Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Stanisław Marek Pietras, Sędziowie NSA del. Małgorzata Jaśkowska (spr.), asesor WSA Andrzej Kołodziej, Protokolant Krzysztof Dytczak, po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2004 r. na rozprawie sprawy ze skargi Stowarzyszenia I. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] sierpnia 2003 r. Nr [...] w przedmiocie odmowy udzielenia informacji publicznej p o s t a n a w i a odrzucić skargę

Stan sprawy przedstawiał się następująco. Stowarzyszenie I. wystąpiła w dniu 1 lipca 2003 r. do Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o udzielenie informacji publicznej dotyczącej technicznej specyfikacji [...] wykorzystywanej przez program informatyczny "[...]".

W dniu [...] lipca 2003 r. Prezes ZUS decyzją nr bez numeru odmówił udostępnienia informacji z uwagi na art. 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej dotyczący tajemnic ustawowo chronionych innych niż informacje niejawne oraz kwestie związane z bezpieczeństwem danych osobowych przekazywanych przez ZUS do płatników. Powołał się przy tym na inne tajemnice ustawowo chronione wynikające z art. 36 i 47 oraz 47 a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Biorąc pod uwagę charakter tych informacji stanowią one w świetle art. 79 ustawy tajemnicę służbową zakładu. Ponadto wskazał, że format [...] zapewnia bezpieczeństwo dokumentów ubezpieczeniowych. Infrastruktura zastosowanego klucza publicznego była dedykowana wyłącznie ZUS. Ustawa przewiduje więc w tym zakresie wyłączność dla programu udostępnianego przez ZUS płatnikom. Udostępnienie tej specyfikacji innym osobom mogłoby spowodować zakłócenia w pracy systemu zasilania [...] a także narazić tajemnicę służbową zakładu i ustawową wyłączność udostępnionego programu.

W dniu 14 sierpnia 2003 r. pełnomocnik wnioskodawcy złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. We wniosku tym uszczegółowił pytania dotyczące [...], wskazał, że w przypadku stosowania właściwych standardów kodowania i szyfrowania danych nie zachodzi potrzeba utajniania żądanych przez wnioskodawcę informacji. Podkreślił także, że ustawodawca nie założył ustawowej wyłączności programu udostępnianego do teletransmisji danych.

Decyzją z dnia [...] sierpnia 2003 r. nr [...] Prezes ZUS ponownie odmówił udostępnienia informacji publicznej o specyfikacji technicznej formatu [...] wykorzystywanego przez program [...] służący do wymiany dokumentów płatników składek z ZUS.

Powołał się przy tym na art. 36 i 47 oraz 47 a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych na podstawie którego dane chronione uzyskane od ubezpieczonych stanowią tajemnicę służbową zakładu, a moduł [...] zapewnia bezpieczeństwo dokumentów ubezpieczonych. Dane te stanowią dane osobowe ustawowo chronione. Udostępnienie ich mogłoby spowodować istotne zakłócenia w procesie systemu zasilania [...], narazić na naruszenie tajemnicę służbową zakładu oraz ustawową wyłączność programu udostępnianego przez ZUS. Niezależnie od tego moduł ten objęty jest tajemnicą przedsiębiorcy z uwagi na zawartą w dniu [...] października 1997 r. umowę pomiędzy [...] SA o zaprojektowanie i wykonanie kompleksowego systemu informatycznego dla ZUS. W umowie tej Zakład zobowiązał się zachować w tajemnicy wszelkie informacje związane z przekazaną technologią i zawartymi w [...] rozwiązaniami.

W dniu 1 października 2003 r. wpłynęła do Naczelnego Sądu Administracyjnego skarga Stowarzyszenia na tę decyzję, nadana 29 września 2003 r., żądająca uchylenia orzeczenia i zasądzenia kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, a także wnosząca o złożenie do akt sprawy stanowisk zajętych przy rozpatrywaniu pierwotnego wniosku jak i ponownym jego rozpatrywaniu przez E. M., W. Ł., E. L. i M. G. Skarżący podtrzymał przy tym zarzuty zawarte we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Zarzucił też decyzji naruszenie prawa przez bezzasadne uznanie, że ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.) ustanawia ochronę tajemnic ustawowo chronionych o których mowa w art. 5 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz, że zobowiązanie do utajnienia wszystkich informacji stanowi ważne zobowiązanie umowne ZUS a zakres utajnienia tej informacji stanowi prawnie chronioną tajemnicę przedsiębiorcy. Ponadto zarzucono tej decyzji naruszenie art. 7 kpa, przez brak wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy i brak rozważenia czy nie zachodzi możliwość ujawnienia żądanej informacji, naruszenie art. 12 § 1 kpa przez zaniechanie wnikliwego zbadania sprawy z udziałem skarżącego a także wydanie decyzji naruszającej interes społeczny polegający na popieraniu możliwości nieodpłatnego tworzenia przez grupy obywateli oprogramowania realizującego obowiązki nałożone przez ustawodawcę bez monopolistycznej pozycji jednego systemu operacyjnego.

Skarżący podkreślił, że specyfikacja techniczna [...] stanowi informację publiczną. Jej uzyskanie poszerza możliwość wypełniania obowiązków przez obywateli bez konieczności inwestowania w niedający gwarancji prawidłowej implementacji bezpieczeństwa system [...].

Podniósł też, że ZUS nie może powoływać się na postanowienia umowne, gdyż jako sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami ustawy o dostępie do informacji (art. 1, 2, 3 i 4) są one nieważne. Niezasadne jest także powoływanie się na tajemnicę przedsiębiorcy, gdyż skarżący nie domagał się kodu źródłowego programu ani innych dzieł objętych ochroną prawa autorskiego ani praw przemysłowych objętych ochroną patentową.

W odpowiedzi Prezes ZUS wniósł o odrzucenie lub oddalenie skargi w całości. Wskazał, że większość zarzutów skargi odnosi się do tajemnicy przedsiębiorcy, a zatem w sprawie właściwy jest na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej - sąd powszechny. Podkreślił też, że za pośrednictwem protokołu [...] przekazywane są co miesiąc dane osobowe w tym dane wrażliwe o stanie zdrowia i udostępnienie naruszałoby ustawę o ochronie danych osobowych. Nie zgodził się również na zarzuty dotyczące trybu postępowania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, że:

Po pierwsze należy poinformować strony, iż zgodnie z art. 97 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271 ze zm.) sprawy w których skargi zostały wniesione do Naczelnego Sądu Administracyjnego przed dniem 1 stycznia 2004 r. i postępowanie nie zostało zakończone, podlegają rozpatrzeniu przez właściwe wojewódzkie sądy administracyjne na podstawie przepisów ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Taka zaś sytuacja miała miejsce w przedmiotowej sprawie.

Rozpatrując skargę Stowarzyszenia Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził jednakże, że dotyczy ona sprawy nienależącej do właściwości sądów administracyjnych, lecz sądów powszechnych. Zgodnie bowiem z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198) podmiotowi, któremu odmówiono prawa dostępu do informacji publicznej ze względu na wyłączenie jej jawności z powołaniem się na ochronę danych osobowych, prawo do prywatności oraz tajemnicę inną niż państwowa, służbowa, skarbowa lub statystyczna przysługuje prawo wniesienia powództwa do sądu powszechnego o udostępnienie takiej informacji.

Podstawą wydania przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzji z dnia [...] sierpnia 2003 r. stanowiły ochrona danych osobowych, tajemnica przedsiębiorcy będąca skutkiem zawarcia [...] października 1997 r. umowy z [...] SA oraz tajemnica służbowa.

Zarówno pierwsza z nich wynikająca z ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 2002 r. Nr 101 poz. 926 ze zm.), jak i druga uregulowana w art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 47, poz. 211 ze zm. na dzień wydania decyzji) wyłączają właściwość sądów administracyjnych na podstawie art. 22 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Wystarczy przy tym, aby były one wskazane w zaskarżonym orzeczeniu jako podstawa odmowy. Wojewódzki Sąd Administracyjny nie może wówczas kontrolować prawidłowości takiej decyzji, ani kwestionować zasadności wskazanej przyczyny. W przedmiotowej sprawie służy bowiem stronie powództwo do sądu powszechnego.

W zaskarżonej decyzji organ powołał się dodatkowo na tajemnicę służbową zakładu. Z uwagi na brzmienie art. 2 ust. 2 ustawy z 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 11, poz. 95 ze zm.) w rozpatrywanej sprawie tajemnica służbowa mogłaby być jednak tylko konsekwencją danych osobowych lub tajemnicy przedsiębiorcy. Stanowi ją bowiem taka informacja niejawna niebędąca tajemnicą państwową, której nieuprawnione ujawnienie mogłoby narazić na szkodę m.in. prawnie chroniony interes obywateli lub jednostki organizacyjnej. Zważenie czy w przedmiotowej sprawie zachodziły takie przesłanki wymagałoby ustosunkowania się do danych osobowych ustawowo chronionych i tajemnicy przedsiębiorcy, które mogą być oceniane jedynie przez sąd powszechny. W takiej sytuacji sąd administracyjny wkraczałby w kompetencje innego sądu wynikające z art. 22 ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Dlatego Wojewódzki Sąd Administracyjny orzekł na podstawie art. 58 § 1 i § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz.1270) w związku z art. 22 ustawy o dostępie do informacji publicznej, jak w sentencji.