Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Bonifacy Bronkowski, Sędziowie Asesor WSA Tomasz Dziuk (spr.), Sędzia WSA Andrzej Matan, Protokolant specjalista Beata Bieroń, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 stycznia 2020 r. sprawy ze skargi P. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie umorzenia opłaty za pobyt dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej oddala skargę.

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach działając na podstawie art. 1 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych i art. 138 § 1 pkt 1 kodeksu postępowania administracyjnego po rozpatrzeniu odwołania P.S. (dalej: "strona" lub "skarżący") od decyzji Prezydenta Miasta R. z dnia [...] r. nr [...] dotyczącej odmowy umorzenia należności z tytułu opłaty za pobyt dziecka M. S. w placówce opiekuńczo-wychowawczej za okres od 11 września 2017 r. do 31 marca 2018 r. oraz odroczenia powyższej opłaty utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

Zaskarżona decyzja Kolegium została wydana w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Skarżący jest ojcem biologicznym dziecka M.S. (dalej: "dziecko"), które zgodnie z postanowieniem Sądu Okręgowego w K. z dnia [...] roku sygn. akt [...] zostało umieszczone w placówce opiekuńczo-wychowawczej tj. [...] w S. .

Decyzją z dnia [...] r. [...] Prezydent Miasta R. odmówił skarżącemu odstąpienia od ustalenia opłaty za pobyt ww. dziecka w pieczy zastępczej. Następnie w dniu [...] r. została wydana decyzja nr [...] ustalająca solidarną opłatę za pobyt dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej.

W dniu [...] roku wpłynął do organu I instancji, przesłany drogą elektroniczną wniosek skarżącego z dnia [...] r. o umorzenie w całości ustalonej opłaty za pobyt dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej

Organ I instancji nie uwzględnił wniosku strony i na podstawie Uchwały Rady Miasta R. w sprawie określenia szczegółowych warunków umorzenia w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty oraz odstępowania od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej odmówił skarżącemu wnioskowanego przez niego umorzenia należności. Wskazał przy tym, iż skarżący prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z matką, jest osobą bezrobotną zarejestrowaną w Powiatowym Urzędzie Pracy bez prawa do zasiłku. Jedynym źródłem dochodu rodziny skarżącego jest renta rodzinna jego matki w kwocie 1.202.95 zł. oraz pomoc Ośrodka Pomocy Społecznej w formie zasiłku okresowego i zasiłku celowego na żywność. Łączny dochód rodziny to kwota 1.202,95 zł. Dochód nie przekracza 200% ustalonego kryterium dochodowego ( wynoszącego dla dwóch osób 2.112,00 zł).

Organ I instancji wskazał ponadto, że skarżący podjął współpracę z organem w zakresie udokumentowania własnej sytuacji rodzinnej, finansowej i zdrowotnej. Ustalił jednak także, iż nie zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji tej należności, postępowanie egzekucyjne nie okazało się bezskuteczne, egzekucja nie została umorzona, w rodzinie skarżącego nie występuje długotrwała, lub ciężka choroba związana z kosztownym leczeniem, rodzina nie poniosła strat materialnych powstałych w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych, dziecko nadal przebywa w pieczy zastępczej.

Organ I instancji zaakcentował, że zastosowanie ulgi w postaci umorzenia ustalonej opłaty powinno zostać podyktowane taką sytuacją strony, która daje podstawy do przyjęcia, iż uregulowanie należności przez stronę nie będzie w ogóle możliwe teraz i w przyszłości np. z uwagi na całkowitą niezdolnością do pracy bądź w wyjątkowych sytuacjach szczególnych. Organ wskazał przy tym, że aktualnie skarżący nie podejmuje żadnej pracy, jednak istnieje realne przypuszczenie, że w niedalekiej przyszłości podejmie zatrudnienie.

Końcowo organ wyjaśnił, że biorąc pod uwagę fakt, że obecnie skarżący jest osobą bezrobotną zarejestrowaną w Powiatowym Urzędzie Pracy, nie posiada własnego dochodu, a kryterium dochodowe nie przekracza 300% ustalonego kryterium dochodowego z urzędu został skarżącemu odroczony termin płatności ustalonej opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej.

Od w/w decyzji strona wniosła odwołanie wyrażając niezadowolenie z otrzymanego rozstrzygnięcia organu pierwszej instancji. Jednak Kolegium nie uwzględniło odwołania i utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu decyzji Kolegium najpierw przedstawiło dotychczasowy przebieg postępowania, a następnie przytoczyło podstawę materialnoprawną decyzji cytując art. 193 ust. 1, ust. 1a i ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Kolegium wskazało, że na podstawie art. 194 ust. 1 tej ustawy opłatę, o której mowa w art. 193 ust. 1, ustala, w drodze decyzji, starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym. Natomiast zgodnie z ust. 2 powołanego przepisu rada powiatu określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki umorzenia w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstępowania od ustalenia opłaty, o której mowa w art. 193 ust. 1.

Kolegium zaakcentowało, że zgodnie z art. 193 ust. 3 ustawy starosta na wniosek lub z urzędu, uwzględniając uchwałę, o której mowa w art. 193 ust. 2 ustawy może rozłożyć na raty lub odstąpić od ustalenia opłaty, o której mowa w art. 193 ust. 1. Wskazało przy tym, że Rada Miasta R. uchwałą nr [...] z dnia [...] r. zmieniającą dotychczasową uchwałę nr [...] z dnia [...] r. określiła szczegółowe warunki umorzenia w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty oraz odstępowania od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej. Zgodnie z § 6 tej uchwały umorzenie w całości opłaty za pobyt w pieczy zastępczej, wraz z odsetkami, może nastąpić w następujących sytuacjach:

1) gdy zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji tej należności, postępowanie egzekucyjne okazało się bezskuteczne lub egzekucja została umorzona,

2) gdy pobyt w pieczy zastępczej zakończył się w wyniku odzyskania przez osobę zobowiązaną możliwości zapewnienia dziecku opieki i wychowania,

3) w przypadku śmierci zobowiązanego do zapłaty,

4) kiedy w rodzinie zobowiązanego występuje długotrwała lub ciężka choroba, związana z kosztownym leczeniem, niepełnosprawność, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych.

Kolegium ustaliło, że skarżący ma 34 lata, prowadzi razem z matką wspólne gospodarstwo domowe, jest osobą bezrobotną, zarejestrowaną w urzędzie pracy bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych, aktualnie odbywa karę ograniczenia wolności do końca lipca 2019 r. Dochodem rodziny skarżącego jest emerytura jego matki w wysokości 1202,95 zł. Rodzina korzysta z pomocy społecznej. W ocenie Kolegium decyzja organu I instancji została wydana zgodnie z prawem i zasługuje na jej utrzymanie w mocy. Według Kolegium organ I instancji prawidłowo uznał, że nie zachodzą obecnie przesłanki do umorzenia w całości ustalonej opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej. Sytuacja strony jest wprawdzie trudna i obecnie nie pozwala na uregulowanie ustalonej opłaty. Jednakże skarżący jest osobą stosunkowo młodą, w wieku aktywności zawodowej, istnieje więc perspektywa podjęcia zatrudnienia i rozpoczęcia spłaty należności chociaż w jakiejś części. Zwłaszcza, że mając na uwadze sytuację życiową strony organ I instancji z urzędu odroczył termin płatności ustalonej wcześniej wydaną decyzją opłaty za pobyt dziecka umieszczonego w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Kolegium zgodziło się ze stanowiskiem organu I instancji, że nie występują szczególnie uzasadnione okoliczności, które uzasadniałyby umorzenie w całości ustalonej opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej, gdyż istnieją perspektywy spłaty należności. Zaakcentowało przy tym, że jeżeli nie będzie istniała faktyczna możliwość uregulowania przedmiotowych należności (np. ze względów zdrowotnych, czy też z powodu innych zdarzeń związanych np. z trudnościami z podjęciem zatrudnienia) strona zawsze ma prawo ponownego wnioskowania o umorzenie należności łącznie z odsetkami.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skarżący podniósł, iż zachodzi wysokie prawdopodobieństwo graniczące z pewnością, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i postępowanie egzekucyjne okaże się bezskuteczne lub egzekucja zostanie umorzona.

Wskazał, że zajęta przez organ egzekucyjny kwota 134 zł. z tytułu zwrotu podatku za okres przepracowany w 2018 r. stanowi jedynie 1,8 % całego zadłużenia. Przyznał, że faktycznie zamierza w sierpniu 2019 r. podjąć zatrudnienie, lecz i tak nie pozwoli to na spłatę całej kwoty, co najwyżej około 1 % tego zadłużenia.

Ponadto skarżący podniósł, że spełnia także przesłankę z § 6 ust. 4 powyższej uchwały, gdyż cierpi na depresję nawracającą umiarkowaną oraz depresję nawracającą silną.

W odpowiedzi na skargę Kolegium wniosło o jej oddalenie przedstawiając argumentację zbieżną z uzasadnieniem zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2019 r., poz. 2167, t.j. ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W ramach swej kognicji sąd bada, czy przy wydaniu zaskarżonego aktu nie doszło do naruszenia prawa materialnego i przepisów postępowania. Stosownie do art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U z 2019 r., poz. 2325, t.j. ze zm. ) dalej p.p.s.a., sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi, oraz powołaną podstawą prawną.

Uwzględnienie skargi następuje w przypadkach naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) p.p.s.a.), naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (art. 145 § 1 pkt 1 lit. b) p.p.s.a.), oraz innego naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a.). W przypadkach, gdy zachodzą przyczyny określone w art. 156 k.p.a. sąd stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia (art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a.), jeżeli zachodzą przyczyny określone w innych przepisach, sąd stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa. Przedstawiona tutaj regulacja prawna nie pozostawia zatem wątpliwości co do tego, że zaskarżona decyzja lub postanowienie mogą ulec uchyleniu tylko wtedy, gdy organom administracji publicznej można postawić uzasadniony zarzut naruszenia prawa, czy to materialnego, czy to procesowego, jeżeli naruszenie to miało, bądź mogło mieć wpływ na wynik sprawy.

W następstwie rozpoznania skargi Sąd nie dopatrzył się w zaskarżonej decyzji oraz w decyzji ją poprzedzającej tego rodzaju uchybień, które obligowałyby Sąd do wyeliminowania ich z obrotu prawnego.

Przedmiotem kontroli Sądu w niniejszej sprawie była decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia [...] r. utrzymująca w mocy decyzję Prezydenta Miasta R. z dnia [...] r., w której organ ten odmówił umorzenia należności z tytułu opłaty za pobyt dziecka skarżącego w placówce opiekuńczo-wychowawczej za okres od 11 września 2017 r. do 31 marca 2018 r.

Podstawę materialnoprawną zaskarżonego rozstrzygnięcia stanowiły przepisy ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 r. poz. 998., zwanej dalej w skrócie "ustawą" ), która reguluje kwestie związane z pobytem dziecka w pieczy zastępczej i ponoszeniem odpłatności z tego tytułu przez jego rodziców.

Zgodnie z art. 193 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy za pobyt dziecka w pieczy zastępczej rodzice ponoszą miesięczną opłatę w wysokości średnich miesięcznych wydatków przeznaczonych na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej oraz interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym - w przypadku umieszczenia dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej oraz interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym. W myśl art. 196 ust. 3 ustawy średnie miesięczne wydatki przeznaczone na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej są ustalane przez starostę, a w przypadku regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych oraz interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych przez marszałka województwa, i ogłaszane odpowiednio przez starostę lub marszałka województwa w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do dnia 31 marca danego roku.

Za ponoszenie opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej rodzice odpowiadają solidarnie (art. 193 ust. 2 ustawy). Opłatę za pobyt dziecka w pieczy zastępczej ponoszą także rodzice pozbawieni władzy rodzicielskiej lub którym władza rodzicielska została zawieszona albo ograniczona (art. 193 ust. 6 ustawy). W myśl art. 194 ustawy opłatę za pobyt dziecka w pieczy zastępczej ustala, w drodze decyzji, starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej (ust. 1), przy czym rada powiatu określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki umorzenia w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstępowania od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej (ust. 2). W takim wypadku – stosownie do art. 194 ust. 3 ustawy - starosta na wniosek lub z urzędu, uwzględniając uchwałę, o której mowa w ust. 2, może umorzyć w całości lub w części łącznie z odsetkami, odroczyć termin płatności, rozłożyć na raty lub odstąpić od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej (ust. 3).

Z brzmienia zacytowanych przepisów wynika, że starosta zobligowany jest do wydania decyzji ustalającej opłatę za pobyt dziecka w pieczy zastępczej. Organ jednak może stosownie do postanowień uchwały rady powiatu, o której mowa w art. 194 ust. 2 ustawy, umorzyć opłatę za pobyt dziecka w pieczy zastępczej.

W ocenie Sądu, organy obu instancji dokonały prawidłowej oceny materiału dowodowego i przesłanek w zakresie możliwości umorzenia skarżącemu opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej na podstawie uchwały Rady Miasta R. nr [...] z dnia [...] r. (Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2012 r. poz. 2056) zmienionej uchwałą z dnia [...] r. nr [...] (Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2015 r. poz. 2531).

Zgodnie z § 6 tej uchwały umorzenie w całości opłaty za pobyt w pieczy zastępczej, wraz z odsetkami, może nastąpić w następujących sytuacjach:

1) gdy zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji tej należności, postępowanie egzekucyjne okazało się bezskuteczne lub egzekucja została umorzona,

2) gdy pobyt w pieczy zastępczej zakończył się w wyniku odzyskania przez osobę zobowiązaną możliwości zapewnienia dziecku opieki i wychowania,

3) w przypadku śmierci zobowiązanego do zapłaty,

4) kiedy w rodzinie zobowiązanego występuje długotrwała lub ciężka choroba, związana z kosztownym leczeniem, niepełnosprawność, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych.

Jak wynika z akt sprawy skarżący jest w wieku 34 lat, prowadzi razem z matką wspólne gospodarstwo domowe, jest osobą bezrobotną, zarejestrowaną w urzędzie pracy bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych, do końca lipca 2019 r. odbywał karę ograniczenia wolności. Dochodem rodziny skarżącego jest emerytura jego matki w wysokości 1202,95 zł. Rodzina korzysta z pomocy społecznej. Wynika stąd, że organy prawidłowo ustaliły stan faktyczny sprawy. Zgodzić się też należy z dokonaną przez te organy oceną, w świetle której istnieje perspektywa podjęcia przez skarżącego zatrudnienia i rozpoczęcia, choćby częściowej, spłaty należności. Przemawia za tym przede wszystkim młody wiek skarżącego. Jakkolwiek odbyta przez niego kara ograniczenia wolności może nieco ograniczyć możliwości zatrudnienia, to jednak w ocenie Sądu nie sposób przyjąć, aby takie możliwości wykluczała. Przemawia za tym dodatkowo obecna sytuacja na rynku pracy, dobra dla osób poszukujących pracy, co jest faktem powszechnie znanym. Z tych względów w ocenie Sądu brak podstaw do tego, aby za uzasadnione uznać przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji tej należności. Ponadto dotychczas postępowanie egzekucyjne nie okazało się całkowicie bezskuteczne oraz nie doszło do umorzenia egzekucji. Tym samym brak podstaw, aby przyjąć, że została spełniona przesłanka, o której mowa w § 6 pkt. 1 wskazanej powyżej uchwały Rady Miasta R. . Nie zachodzą również pozostałe przesłanki, o których mowa w § 6 pkt. 2-4 tej uchwały. Powyższej oceny nie zmienia przywołana w skardze okoliczność dotycząca choroby skarżącego. Nie została ona bowiem poparta żadnym dowodem, a ponadto okoliczność tą podniesiono dopiero na etapie skargi, przez co nie może rzutować na ocenę zaskarżonej decyzji Kolegium. Należy przy tym zaakcentować, że na gruncie uchwały podstawę do umorzenia daje tylko choroba długotrwała lub ciężka, związana z kosztownym leczeniem, jednak skarżący nie przywołał żadnych okoliczności w tym zakresie.

Końcowo zaznaczyć należy, iż podjęcie decyzji w spornym zakresie oparte jest na uznaniu administracyjnym co oznacza, iż organ może nie przyznać wnioskowanej pomocy nawet w przypadku, gdy stwierdzi zaistnienie okoliczności unormowanych przepisami § 6 uchwały. Taki jej charakter oznacza, że organ administracji ma pewną swobodę decyzyjną co do ustalenia treści wydawanej decyzji, związaną z realizowaniem określonej (w zakresie przedmiotu decydowania) polityki państwa. Kontrola sądu administracyjnego, prowadzona z punktu widzenia legalności decyzji administracyjnych, jest w stosunku do decyzji uznaniowych ograniczona. Sprowadza się bowiem do zbadania, czy w toku postępowania w sposób wyczerpujący zebrano materiał dowodowy i czy dokładnie zostały wyjaśnione istotne w sprawie okoliczności; a zatem - czy organ prowadzący postępowanie nie uchybił przepisom art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a. oraz czy w sposób wszechstronny i wnikliwy rozważył cały zebrany w sprawie materiał dowodowy i czy po takim rozważeniu owego materiału dokonał prawidłowej oceny istnienia przesłanek warunkujących zastosowanie przepisu przewidującego możliwość przyznania określonego uprawnienia oraz ustalenie zakresu owego uprawnienia.

Mając na względzie powyższe stwierdzić należy, że w ocenie Sądu rozpatrując wniosek skarżącego organy należycie rozważyły cały zebrany w sprawie materiał dowodowy i dokonały prawidłowej oceny przesłanek warunkujących możliwość umorzenia należności z tytułu opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej dając temu wyraz w treści spornych decyzji .

Reasumując Sąd uznał, iż zaskarżone rozstrzygnięcie oraz poprzedzające je rozstrzygnięcie organu I instancji wydane zostały bez naruszenia przepisów prawa, a odmowa udzielenia wnioskowanej ulgi w spłacie należności za pobyt dziecka w pieczy zastępczej znajduje oparcie w obowiązujących regulacjach ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej i uchwale Rady Powiatu.

W tym stanie rzeczy Sąd oddalił skargę na podstawie art. 151p.p.s.a.