowiązane w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Z treści zaś przepisów art. 7 i 77 § 1 K.p.a. wynika, że postępowanie dowodowe oparte jest na zasadzie oficjalności. Organ administracji zobowiązany jest z urzędu przeprowadzić dowody służące ustaleniu stanu faktycznego. Zobowiązany jest w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy i podejmować wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy i w tym celu dopuścić jako dowód w sprawie wszystko, co może przyczynić się do jej wyjaśnienia, a nie jest sprzeczne z prawem (vide: wyrok NSA z dn. 21 grudnia 2000r., sygn. V SA 1816/00, publ. LEX nr 77645).

Nie wyjaśnienie wspomnianych okoliczności spowodowało, że zaskarżona decyzja nie została w sposób wystarczający uzasadniona, w szczególności w odniesieniu do żądania strony w kwestii umorzenia postępowania na zasadzie art. 93 ust. 7 ustawy o transporcie drogowym.

Nie uzasadniając zaś należycie swojego stanowiska organ naruszył również

art. 107 § 3 K.p.a., z którego wynika, iż uzasadnienie faktyczne decyzji powinno

w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji. Tymczasem w decyzji organu odwoławczego nie wyjaśniono wszystkich wątków istotnych dla jej prawidłowego rozstrzygnięcia.

Mając na uwadze powołane wyżej okoliczności, Wojewódzki Sąd Administracyjny , na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit.c P.p.s.a. orzekł jak w pkt I sentencji wyroku. O wstrzymaniu wykonalności decyzji Sąd rozstrzygnął w pkt. II na podstawie art. 152 P.p.s.a.

Ponownie rozpatrując sprawę organ uwzględni ocenę prawną wyrażoną przez Sąd w niniejszym wyroku oraz dokona ustaleń w kwestii dostępności [...] r.,

ze szczególnym uwzględnieniem daty przewozu – [...] r., kart opłaty drogowej na trasie pojazdu od granicy państwa do siedziby firmy M..