Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 9 lutego 2010 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Mirella Ławniczak (spr.) Sędziowie WSA Walentyna Długaszewska WSA Szymon Widłak Protokolant: st. sekr. sąd. Damian Wojtkowiak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 lutego 2010 roku przy udziale sprawy ze skargi D. B. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] października 2009r. nr [...] w przedmiocie ustalenia podatku od spadków i darowizn I uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Naczelnika I Urzędu Skarbowego [...] z dnia [...] lutego 2009 r. o sygn. [...], II zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej [...] na rzecz skarżącej D. B. kwotę 400,- (czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych, III stwierdza, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana. /-/ Sz. Widłak /-/ M. Ławniczak /-/ W. Długaszewska

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w [...] decyzją z dnia [...] lutego 2009 roku ustalił D. B. podatek od spadków i darowizn w wysokości 12.709,00zł.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ wskazał, że D. B. nabyła w drodze darowizny od matki E. W. środki pieniężne w kwocie 200.000,00zł. Wskazana suma nie została przekazana na rachunek bankowy obdarowanej. Tym samym nie został spełniony warunek zwolnienia od podatku własności rzeczy i praw majątkowych nabytych od wstępnych opisany w art. 4a ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn (tj. Dz.U. z 2004r. nr 142, poz. 1514 ze zm.).

Po uwzględnieniu kwoty podlegającej potrąceniu z tytułu zaliczenia nabywcy do I grupy podatkowej (9.637zł) organ naliczył podatek od kwoty 190.363zł według skali dla nabywców zaliczanych do I grupy podatkowej.

Dyrektor Izby Skarbowej w P. decyzją z dnia [...] października 2009 roku, podzielając ustalenia faktyczne i kwalifikację prawną organu pierwszej instancji, utrzymał w mocy zaskarżone odwołaniem rozstrzygnięcie.

D. B. skorzystała z prawa wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

W uzasadnieniu skargi podniosła, że intencją ustawodawcy przy ustanawianiu warunku przekazania środków na rachunek bankowy nabywcy było zapewnienie pełnej przejrzystości źródeł pochodzenia środków pieniężnych przekazywanych przez darczyńcę na rzecz obdarowanego.

W ocenie Skarżącej tak rozumiany warunek zwolnienia podatkowego został spełniony. Zawarcie umowy darowizny zostało udokumentowane oświadczeniem potwierdzonym przez notariusza. Z kolei przekazanie środków pieniężnych potwierdzają przelewy pieniężne ze wspólnego konta darczyńcy i obdarowanego na konto sprzedającego mieszkanie (P. K.); przelewy zostały opisane jako "zadatek na zakup mieszkania dla córki D. B.".

Skarżąca podniosła, że przepisy nie określają jednoznacznie, jaką formę powinien mieć dowód przekazania środków pieniężnych w przypadku posiadania wspólnego konta bankowego. Skoro ustawodawca nie uwzględnił wszystkich możliwych sytuacji przekazania środków pieniężnych, to organy podatkowe nie mogą wykorzystywać luki prawnej do pozbawiania obywatela należnych mu praw.

Podsumowując Skarżąca podniosła, że organy podatkowe nie uwzględniły intencji ustawodawcy, który w szczególny sposób traktuje darowiznę osób z pierwszej grupy pokrewieństwa. Warunkiem zwolnienia od podatku w takim przypadku jest jedynie udokumentowanie źródła pochodzenia darowanych środków pieniężnych. Zdaniem Skarżącej nielogiczne jest wymaganie zawarcia umowy rachunku bankowego tylko w tym celu, aby przekazać środki pieniężne podarowane jej przez matkę na zakup mieszkania.

Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o oddalenie skargi.

Ustosunkowując się do zarzutów skargi organ wyjaśnił, iż bezsporne pomiędzy stronami jest to, że kwota 200.000,00zł została przekazana w dwóch częściach bezpośrednio z rachunków bankowych E. W. na konto P. K., jako zapłata za mieszkanie, którego właścicielem została Skarżąca. Właścicielem rachunków bankowych, z których zostały przekazane środki pieniężne jest tylko matka Skarżącej. Natomiast D. B. posiada pełnomocnictwo do przedmiotowych rachunków bankowych.

Dyrektor Izby Skarbowej podtrzymał stanowisko, że środki pieniężne będące przedmiotem darowizny nie zostały przekazane żadnym ze sposobów wskazanych w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn; środki pieniężne nie zostały przekazane na rachunek bankowy nabywcy, na rachunek nabywcy prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, ani też przekazem pocztowym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga okazała się uzasadniona, aczkolwiek z innych powodów niż w niej wskazane. Jednakże stosownie do art.134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r –Prawo o postępowaniu przed sadami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153,poz. 1270 ze zm.) zwaną dalej P.p.s.a., sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Tak więc sąd administracyjny, badając sprawę wychodzi poza granice skargi wyznaczone przez zawarte w niej konkretne zarzuty, nie przekraczając jednocześnie granic rozpoznania określonych w art.1 i 2 Prawa o ustroju sądów administracyjnych.

Zgodnie z art. 518 ustawy 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.) osoba trzecia, która spłaca wierzyciela nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej spłaty, jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela; zgoda dłużnika powinna być pod rygorem nieważności wyrażona na piśmie. Natomiast stosownie do art. 508 Kodeksu cywilnego zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Darowizna obejmuje także nieodpłatne zwolnienie z długu, przelew wierzytelności, zwalniające przejęcie długu (porównaj uzasadnienie orzeczenia WSA w Bydgoszczy z dnia 15.04.2009r., sygn. akt I SA/Bd 150/09, zamieszczonego w internetowej bazie orzeczeń sądów administracyjnych).

Ustalenia organów podatkowych, że w kontrolowanej sprawie miała miejsce darowizna środków pieniężnych, nie znajduje potwierdzenia w materiale zgromadzonym w aktach sprawy. Skarżąca nie otrzymała korzyści majątkowej w postać prawa do dysponowania środkami pieniężnymi w wysokości 200.000,00zł, bowiem nigdy nie znajdowała się w sytuacji prawnej dowolnego (jak właściciel) dysponowania tymi środkami. Według ustaleń organów podatkowych Skarżąca mogła dysponować tymi środkami jedynie jako pełnomocnik do rachunku bankowego.

Środki pieniężne zostały przekazane z rachunku bankowego matki Skarżącej na rachunek bankowy sprzedawcy mieszkania, czyli podmiotu, wobec którego Skarżąca była zobowiązana do zapłaty ceny z tytułu umowy kupna-sprzedaży. Zatem na gruncie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy nie może być mowy o postawieniu środków pieniężnych do dyspozycji Skarżącej, lecz, co najwyżej spełnieniu świadczenia za Skarżącą oraz o zwolnieniu jej z długu.

Oświadczenie matki Skarżącej wskazuje, że zwolnienie z długu było nieodpłatne. Przedmiotowe oświadczenie nie ma charakteru prawnego umowy darowizny; jego treść wskazuje na przeświadczenie matki Skarżącej o skutkach prawnych jej zachowania.

Pomimo treści przedmiotowego oświadczenia, organy nie mogły, przy ocenie charakteru prawnego dokonanego przesunięcia majątkowego, przyjąć postawy związania treścią tego oświadczenia.

Zgodnie z art. 122 ustawy - Ordynacji podatkowej na organach podatkowych ciąży obowiązek podejmowania wszelkich działań niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym. Zatem to organy podatkowe powinny ocenić charakter prawny przesunięcia majątkowego dokonanego pomiędzy Skarżąca i jej matką.

Na gruncie dowodów zgromadzonych w aktach sprawy, nie można wykluczyć kwalifikacji prawnej, że matka Skarżącej spłaciła wierzyciela córki z tytułu umowy kupna sprzedaży i wstąpiła w jego prawa do wysokości uiszczonej kwoty wierzytelność (art. 581 Kodeksu cywilnego), a następnie zwolniła córkę z długu (art. 508 Kodeksu cywilnego).

Organy podatkowe w ogóle nie przeprowadziły postępowania wyjaśniającego w tym zakresie. Konieczność takich wyjaśnień uzasadnia fakt, że przekazanie środków pieniężnych na rachunek bankowy sprzedawcy (bez wątpienia w zakresie pierwszej płatności 70 tys. złotych) miało miejsce jeszcze przed złożeniem oświadczeniem przez matkę skarżącej.

Warunek "udokumentowania otrzymania środków pieniężnych dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy" (art. 4a ust.1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn) dotyczy tylko tych przypadków, gdy przedmiotem darowizny są środki pieniężne. Jeżeli materiał zgromadzony w aktach sprawy nie pozwala stwierdzić, że kwota 200.000,00zł została postawiona do dyspozycji skarżącej z prawem do swobodnego rozporządzania środkami pieniężnymi, to organy błędnie zastosowały w sprawie art. 4a ust.1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Stwierdzając naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy oraz błędne zastosowanie prawa materialnego, na podstawie art. 145 §1 lit a i c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 153, poz. 1270 ze zm.), należało uchylić zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego. Orzeczenie o kosztach postępowania i wykonalności zaskarżonego aktu ma swoje uzasadnienie w przepisach art. 152, art. 200 w związku z art. 205 §1 cytowanej ustawy.

/-/Sz. Widłak /-/M. Ławniczak /-/W. Długaszewska

JMd