Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jolanta Sudoł (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Alina Dominiak, Sędzia WSA Jolanta Górska, Protokolant Starszy Sekretarz Sądowy Kinga Czernis, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 marca 2014 r. sprawy ze skargi D. D. i P. D. na decyzję [...] Kuratora Oświaty [...] z dnia 7 listopada 2013 r. nr [...] w przedmiocie potrzeby kształcenia specjalnego 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzające ją orzeczenie Zespołu Orzekającego Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej [...] z dnia 3 września 2013 r. nr [...], 2. zasądza od [...] Kuratora Oświaty [...] na rzecz skarżących D. D. i P. D. solidarnie kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania, 3. określa, że zaskarżona decyzja może być wykonana.

Wnioskiem z dnia 7 czerwca 2013 r. D. i P. D. wystąpili do Zespołu Orzekającego Powiatowego Zespołu Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych w W. o wydanie orzeczenia o potrzebie specjalnego kształcenia ich córki A. D. z uwagi na niepełnosprawność ruchową i niedowidzenie.

Rodzice wskazali we wniosku, że córka ukończyła szkołę podstawową i pragną by kontynuowała naukę w kolejnym etapie edukacyjnym, tj. w gimnazjum, biorąc pod uwagę duży potencjał intelektualny dziecka, niezbędną konieczność ugruntowania nabytych dotychczas umiejętności i dalszy rozwój.

Do wniosku dołączono aktualne wyniki badań psychologicznych, pedagogicznych i logopedycznych oraz zaświadczenie o stanie zdrowia od lekarza prowadzącego.

Wnioskodawcy zostali wezwani przez Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną w W. do dostarczenia dodatkowego zaświadczenia od lekarza okulisty, potwierdzającego niedowidzenie oraz poinformowani o konieczności odbycia konsultacji z Dyrektorem Poradni. Rodzice zostali ponadto poinformowani o konieczności przeprowadzenia w dniu 9 lipca 2013 r. dodatkowego badania psychologicznego i pedagogicznego córki.

Pismem z dnia 28 sierpnia poradnia zawiadomiła rodziców, że złożony przez nich wniosek zostanie rozpatrzony w dniu 3 września 2013 r., po obowiązkowej konsultacji okulistycznej wyznaczonej na ten dzień na godzinę 14. W piśmie wskazano, że zgodnie z § 6 ust. 10 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. Nr 173, poz. 1072), rodzice mają prawo wziąć udział w posiedzeniu Zespołu orzekającego i przedstawić swoje stanowisko.

Zawiadomienie zostało odebrane przez rodziców dniu 11 września 2013 r.

Orzeczeniem z dnia 3 września 2013 r., nr [...] Zespół Orzekający Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w W. przychylił się do wniosku rodziców i orzekł o potrzebie kształcenia specjalnego A. D. na czas nauki w gimnazjum z uwagi na niepełnosprawności sprzężone (niepełnosprawność ruchowa oraz niedowidzenie).

Jako podstawę wydania decyzji wskazano art. 71 b ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r., nr 256, poz. 2572 ze zm.)

W ramach postawionej diagnozy, zespół ocenił aktualny rozwój i funkcjonowanie intelektualne uczennicy na poziomie upośledzenia umysłowego, zaznaczając, że z opinią o niepełnosprawności umysłowej dziecka nie zgadzają się rodzice i terapeutka prowadząca dziecko.

Zgodnie z wnioskiem rodziców Zespół zalecił tym samym kształcenie specjalne dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi (niepełnosprawność ruchowa i wzroku), realizowane w szkole ogólnodostępnej. Ponadto zalecono:

- pracę według indywidualnego programu dostosowanego do potrzeb psychofizycznych i możliwości edukacyjnych dziecka,

- w ramach zajęć rewalidacyjnych: intensywną terapię logopedyczną, rehabilitację ruchową wg zaleceń specjalisty, terapię widzenia wg zaleceń lekarza specjalisty, dalsze rozwijanie komunikacji werbalnej i pozawerbalnej z wykorzystaniem urządzeń ułatwiających porozumiewanie się, usprawnianie dłoni, ćwiczenia funkcji percepcyjno-motorycznych i poznawczych, ćwiczenia kształtujące koncentrację i uwagę;

- dostosowanie miejsca pracy do ograniczeń wynikających z niepełnosprawności ruchowej i wzroku,

- w ramach dostosowywania wymagań edukacyjnych wynikających z niedowidzenia: zapewnienie miejsca zabawy i nauki właściwie dobranego pod względem oświetlenia, dziecko powinno siedzieć tyłem do źródła światła, ilustracje powinny być dostosowane do potrzeb wzrokowych uczennicy, omawiając treści w oparciu o rysunek nauczyciel powinien zawsze się upewnić czy dziecko widzi i na podstawie jego wypowiedzi uzupełnić, zwrócić uwagę na pominięte szczegóły, przedmioty omawiane przez nauczyciela uczennica powinna dostać do obejrzenia z bliska, mieć możliwość dotknięcia ich.

W uzasadnieniu wskazano, że w związku ze stwierdzeniem porażenia dziecięcego pod postacią tetraplegii, głębokiego niedowidzenia, istotnego opóźnienia w rozwoju umysłowym, epilepsji oraz brakiem komunikacji werbalnej, kształcenie specjalne wraz ze specjalną organizacją metod i form pracy do indywidualnych potrzeb edukacyjnych uczennicy, pozwoli na dalszą edukację na miarę jej możliwości psychofizycznych.

Od orzeczenia Zespołu rodzice dziecka wnieśli odwołanie do Kuratorium Oświaty, domagając się wydania nowego orzeczenia, którego treść będzie odzwierciedlać rzeczywisty stan zdrowia i potrzeb dziecka dla dalszego, pełnego i niedyskryminującego rozwoju córki.

Rodzice wskazali na trudności w kontaktach z poradnią, uniemożliwienie im udziału w posiedzeniu zespołu, które odbyło się w dniu 3 września 2013 r. - przez co naruszono § 6 ust. 10 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. nr 173, poz. 1072), bezpodstawne kwestionowanie trzech przedłożonych przez wnioskodawców badań okulistycznych oraz wątpliwe kwalifikacje wybranych członków Zespołu orzekającego.

Rodzice nie zgodzili się z zawartą w orzeczeniu diagnozą, że córka jest osobą upośledzoną, tj. istotnie opóźnioną w rozwoju umysłowym. Zażądali usunięcia z orzeczenia sformułowań sugerujących niepełnosprawność umysłową córki, ponieważ stwierdzenia te są niezgodne z prawdą, a podstawą ich przyjęcia było wyłącznie badanie psychologiczno-pedagogiczne córki przeprowadzone przez pracowników Poradni w dniu 9 lipca 2013 r.

W uzasadnieniu wskazano, że badanie zostało przeprowadzone z krzywdą dla dziecka i w sposób, który uniemożliwia uznanie badania za miarodajną podstawę dla oceny możliwości intelektualnych córki. Tym bardziej, że przedłożona przez wnioskodawców dokumentacja (opinia psychologiczna, wyniki badań okulistycznych), odmiennie diagnozuje dziecko i była wystarczająca dla wydania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, bez potrzeby uzupełnień.

Zespół orzekający nie znalazł podstaw do uchylenia orzeczenia, podkreślając, że z uwagi na brak zgody rodziców, w orzeczeniu nie uwzględniono potrzeby kształcenia specjalnego z uwagi na upośledzenie umysłowe.

Decyzją z dnia 7 listopada 2013 r. [...] Kurator Oświaty utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie.

W uzasadnieniu przedstawiono przebieg postępowania w sprawie, uwzględniając, że ani wnioskodawcy, ani też ich córka, nie uczestniczyli w posiedzeniu Zespołu orzekającego z dnia 3 września 2013 r. Organ odwoławczy ustalił, że na podstawie zaświadczeń o stanie zdrowia dziecka nie można było ustalić niedowidzenia. W związku z tym dyrektor poradni słusznie poprosił wnioskodawców o dostarczenie zaświadczenia od lekarza okulisty potwierdzającego niedowidzenie. Badania okulistyczne były niezbędne do określenia zaleceń w orzeczeniu z uwagi na niedowidzenie. Jednocześnie poinformowano rodziców dziecka o konieczności przeprowadzenia badania psychologicznego i pedagogicznego. Z uwagi na stan zdrowia dziecka, badania te zostały przeprowadzone w miejscu zamieszkania dziecka. W wyniku postępowania diagnostyczno-orzekającego, przeprowadzonego przez Zespół Orzekający działający przy Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej w W., określono aktualny poziom funkcjonowania dziecka, a także wskazano na rodzaje i sposoby udzielenia koniecznej pomocy we wsparciu w dalszej edukacji. Organ odwoławczy ocenił, że wydane w sprawie orzeczenie odpowiada wymogom wynikającym z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, a także zapewnia możliwość dostosowania kształcenia w zakresie specjalnej organizacji i metod pracy do aktualnego psychofizycznego rozwoju A. D..

Organ odwoławczy przyznał, że zauważa sprzeczności zawarte w orzeczeniu. Ponieważ jednak orzeczenie jest pozytywne, tj. wynika z niego, że stosowanie zwykłych metod nauki i zwykłych metod pracy nie zapewni najpełniejszej realizacji potrzeb dziecka w zakresie edukacji, w związku z czym orzeczono o potrzebie kształcenia specjalnego, nie znaleziono podstaw do uchylenia kwestionowanego przez rodziców rozstrzygnięcia.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku D. i P. D. wskazali, że Kuratorium utrzymało w mocy krzywdzące dla ich córki orzeczenie, pomimo zauważonych w jego treści sprzeczności.

Konkretyzując zarzuty, skarżący wskazali na naruszenie przez organ odwoławczy:

- art. 7 i art. 8 K.p.a. poprzez wydanie decyzji w oparciu o negatywne rozpoznanie sprawy, a nie jak wymaga tego procedura administracyjna na zasadzie rozstrzygania wątpliwości na korzyść obywatela, w tym wypadku A. D.,

- art. 11 K.p.a., ponieważ decyzja nie wyjaśnia przesłanek, którymi przy załatwieniu sprawy kierował się organ,

- art. 12 § 2 K.p.a., mimo, że sprawa nie wymagała zbierania dowodów, informacji i wyjaśnień, nie ostała załatwiona niezwłocznie,

- art. 107 K.p.a. z uwagi na utrzymanie w mocy spornego orzeczenia i jednoczesne wskazanie występujących w jego treści sprzeczności.

Skarżący podtrzymali zarzut, że w sprawie doszło do naruszenia § 6 ust. 10 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. nr 173, poz. 1072), ponieważ wnioskodawcom de facto uniemożliwiono wzięcie udziału w posiedzeniu Zespołu orzekającego w dniu 3 września 2013 r. i przedstawienia tam własnego stanowiska w sprawie.

Podtrzymując argumentację zawartą w odwołaniu, skarżący wskazali, że domagają się wydania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego córki, w pełni uwzględniającego zgłoszone co do jego treści uwagi. Orzeczenie nie odzwierciedla rzeczywistego stanu zdrowia dziecka, które nie jest upośledzone umysłowo, wbrew stanowisku pracowników Poradni, którzy przeprowadzili badania dziecka w dniu 9 lipca 2013 r. Skarżący podkreślili dodatkowo, że zachowanie pracowników Poradni podczas badania było niezgodne z kodeksem zawodowo-etycznym psychologa, a skarga na działalność Poradni, została uwzględniona przez MEN.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, wskazując, że niezależnie od oczekiwań skarżących, przedmiotem orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego nie jest ustalanie stanu zdrowia ucznia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

W myśl art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Przedmiotem kontroli sądowej w niniejszej sprawie jest decyzja Kuratora Oświaty z dnia 7 listopada 2013 r., która utrzymała w mocy orzeczenie Zespołu Orzekającego Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w W. z dnia 3 września 2013 r., o potrzebie kształcenia specjalnego A. D..

Skarga jest zasadna i podlega uwzględnieniu.

Materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji oraz orzeczenia stanowiły przepisy ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r., nr 256, poz. 2572 ze zm.), dalej jako "ustawa".

Stosownie do regulacji zawartej w art. 1 pkt 5 i 5a ustawy, system oświaty zapewnia w szczególności: możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami; opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwienie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych.

Zgodnie z art. 71b ust. 1 ustawy, kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci i młodzież, o których mowa w art. 1 pkt 5 i 5a, wymagające stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Kształcenie to może być prowadzone w formie nauki w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych, przedszkolach i szkołach lub oddziałach integracyjnych, przedszkolach i szkołach lub oddziałach specjalnych, innych formach wychowania przedszkolnego i ośrodkach, o których mowa w art. 2 pkt 5.

W zależności od rodzaju niepełnosprawności, w tym stopnia upośledzenia umysłowego, dzieciom i młodzieży, o których mowa w ust. 1, organizuje się kształcenie i wychowanie, które stosownie do potrzeb umożliwia naukę w dostępnym dla nich zakresie, usprawnianie zaburzonych funkcji, rewalidację i resocjalizację oraz zapewnia specjalistyczną pomoc i opiekę (art. 71b ust. 2 ustawy).

Opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka oraz orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego albo indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania, a także o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych organizowanych zgodnie z odrębnymi przepisami wydają zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych. Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego określa zalecane formy kształcenia specjalnego, z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności, w tym stopnia upośledzenia umysłowego (ust. 3).

Od orzeczeń, o których mowa w ust. 3, rodzice dziecka mogą złożyć w terminie 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia odwołanie do kuratora oświaty (ust. 3).

Skład zespołów orzekających, tryb ich powołania, szczegółowe zasady działania tych zespołów, tryb postępowania odwoławczego, wzory orzeczeń oraz szczegółowe zasady kierowania dzieci i młodzieży do kształcenia specjalnego, indywidualnego rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego lub indywidualnego nauczania zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz. U. z 2008 r., nr 173, poz.1072), dalej jako - "rozporządzenie". Rozporządzenie zostało wydane na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 71b ust. 6 ustawy.

Stosownie do § 5 rozporządzenia orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydaje się na wniosek rodziców (opiekunów prawnych) dziecka, zaś § 6 rozporządzenia określa treść wniosku i wymaganą dokumentację.

W przypadku uwzględnienia wniosku, zespoły wydają orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego - w § 8 ust. 1 rozporządzenia.

I tak, § 8 ust. 2 w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego określa się zalecane:

1) warunki realizacji potrzeb edukacyjnych, formy stymulacji, rewalidacji, terapii, usprawniania, rozwijania potencjalnych możliwości i mocnych stron dziecka oraz inne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej;

2) najkorzystniejsze dla dziecka formy kształcenia specjalnego: w przedszkolu ogólnodostępnym, w tym z oddziałami integracyjnymi, integracyjnym albo specjalnym, szkole ogólnodostępnej, szkole integracyjnej lub oddziale integracyjnym, szkole specjalnej lub oddziale specjalnym, ośrodku rewalidacyjno-wychowawczym albo w szkole zorganizowanej w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii lub specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym.

W orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego należy wskazać wszystkie zalecane najkorzystniejsze dla danego dziecka formy kształcenia specjalnego spośród form kształcenia wymienionych w ust. 2 pkt 2 (ust. 3).

Słusznie organ odwoławczy zauważa, że ww. rozporządzenie nie definiuje kryteriów, w oparciu o które organy winny ocenić, czy dana osoba powinna zostać skierowana do kształcenia specjalnego, czy też nie - tak aby (zgodnie z upoważnieniem ustawowym) została uwzględniona jak najpełniej realizacja potrzeb dziecka. Rozporządzenie jedynie szczegółowo określa tryb postępowania organów, treść wniosków, treść rozstrzygnięć oraz sposób postępowania właściwych organów w przypadku, kiedy zostanie wydane orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.

Należy podzielić również stanowisko organu odwoławczego, że poszukując kryteriów, w oparciu o które powinny działać zespoły orzekające (wydające orzeczenia w przedmiocie potrzeby kształcenia specjalnego oraz rozstrzygający w tych sprawach kuratorzy oświaty), należy odwołać się do treści ustawy o systemie oświaty, w tym art. 71b ust. 1 cyt. ustawy.

Niewątpliwie takim zasadniczym kryterium jest dobro dziecka, w tym przypadku dobro dziecka niepełnosprawnego, któremu należy zapewnić możliwość pobierania nauki. Trzeba przy tym uwzględnić indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne dziecka oraz jego predyspozycje (art. 1 pkt 5 ustawy).

Regulacja zawarta w art. 71b ust. 2 ustawy wskazuje, że w zależności od rodzaju niepełnosprawności (stopnia upośledzenia umysłowego), organizuje się kształcenie i wychowanie, które stosownie do potrzeb umożliwia naukę w dostępnym dla dzieci i młodzieży zakresie, usprawnianie zaburzonych funkcji, rewalidację i resocjalizację oraz zapewnia specjalistyczną pomoc i opiekę. Jest zatem oczywistym, że rodzaj niepełnosprawności wpływa na indywidualne potrzeby dziecka, a w konsekwencji na organizację kształcenia - na jej konkretne formy.

Dlatego ustawodawca w ust. 3 tego przepisu jednoznacznie nakazał, aby orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego określało zalecane formy kształcenia specjalnego, z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności (w tym stopnia upośledzenia umysłowego). Przedmiotowe orzeczenie uwzględnia więc rodzaj niepełnosprawności (w tym stopnień upośledzenia umysłowego) i określa zalecanie formy kształcenia (tzw. zalecenia). Niewątpliwie, określenie rodzaju niepełnosprawności jest istotne dla prawidłowej organizacji kształcenia. Tym samym wraz z jego formami stanowi zasadniczy element rozstrzygnięcia.

W tym kontekście należy zwrócić uwagę, że orzeczenie zespołu, oprócz uzasadnienia, składa się z następujących elementów: sentencji, diagnozy i zaleceń (wzór orzeczenia został określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia). Nie jest to obojętne dla oceny prawidłowości wydanego orzeczenia. Poszczególne bowiem elementy orzeczenia są powiązane ze sobą i jednocześnie stanowią całość rozstrzygnięcia. Taki ścisły związek istnieje zwłaszcza pomiędzy diagnozą i zaleceniami.

Ponadto w świetle regulacji ustawy o systemie oświaty nie może budzić wątpliwości, że sytuację prawną podmiotu uprawnionego - córki wnioskodawców -kształtują zlecane formy kształcenia specjalnego, które wynikają z rodzaju niepełnosprawności (określonej w diagnozie). To one stanowią o istocie rozstrzygnięcia.

Podobne stanowisko reprezentowane jest w literaturze prawa. "Zalecaną formą kształcenia specjalnego - jest ustalenie w sentencji (części dyspozytywnej) orzeczenia którejś z form przewidzianych przez ustawodawcę w art. 71b ust. 1 zdanie drugie. Powinno ono, jak wyraźnie wynika z przepisu być adekwatne do rodzaju niepełnosprawności" (zob. M. Pilich, Komentarz do ustawy o systemie oświaty, do art. 71 b, System Informacji Prawnej Lex (Lex Omega).

To nie fakt przyznania kształcenia specjalnego ale konkretne zalecenia - formy kształcenia specjalnego wiążą organy prowadzące oraz organy szkół i placówek. I tak, starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, na wniosek rodziców, zapewnia mu odpowiednią formę kształcenia, uwzględniając rodzaj niepełnosprawności, w tym stopień upośledzenia umysłowego (art. 71b ust. 5 ustawy). Jeżeli orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego zaleca kształcenie dziecka w gimnazjum, odpowiednią formę kształcenia, na wniosek rodziców, zapewnia właściwa jednostka samorządu terytorialnego właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, do której zadań własnych należy prowadzenie przedszkoli lub szkół (art. 71 ust. 5a).

Jak wynika z odwołania oraz ze skargi rodzice zakwestionowali orzeczenie w zakresie diagnozy, a mianowicie stwierdzenia upośledzenia umysłowego u ich córki. Jak wskazano w diagnozie - "aktualny rozwój i funkcjonowania intelektualnego uczennicy określono na poziomie upośledzenia umysłowego. Stopień niepełnosprawności umysłowej z uwagi na ograniczenie ruchowe jest trudny do oceny". Ponadto w uzasadnieniu orzeczenia wśród schorzeń, takich jak mózgowe porażenie dziecięce, epilepsja, niedowidzenie obu oczu, wskazano również "istotne opóźnienie w rozwoju umysłowym".

Należy w tym miejscu podkreślić, że organ odwoławczy dostrzegł "sprzeczność" w sformułowaniach zawartych w orzeczeniu. Jednak ograniczył się do tylko do propozycji zawarcia innych sformułowań. Organ odwoławczy wskazał, że skoro stopień niepełnosprawności umysłowej z uwagi na ograniczenia ruchowe jest trudny do oceny to właściwszym byłby np. szczegółowy opis funkcjonowania dziecka.

Stanowisko to jest nieuprawnione. Nie chodzi tu bowiem o sprzeczność w sformułowaniach. Strony zakwestionowały tę część diagnozy (która stanowi o upośledzeniu umysłowym ich córki) pod względem merytorycznym. Wydane w tym zakresie orzeczenie jest niejasne i nasuwa uzasadnione wątpliwości. Przede wszystkim nie wyjaśnia na jakiej podstawie ustalono, że córka stron jest upośledzona umysłowo. Jeśli ograniczenia ruchowe czy trudności komunikacyjne nie pozwalają na stwierdzenie stopnia niepełnosprawności umysłowej, to czy w ogóle mogły pozwolić na dokonanie takiego rozpoznania. Opinia nie udziela takiej odpowiedzi.

Ponadto orzeczenie jest w tym zakresie sprzeczne z innym dowodem przedłożonym przez wnioskodawców. A mianowicie w dniu 20 maja 2013 r. zostało przeprowadzone badanie psychologiczne przez Gabinet Wspierania Rozwoju "[...]". W wydanej opinii, załączonej do wniosku, stwierdzono w stosunku do córki stron - "poziom funkcjonowania intelektualnego w szeroko rozumianej normie". W opinii tej również wskazano na ograniczenia ruchowe i komunikacyjne dziecka, jednak nie stwierdzono upośledzenia umysłowego.

Nie można nie zauważyć, że wcześniej wydawane przez zespół orzeczenia m.in. na potrzeby indywidualnego nauczania córki stron, nie wskazywały na upośledzenie umysłowe, a jedynie na niepełnosprawność sprzężoną (niepełnosprawność ruchowa i niedowidzenie).

Zatem istnieją uzasadnione wątpliwości co do zasadności diagnozy w tym zakresie, a w konsekwencji co do prawidłowości zaleceń. Tej oceny nie może zmienić okoliczność, że kształcenie specjalne córki stron ma być realizowane w szkole ogólnodostępnej. Zalecenia odnoszą się nie tylko do warunków realizacji potrzeb edukacyjnych, ale form stymulacji, rewalidacji, terapii, usprawniania, rozwijania potencjalnych możliwości i mocnych stron dziecka (§ 8 ust. 2 rozporządzenia). Formy te, jak wskazano powyżej, pozostają w związku z rodzajem niepełnosprawności.

W konsekwencji dokonanych rozważań nie można uznać, aby zarzuty skargi, czy odwołania stanowiły tylko i wyłącznie polemikę z uzasadnieniem orzeczenia.

Trzeba również dodać, że w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji podniesiono, że "orzekając, stosownie do art. 71b ust. 1 i 3 ustawy o systemie oświaty, o potrzebie kształcenia specjalnego organ nie ma zatem oceniać, czy ktoś wymaga kształcenia specjalnego, bo jest chory (np. na autyzm). Organ ma ocenić, czy dana osoba np. chora na autyzm czy jakąkolwiek inną, choćby do końca nie zdiagnozowaną chorobę, ale taką, która powoduje niepełnosprawność czy "niedostosowanie społeczne" - jest w takim stanie, że edukacja tej osoby może przebiegać w ramach zwykłej organizacji nauki i przy użyciu zwykłych metod pracy, czy też edukacja tej osoby wymaga stosowania specjalnej organizacji nauki i specjalnych metod pracy. Uznanie, że stosownie zwykłych metod nauki i zwykłych metod pracy nie zapewni "najpełniejszej realizacji potrzeb dziecka" w zakresie edukacji - powinno skutkować orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego".

Nie negując co do zasady tego stanowiska, należy jednak zauważyć, że zgodnie z przywołaną regulacją ustawy, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego musi określać rodzaj niepełnosprawności, w tym stopień upośledzenia umysłowego. Ustalenia w tym zakresie nie mogą budzić jakichkolwiek wątpliwości, a takie odnośnie stwierdzenia upośledzenia umysłowego dziecka w niniejszej sprawie występują. Zaniechanie wyjaśnień w tym zakresie stanowi naruszenie przepisów postępowania, w tym art. 7, art. 77 § 1 i 80 k.p.a., które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Zwłaszcza w sytuacji, gdy zespół orzekający, jak i kurator oświaty dysponowali opinią przeciwną. Trudno też uznać, aby rozstrzygnięcia mogły w tym zakresie spełniać wymogi przepisu art. 107 k.p.a. Nie można również nie zauważyć, że cytowany fragment został w całości zaczerpnięty z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, z dnia 8 października 2013 r., sygn. akt II SA/Bd 557/13. Organ odwoławczy posłużył się tym orzeczeniem lecz bez powołania się na ww. wyrok, i co ważne, nie przekładając go na okoliczności faktyczne niniejszej sprawy.

Na zakończenie rozważań należy podzielić, wbrew stanowisku organu odwoławczego, podniesiony przez skarżących zarzut naruszenia § 6 ust. 10 rozporządzenia. Zgodnie z tym przepisem Przewodniczący zespołu powiadamia wnioskodawcę o terminie posiedzenia zespołu. Wnioskodawca może wziąć udział w posiedzeniu zespołu i przedstawić swoje stanowisko.

Jak wynika z akt sprawy, pismem z dnia 28 sierpnia 2013r. Poradnia zawiadomiła, że złożony wniosek zostanie rozpatrzony w dniu 3 września 2013r., po obowiązkowej konsultacji okulistycznej wyznaczonej również na ten dzień na godzinę 14.00. W piśmie tym, powiadomiono więc nie tylko o terminie posiedzenia zespołu ale i o konsultacji okulistycznej. Przywołano również unormowanie § 6 ust. 10 rozporządzenia.

Bezspornym było w sprawie, że w dniach od 28 sierpnia do 10 września 2013 r. wnioskodawcy przebywali wraz z córką na turnusie rehabilitacyjnym w S.. Poza sporem było, że powyższe zawiadomienie z dnia 28 sierpnia 2013 r. zostało doręczone dopiero w dniu 11 września 2013 r. (vide: zwrotne poświadczenie odbioru w aktach sprawy). Zatem wnioskodawcy zostali powiadomieniu o terminie posiedzenia zespołu już po jego przeprowadzeniu. Tym samym nie mogli wziąć w nim udziału. Natomiast w aktach sprawy brak jest dowodów, które wskazywałyby na inną datę powiadomienia wnioskodawców o posiedzeniu zespołu.

Nieuprawniony jest pogląd organu odwoławczego, że wnioskodawcy w dniu 3 września 2013r. powiadomili Poradnię e-mailem o braku uczestnictwa - w tym posiedzeniu. Materiał zgromadzony w sprawie nie daje bowiem podstaw do uznania, że rodzice zostali o nim powiadomieni. Potwierdza to również treść e-maila z dnia 3 września 2013 r., z którego treści jednoznacznie wynika, że dotyczy: "usprawiedliwienia nieobecności na konsultacjach", a strony powiadamiają w nim "o braku możliwości obowiązkowego uczestnictwa naszej córki A. D. w konsultacjach w Państwa Instytucji w dniu dzisiejszym", nie zaś o posiedzeniu zespołu. Jak wyjaśnili wnioskodawcy kontaktowali się oni telefonicznie z Poradnią, aby dowiedzieć się czy nie został wyznaczony termin posiedzenia, jednak otrzymali informację o mającej się odbyć w tym dniu konsultacji okulistycznej. Ponieważ nie udało się im wcześniej skontaktować telefonicznie z Dyrekcją, drogą e-mailową nadesłali usprawiedliwienie. Dopiero z zawiadomienia doręczonego w dniu 11 września 2013r. powzięli wiadomość o posiedzeniu.

W świetle powyższego nieuprawnione jest stanowisko organu odwoławczego, że wnioskodawcy wiedzieli o terminie posiedzenia, a nie wnosili o przesunięcie jego terminu.

Niewątpliwie w niniejszej sprawie doszło do pozbawienia wnioskodawców możliwości uczestnictwa w posiedzeniu oraz możliwości przedstawienia swojego stanowiska. Jest to o tyle istotne, że zespół orzekający wiedział, że rodzice (jak i terapeutka ich córki), nie podzielają poglądu o niepełnosprawności umysłowej dziecka. Udział w posiedzeniu zespołu jest jedyną przewidzianą przez rozporządzenie osobistą formą udziału stron w postępowaniu. Opisana zaś sytuacja niewątpliwie narusza dyspozycję art. 10 k.p.a. stanowiącego zasadę czynnego udziału stron. Możliwość uczestniczenia w posiedzeniu zespołu rodziców dziecka (wnioskodawców), gwarantuje również ochronę dobra dziecka, zwłaszcza w sytuacji istnienia przeciwstawnych stanowisk.

Niezrozumiałe jest również, dlaczego ostatecznie zaniechano przeprowadzenia konsultacji okulistycznej, skoro w przedmiotowym zawiadomieniu z dnia 28 sierpnia 2013 r. wskazano na - obowiązkową obecność dziecka - na tej konsultacji. Zwłaszcza, że w okolicznościach niniejszej sprawy nieobecność córki na tej konsultacji została przez rodziców usprawiedliwiona.

W konsekwencji poczynionych rozważań należy uznać, że w toku postępowania doszło do naruszenia przywołanych przepisów prawa, co miało niewątpliwie wpływ na wynik sprawy. Dlatego zarówno decyzja organu odwoławczego, jak i orzeczenie zespołu, nie mogą pozostać w obrocie prawnym.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy należy uwzględnić przedstawione powyżej uwagi, jak i ocenę prawną. Przede wszystkim wyjaśnić należy jednoznacznie kwestię dotyczącą rodzaju niepełnosprawności dziecka. Zgodnie z treścią art. 153 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia.

Mając powyższe na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku na mocy art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c w zw. z art. 135 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi uchylił zaskarżoną decyzję i orzeczenie zespołu. Na podstawie art. 152 tej ustawy stwierdzono, że zaskarżona decyzja może być wykonana.

O kosztach orzeczono w oparciu o art. 200 i art. 205 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.