Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący SNSA Jerzy Solarski /spr./ Sędziowie WSA Magdalena Józefczyk WSA Elżbieta Mazur-Selwa po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 sierpnia 2020 r. sprawy ze skargi J. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] kwietnia 2020 r. nr [...] w przedmiocie zasiłku okresowego uchyla zaskarżoną decyzję i decyzję Prezydenta Miasta z dnia [...] marca 2020 r. nr [...].

Decyzją z dnia [...] kwietnia 2020 r. nr [...], Samorządowe Kolegium Odwoławcze (dalej: "Kolegium"), na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2018 r., poz. 2096 ze zm., dalej: "K.p.a.") i art. 38 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1507, dalej: "ustawa"), utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta [...] (dalej: "Prezydent") z dnia [...] marca 2020 r. nr [...] w sprawie przyznania J. W. (dalej: "Skarżący") zasiłku okresowego od 1 lutego 2020 r. do 31 marca 2020 r. w kwocie 181 zł miesięcznie.

W uzasadnieniu stwierdzone zostało, że wnioskiem z dnia 11 lutego 2020 r. Skarżący wystąpił o przyznanie pomocy materialnej o charakterze socjalnym w formie zasiłku okresowego. Prezydent przyznał Skarżącemu zasiłek okresowy za luty i marzec 2020 r. w kwocie 181 zł miesięcznie, wliczając do dochodu kwotę czynszu płaconego przez syna. Po rozpoznaniu odwołania Skarżącego, Kolegium utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Podkreśliło, że o ile samo przyznanie świadczenia w postaci zasiłku okresowego ma charakter związany - jeżeli tylko wnioskodawca ubiegający się o tego rodzaju pomoc spełnia przesłanki określone w art. 38 ust. 2 pkt 1 ustawy, o tyle samo rozstrzygnięcie o wysokości zasiłku okresowego - w ustawowo określonych granicach oraz o okresie, na jaki jest przyznawany, ustawodawca pozostawił do uznania organu. Fakt spełnienia kryteriów ustawowych dla przyznania zasiłku okresowego nie powoduje po stronie organu obowiązku przyznania go w maksymalnej wysokości. Zakres uznania administracyjnego co do wysokości zasiłku okresowego został ograniczony jedynie kryteriami określającymi jego maksymalną i minimalną wysokość, które to wielkości wynikają wprost z art. 38 ust. 2 pkt 1, ust. 3 i ust. 4 ustawy. Wskazało, że organ nie może przyznać stronie świadczenia w kwocie ani niższej, ani wyższej, niż to zostało określone w ustawie o pomocy społecznej. W ustalonych w ten sposób "widełkach" organ poruszać się może jednak swobodnie, przy czym powinien ustalić to świadczenie w wysokości adekwatnej do sytuacji wnioskodawcy oraz posiadanych przez organ środków finansowych na realizacją zadań pomocowych, co też w niniejszej sprawie uczynił. Skarżący prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe i jest osobą bezrobotną. Na dochód składały się wpłaty za czynsz od syna w kwotach 340,00zł w miesiącu styczniu i lutym 2020 r. Prawidłowo zatem organ obliczył wysokość przyznanego zasiłku okresowego jako kwotę nie niższą niż 50% różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej (701 zł - art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy) a dochodem skarżącego (340 zł). Przyznana kwota zasiłku okresowego mieści się zatem w ustalonych przez ustawodawcę "widełkach". Kolegium podkreśliło, że ustalając wysokość świadczenia organ miał na względzie nie tylko sytuację Skarżącego oraz jego potrzeby, ale także własne możliwości finansowe (art. 3 ust. 4 ustawy), a także to, że pomoc społeczna w swej istocie ma charakter subsydiamy, uzupełniający, a więc nie zaspakajający całkowicie potrzeb jej beneficjentów, a posiadane fundusze muszą być rozdzielane pomiędzy wszystkie osoby wymagające wsparcia. Kolegium dodało, że nawet z treści odwołania sprawy wynika, że odwołujący jest objęty szeroką pomocą MOPS i korzysta z różnych form pomocy społecznej, a jego sytuacja faktyczna jest dobrze znana organowi I instancji.

W skardze Skarżący wniósł o uchylenie w całości decyzji organów obu instancji, zarzucając naruszenie prawa materialnego, tj. art. 8 ust. 3 i art. 38 ust. 2 pkt 1, art. 38 ust. 3 pkt 1 ustawy. Podkreślił, że opłacania czynszu przez syna nie można traktować za dochód Skarżącego. Jest to świadczenie w naturze, a jak wynika z przepisu art. 8 ust. 4 pkt 4 ustawy, do dochodu nie wlicza się wartości świadczenia w naturze. W związku z tym, że od 1 października 2018 r. kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej jest kwota 701 zł, to zasiłek okresowy winien wynosić 351 zł miesięcznie.

W odpowiedzi na skargę Kolegium wniosło o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

skarga jest uzasadniona.

Spór w rozpoznawanej sprawie sprowadza się do ustaleń faktycznych dotyczących wysokości dochodu Skarżącego, a mianowicie czy do dochodu wlicza się kwoty czynszu płaconego za mieszkanie, w którym mieszka Skarżący w sytuacji, gdy mieszkanie jest własnością syna Skarżącego i właściciel czynsz ten opłaca. Ustalenia te przełożyły się na prawo materialne, na podstawie którego ustalono wysokość świadczenia.

Organy obu instancji za dochód Skarżącego uznały kwoty po 340 zł miesięcznie (za luty i marzec br.). Wpłaty te dokonane zostały przez syna Skarżącego, jako czynsz za mieszkanie, w którym mieszka Skarżący. Jest poza sporem, że mieszkanie zajmowane przez Skarżącego stanowi własność jego syna - P. Z akt wynika, że syn kwoty czynszu przelał bezpośrednio na konto spółdzielni mieszkaniowej, wykonując tym samym ciążące na nim zobowiązanie czynszowe.

Nieodpłatne zapewnienie mieszkania członkowi najbliższej rodziny stanowi świadczenie w naturze, o którym mowa art. 8 ust. 4 pkt 4 ustawy. Pod pojęciem świadczeń w naturze rozumie się świadczenia w formie innej niż pieniężna, a także nieodpłatne otrzymanie rzeczy lub praw. Zapewnienie mieszkania ojcu jest świadczeniem w formie niepieniężnej i niczym nie różni się od innych świadczeń tego rodzaju, jak np. zapewnienie posiłku. Wartość tego świadczenia może zostać określona, ale zgodnie z art. 8 ust. 4 ustawy, nie wlicza się jej do dochodu. Użyczenie mieszkania jest swoistego rodzaju świadczeniem w naturze, z którego Skarżący czerpie korzyść w postaci uzyskania lokalu zaspokajającego jego potrzeby mieszkaniowe, ale jednocześnie zamieszkiwanie nie wprowadza u Skarżącego żadnych zmian w faktycznych dochodach. Zamieszkiwanie w lokalu syna nie stanowi źródła utrzymania Skarżącego, przy czym zaznaczyć należy, że pogląd taki jest jednolicie prezentowany w orzecznictwie (zob. np. wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 5 sierpnia 2020 r. sygn. II SA/Rz 427/20 i powołane tam orzecznictwo).

W niekwestionowanym stanie faktycznym sprawy nie można więc przyjąć, że Skarżący uzyskał od syna jakiekolwiek środki pieniężne, które stanowiły dochód w rozumieniu art. 8 ust. 3 ustawy. Oznacza to, że organy obu instancji naruszyły prawo materialne, tj. art. 8 ust. 4 ustawy poprzez jego niezastosowanie, co przełożyło się na błędne ustalenie dochodu Skarżącego i w konsekwencji na wysokość przyznanego zasiłku okresowego.

Z tych względów Sąd uchylił decyzje organów obu instancji na postawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a w zw. z art. 134 i art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnym (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325).