drukuj    zapisz    Powrót do listy

6249 Inne o symbolu podstawowym 624, Powszechny obowiązek obrony, Wojewoda, Uchylono decyzję I i II instancji, II SA/Bk 486/22 - Wyrok WSA w Białymstoku z 2022-08-30, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

II SA/Bk 486/22 - Wyrok WSA w Białymstoku

Data orzeczenia
2022-08-30 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2022-06-30
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku
Sędziowie
Dariusz Marian Zalewski
Elżbieta Trykoszko
Grzegorz Dudar /przewodniczący sprawozdawca/
Symbol z opisem
6249 Inne o symbolu podstawowym 624
Hasła tematyczne
Powszechny obowiązek obrony
Skarżony organ
Wojewoda
Treść wyniku
Uchylono decyzję I i II instancji
Powołane przepisy
Dz.U. 2021 poz 372 art. 208 ust. 1
Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej.
Dz.U. 2020 poz 1740 art. 46 par. 1, art. 48
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny - t.j.
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Grzegorz Dudar (spr.), Sędziowie sędzia NSA Elżbieta Trykoszko, sędzia WSA Dariusz Marian Zalewski, Protokolant st. sekretarz sądowy Sylwia Tokajuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 30 sierpnia 2022 r. sprawy ze skargi R. G. na decyzję Wojewody P. z dnia [...] maja 2022 r. nr [...] w przedmiocie przeznaczenia do wykonania świadczeń rzeczowych na rzecz obrony 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą jej wydanie decyzję Wójta Gminy S. z dnia [...] marca 2022 roku numer [...]; 2. umarza postępowanie administracyjne; 3. zasądza od Wojewody P. na rzecz skarżącego R. G. kwotę 497,00 (czterysta dziewięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] maja 2022 r. nr [...] Wojewoda P. utrzymał w mocy decyzję Wójta Gminy S. z dnia [...] marca 2022 r. Nr [...] w sprawie przeznaczenia do wykonania świadczeń rzeczowych na rzecz obrony nieruchomości należącej do Pana R. G. - budynku serwisu TIR położonego w S. o nr [...] o pow. zabudowy 388 m2 wraz z siecią teleinformatyczną znajdującą się na działce o nr [...] o pow. 0,15 ha. na rzecz L. w Ł., w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

Decyzję wydano w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Wnioskiem z dnia [...] stycznia 2022 r., Nr [...], Wojskowy Komendant Uzupełnień w Ł. wystąpił na mocy art. 208 i 210 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2021 r., poz. 372 ze zm., dalej powoływana jako ustawa o obronie RP) do Wójta Gminy S. o nałożenie na p. R. G. (dalej powoływany także jako skarżący) obowiązku świadczeń rzeczowych podlegających na oddaniu do używania nieruchomości będącej w jego posiadaniu w postaci budynku serwisu TIR położonego w S. o nr [...] o pow. zabudowy 388 m2 wraz z siecią teleinformatyczną znajdującą się na działce o nr [...] o pow. 0,15 ha. na rzecz L. w Ł., w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, do czasu ustania potrzeb.

Decyzją z dnia [...] marca 2022 r., Nr [...] Wójt Gminy S., wskazując jako podstawę prawną art. 208 ust. 1 i art. 210 ust. 1 i 4 ustawy o obronie RP, przeznaczył w ramach świadczeń rzeczowych na uzupełnienie doraźnych potrzeb w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny nieruchomości będącej w posiadaniu p. R. G. w postaci budynku serwisu TIR S. o nr [...] o pow. zabudowy 388 m2 wraz z siecią teleinformatyczną do oddania w używanie na rzecz L. w Ł., natychmiast po otrzymaniu wezwania.

Od powyższej decyzji skarżący wniósł odwołanie, zarzucając naruszenie § 11 ust. 2 oraz § 12 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 sierpnia 2004 r. w sprawie świadczeń rzeczowych na rzecz obrony w czasie pokoju (Dz.U. z 2004 r., Nr 181 poz. 1872 ze zm., dalej powoływane także jako rozporządzenie) poprzez nieuwzględnienie równomiernego obciążania obowiązkiem świadczeń wszystkich posiadaczy zamieszkujących lub mających siedzibę na obszarze gminy, podczas gdy we wskazanym w decyzji budynku prowadzona jest działalność gospodarcza, zaś na terenie gminy znajduje się wiele budynków, które nie są wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej a także nie ustaleniu przez organ, kto jest posiadaczem budynku objętego decyzją. Skarżący zarzucił także naruszenie art. 208 ust. 1 i art. 210 ust. 1 ustawy o obronie RP a także naruszenie art. 11 k.p.a. poprzez niewyjaśnienie stronie zasadności przesłanek, którymi kierował się organ przy załatwieniu sprawy.

Wskazaną na wstępie decyzją z dnia [...] maja 2022 r., Wojewoda P. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Organ odwoławczy w uzasadnieniu rozstrzygnięcia podkreślił, że nie budzi wątpliwości że wnioskodawca WKU w Ł. (obecnie Wojskowe Centrum Rekrutacji w Ł.) złożyło prawidłowy wniosek, w którym wskazał rodzaj i przedmiot świadczenia, dane konkretnego właściciela nieruchomości oraz okres przez jaki taka nieruchomość będzie używana na cele przygotowania obrony państwa. Organ podkreślił, że ocena przydatności danej nieruchomości dla potrzeb obronności nie leży w gestii właściwości Wójta Gminy, lecz organu wojskowego wnioskującego o taką potrzebę według zapotrzebowania Sił Zbrojnych. Organ odwoławczy zaznaczył, że wniosek organu wojskowego nie zawiera co prawda uzasadnienia, jednakże wynika to z faktu, że składany jest ona na formularzu według określonego wzoru. Ponadto z treści wniosku wynika, że dotyczy konkretnej nieruchomości – budynku serwisku TIR z infrastrukturą położonego na działce objętej już inną decyzją, a zatem świadczy to o korzystnym położeniu budynku i przydatności dla potrzeb L. w Ł.. Organ podkreślił, że z uproszczonego wypisu z rejestru gruntów z dnia [...] lutego 2022 r. wynika, że to skarżący jest właścicielem nieruchomości wyszczególnionej w złożonym wniosku, a zatem prawidłowo decyzja została skierowana, zgodnie z art. 28 i 29 k.p.a. do skarżącego. Organ zaznaczył także, że wydana decyzja dotyczyła interesu bezpieczeństwa państwa, a zatem w świetle art. 107 § 5 k.p.a., organ mógł ograniczyć wyjaśnienia, do elementów istotnych dla wydanej decyzji.

Z powyższą decyzją nie zgodził się skarżący i w złożonej przez profesjonalnego pełnomocnika skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku zarzucił naruszenie:

- § 12 ust. 1 rozporządzenia w sprawie świadczeń rzeczowych na rzecz obrony w czasie pokoju, poprzez nieustalenie, czy skarżący jest w posiadaniu działek na których jest posadowiony budynek a w konsekwencji, czy decyzja jest możliwa do wykonania;

- § 11 ust. 2 ww. rozporządzenia poprzez utrzymanie w mocy decyzji organu pierwszej instancji przez Wojewodę P., pomimo iż decyzja ta została wydana bez analizy czy w miarę możliwości równomiernie obciążył obowiązkiem świadczeń wszystkich posiadanych posiadaczy zamieszkujących lub mających siedzibę na obszarze gminy S., podczas gdy na terenie gminy znajduje się kilkaset budynków zaś decyzje do oddania w używanie na rzecz obrony nieruchomości dotyczą praktycznie jedynie nieruchomości (działek) skarżącego stanowiących jego własność i współwłasność. Skarżący znaczył także, że w budynku objętym decyzją jest prowadzona działalność gospodarcza, zaś w sąsiedztwie znajduje się budynek gospodarczy nie wykorzystywany do prowadzenia działalności gospodarczej.

Skarżący zarzucił ponadto naruszenie art. 208 ust. 1 ustawy o obronie RP poprzez bezrefleksyjną akceptację wniosku Wojskowego Komendanta Uzupełnień przez organ pierwszej instancji, podczas gdy wniosek nie zawiera żadnego uzasadnienia z którego wynikałoby czym kierował się Wojskowy Komendant Uzupełnień domagając się oddania w używanie budynku wskazanego w decyzji oraz art. 210 ust. 1 ustawy o obronie RP poprzez brak wskazania motywów jakimi kierował się organ wydający decyzję przy określeniu obowiązku świadczenia rzeczowego.

Zdaniem skarżącego w sprawie zostały naruszone również art. 11 w zw. z art. 107 § 5 k.p.a. poprzez nie wypełnienie obowiązku wyjaśnienia stronie zasadności przesłanek, którymi kierował się przy załatwieniu sprawy , aby w ten sposób w miarę możliwości doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu.

Wskazując na powyższe zarzuty, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją wydanie decyzji organu pierwszej instancji oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na skargę, Wojewoda P. wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje.

Skarga zasługuje na uwzględnienie, choć nie z powodów wskazanych w skardze.

Na wstępie wskazać należy, że zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tj. Dz.U. z 2021 r. poz. 137 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Zakres tej kontroli wyznacza art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2022 r. poz. 329 ze zm., dalej: p.p.s.a.), który stanowi, że sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, z zastrzeżeniem art. 57a. Zgodnie natomiast z art. 145 § 1 p.p.s.a., uwzględnienie przez sąd administracyjny skargi i uchylenie decyzji następuje, gdy sąd stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania, inne naruszenie przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy.

Przedmiotem kontroli sądowoadministracyjnej w niniejszej sprawie jest decyzja Wojewody P. z dnia [...] maja 2022 r. nr [...] utrzymująca w mocy decyzję Wójta Gminy S. z dnia [...] marca 2022 r. Nr [...] w sprawie przeznaczenia do wykonania świadczeń rzeczowych na rzecz obrony nieruchomości należącej do Pana R. G. - budynku serwisu TIR położonego w S. o nr [...] o pow. zabudowy 388 m2 wraz z siecią teleinformatyczną znajdującą się na działce o nr [...] o pow. 0,15 ha. na rzecz L. w Ł., w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

Mając na uwadze zakres kognicji sądów administracyjnych, należało stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie zarówno Wojewoda P. jak również Wójt Gminy S. przeprowadzając postępowanie naruszyły przepisy postępowania, w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy, bowiem rozstrzygnęły w sprawie, w której toczyło się jednocześnie inne postępowanie administracyjne.

W myśl art. 208 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, na urzędy i instytucje państwowe oraz przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne, a także osoby fizyczne może być nałożony obowiązek świadczeń rzeczowych, polegających na oddaniu do używania posiadanych nieruchomości i rzeczy ruchomych na cele przygotowania obrony Państwa. Z treści tegoż przepisu jednoznacznie wynika, że nałożenie świadczenia rzeczowego na cele przygotowania obrony Państwa może dotyczyć nieruchomości lub rzeczy ruchomych. Ustawa o powszechnym obowiązku obrony RP nie zawiera definicji użytych w niej pojęć "nieruchomości" oraz "rzeczy ruchomych", a zatem mając na uwadze wykładnię systemową i celowościową zasadnym jest sięgnięcie do definicji tych pojęć w ujęciu cywilistycznym, szczególnie, że art. 208 ust. 1 ww. ustawy posługuje się cywilistycznymi pojęciami takimi jak "oddanie do używania" czy "posiadanie".

Nieruchomością, stosownie do art. 46 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r., poz. 1740 ze zm., dalej powoływany jako k.c.) są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. Przepis ten wyróżnia trzy rodzaje nieruchomości – nieruchomości gruntowe, budynkowe oraz lokalowe, z takim jednak zastrzeżeniem, że grunty nieruchomościami są zawsze, z kolei uznanie budynku czy lokalu za nieruchomość stanowi wyjątek od zasady superficies solo cedit i jest możliwe wtedy, gdy na mocy przepisów szczególnych stanowi on odrębny od gruntu przedmiot własności.

W przedmiotowej sprawie wniosek Wojskowego Komendanta Uzupełnień jak i późniejsze decyzje organów obu instancji dotyczyły nieruchomości w postaci budynku serwisu TIR położonego w S. o nr [...] o pow. zabudowy 388 m2 wraz z siecią teleinformatyczną znajdującą się na działce o nr [...] o pow. 0,15 ha. Jednakże z akt sprawy – wypisu z rejestru gruntów (k. 13 akt) wynika jednoznacznie, że budynek ten nie stanowi odrębnego od gruntu przedmiotu własności. Oznacza to, że sam budynek wraz z infrastrukturą teleinformatyczną, stanowiący własność skarżącego, nie może być uznany za nieruchomość budynkową, a w konsekwencji nie jest nieruchomością, zarówno w rozumieniu art. 46 § 1 k.c. jak i art. 208 ust. 1 ustawy o obronie RP.

Stosownie do art. 48 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania. Skoro budynek serwisu TIR nie stanowi odrębnego od grunty przedmiotu własności, w świetle art. 48 k.c. budynek ten stanowi część składową gruntu i tym samym dzieli los prawny gruntu.

Sądowi z urzędu wiadomym jest (sprawa o sygn. akt II SA/Bk 303/22 zakończona prawomocnym wyrokiem z dnia 5 lipca 2022 r. oddalającym skargę skarżącego), że działka oznaczona nr ewidencyjnym [...] stanowiąca własność skarżącego R. G. była przedmiotem decyzji Wójta Gminy S. z dnia [...] stycznia 2022 r. nr [...] utrzymanej w mocy przez Wojewodę P. decyzją z dnia [...] marca 2022 r. nr [...], na mocy których została przeznaczona jako nieruchomość na cele obrony Państwa. Powyższe decyzje są ostateczne i prawomocne. Stwierdzić zatem należało, że ww. decyzje obejmowały nie tylko grunt, jako nieruchomość ale także wszystkie części składowe tejże nieruchomości, a zatem także posadowiony na tej działce budynek serwisu TIR oraz sieć teleinformatyczną, bowiem ta sieć również stanowi własność skarżącego.

Powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że postępowanie administracyjne prowadzone w niniejszej sprawie – oddaniu w używanie budynku serwisu TIR wraz z siecią teleinformatyczną położonego na działce o nr [...] - od samego początku było bezprzedmiotowe, bowiem nieruchomość na której jest położny tenże budynek, objęta była już wcześniejszym wnioskiem Wojskowego Komendanta Uzupełnień w Ł. i wcześniejszymi decyzjami właściwych organów administracji publicznej. Jak wskazuje art. 105 § 1 k.p.a. gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe w całości albo w części, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania odpowiednio w całości albo w części. Z bezprzedmiotowością postępowania mamy do czynienia m.in. wówczas, gdy dana sprawa administracyjna została już rozstrzygnięta inną ostateczną decyzją administracyjną. Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie, bowiem budynek serwisu TIR wraz z siecią teleinformatyczną jako część składowa nieruchomości gruntowej – działki o nr [...] był przedmiotem rozstrzygnięcia decyzji Wójta Gminy S. z dnia [...] stycznia 2022 r. utrzymanej w mocy przez Wojewodę P. decyzją z dnia [...] marca 2022 r., od której to decyzji tut. Sąd wyrokiem z dnia 5 lipca 2022 r. sygn. akt II SA/Bk 303/22 skargę oddalił.

W tym miejscu wskazać należy, że naczelną zasadą postępowania administracyjnego jest zasada prawdy obiektywnej wyrażona w art. 7 k.p.a. Z zasady tej wynika obowiązek organu administracji publicznej wyczerpującego zbadania wszystkich okoliczności faktycznych dla prawidłowego ustalenia stanu faktycznego sprawy, co jest niezbędnym elementem właściwego zastosowania normy prawa materialnego. Tak więc organy administracji mają obowiązek dokonać wszechstronnej oceny okoliczności konkretnej sprawy na podstawie analizy całego materiału dowodowego i swoje stanowisko wyrazić w uzasadnieniu podjętej decyzji (por. wyrok NSA z 17 października 2001 r., sygn. I SA 1110/01, Lex nr 75516). Realizację tej zasady zapewniają przede wszystkim przepisy regulujące postępowanie dowodowe. Zgodnie z art. 77 § 1 k.p.a. organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać materiał dowodowy, a więc podjąć ciąg czynności procesowych mających na celu zebranie całego materiału dowodowego i następnie go rozpatrzyć. Dokładne ustalenie stanu faktycznego możliwe jest tylko na podstawie wszystkich istotnych dowodów i poprzez wyjaśnienie wszystkich nasuwających się w sprawie wątpliwości.

Zdaniem Sądu, organy obu instancji powyższym zasadom nie sprostały, bowiem mimo posiadania dowodów wskazujących, że budynek serwisu TIR wraz z infrastrukturą teleinformatyczną stanowiący własność skarżącego nie jest odrębną nieruchomością (wypis z ewidencji gruntów k. 13 akt) oraz posiadając wiedzę, że nieruchomość, na której położony jest ww. budynek była już przedmiotem świadczenia rzeczowego na rzecz obrony Państwa (pkt 4 notatki służbowej k. 22 akt, str. 3 uzasadnienia zaskarżonej decyzji k. 29 akt) nie umorzyły prowadzonego postępowania, lecz merytorycznie rozpoznały wniosek Wojskowego Komendanta Uzupełnień w Ł. z dnia [...] stycznia 2022 r. i wydały zaskarżone decyzje.

W świetle powyższych ustaleń, podniesione w skardze zarzuty naruszenia zarówno przepisów prawa materialnego jak i procesowego należało uznać za bezprzedmiotowe, bowiem organy w realiach niniejszej sprawy i stwierdzonego stanu faktycznego i prawnego działki o nr [...] nie miały kompetencji do prowadzenia postępowania administracyjnego. Z uwagi na powyższe, Sąd uznał za zbędne szczegółowe odnoszenie się do poszczególnych zarzutów podniesionych w skardze.

Mając na uwadze powyższe, uznając że organy obu instancji naruszyły wskazane przepisy w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy: art. 7, art. 77 § 1, art. 105 § 1 k.p.a. w zw. z art. 208 ust. 1 ustawy o obronie RP i art. 46 § 1 k.c., na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) w zw. z art. 135 p.p.s.a. sąd uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą jej wydanie decyzję organu pierwszej instancji (pkt 1 sentencji wyroku). Jednocześnie, z uwagi na bezprzedmiotowość prowadzonego postępowania administracyjnego, na podstawie art. 145 § 3 p.p.s.a. należało je umorzyć (pkt 2 sentencji wyroku). O kosztach postępowania sąd orzekł na podstawie art. 200 w związku z art. 205 § 2 p.p.s.a Na ich wysokość składa się opłata skarbowa od złożonego dokumentu pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz opłata za czynności radcy prawnego obliczona na podstawie § 14 ust. 1 pkt 1 lit. c) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265) w kwocie 480 zł (pkt 3 sentencji wyroku).



Powered by SoftProdukt